I
50
Medische Kroniek
De staat
het huwelijksverbod
en
L
Auto rijdt trottoir
op
Fokker in ons land
De spelling van
onze taal
I
>1
HONIGS BOUILLONBLOKJES thans 6 voor IOcL
ZATERDAG 10. MAART 1934
1
IDEEËN
Hartonderaoek
GdVel van woonhui*
vernield
Het vastenmandement
sloeg in
h
D«
Tijdelijke loonkorting?
DE ZAAK-ABRAHAMS
Textielfabrikant te Helmond wil
Onderzoek reeds begonnen
tijdelijk het contract op zy *etten
De Nijenrode-zaak
Wending te wachten?
AMSTERDAM—HAARLEM
NATIONALE BEDEVAART
De nieuwe Douglas
PATER JACOB f
UIT HET MEUBELBEDRIJF
Spoedige invoering op
school
Een onderhoud met den vliegtuig
bouwer na zyn aankomst
op Schiphol
MASARYK
84 JAAR
afd. Den Bosch van de N.S.B.
zal met ingang van 1 Mei
worden opgeheven
Het compromis zal binnenkort in
den Ministerraad worden
behandeld
1
Een meisje gedood, broertje^^
zusje ernstig gewond
J
Verbetering van den Rijksweg
1
LIBRA
I
4
f
'U
De Raadsvacature
Vrijdag te Nijmegen aangekomen
Conflict voorkomen
Hat toestel
De burgemeester van Dongen, de heer K. L.
J Wouters, was terstond ter plaatse Het parket
U gewaarschuwd.
De wagen is vrijwel onbeschadigd. doch de
botsing met het huls was zóó hevig, dat een
naaimachine, welke voor het raam stond, later
in de achterkamer is teruggevonden.
Vrijdagmorgen werd door den Rijkswaterstaat
te Haarlem aanbesteed het maken van een as-
phalt ver harding op den Rijksweg no S. Amster
dam—Haarlem. onder de gemeente Amsterdam,
met bijkomende werken. Raming 719.000.
Ingekomen 19 biljetten.
Laagste Inschrtjfrter N. V. Bttumeöweg te
Utrecht voor 314714.
regeerlng
dat
De heer J. Bolkestein deelt ons mede, dat hjj
de benoeming tot lid van den gemeenteraad van
Amsterdam als opvolger van Dr Abrahams niet
aal kunnen aannemen.
been.
af, en
Nadat partijen, betrokken b<j de regeling der
arbeidsvoorwaarden tn 1 meubelbedrijf, onder
leiding van den rUksbemlddelaar mr. Ds Vries,
bijeengekomen waren, heeft de bond van meu
belfabrikanten in zün leden vergadering besloten
om. evenals do leden van don R K Patroons
bond „Bt Reinoidtw". het contract met de ge-
sellenorganlaatloo te aanvaarden, waardoor al
leen de halve slekengeldpremle door de arbei
ders betaald aal worden
Door dit besluit aal geen conflict over de
collectieve arbeidsovereenkomst in het meubel
bedrijf uitbreken.
Vrijdagavond te emet reeks am aar Is te
Dongen de M-jarige cbaaffew N. die te dienst
Is bij den eai i iiemrt> main r Janmens, met een
„treek" in vrij greets snelheid den Heuvel af
gereden en op het trottoir terecht gekomen,
waar drie kinderen van den leerlooier Loo(j-
maas aan het spelen waren.
Hei Jonprte kind, een meisje van vier jaren.
werd deed opgenomen, terwijl de beide andere
kinderen, een broertje en een zesje van ep 13
jaren. neer ernstig gewond werden overgebracht
naar het EK. Ziekenhuis te Dongen.
De voorgevel van een woonhuis is totaal ver
nield. Het huis meet worden gestut, terwijl hei
waarschijnlijk aal moeten worden ontruimd,
aangesien ernstig gevaar bestaat dat de gevel
sal instorten.
V -T
Naar aanleiding van de houding van verd.
Wltbraad In het Onnes.proces en zün bezoek
aan het kantoor van Mr Muller Msssis hadden
wij een onderhoud met Mr. Wilhelm Loeb.
