Kerstfeest
Oud-Engeland
Waar Christus geboren^werd
m
I
verkleedpartijen en
H
IND
MASKERADES
HET BETHLEHEM VAN
TEGENWOORDIG
KERSTMIS
IN DE
GEVANGENIS
Drukke marktdagen
De plaats waar Christus geboren werd
In Duitschland
De kerstklokken
Pleinen worden in ware dennenbosschen omgetooverd
Hoe versieren wij den
kerstboom
De traditioneele plum
pudding
De heilige grot wordt het geheele
jaar door door pelgrims uit
alle werelddeelen
bezocht
Oude gebruiken, die niet bij de
sfeer van Kerstmis passen,
zyn gelukkig verdwenen
ill
I 51 veJ-J‘den- {n b^d aHikel
STILLE NACHT, HEILIGE NACHT
ALS HET KERSTFEEST NADERT
DE GROT TE BETHLEHEM
i
I
1W
Illi)
haafd
tem
ge-
de een na den
sche
.Soester Gloria", een
lllllllll
deuren en ontvingen hun beloonlng In centen
-
Re-
fgen-
Kerstfeest eigenlijk reeds op den
van Kerstmis of Kerstavond.
wegens de herinnering aan den onschuldigen
kindertijd en aan de moeder zóó diep in de har
ten der gevangenen geworteld, dat ook voor
den hardnekkigsten zondaar en misdadiger op 24
December de behoefte naar liefde met de over
weldigende kracht van een oorspronkelijk na
tuurgeweld losbreekt.
niet vijandig staat tegenover het
’deel! Hoe vaak had bij zijn pree-
kerk
r te
iea-
Ne-
eiden
3. en
ei ten
omo-
lette-
r der
orten
S. te
-ends
Het Is iets eigenaardigs zoo’n Kerstfeest In de
gevangenis. De meest Intieme van alle familie
feesten, door de Kerk met alle liefde omringd, Is
hoogd
irdoor
t drie
-jarl-
aan
1 tof
si telt
>ans-
aemd
unde
U op
een
i het
itrfl-
reeds
?gaan
Dat sloeg in als een bliksemstraal op onze
zielen. De indruk op de gevangenen was onbe
schrijfelijk en Ik geloof dat er in dit uur, ver
van de wereld, menig goed voornemen gemaakt
Minderbroeders.
‘W? heeft den vorm van een
bevat acht en veertig rood
en gewoonte om de ziel van den ouden misdadi
ger gevormd hkd, wist te smelten.
Wanneer hij op den preekstoel stond, het edele
fijn besneden gelaat omstraald door het heilig
vuur zijner roeping en de lichtreflexen van de
Kerstboomkaarsen om zijn Serafijnsch hoofd
gleden, dan werd men herinnerd aan het beeld
van den H. Pranclscus in het Museum van Keu
len, die in hoogste extase de stigmata ontvangt
Pater Elpidlus had zijn laatste preek geëindigd
en verliet den preekstoel om door de Sacristie,
die het schip der kerk en preekstoel verbindt, In
de kerk terug te keeren.
Toen zich de deur der sacristie opendè, ont
ving ik een der diepste indrukken van mijn le
ven. Voor Pater Elpidlus liepen drie in t wit ge-
kleede meisjes van ongeveer 5, 7 en 9 Jaar met
kransjes van witte rozen in het eenvoudig ge
kapte haar. In de hand droeg ieder een bran
dende kaars.
En toen legde pater Elpidlus In eenvoudige
woorden uit, dat deze drie ambtenarendochter
tjes onze kinderen zouden vertegenwoordigen en
zoo zouden wjj In zekeren zin voor onze kinde
ren als getuigen de Katholieke doopgeloften van
onze onschuldige jeugd vernieuwen
altaar en kerk. Het is het prachtig geslaagde
meesterwerk van een kunstenaar, die in dé ge
vangenis den doodslag op zijn vrouw uit jaloezie
met lange jaren boette. Zijn geheele treurig lot,
zijn leed, zijn berouw en zijn liefde had de kun
stenaar in het houten beeld gelegd en zijn ziel
daardoor bevrijd van den zwaren last, die haar
dreigde te vermorzelen.
