St. Sylvester
De Wijzen uit het Oosten
r.
Wenschen
I
s
io
WIE WAREN ZIJ?
Vaarwel 1933! En een hartelijk welkom tot het
nieuwe jaar. Dat je het slechte voorbeeld
maar niet mag volgen! Lach je? of is
hei een grijnslach?
g
i.
X
FOLKLORE
DRIEKONINGEN
(tedders van een tempel
u.
t
>elen,
i
Folklore op het feest van dezen
heiligen Paus
Aanbieding der geschenken
(Geertgen tot Sint Jans)
Legenden over hun aantal,
hun rang en hun
nationaliteit
ïlen
Op het feest van Driekoningen
(Com, Troost)
V oorspellingen
10
5T
7^
-t i
w
w
o >1
er 193.
th. voorn.
I
:i.
I
E
afj
ook
Wij
i
i
temeester.
iris.
nen Tan
olbestuur
muteerde
en Wet-
tot het
aan de
920 ge-
Nederland vraagt welvaart weer
Rusland vraagt den Lieven Heer.
Toch kregen w'in geen enkel jaar
Zooveel wenschen by elkaar.
Amerika vraagt vliegensvlug
Een gezonden dollar terug.
t Is gebruik op Nieuwjaarsdag
Dat men heel wat wenschen mag-
Dakloozen een goede woon
Konlngen, als t kan, een troon.
schoolbe-
n by Ge-
Alkmaar
Rapd dier
December
besluit:
dier wet.
Augustus
□rnoemd,
emeester
arts
Alkmaar
aad dier
Desem
end be-
ieenen;
oe lende
>U sup-
en van
hooibe-
t»U Ge
it
K-
Ieder volk en ieder land
Vraagt een helpende hand.
t Schoone land van de Spanjolen
Vraagt om minder rooversholen.
En' het allerverste Oosten
Zou ik graag met vrede troosten.
Den Japanners wat meer land
Den Chinees wat minder brand,
En vooral wat meer verstand
Den Mongool, den Thibetaan
Die met Sovjet-Rusland gaan,
Den Semiet een pled k terre
Sommige chrlst'nen minder air.
Wie dé wereld overziet
Kent hét eind der wenschen niet.
Ieder volk de verdiende regeerlng
lederen zondaar een bekeering.
ret, als-
us 1933,
en Wet-
tot het
:t aan de
-1920 ge-
933 van
h" voor
nde gei
ntrekken
staande
ing van
erleenen;
vloeiende
by sup-
noemd,
•ster.
L van het
■ring van
rzoekende
verstrek-
a beheer
sanschaf-
ilpmidde-
tempel
an 836
Kinderen, in deze maand geborer
goedgeefsch en zyn buitengewóón
Maar u behoeft dit alles niet te
doen het ook nieten hebben deze merktq
bygeloovlgheldjes alleen vertélt om eens
ten zien, welke vryheden de profeten
manakken zich omstreeks Nieuwjaar durfden
veroorloven.
Toen de zalige Helena, die vrome vorstin, het
kruis van ons heil had gevonden, sierg£ zy de
heilige plaatsen met voorstellingen, die door een
ieder werden vereerd. Te Bethlehem liet zy
den grooten tempel bouwen ter eere van de Moe»
der van God, en aan den Oostkant tegen den
buitenmuur een mozaïek aanbrengen, die de ge
boorte van Christus weergaf, waarbil de Moeder
Gods het levenbrengend kind tegen haar hart
drukt, en de wijzen het aanbidden. Terwyi de
goddelooze Perzen alle steden van het Romein-
sche ryk van Syrië verwoestten. Jeruzalem m
brand staken, en den Patriarch Zacharias ge
vangen namen, zagen zy by hun aankomst te
Bethlehem met groote verbazing de afbeelding
der Perzische Wyaen, astronomen, hun landge-
nooten. Uit diepen eerbied voor hun voorvaders
hen vereerend, alsof zy nog in leven waren,
spaarden zy den tempel. De tempel nu bestaat
nog op dezen dag.