Mr Loeb voelde zich aeer onaangenaam ge
troffen door de houding van zijn client en hij
overweegt ernstig de verdediging van Wltbraad
neer te leggen HU heeft dit reeds Vrijdagmor
gen aan zijn client medegedeeld
Het bewijs tegen Onnes, zoo aelde Mr. Loeb
voorts, wordt door het O. M. geheel opgebouwd
op verklaringen van Konlng. terwUl het niet
uitgesloten is. dst verdere aanwUzlngen ge
put worden uit de verklsringen vsn verdachte-
getuige Wltbraad
De mogelijkheid dat wat men oorspronkelijk
Vrijdagmorgen la op 78-Jarlgen leeftijd ont
slapen Pater Jacobs, prior vsn hst Clstercisnser-
klooster te Diepenveen.
Pater Jacob, in de wereld Jacobus Fokkes,
werd geboren te Veur. 30 Augustus IMS HU is
in het klooster getreden 38 November 1M4 te
Achel en werd 31 December 1904 tot priester
gewijd Msandsg ml het stoffelijk overschot In
het klooster Btan te Diepenveen begraven wor
den.
Het toestel, vertelde Fokker, die een even vlot
prater ais kundig bouwer van vliegtuigen la. is
geheel van metaal vervaardigd, maar het la
sterk afwijkend vsn de Junckertoestellen die
een gegolfde huid hebben Ones toestellen zün
geheel glad Het onderstuk ia intrekbaar zon
al» bij de F 30. Voorts te hel toeetel uitgerust
mot twee motoren Wrtght-Cycloon van MO PK
van hoogs compressie. sooate tn de nieuwe F M.
de schroeven sUn driebtedlg verstelbaar vol
speelt voorzienigheid op een gebied, waar God
alleen heer en meester te.
In deze overwegingen ligt de veroordeeling
van alle rassentheorieën, sterlllsatlewetten en
al dergelUke maatregelen, welke zijn uitgebroed
in de hersens van hen, voor wie land en volk
meer waard zün dan God en eeuwigheid,
naastenliefde en sleleleven.
De Raadscommissie, welke onder leiding van
mr. Romme een ondersoek sal Instellen in de
zaak dr. Abrahams-Trein 8 38 heeft met dit
onderzoek reeds een aanvang gemaakt.
Verwacht wordt dat het onderzoek zeker een
maand duren sal.
Hangende dit onderzoek sal aan de Ver-
eeniging Trein 8.38 het haar toekomende sub
sidie niet worden uitgekeerd.
Het ligt in de bedoeling, aldus ..De Telegraaf",
dat de nieuwe voorschriften voor ambtelUke
stukken verplicht zullen worden gesteld en dat
lij op 1 September as. sullen worden inge
voerd op de scholen waarover de
zeggingschap heeft. Men verwacht, dat de
andere scholen en de maatschappü dan sullen
volgen, temeer daar het compormls nogal mee
moet vallen en de nieuwe spelling ook de meer
conservatieven aal kunnen voldoen.
Reeds ZUn onderhandellngen gaande, om deae
vler-motorlge toestellen In Amertks te doen
bouwen, waar de commercleete luchtvaart een
groote vlucht heeft genomen, doch nog onbe
grensde mogelijkheden biedt.
.Hoe te de organisatie vsn da commerdeele
luchtvaart tn Amerika?"
„Uitstekend. vooral het naehtvHegen te er
voortreffelijk georganiseerd. Ik heb pas in sm
dagen 8000 mijl afgelegd. De nachtvluchten
loonen daar, omdat de afstanden gooveel groo-
ter zijn. De Amerikaanache piloten worden
meer afgewteaeld. zü vliegen hoogstens 1300
KM achtereen Ze hebben dan ook alle respect
voor orize Holland—Indlë-vliegero De acco-
modatte voor de passagiers te uitstekend, vooral
wat de stations betreft. Ja, de tUd van de trei
nen en de booten aal gauw voorbü sUn.” merkte
Fokker lachend op.
We brachten het gesprek weer even op de
nieuwe Douglaamachlnes. De heer Fokker te
geen oogenbllk bang, dat het karakter van on
sen national™ vliegtuigbouw door den aankoop
van de Douglaailcentle ook maar in eenlg op
zicht wordt geschaad Daarvoor hebben wU te
veel eigen typen. HM was hier een noodsake-
lUkhsid. temeer wanneer we bedenken, dat de
Nederlandsche regeerlng slechts zeer weinig
doet voor de ontwikkeling van den vaderland-
achen vliegtuigbouw. En sooate Ik al sol. «te
ontwikkelingskosten sfjn aeer hoogt Voor de
Douglas bedroegen sU ongeveer MO OM dollar.