Ook de pilaren van het eenvoudige bankaltaar
zijn met dennengroen omwonden, de muren, die
anders een eenigszins nuchteren Indruk maken
en om waardige beschildering smeeken, dragen
dennen kransen en boven het altaar is de Kribbe
zichtbaar, bestraald door de schitterende ster der
belofte.
In plaats van de ritueel voorgeschreven twee
kaarsen voor de godsdienstoefening, schittert een
zee van kaarslicht rond het altaar. Ook de
biechtstoelen eveneens in barokstijl gehou
den die ’s morgens wel door alle Katholieke
bewoners van het huls benut waren, zijn in hun
HrcIllieCtuUi JJJII Vil uuvi utiiiiciigiutii uagtitv-
kend.
De kerk is meer dan gevuld, want op Kerst
avond wilde geen der gevangenen achterblijven,
zelfs zij niet, die anders onder hoon en spot de
vertroostingen van den godsdienst weigeren.
bebouwen de
de wijnbergen, de olijfboombos-
taonder de aangewezen
vrouwen, die dan haar rondgang deden,
dankoffer voor de milde gaven, welke men haar
schonk, gaven zjj haar weldoeners groene tak
te om daarmee hun kamers te versleren, t
Was om die reden, dat men den heiligen Tho
mas den kamerheer van het Kerstfeest noem
de. En het was zijn taak, de oudjes In de feest-
Blen binnen te lelden.
Na de oude vrouwtjes volgden de Jongens en
meisjes met hetzelfde doel, maar zj) gingen wat
vlugger dan de trippelende vrouwtjes te werk.
Zij klopten en tierden en rumoerden aan alle
As tor
Dit Is
Is, dat ook na de vrijlating in de moeilijke si
tuatie van „weer In de wereld terug te moeten”,
gehouden is.
Ik heb het trommelvuur van den winter- en
herfstslag In Champagne, den „nakenden dood”
in Vlaanderen en den zenuwsloopenden slag bij
Cambral meegemaakt. Ik heb in de hel van Ver
dun gevochten en mijn zenuwen hebben mij
nooit in den steek gelaten, maar toen wjj voor
de onschuldige kinderen met bevende stemmen
onder heete tranen de doopbeloften uit onze
Jeugd hernieuwd hadden, toen konden mijn ze
nuwen dat niet meer verdragen.
Het Kerstfeest was ten einde. Wij keerden in
onze cellen terug. Toen Pater Elpidlus dien
ivond nog het lazaret bezocht, toen heb ik hem
In boven geschreven woorden den Indruk ge
schilderd, dien de vernieuwing der doopbeloften
op mU gemaakt had.
Toen kwam het avondeten, de lichten werden
gedoofd en de cellen lagen in hét donker. Alleen
de zachte schreden der wacht klonken op de
gangen en knarsten op de pleinen. Van bulten
scheen de volle maan door de ruiten en wierp
als schaduw van het traliewerk kruisen op den
vloer.... kruisen.
Stil lag de gevangenis, maar ik geloof niet dat
er veel inwoners dien nacht geslapen hebben.
Een wereld van leed werd voor Gods troon om
hoog gedragen....
OU daarbuiten, die bet schoone Kerstfeest met
-elsche
t van
«ette-
n t^a
et ln-
van
wor-
op Kerstmis
maskeraden,
schijnt „The
geweest te
dagen;
Zoo zitten dan de strafgevangenen, ieder in
zijn afgesloten „kerkstoel” d.wz in een aparte
ruimte van waar uit hij wel het altaar kan zien,
maar niet met zjjn buren in contact kan komen.
Op dezen dag liep de Kerstmissie juist ten einde.
De Franciscanerpater Elpidlus had ze geleld.
Een schitterende predikant! Een wonderlijke
man, deze missionaris en geheel-onthouderEen
’redenaar, die de menschen van hart tot hart
toespreekt, die in zijn preek alle registers van
gevoelens en stemmingen niet bet minst van den
humor opentrekt en zoo bewijst, dat de Katho
lieke godsdlerat
leven, integende
ken de kerk gedreund van een schaterend
lachen, een zeldzaam verschijnsel in een straf
gevangenis!