Aldus luidt het authentieke verhaal van deze
merkwaardige geschiedenis, die dus niet te ver-
wyzen is naar het rtjk der fabelen, maar die
geregistreerde geschiedenis is.
In dit afles kan men echter een verklaring
vinden van de buitengewone populariteit, die de
drie wyzen genieten en in den loop der eeuwen
steeds hebben genoten. In de Middeleeuwen b.v.
werden op Driekoningen of daaromtrent spelen
opgevoerd in de kerken, welke groote belang
stelling trokken en daaruit ontstonden weer
allerlei volksgebruiken als b.v. het kiezen van
een konlng op dien dag en het uitdeelen van
koek om de vorsteiyke vrijgevigheid te demon-
streeren. Deze koningskeuze had plaats zoowel
In de middeleeuwsche gilden als in de mlddel-
eeuwsche huisgezinnen en van de vrygevigheid
des konlng werd verwacht, dat men voldoende
eten en drinken (jenever met suiker of wynï
zou krygen. Deze vrygevigheid strekte zich zelfs
uit tot kleedingssuldten.
Ook omtrent Christus zelf zyn vele volksver
halen gedicht. Er bestaan talryke legenden
van profanen aard natuurhjk: waarin Chris
tus de rol vervult van een volkskoning. In de
Dultsche literatuur wordt Hy zelfs een Duitsche
.volkskoning genoemd en soms ook wel een
krygsheld, stammend uit een oud adeliyk
Duitsch geslacht. En zoo dicht de volksfantasie
maar verder. Rekening houdend met de snelheid
waarmede de drie wyzen naar Bethlehem waren
gekomen. Concludeerde men eenvoudig, dat zy
het snelste vervoermiddel ter hulp hadden ge
roepen. Dit vervoermiddel was de dromedaris
en daarom is dit snelle woestyndier steeds een
trouwe gezel der Wyzen op alle afbeeldingen,
die van hen bestaan.
Men behoeft zich intusschen niet te ver
bazen over de vele legenden, die omtrent de drie
konlngen in omloop zyn. Het is duldeiyk, dat de
volksfantasie op in minst de Wyzen tot'konin-
gen verhef, al was het alleen omdat hierin
wordt uitgedrukt, hoe de Christus de Konlng der
Konlngen is en door de grootsten der aarde
werd aanbeden.
Maart heeft dus heel wat op zyn geweten.
April lykt weer gunstiger. Dit is de maand,
waarin men timmert, plant, zaait, koopt en ver
koopt, terwyi de kinderen, die in Met geboren
worden, veel aanleg hebben voor teekenen en
scherpzinnig zyn, doch van den anderen kant
slechte betalers. Gelukkig echter het kind,
dat In Juni ter wereld komt: het zal-een be
stendig geluk beleven. Het heeft een normaal
versthnd en een zeer byzonder geheugen, licht
vaardig is het absoluut niet, rechtschapen echter
des te meer. Het eenige gebrek echter dat het
aankleeft, bestaat in een onbedwingbaren lust
tot boemelen.
En verder vertelt de almanak ongeloofwaar
digheden omtrent vogels door b.v. te beweren,
dat de blinde menschen aan het roepen van den
koekoek kunnen uitmaken, hoe duur de rogge
dat jaar zal worden. De profeet in den vorm
van een koekoek dus. Maar in den tyd der al
manakken waren er toch ook menschen, die de
ze koekoekmacht in twyfel trokken. Zoo lazen
we ergens, dat een ernstig man zich boos ge
maakt had over den koekoek-profeet, want, zoo
redeneerde hy. een koekoek, die zelfs niet In
staat is zyn eigen eieren uit te'broeden, zal toch
zeker niet knap genoeg zyti om voorspellingen
te doen.