De KLM heeft Op proef reeds een Douglas-
toestel besteld, het kan tegen Juli in Holland
worden verwacht.
Wordt het overgrv logen?
Waarom niet? En dan met een Hollandschen
piloot, ae hebben getoond wat as kunnen....
De bekende vliegtuigbouwer A. Fokker, die
met de .Bremen te Cherbourg aankwam te
Vrijdag met een K L M -vliegtuig naar Amster
dam vertrokken, met welke vlucht tevens de
nieuwe bootverbindlng tuaachen Frankrijk en
Nederland werd geopend.
Precies te acht uur streek Vrijdagavond een
groote KLM - vogel op het vliegveld Schiphol
neer. De beroemde vliegtuigbouwer Anthony
Fokker stond weer op vaderlandachen bodem
HU was met ds .Bremen" van ds Hamburg
AmenkaUJn uit Amerika gekomen en van boord
af had hU een K.LM -er besteld om hem uit
Cherbourg af te halen Tegen vier vertrok het
toestel uit Cherbourg en te acht uur werden de
isndlngsllchten op Schiphol ontstoken om de
.Uil" veilig binnen te loodsen.
Douaneformaliteiten en een kwartiertje
later eaten we rustig met onsen vermaarden
vliegtuigbouwer te praten over het nieuwe toe
stel. de Douglaamachlne. waarvan de Fokker
fabrieken de licentie voor Europa hebben aan-
ftkocbL
n het rijk der geestelijke stroomingen be
hoort het heden tot de orde van den dag
om aan den Staat, d wz. aan bet cen
trale burgerlijke gezag, onbeperkte bevoegd
heden te verleenen. Daaruit is ook de moderne
dwaling voortgekomen, welke leert, dat de
Staat huwelijksverboden mag uitvaardigen en
sommige individuen door medisch IngrUpen
ongeschikt voor het huwelijk meg wmiKip En
gelijk 1 steeds met nieuwe dwalingen gaat:
»U worden aangehangen self» door hen wier
godsdienstige overtuiging op s’n felst slch er
tegen sou moeten verzetten. Zoo kan men
christenen en zelfs katholieken in onsen tijd
heel luchthartig over de noodzakelukheld van
huwelUksverboden en huweUjkshelemmertng
hooren spreken.
Om tweeërlei redenen is het toekennen van
bevoegdheid aan den Staat om sün onderdanen
met geweld het huwelUk te beletten een on
houdbare etsch en wel om een practische en
om een prindpleele reden.
De practische reden is deae, dat sulk een be
voegdheid niet steunt op een vaste basis. De
redeneerlng van de voorstanders van staateln-
grUpen is deze, dat de overheid ter wille van
het toekomstig geslacht en van de ..raszuiver
heid" individuen, die zeker een minderwaardig
kroost sullen voortbrengen, moet verhinderen
een huwelUk te sluiten. Lsten wU sens een
oogenbllk ssnnemen. dst deae gedachte juist
sou sUn- Hoe kan de overheid met zekerheid
bewUsen, dat er uit een bepaald huwelUk min
derwaardige individuen sullen voortkomen? ZU
moet slch daarvoor beroepen op de wetenschap,
nJ. op de leer der overervingsverschUnselen.
En hoeveel bewondering men ook hebben
kan voor de geleerden, die slch op dit terrein
hebben bewogen, de wetenschappelUke mannen
sUn de eersten om te verklaren, dat hier een
wetenschap In opkomst is: dat er nog taUoooe
problemen sUn op te lossen. Man kan nu nog
hoogstens van een vermoeden spreken. Wanneer
bUv. onderzoekingen hebben uitgemaakt, dat
slechts 19 pet. der epileptici geheel gezonde
nakomelingen hebben, dan is het toch in een
bepaald geval voor een overheidspersoon on-
doenlUk om een lijder aan vallende ziekte te
verbieden te huwen. Zal soo iemand tot de
19 pet. behooren? Mag aan iemand een eerste
natuurrecht, het recht om te huwen, op grond
van een vermoeden, om een waarschnlljk-
beid, worden ontnomen?