Het was voor den ontwikkelden toeschouwer
een genot na te gaan, hoe Pater Elpidlus met de
eenvoudigste middelen den weg naar het ver
stand van den doorsnee-mensch en den onge
letterde zocht en vonden met welk een
liefde hU de harde zoudenkorsten, die misdaad
Een typisch, doch meer en meer verdwijnend
Kerstgebruik is het stoken van een Kerstblok.
Thans geschiedt bet vrijwel alleen nog in Dren
te. Het Kerstblok was een stuk hout van bui
tengewone afmetingen, dat in den haard ge
brand werd. Wanneer het blok in den haard
brandde, dan zaten de kinderen er rond om
heen en zongen Kerstliederen. Hoe ou<j[ intus-
schen deze gewoonte is. blijkt wel uit een „char
ter” van 1264, waarin wordt vermeld. 'Bat de
schepenen toestonden een blok hout van dorre
boomen uit het bosch te halen en dat thuis te
verbranden.
I
'11
▼n Merry Old England werd het Kerstfeest
I met buitengewoon veel luister gevierd.
Overleveringen weten nog te verhalen van
de pracht en heerlUkheid. de loyauteit en mild
dadigheid die dan in de aloude burchten der
edelen heerschte. Vóórdat deze in de versierde
hallen hunner vaderen hun voorname gasten
aan een rijkbezette tafel vereenlgden. waarop
de met steekpalmen versierde zwijnskop (de
vulever in het Noorden) met groeten ophef
door het geheele dienstpersoneel werd opge
diend. en terwijl de geliefkoosde schotel rond
ging en de zalen van de vroolijke Kerstliederen
weerklonken, placht de edelvrouw haar armen
op de slotplaats te verzamelen, om. hetzij met
eigen hand, of door haar slotbewaarder, gaven,
giften en liefderijke woorden. vriendelijken
troost en harteljjke Kerst- en Nieuwjaarswen-
Kben aan de lijdenden en hulpbehoevenden
uit te deelen. De koning, omgeven door zijn
schitterend hof, troonde omstreeks Kerstmis
in de groot hal van Westminster, en verschei
dene dagen werd open tafel gehouden, niet al
leen voor de hooggeborenen en rijken, maar ook
voor duizenden en nogmaals duizenden uit het
volk, die gelaafd en gevoed en verrukt tegelij
kertijd over het gezicht huns gebiedeft, de han
den dankbaar ten hemel hieven en voor zijn
welzijn baden.
Hoe geheel anders is het thans! Doch: andere
tijden, andere zeden! n
buiging
woord
bestond
verbergen
zijn eigen persoon en nabootsen van hou
ding, gebaren en eigenaardigheden van ande
ren. Martha wist precies, hoe zij den arm uit
strekken en trappelen moest om voor haar vrien
din, de oude Suze, door te gaan en Tho
mas, de kamerdienaar van den Lord, had lang
gestudeerd, hoe William, de huisknecht, het
linkerbeen achter zich sleepte! Was het laatste
geldstuk verdeeld, dan nam het heele gezel
schap plaats aan de tafel en werd een aanval
gedaan op het bier en de tabak en de nacht al
drinkende, dansende en zingende, kortom in
losbandigheid doórgebracht.
n het dorpje Vil’ingen in het Zwarte Woud
wordt nog een zeer oud Kerstgebruik in eere
gehouden. In den Kerstnacht, klokslag twaalf
uur, speelt het plaatselijke muziekkorps op het
Marktplein een Kerstlied. Daarna weerklinkt de
melodie van het koe-lied. waarmede vroeger
het vee naar de weide werd gedreven. Ook
thans geschiedt dit nog.
Te Soest in Westfalen, een van de eerste
Hanzesteden der Middeleeuwen, wordt sedert
eeuwen op Kerstavond op den toren van de
oude „Petrikirche” een blaasconcert gehouden.
Om zeven uur 'S avonds zingen- op den toren
scholieren van Soest, begeleid door bazuinen,
het z.g. .Soester Gloria”, een oud Latfjnscn
kerklied. Op deze melodie volgt een oud-Duitsch
Kerklied .In de huizen om de oude kerk bran
den dan reeds de kaarsen der Kerstboomen. Te
middernacht trekken de ge'oovlgen naar de uit
de veertiende eeuw dagteekenende kerk „Maria
zur Wlese”, een gebouw in gothlschen stijl.