Deze koekoek hoort dus thuis in de maand
Juni. Juli heeft weer andere eigenschappen. In
dezee maanden mag men vooraj geen nieuwe
kleeren aantrekken, wanttdan-loopen zy kans
zeer spoedig te versiyten eh aan Augustus wor
den weer invloeden op kjnderenX toegeschreven.
worden ni
rzellig.
natuuriyk weer samen met het
doen van voorspellingen, waar,
by men schynt te rekenen op
de tusschenkomst van den Hei
lige. De heele grap bestaat
hierin, dat men eén lepel ge
smolten lood in een emmer
water gooit, waarna het lood
fantastische vormen aanneemt
wegens de snelle afkoeling, uit
welke vormen men de toekomst
tracht te vóórspellen. Wie deze
onschuldige grap wil ui'halen
zal goed doen te bedenken, dat
gesmolten lood, dat met water
in contact gebracht wordt,
soms gevaarlyk naar alle kan
ten kan uitspatten.
De „voorspelling” met de ap
pels is bekend. Een Jong meis
je dat bemint of spoedig hoopt
te beminnen, wil gaarne weten,
wie de uitverkorene of de min
naar zyn zal. Wat doet zy?
Zy snydt een letter in eenige
appels en legt deze appels on
der haar hoofdkussen. Zoodra
het licht uit is. grypt zy een
appel en gaat na, of zy een jongeman kent, die
den naam draagt, welke begint met de gekozen
letter.
En wat de Sylvesterpotjes betreft, gaat men
als volgt te werk. Ben familielid wordt geblind
doekt en moet uit enkele potjes kiezen, gevuld
met zand, melk, water. Ieder van deze drie
materies heeft haar eigenaardigheden en is het
symbool van geluk of ongeluk. Maar Inplaats
van deze potjes gebruikt men ook wel andere
voorwerpen, die men geblinddoekt moet zoeken.
Men kan op die manier tot in het oneindige
varieeren en al deze dingen, die men een ver
wantschap aan bygeloof weliswaar niet kan
ontzagen. zyn toch in den grond zoo on
schuldig. dat men er moeliyk bezwaar tegen
kan maken. We doen het dan ook niet, mits
men maar geen waarde hecht aan die orakels
en ze bëschouwen wil als naieve gezelschaps
spelletjes of iets van dien aard.
adviezen.
Over Maart heette het. dat het van ouds in
de sterren te zien was of het een goed Jaar zou
worden of niet, en dit hing af van het goede of
slechte weer op den dag van „Maria Verkondi
ging”. Was het dan slecht weer, dan blééf het
slecht weer gedurende het geheele jaar; was
het goed weer, dan kon men gerust zyn, want
dan was goed weer het heele Jaar gegarandeerd.
Dat men aan dezen dag zulke wonderlijke in
vloeden toeschreef, klinkt niet zoo heel vreemd,
als men weet, dat volgens de profeten van den
almanak op dien dag de wereld geschapen was.
Het merkwaardige is, dat op dien dag ook Adam
en Eva het levenslicht aanschouwden en in de
maand Maart zou ook Christus in den schoot
van Maria ontvangen zyn. Ook had in Maart de
moord van Caïn op Abel plaats, en daar bleef
het niet by, want Abraham heeft ook in
Maart zijn zoon Isaac willen slachtofferen.
nafscheidelyk is4 de naam van den
f I Heiligen Sylvester verbonden aan Oude-
jaaravond. Niet-Katholieken spreken van
Bylvester-avond en denken daarby voorname-
lyk aan de folkloristische beteekenis van dezen
dag, waaraan Inderdaad veel folklore vast zit.
Voor ons echter heeft Oude-Jaar
lyk waarde omdat het de dag is
snydenis des Heeren en de laatste
het jaar. die ons alle gelegenheid
onze gedragingen van het Verloopen Jaar
kleur, die mirre offerde. Hoewel het Evangelie
nergens spreekt van een-„zwarten” Konlng, ge
looft het volk nochtans, dat een der wyzen een
zwarte was, hetgeen mogeiyk doch niet zeker is.