Er sUn voorbeelden te over in de geschiede
nis, die ook een helden, ook iemand, die alle
hoogere motieven bulten sUn redeneerlng sluit,
moeten doen huiveren voor sulk een staats-
bevoegdheld. Karei de Vijfde had een krank-
slnnige moeder, Johanna de Waanzinnige. En
niemand aal toch beweren, dat het maar beter
ware geweest, wanneer deze vorst nooit ge
boren was. De groote Dultache dichter Heinrich
Heine was erfelUk belast met geslachtsziekte
van zUn voorouden. Reeds In sUn jeugd was
hij gedeelteluk verlamd door een seer pUnlljke
ruggemergztekte, welke tenslotte In een slge-
heele verlündllng overging. Desondanks ont
plooide hU een ontsaglUke werkzaamheid en
wordt hU tot de geniaalste menseben van sün
tUd gerekend.
Lees de geschiedenis van het geslacht Beet
hoven. Er bestaat een modern werk: Musik auf
dem Rhein, waarin aan de hand van geschied
kundig vaststaande gegevens wordt sangetoond.
dat de Beethovens van geslacht op geslacht
zwaar drankzuchtig waren. Toch bracht de
kapelmeester van Bonn het muzikale genie
Ludwig von Beethoven voort. Hadden er in die
dagen huwelUksverboden bestaan, de schepper
van de negende symphonic sou nimmer bet
levenslicht hebben aanschouwd.
Welk een verantwoordelUkheid neemt de
overheid op slch I Zouden de tegenwoordige
Duitsche machthebbers de consequentie van
hun stelsel aandurven om de samenleving van
genieën als Beethoven te berooven?
Naast dit practische beswaar geldt het veel
ernstigere nml. het moreele. Met huwelUksver
boden en sterillaatlewetten komt de Staat op
een terrein, dat niet het zUne is. Waarom
sou de burgerlUke overheid zich alleen tegen
het huwelUk van dragers van bepaalde ziekte
kiemen verzetten? Er sUn tal van andere com
binaties denkbaar, welke aan de samenleving
seer ongewenschte individuen opleveren. Er
trouwen menseben met mlsdadlgen aanleg.
wie *n allertreurigst gesin met bUna wiskundige
aekerheld kan worden voorspeld Er huwen
menschen met elkaar zonder eenlg verant-
woordelUkheidsgevoel, van wie het allerergste
voor de samenleving is te vreeaen. Terecht
houdt de Staat daar sUn handen af: dit is
particulier terrein. Er stjn duizenderlei onvol
maaktheden in de maatschappüwaartegenover
de Staat machteloos is en er zUn er even soo
vele, waartegen hu wel sou kunnen en selfs
■ou moeten optreden, maar waarvan hU ter
wille van de gewetensvrijheid” de handen af
houdt. Denk eens aan alle mogelUke manieren,
waarop tn onee maatschappü «*n zwakke door
een sterkere kan worden onderdrukt denk eens
aan de mlllloenen zonden, waartegen geen
strafwet Iets vermag; aan de ontelbare ssdsn-
misdrUven. aan de ergernis tegenover de jeugd,
door prikkellectuur en bioscoop.
Hst huwelUk ia allereerst een persoonlijke
aangelegenheid en daarnaast la hst sen saak
van de Kerk. ZU alleen kan hier met geaag on
ook met goed gevolg optreden. Vele menschen
zün ongeschikt voor het huwelUk. Het eenlg
juiste middel om hen er van terug te houden
Is overreding Do ouden zijn ds allereerst aan
gewezenen om, wanneer zij zulk son lichame
lijke at geestelijke ongeschiktheid bij hun kin
deren ontdekken, vroegtijdig, voorzichtig en mot
tact de gedachten aan oen huwelijk af te lei
den. ZU sullen goed doen slch daarbij door
een medicus, waar noodlg door een psychiater
te laten voorlichten Het voornaamste werk In-
ttiMchen mü <te geestelUk® leidaman nwtm
doen, die hot verantwoordolUkheidsgevosi van
den patiënt sooaser aal moeten aanwakkeren,
dat daas gelaten tn sljn lot berust.