Hier wordt door leden der gemeente een oud
Kerststuk cpgevoerd.
Laat ons echter zien, hoe het volk vroeger
lijn Kerstfeest vierde. Ook in Engeland duurde
bet, evenals oudtijds in Duitschland en in ons
land, twaalf dagen. Voor den eersten feestdag
plachten de arme lieden met een schotel rond
te gaan en voor de huizen Kerstliederen (ca
rols) te zingen. Om met meer zekerheid te sla
gen, hadden zij het geloof verspreid, dat het
een slecht voorteeken voor het geheele Ja^E was,
ak iemand den schotel-zanger, zonder een gift
alt te reiken, liet voorbijgaan.
8L Thomasdag (21 December) was in het
dag voor de oude
Als
Onder de eigenaardige gebruiken van dien
tijd mag de viering van het Kerstfeest door de
dienstboden van het adellijk slot Astor bij
Birmingham, niet onvermeld blijven.
echt-Engelsch.
Zoodra de tafel van den burchtheer was af-
geloopen. werd er een andere in de dienstbo
denhal aangericht. In het midden daarvan lag
een stuk zwart brood, waarin twintig zilveren
geldstukken van drie penningen (three pence)
/AP de voorberge^ van den Eiffel ligt een
dikke laag sneeuw. Als een donkerroode
vuurbal is de zon ondergegaan en en
kele moedwillige sterretjes hebben zich ondanks
d* nog heerschende schemering aan den don
deren mistenhemel gewaagd. Het is 24 December
namiddag.
De kapel der gevangenis baadt zich in een zee
electrisch licht. De witte zuilenrijen aan de
delde lengtezijden van' het heiligdom, die een-
hxidlge rondbogen dragen, zijn met groene den-
®*nguirlandes versierd, die een prachtig effect
®*den op den witten ondergrond en met hun
prikkelende boschlucht een heerlijk Kerst-aroma
’'rakelden. Links en rechte van het eenvoudig
looker eiken bankaltaar prijken twee machtige
^rrstboomen, versierd met alle gekleurde ver-
•***14. die geloovige liefde op Kerstavond ge
leed houdt en met tallooze brandende waskaar-»
beladen.
t ^00r een donkerpaars gordijn tegen den ach-
“r*»nd van het altaar bevindt zich een uit hout
van
ethlehem. deze als geboortegrond van
Christus beroemde plaats In Palestina.
ligt op 'n hoogte, ongeveer twee uur gaans
ten Zuidoosten van Jeruzalem. Bethlehem
was ook de geboorteplaats van David en is in dit
opzicht ook belangrijk voor de Israëlieten. De stal,
waarin Christus werd geboren was feitelijk niet
binnen, doch even buiten de stad gelegen. De eer
ste Christenen bouwden over de gewijde plek een
kerk, welke door Keizer Adrianus werd verwoest.