Evenmin weet men met zekerheid, hoeveel wy
zen naar Bethlehem gekomen zyn. De H. Chry-
sostomus spreekt van sterrekundlgen uit Perzie
en het land der Meden en de profeet Isaias.
sprekend over de vlakten van Palestina, voor
spelt, dat een menigte kameelen en dromeda
rissen uit Madian en Epha het land zullen be
dekken en velen zullen opgaan om den Mes
sias te aanbidden. David spreekt van Konlngen
uit Arabië en Saba. Latere Kerkvaders hebben
vermoed, dat de wyzen kwamen uit Perzië en
Chadea of Mesopotamië, doch dit zyn ver
onderstellingen, en zekerheid hebben we niet.
Wel is het verhaal merkwaardig omtrent de
Perzen, die in de zevende eeuw na Christus
Constantlnopel veroverden en op den tempel,
door de H. Helena gebouwd, met groote verba
zing mozaïeken ontwaarden, waarin zy zich zelf
terug zagen. Het waren wijzen, die in gebogen
houding stonden en een kind op den moeder
schoot gezeten, aanbaden. De feerzen. die aan-
vankeiyk het voornemen hadden den tempel
te verwoesten, lieten hun plannen varen en zoo
werden de .Drie Konlngen” de redders van den
tempel,-want een beeltenis van Perzische wyzen
op een gebouw, zelfs een christeiyken tempel,
was een absolute beveiliging tegen aanvallen van
Perzische zyde.
Toen de wyzen dan naar hun land terugge
keerd waren, bewaarden zy de herinnering aan
Bethlehem hun leven lang in hun hart. Heilige
verhalen weten te vertellen, dat de wyzen nog
in leven waren, toep Jaren na den dood van
Maar als ik op dezen dag
Aan de lezers zeggen mag i
Wat ik t liefst gebeuren zag
Wel, dan zou ik willen vragen S
Dat vandaag in alle dagen
Iedereen tot aan zyn dood
Zorgen kan voor 't daaglyksch brood.
Dit ’s de laatste wensch van .'t Jaar J
Hierby laat ik het dan maas....
sterrenkykers de maand Januari
by uitstek, een meening, die onze
architecten en aannemers met
vervullen, al was het alleen omdat geen Th»
zooveel kans op vriesweer geeft als juist Ji
art. Maar de voorspellers bedoelden dan
elgeniyk iets anders en wel dit: een huis, ge
bouwd in Januari, dus temidden van de strub-
bellhgen met vorst en hard weer, garandeert
een gelukkig leven voor hen, die bet bewonen.
ten tk precies te vertellen, wat u in de eerstvol
gende maanden te wachten stond, en geen ster
veling, die zich ergerde aan het feit, dat de
uitspraak van den een lynrecht in tegenspraak
was met de meening van den ander, die toch
ook in de sterren gekeken had.
Zoo nauw nam men het dus niet. Het waren
voornamelijk de maanden, die op hun kwalitei
ten onderzocht werden. Zoo noemden sommige
bouwmaand
Sggdaagsche
zou
and
Een andere meening uit den
almanak was, dat de kinderen,
in Januari of daaromtrent ge
boren. uitgelezen talenten wa-
ren, echter byzonder ingesteld
op geld verdienen, alsmede het
verwerven van een eervolle po
sitie.
Maar Ffbruart schijnt toch
nog machtiger te zyn in het
oog der profeten, want wat In
Februari gezaaid werd, bleef
groen tot in lengte van dagen.
En als het op 22 Januari niet
vriest, dan zal het daarna óók
niet meer vriezen. Het séheen
vroeger heel gevaarlyk te zyn
in Februari medicijnen te slik
ken, op straffe van nog erger
zfek te worden. Men had dus,
wilde men de profeten geloo-
ven, te kiezen tusschen ster
ven en.... sterven, als het een
beetje den verkeerden kant uit
wilde gaan.