Zulk sen overwinning ep stohaelf behaald,
■al óen betrokkens tot groots verdienste Krak
ken en hem moreele kracht geven voor zijn
verder leven. Ook al sou hier een vergissing
worden begaan en wu da betreffende persoon
geen rischte erfdrager lijn, dan te er naar
Eenigen tijd geleden gingen er geruchten,
dat de directeur der NV. WeverUen H. Bwin-
kels, te Helmond een tUdelUke loonsverlaging
van 30 pCt. wilde invoeren.
De arbeidersorganisaties hebben toen een
conferentie gehad met de directie, waarin deze
de Juistheid dezer geruchten bevestigde.
De bedoeling is de loonen. die volgens contract
geregeld zUn. gedurende drie maanden met 30
pCt. te verlagen over de geheele Unie. Daarna
zouden ze weer worden hersteld op de oude
basis.
De arbeidersorganisaties stasn hier afwUaend
tegenover. terwUl ook de beslissing vsn de «X
Werkgevers in de teztlelnUverheid. met wie het
contract is afgesloten, nog niet bekend is. Ook
de werkgevers zullen tegen dezen maatregel
waarochUnlUk bezwaren maken.
Het is bekend, dat de directeur der onder
neming. de heer H Szdnkels, een volbloed
NBB 'er is en op zUn fabriek nogal reclame
maakt voor deae organisatie.
De deken van het
corp» diplomatique
te Praag (rechts)
wentcht President
Matarpk van Ttye-
cho-Slowakije geluk
met rijn Usten ge
boortedag
Het compromis In het spellingvraagstuk,
dat de spellingcommissie als oplossing san-
beveelt en waarvan minister Marchant
Donderdag In de Eerste Kamer gewag
maakte. sal waarochUnlUk in de eerst
volgende bUeenkomst van den ministerraad
worden -besproken. Zoodra de ministerraad
sUn goedkeuring aan de voorstellen zal
hebben verleend, zullen de wijzigingen wor
den gepubliceerd.
gens het HamUtontype. Door deae bijzondere
combinatie kunnen de motoren op grootere
hoogte in verhouding een grooter aantal PK
ontwikkelen en met behulp der verstelbare
schroeven wordt een veel grootere kruissnelheid
behaald, dan men in Europa gewend is.
Hoe groot is die kruissnelheid?
Minstens 180 mUL num 810 KM Een bij
zonderheid is ook nog gelegen In het isn-
d.ngstoestel. dst bU de Douglss niet geheel
wordt Ingetrokken, een landing bU Ingetrokken
landingtoestel is daarom al is het gevaariUk
niet onuitvoerbaar. Het toestel is door de
Amerlkssnache MsatschsppUen in seer groote
aantel besteld De Trans Continental and Wes
tern Oil Company bestelde er niet minder dan
veertig, de Pan American, die den dienst op
Zuid-Amerika onderhoudt, twaalf, de American
Airways <de Zuidelijke route Oost-West! ook
een groot aantal. V ziet dus. dst het type in
Amerika Is Ingeslagen
Wst wss de reden, dst de Nederlandsche
vliegtuigfabriek besloot do licentie aan te kno
pen?
Dat is heel eenvoudig Noch de K.L.M noch
de regeerlng ia in staat om de ontwikkelings
kosten van geheel nieuwe typen, die in den te-
genwoordlCen tijd niet meer tienduizenden kos
ten. maar honderdduizenden, te dragen. Per
soonlijk ben ik er. aldus Fokker, steeds tegen
geweest, dat een Nederlandsche fabriek sn
bultenlandsche licentie koopt Dit la naar mUn
opvatting ondersteuning der bultenlandsche In
dustrie ten koste der Nederlandsche Maar In
dit geval staan de zaken heel anders. De Ne-
derlandache vliegtuigfabriek heeft de licentie en
het verkooprecht voor heel Europa verworven
De mogelUkhstd ligt dus voor de hand om de
machine in serie te bouwen voor een veel groo-
tero markt dan Nederland ooit sou kunnen zijn
en dientengevolge kan Holland en onze grootste
afnemer de K I.M daarvan de vruchten pluk
ken. De ontwikkelingskosten kunnen naar alle
wasroehUnlUkheto geheel worden afgewenteld
op andere Europeeechs staten, dis da licentie
van ons willen koopen Beriebouw, waar Ik sno
even over sprak la noodaakelUk omdat de toe
stellen van metaal sUn vervaardigd Als er dan
niet tn serie kan worden gebouwd, worden de
kosten veel te hoog
Do ontwikkelingskosten van ds F M waren
sear hoog en worden slechts ten deels door do
K L M gedragen De heer Fokker verwacht, dal
don korten dow buiteniandacho opdrachten on
liocntiee willen wooden doemnponoowde
christelUke opvatting toch niets verloren. Wordt
een persoon tegen zijn wil door staatsdwsng
verhinderd van zUn huwelijksrecht gebruik te
maken, dan kan dit groote schade aan zUn
zieleleven toebrengen. In het andere geval, wan
neer hij vrUwilllg, overtuigd, dat Godë» WU
met hem een andere la, aan het huwelUk ver
zaakt, zal hU groote waarden voor zUn ziel
Het huwelijk ta aUereerst oen perooonlUke
■aak. De kerk beeft altUd gestreden tegen lou
ter oontracthuwelUken. tegen verkoop van de
bruid aan de ouders van den bruidegom en al
soortgelUke misbruiken, die den persoonlUken
wil van de aanstaande echtgenooten aan ban-
derAsggen De huwenden moeten zelf de groote.