De H. Helena, moeder van ConstantUn, stichtte
er opnieuw een schoon kerkgebouw, waarnaast
zich tegenwoordig een klooster bevindt van de
Orde der Minderbroeders. Deze kerk is van
Grieksche bouworde ei
kruis. De groote beuk
marmeren zullen, waarop zich eigenlijk geen be
paalde afdakklng bevindt, maar een lichte be
timmering. Dit gedeelte der kerk wordt door de
Armeniërs gebruikt, die. door een muur, van dfr
Grieken, die het eigenlijke kruis en het koor n
bezit hebben, worden afgescheiden. In 1 gedeel
te, dat door de Grieken wordt gebruikt, staat
een schitterend en kos.uaar altaar, hetwelk aan
de drie Wijzen, die Christus kwamen aanbidden,
Is toegewijd. Vóór het altaar is een ster van het
schoonste marmer afgebeeld, juist onder de
plaats aan het hemelgewelf, waar zij, door de
koningen gevolgd, bleef stilstaan. Terzijde van
het koor vindt men twee wenteltrappen van vijf
tien treden, welke naar de onderaardsche kerk
geleiden, welke kerk vlak onder het koor is ge
legen. Deze uit het rotsgesteente gehouwen
kerk is vrij onregelmatig gebouwd. Zij is ruim
zeven en veertig voet lang, elf voet breed, negen
voet hoog en aan de zijkanten met schitterend
marmer overdekt. Doordat het daglicht slechte
schaars het interieur der kerk kan belichten,
wordt zij immer door twee en dertig zilveren
lampen beschenen. Deze lampen zijn door ver
schillende vorsten uit alle werelddeelen ten ge
schenke gegeven en vertegenwoordigen een
groote waarde. Achter in de grot, naar de Oos-
telijke zijde, is de plaats waar de H. Maagd den
Zaligmaker ter wereld bracht. Dit getuigt een
Latijnsch opschrift, hetwelk in een plaat in de
rots is gegrift. Het eigenlijke altaar bestaat uit
een stuk marmer, aan één zijde aan den rots
wand gehecht, waarvoor eveneens kostbare
lampen onophoudelijk hun licht uitstralen. In de
nabijheid van dit altaar, eenige passen ten Zui
den ervan, bevindt zich de kribbe, die evenwel
aanzienlijk lager ligt dan de vloer van de kerk.
Men kan er komen door langs een der twee
wenteltrappen af te dalen. Ook hier is het weer
een marmerblok, dat de juiste plaats aanduidt,
waar Christus werd neergelegd. Vóór deze in
noten en muntstukken (pence).
Tot de geliefde uitspanningen
behoorden verkleedpartijen en
In alle Kerstvermommingen
Lord of misrule” de hoofdpersoon
zijn. Zijn heerschappij duurde twaalf
hij was het, die alle spelen en vermakelijkheden
tijdens het Kerstfeest.regelde. In een zeldzaam
boek .Anatomy of abuses”, uitgegeven in het
jaar 1585.* vindt men een beschrijving van een
dezer voorstellingen. Daaruit blijkt, dat de
.Lord of misrule” door de jonge gasten in elke
gemeente tot koning werd gekozen en gekroond
en hoe hij door zijn jonge onderdanen, die op
de potsler lijkste wijze waren toegetakeld en ver
kleed. allerlei grappen en dolle streken liet uit
voeren. Het moet een echt narrenfeest geweest
zijn, waarin het volk echter groot genoegen
schijnt geschept te hebben. In vele opzichten
doet het denken aan de Saturnalia bij de Ro
meinen en de Spurcalia bij de oude Duitschers,
waartegen de bisschoppen zoo sterk ijverden.
Bij het meerendeel der bevolking begon het
vooravond
Dan werd het
Kerstblok of stokke (yule log) plechtig aan den
haard gelegd en met een overblijfsel van dat
van een vorig jaar aangestoken. 1 Is een
bruik, dat men niet alleen in Bhgeland, maar
ook in Frankrijk, waar het den naam had van
.souche de Noël”, en in Duitschland aantrof.
Ook in ons land kende men het hier en daar.
Zoodra het avondeten was opgediend, flikker
den de Kerstmiskaarsen (yule candles), ge
woonlijk een geschenk der kaarsenverkoopers
aan hun klanten, en wee hem. die de kaarsen
snoot. cJ aan het vuur porde, voordat het maal
afgeloopen was. Ook mocht niemand van tafel
opstaan, voordat het dankgebed uitgesproken
was. Een overtreding dezer regelen, alsmede een
oneven Aantal gasten, golden als kwade voor-
teekenen.
Den dag vóór Kerstmis was men eertijds vij
andig gezind jegens de vrouwen. Men geloofde
namelijk, dat wariheer een vrouw, op den mor
gen van dien dag. zich het eerst aan den drem
pel der deur vertoonde, een groot ongeluk op
komst was. Daarentegen was de voetstap van
een man geheiligd en bracht zegen over het
huis.