Hoe ongevaariyk de voor
spellingen op zich zelf ook wa
ren, bedenkeiyker waren de
de profeten ten beste gaven.
een Kerststal is compleet zonder de drie
Konlngen, die Christus aanbidden in den
V_J glorievollen sterrennacht. Zy zyn het die
den Oosterschen glans in onze huiskamers bren
gen en die aan de winterkou van Kerstmis den
zonnebrand van het Oosten toevoegen.
Ieder kind kan de namen noemen van Melchior.
Balthasar en Caspar en toch zyn deze namen
niet te vinden in het Evangelie, dat spreekt van
„wyzen uit het Oosten”, die den nieuwen Ko
nlng der Joden kwamen aanbidden en hem ge
schenken kwamen brengen. Het vertelt, hoe zy
in hun slaap door een engel werden vermaand
om een anderen w€g naar hun land terug te
kleaen, daar Herodes het Kind zocht te dooden.
Eeuwen later zou men pas hebben uitgemaakt,
dat de wijzen, ten getale van drie waren geko
men en een eermedw aardig schrijver teekent
hen als volgt:
De eerste was Melchior, de Semiet, een grtjs-
aard met langen baard, die het Kindje goud
aanbood. De tweede was Caspar, de Chasmiet.
eën Jonge num zonder baard, die wierook gaf
en de derde was Balthasar, donker van gelaats-
voorname-
voor de Be-
dag van
geeft over
na te
denken en voor ons nieuwe jaar betere plannen
te maken.
By-deze overwegingen kan het geen kwaad
te denken aan het voo?beeldige leven van den
H. Sylvester.'die weliswaar het laatst van de
Heiligen des jaars aan de beurt komt, maar
die niettemin een der eersten is, die voor na
volging in aanmerking komt.
Sint Sylvester was een voorbeeld van den
ryken en verwenden jongen, die de invloeden
van zyn omgeving wist te neutraliseren en een
volkomen overwinning op zich zelf wist te be
halen. Hy- leefde ten tyde der eerste Chris
tenen en zyn ouders waren rtjke Patriciërs.
Maar zyn moeder, die een vrome vrouw was,
onderwees haar JoKgen in de betrekkelijkheid
der aardsche dingen en de eeuwige waarden
van het geesteiyk leven. De priester Cyrinus
voltooide zyn opvoeding en maakte hem tot
priester en sindsdien werkte Sylvester yverig
aan de vrymaklng der Kerk, die in dien tyd
der martelaren hevig en bloeddorstig achter
volgd werd. Het duurde dan ook niet lang of
de yverige priester werd aangeklaagd wegens
„ontrouw aan de Romeinsche góden”. Tydens
het verhoor waaraan hy onderworpen werd,
verdedigde hy met vuur zyn geloof en de rech
ter wond zich hierover dermate op, dat hy,
aan tafel zittend, een vischgraat inslikte en
dreigde te stikken. Sylvester echter bood hem
de helpende hand, bad om zijn behoud en tot
aller verbazing overkwam den rechter geen
enkel onheil. De rechter liet den aangeklaagde
vrij. Eenigen tyd later, na het overiyden van
Paus Melchlades, werd Sylvester tot Paus ver
heven.
Spoedig kwam de nieuwe Paus in contact
met Constantyn den Grooten, die na zyn be
roemde overwinning, die hem de gelofte van de
bekeering had tngegeven. talmde met de uit
voering van die gelofte. Hy bleef een helden
en tydens een ziekte, voor welker genezing
zyn dokter een bad in het bloed van jonge
maagden had aanbevolen, stond hy op het punt
dit medische advies op te volgen. Toen Paus
|ByIvester hiervan hoorde het hy Constantyn
weten, dat hy een beter bad voor hem wist,
’het eenige bad, dat hem heil kon brengen. h.l.
het H. Doopsel. Constantyn begreep en gaf toe.