■edeUJke verantwoordelUkheid begrUpen. welke
zU op zich nemen door een verbintenis voor
het leven. verantwoordelUkheid ook tegenover
bet te verwachten kroost. Uitgsande van die
persoonlijks verantwoordelUkheid kan niemand
beter dan de geestelUke leidsman in bepaalde
gevallen een huwelUk ook met klem ontraden.
Ook de Paus spoort de blechtvsders dsartoe
san en hier en daar zUn daaromtrent aan de
priesters zelfs voorschriften gegeven; soo bUv.
bü de Diocesane synode van Paderborn In 1933.
Zeker, aUe huwelUken, welke naar mensche-
lUke berekening ongewenscht sUn. zullen hier
mee niet worden tegengehouden. Dit moge
echter niet tot de prindpleele fout lelden, dat
de Staat op een sulver persoonlUk terrein In-
grUpt De mensch staat hier tegenover God
en zUn geweten; daar blUve een burgerlUke
overheid verre!
Duizenden voorbeelden zUn aan te halen,
waar de goddelUke voorzienigheid heerlUke
vruchten doet opbloelen voor dit en het andere
leven, welke de eigen wijze mensch in kortzich
tigheid ruw sou hebben weggeworpen.
De Franache „Académie" beschikt over een
fonds, waaruit leder jaar gelden worden ge
leend aan menschen. voor wie de strijd om het
bestaan bUsonder moeilUk is, maar die niet
temin hun strijd met een bewonderenswaardlge
taaiheid, volharding en geduld blUven voeren.
Uit de annalen van het fonds is een typisch
geval bekend geworden. Een jong meisje.
Jeanne Chaise, is de oudste van een gezin
van zes meisjes, waarvan de moeder krank
zinnig is en de vader lUdende aan een chro
nische ziekte. Jeanne bestuurt het huishouden
met bet kleine Inkomen, dst zU In een fsbnek
verdient. ZU voedt haar jongere zusjes op.
wascht, naait en verstelt kleeren. verpleegt va
der en moeder en onderhoudt het geheele gezin
van acht personen, dat moreel en materiaal
alleen door haar vlUt en heldhaftige toewijding
kan beslaan.
Dit is niet een legende van eeuwen terug
of een heiligenleven, waarvoor men zoo licht
de schouders ophaalt. Dit is een bladzUde uit
een officieel rapport en sen historie uit onsen
eigen tijd. Ze kan ons leeren. dat wij de wU«-
held niet in pacht hebben. WU menschen mo
gen en moeten voorzichtig zUn; wU moeten
onze medemenschen zooveel mogelUk van roe-
keloose daden afhouden en ook zorgen voor
een geaond nageslacht. Maar in onze midde
len daartoe zUn wU beperkt. Er ia een grens,
welke wU niet mogen overachrUden Dte grens
is het persoonlUk geweten van lederen mensch
De Staat, die huwelUksverboden uitvaardigt of
sUn burgers door medisch IngrUpen onvrucht
baar laat maken, overschrijdt zUn bevoegdheid,
treedt op een terrein, dat bet zijne niet is.