staken; daarnaast stond een kruik olie, een pijp
en tabak. De oudste huisbedienden namen hun
plaats in boven aan de tafel, in hun hoedanig
heid van geheime rechters, en de plechtigheid
nam een aanvang. Onder leiding van den rent
meester kwam het overige'dienstpersoneel, zoo
wel mannelijk als vrouwelijk,
ander in de hal, met een lang wit beddelaken
over het hoofd en de schouders, niets anders
vertoonend dan de rechterhand, die zij naar
het brood uitstrekten. Het kwam nu voor het
gerechtshof erop aan,’ te raden, wie de per
soon in quaestie was. Slechts één naam mocht
genoemd worden. Hadden de ouden djen gera
den, dan werd de gesluierde stilzwijgend weg
geleid. Hadden zjj het mis. dan trok de rent
meester het omhulsel naar beneden en de
niet geraden gelukkige werd met een three
pence begiftigd, maakte een diepe
voor de rechters en ging, zonder een
te spreken, weg. De aardigheid
natuurlijk in het zooveel mogelijk
van
Wanneer wij den Kerstboom elk jaar opnieuw
versieren, is het gewenscht eenige variaties voor
de versiering aan te brengen, b.v. kettingen ma
ken van papier. Daarvoor behoeft men maar
reepjes gekleurd papier te nemen, vooral van
kleuren, welke goed bjjelkaar komen. Deze
reepjes van ongeveer 10 c.M. lang, eenige centi
meters breed, plakt men tot ringen, zoodat men
den een door den ander heenhaalt; op deze wij
ze verkrijgt men een ketting. Eten ander aardig
voorwerp is de sneeuwbal. Deze is zeer eenvou
dig te maken van twee ronde helften wit ka
toen, welke aan elkaar worden genaaid, maar
zóó. dat een klein gaatje openblljft, om den bal
met watten op te vullen. Als dit geschied is,
kan de bal worden dichtgenaaid en aanTIeTiul-
tenzjjde met gom ingesmeerd. Vervolgens rolt
men den bal door een laag gesnipperd mlco en
laat hem dan drogen. Een ander betrekkelijk
eenvoudig trucje is het maken van dwaallicht
jes. Men neemt daarvoor wat groote roode pe
pers, waarin men bovenaan een gat snijdt. Daar
na holt men de pepers uit en maakt daar gaat
jes in. b.v. in den vorm van een gezicht. Wan
neer men de pepers in den boom hangt, dan
vangen zjj al het licht op van de brandende
kaarsjes, zoodat het juist is alsof er licht in
brandt.
druk wekkende plek brandt dag en nacht een
godslamp en de wierook komt den bezoeker reeds
bij het binnentreden der kerk tegemoet. De kerk
en de heilige plaats der geboorte ztfn voor het
overige rijk versierd met schilderijen en prachti
ge beelden. Een schitterend orgel verhoogt de
architectonische schoonheid der kerk. De heilige
grot wordt geheel het jaar door, doch vooral
omstreeks den Kersttijd, dpor een aanhoudende
schare van vreemdelingen uit alle werelddeelen
bezocht. De religieuzen van het naast bijzijnde
klooster verrichten in de kerk den dienst en on
derhouden haar tevens.
Niettegenstaande zijn groote beteekenis voor
het Christendom en de vele herinnerin
gen uit den eersten Christentijd, is het
stadje Bethlehem nog lang nadien een vrij
onbeduidende plaats geweest. Nog voor on
geveer 10 A 15 Jaar was de plaats vanuit Jeruza
lem moeilijk bereikbaar. De wegen erheen laten
vaak te yenschen over en de nauwe bochtige
straatjes leenen zich allesbehalve voor het mo
derne verkeer. De omgeving van Bethlehem is
zeer vruchtbaar. Ten overvloede
bewoners hier
Schen. de weiden en akkers. Wanneer het felle
zonlicht op het midden van den dag over de
stoffige wegen en de krjjtachtig-witte hulzen
vlamt, gelijkt de plaats als uitgestorven, doch
des te fleuriger zijn de marktdagen, waarop de
jonge vrouwen reeds vroeg in den morgen in de
weer zijn en zich in haar bonte kleeren en witte
mutsen door de steegjes spoeden. Het zijn hoofd-
zakeluk olijven, amandelen en vijgen, welke de
hoofdlnkëmsten van de bewoners uitmaken.