Vele wonderdaden zyn over Sint Sylvester
bekend. Een van de meest bekende is de vol
gende. In dien tyd werd Rome geteisterd door
een monster, welks bloeddorst wel eenigszins
overdreven werd, maar dat toch zooveel slacht
offers maakte, dat de Romeinen niet op het
Forum durfden verschijnen, waar het ondier een
schuilplaats had gevonden. Men riep de hulp in
van den Paus, die onmiddellijk naar bet Fo
rum ging, zonder den minsten angst te toonen.
Zyn gebed gaf de menigte kracht en vertrou
wen en het monster werd aangevallen en ge
dood.
Wanneer men Sylvester een éervollen by-
naam zou willen geven, dan zou men hem
den ..kerkenbouwer” kunnen noemen. Talryke
kerken liet hy oprichten en versleren, zoodat
op hem van toepassing is: „Hy heeft den luis
ter van uw Huls bemind”.
Van 314335 regeerde deze Heilige Paus over
de Kerk, steeds bet gebed aanbevelend als het
groote wapen ter beveiliging der ziel en ter
bestrijding van de vijanden des geloofs. Hy was
in waarheid de Paus van het gebed en heeft
door zyn gebed herhaaldeiyk de juistheid van
■fcyn opvatting op wonderbaariyke wyze bewe
zen.
Als gezegd, het verdient aanbeveling dezen
vromen heilige ten voorbeeld te nemen en men
kan daarvan meer nut en voldoening hebben
dan van de overweging, dat aan Sylvester-
avond nog andere dingen vast zitten, al be
hoeven we die andere dingen allerminst te ver-
waarloozen, voor zoover zy niet met Sylves
ter’s voorbeeld In radicale tegenspraak zyn.
Er zyn oudejaars-genoegens. die even met
dennaam vap Sylvester samenhangen, maar
Verder gaat de overeenkomst ook niet en dat
is het folkloristisch leuren met de z.g. Sylves-
terpotjes. en het zg. Sylvester-orakel. Dit hangt
e terugblik over het afgeloopen jaar en
J de wenschen voor het komende jaar, heb
ben in vroegere tytfen aanleiding gege
ven tot het doen van „voorspellingen”, die voor
nameiyk in de oude almanakken werden gepu
bliceerd. We zullen aan dezé voorspellingen niet
veel waarde hechten en dit deden ook onze
voorouders niet. In j^un argeloosheid meenden
vele menschen weliswaar, dat er een kern van
waarachtigheid Inzat, maar dit hebben we te
beschouwen als een uitvloeisel van hun geloot
in de voorzienigheid, een geloof, dat de voor
zienigheid met grootere» zorgen belastte dan men
redeiykerwys van de hemelsche bemoeiingen
zou mogen verwachten. Zoo was dus een volks
geloof in alle oprechtheid en naïveteit ontstaan
uit het zuiverste geloof.
De „sterrenkykers”, die een paar eeuwen ge-
Chrlstus Sint Thomas In hun land kwam om
er het christendom te prediken. Sint Thomas
doopte hen en toen zy gestorven v.-aren, werd
hun stoffeiyk oerschot van Perzië naar Con
stantlnopel overgebracht, waar zy in den tem
pel, hierboven geneomd, begraven werden, waar
na hun beeltenis op den voorgevel werd aan
gebracht.
De rol, welke de ster heeft gespeeld, heeft
eveneens tot talrtjke veronderstellingen aanlei
ding gegeven, al naar gelang men uitging van
een gewoon dan wel een wonderbaariyk na-
tuurverschynsel. Maar hierin zullen wy ons dit
maal niet verdiepen. Daartoe zai later nog wei
eens gelegenheid bestaan.
Het verhaal van de redding van de
is opgeteekend in de kerkvergadering
te Jeruzalem en luidt letteriyk als volgt:
r -
f