T T Y tl thans een Jongen van veertien jaar
yy dikwUls weet en misschien heel gewoon
vindt, wss vóór driehonderd Jaren nog
onbekend en een groot geheim: ik bedoel den
bloedsomloop. Vóór 300 jaren heeft Har
vey ontdekt, dat het bloed werkelUk een kring
loop volbrengt. Deae gaat als volgt. Het hart
bestaat uit twee helften, een z.g. rechter en een
linker helft Aan het linker hart is verbonden
de groote lichaamaslagader. aorta genaamd, die
naar boven gaat, en In de bovenste helft van
de borstkas ombuigt en naar beneden gaat tot
onderaan In de buikholte. Uit die groote slag
ader ontspringen nu allerlei kleine aderen, die
naar het hoofd, naar de armen, naar de ver
schillende deelen van den romp, naar de inge
wanden gaan; en de groote slagader zelf splitst
zich beneden In den bulk in twee slagaderen,
een voor het linker en een voor het rechter
Al deze aderen geven weer kleinere aderen
dit gaat aoo lang door totdat het kleinste
soort bereikt Ig, de zg haarvaten of capillalren.
Dit alles was ook vóór driehonderd jaar be
kend Maar wat men niet wist, was het vol
gende Deze haarvaten vereenigen zich weer met
elkander, dwz er komen er een aantal bU
elkander, en deze vormen dan tezamen een
heele kleine ader; verschillende van die kleine
aderen komen weer bU elkaar en vormen een
grootere ader; zoo gebeurt hel in alle lichaams
delen. en ten laatste komt al het bloed uit de
benedenste helft van het lichaam tezamen in
een groote ader, genaamd de benedenste holle
ader; en alle bloed uit bet bovenste deel van
het lichaam komt tezamen In de bovenste
holle sder. Deae twee groote aderen, die al het
bloed van het lichaam op vangen, monden uit
In het rechter hart Van het rechter hart wordt
dit bloed nu gepompt naar de longen door twee
groote vaten, een voor rechte en één voor links.
Die twee groote vaten splitsen zich langzamer-,
hand weer in een onmetelijk aantal mlllloenen
en millioenen haarvaten, die overal' tn de long
te vinden zUn. Zooals men weet, kan de long
met een spons vergeleken worden. De lucht, dis
ingesdemd wordt. strUkt langs de wanden der
haarvaten, en doordringt die haarvaten; althans
de zuurstof gaat er door Het bloed in de lon
gen wordt aldus verzadigd van zuurstof en
wordt daardoor helder rood. De haarvaten ver
eenigen zich weer tot telkens grootere vaten en
komen ten laatste tezamen In twee groote tong-
ader. een van links en een van rechts, en deze
twee longaderen monden weer uit In het linker
hart. Nu is de terugloop gesloten. Het bloed,
verzadigd van zuurstof, wordt uit het linker hart
over de groote slagader en alle kleinere door
het lichaam gevoerd, komt in de haarvaten,
geeft daar zUn zuurstof aan het lichaam af. het
bloed keert terug door de aderen naar het
rechter hart Dit pompt het bloed naar de lon
gen. waar het weer met zuurstof verzadigd
wordt en terugkeert naar het linker hart. En
soo gaat het van af meer dan zes maanden voor
de geboorte tot aan den laatsteh snik.
Het onderzoek van den pols ls*de oudste me
thode van hartonderaoek. Onze porteer is niet
zoo ingewikkeld als die van de Chineeaen, en
misschien zelfs niet soo gecompliceerd als die van
een duizend jaar geleden. Men onderscheidt
san den pols hoeveel slagen er in de minuut
zUn. of de polsslag self een korte Koot dan
wel een langzame golfbeweging is. of hU hard
of zacht is. of de polsslagen steeds regelmatig
op volgen, en of alle polsslagen even sterk zijn.
Dit is dus al heel wat. Er zUn verschillende
soorten van onregelmatigheden bU den pols. En
al die onregelmatigheden zUn vooral in de
laatste jaren nauwkeurig geregistreerd Iedere
leek kent ook tegenwoordig de bepaling van
den bloeddruk. Wanneer men vindt, dat lenumd
De deernis met de familie Looljmans is seer
groot.
De chauffeur, die door het ontzettende
ongeluk geheel overstuur is. heeft verklaard,
dat de wagen begon te slippen, toen hU den
Heuvel afreed, waarbij zUn voet van den
rem op den gaspedaal moet zUn terecht ge
komen. met het droevig gevolg, dat de reeds
tamelUk groote snelheid aanstenlUk werd
vergroot.