Naast deze bron van inkomsten vindt men nog
den verkoop van Oostersche kunstvoorwerpen,
welke den vreemdeling bij het binnentrekken
der stad reeds dadelijk worden voorgelegd. Groot
en klein tracht zijn waar aan hem kwijt te ra
ken. waarbij men vaak een zeldzaam groote wel
bespraaktheid aan den dag legt. De bewoners
van het Heilig Land ijebben jaren gekend van
bittere armoede, voorar gedurende de oorlogs
jaren, doch door deze armoede groeide de werk
zaamheid, de drang naar arbeid onder hen.
Men trachtte zjjn natuurproductle te vergroo-
ten en al spoedig waren de winning van het pa
relmoer uit de Roode Zee, het zwarte gesteente
uit de Doode Zee. het cederhout van den Liba
non een groote steun voor de instandhouding
van handel en nijverheid. Schitterende kunst
voorwerpen zooals vazen, kettingen, omlijstingen
voor* rellquieën en souvenirs aan de heilige
plaatsen worden thans sedert jaren in het be
drijvig Bethlehem vervaardigd om te worden
verkocht aan de vreemdelingen, waarna zij over
de geheele wereld worden verspreid.
Als een overblijfsel van den „goeden ouden
tjjd" is de „Baron of the Beef” aan te merken,
die jaarlijks in de koninklijke keuken te Wind
sor wordt gebraden. X Is een prachtstuk vleesch,
127 tot 137 pond zwaar. Er zijn niet minder
dan 124 uren noodig. om het te braden, wat
geschiedt aan een spit, van een mechanisch
perpetuum voorzien.
Bekend is, hoe in vrijwel geheel Engeland,
vooral te Londen, de gewoonte nog gehandhaafd
wordt, om met Kerstmis den Christmas- of
plumpudding te eten. In elfc huisgezin, hoog of
laag, arm of rijk, is zij dan aanwezig. En dik
wijls zendt men hem ten geschenke aan hen,
die het zelf niet kunnen bekostigen.
De aloude gebruiken, waarvan hiervoren
gesproken werd, en die volgens onze opvattin
gen, al heel weinig bij de sfeer van Kerstmis
passen, behooren gelukkig evenwel reeds lang
tot het verleden.
i uwe dierbaren onder den stralenden boom in uw
vreedzaam tehuis viert, gedenkt op dien heiligen
avond met een kort gebed de gevangenen, die
eenzaam, zonder hun dierbaren, met hun zelf
verwijt, hun harde rechters, hun eigen geweten*
alleen zijn.
Op leder van hen heeft de straf "n andere uit
werking. Wat den eene licht schijnt te dragen,
lijkt den andere loodzwaar. Ete zijn menschen
wien de Kerstnacht in de gevangenis langer dan
een Jaar toeschijnt.
Velen onder u, die met uw dierbaren het heer
lijke Kerstfeest vieren, heeft wellicht een gunstig
lot voor een Kerstfeest in de gevangenis be
waard.
Denkt op dien heiligen avond een kort oogen—
blik aan die eenzamen in de cel en wanneer zij
na uitgeboete straf weer in het leven komen,
met goede voornemens, in het bewustzijn van
voldane boete, overdenkt dan dat zij naar Chris
tus* leer uw broeden zijn. Laat hen geen hard
heid en hoon en spot gevoelen, maar helpt hen,
opdat zij weer hun plaats kunnen Innemen in
de maatschappij.
Ook voor de familie een kort woord:
Houdt uw betraften bloedverwant niet uw
eigen onfeilbaarheid en onberispelijkheid voor
oogen en bewijst hem geen koele correctheid. De
vrijgelatene hégft Juist Uefde noodig.
Dan zal het Kerstwoord In vervulling gaan*
KÏriïlja rtJI^aan'aU^e^traditianeele
gebruiken, waarvan er in ome dagen
wel eenige zijn overgebleven.
- ----jg v,,» Verser^
ae gebruiken, die al heel slecht
waarvan er in onze dagen
Gelukkig behooren thans ver’schülên-
de gebruiken, die al heel slecht in de
thuishoor en tot
^w^*»*i* u.r Ltn,cl WOT-
den een aantal feestelijkheden die
g vroeger in .Nferry Old Engeland”
5 werden gevierd, beschreven.
I