Tenslotte vertelde de heer Fokker nog. boe
In bet KLM -toeeisl uit Cherbourg ook de
Amerikaanache poet voor Nederland mee wee
gekomen. 100 K.G.
„Twee dagen vlugger, dan wanneer het aen
boord was gebleven." lachte Fokker JJat Is
de toekomst, sites per vliegtuig In Amerlks
gaat het er al bard naar toe, maar Europa sal
volgenl-
voor een sprookje sanzag nj. de chantage
werkelUkheid sa; worden, is lang niet meer
uitgesloten, aldus mr. Loeb.
Voor een eventueele veroordeeling van On
nes bU het openblUven der chantage-kans
wensch Ik zelfs geen zweem van verantwoorde
lUkheid te dragen. Tenslotte heeft Wltbraad
soo vervolgde Mr. Loeb al zUn instructies
vsn Konlng gekregen en bluft Konlng de eenlge
bron wsarult gegevens omtrent het over hem en
Onnes besprokene geput moet worden. Deze
bron UJkt mU thans definitief vertroebeld en
ofschoon Ik hem op dit punt seer scherp heb
ondervraagd, blüft Wltbraad volhouden, geen
enkele aanleiding te hebben om zUnerzUds te
twUfelen aan zUn gevoelen, dat Konlng hem In
derdaad een opdracht doorgaf en dat hU uit
niets kan opmaken, dat hU Konlng uit
eigen initiatief zou hebben gehandeld.
Een definitieve beslissing over het al of niet
neerleggen van de verdediging, aldus besloot
Mr Loeb. hangt af van het verdere verloop van
het Incident.
Voorts vernemen wU. dat de Officier van
Justitie. Mr. van Dullemen schrtftelUk het ver-
zoek bü de rechtbank heeft Ingediend om de
schorsing van de voorloopige hechtenis inzak'
Konlng en Wltbraad in te trekken.
VrUdagavond te 7 uur arriveerde met den D-
treln uit Basel te Nijmegen de Nat. Bedevaart
Onder ds pelgrims bevond zich Z. H Ezc. Mgr
A Diepen, die aan het station werd begroet
o.m. door den Hoogeerw heer F. N. J. Hen
driks Vlc. Oen van het bisdom Den Bosch en
den Hoogeerw. heer J L van MUlukom, deken
vsn NU «negen.
Alle pelgrims waren opgetogen over de reis,
men kwam niet uitgesproken over de plechtige
audiëntie bü Z. H den Paus.
Van Nijmegen uit begaven de pelgrims zich
per suto naar hun woonplaats.
Nssr ons ter oore komt, sal de afdeeling
Den Bosch van de NB B. met Ingang van 1 Mei
worden opgeheven, daar het ledental zoover is
teruggeloopen. dat het een bestaan van een
afdeeling niet meer rechtvaardigt-
Deze teruggang vindt voor een groot deel zün
oorzaak in het Vastenmandement der Bisschop
pen, door welk mandement vele Katholieken
tot de overtuiging zün gekomen, dat sü in de
rüen der NBB ers niet thuis behooren.
Intusachen Is het nog altUd mogelük. dst de
ministerraad zich met de voorstellen niet aal
kunnen vereenigen of wijzigingen aal eischen.
die nieuwe besprekingen noodlg maken. Het
compromis schUnt echter een goede kans te
maken Minister Marchant heeft nL voor de
commissie werd Ingesteld de prindpleele mede
werking van den ministerraad verzocht en
verkregen Besweren tegen een wijziging op
zichzelf zullen dus niet meer worden ingébracht.
De ministerraad zal slechts beslissen over de
thans In concreto voorgestelde nieuwe spel-
llngwUae.
een harden, moeilijk samendrukbaren polsslag
heeft, dan sal men Hj het bepalen van den
bloeddruk ook meestal een verhoogden bloed
druk vinden.
Sedert ruim honderd jaren sün er ook twee
sndere methoden van hartondersoek uitge
werkt en dat zün de percussie en de auscultstle.
Heeft niet elke lezer wel eens een boek In de
hsnd gehad, waarin beschreven wordt hoe de
detective de wanden van een kamer beklopt,
totdat hü ten laatste e enblinde deur vindt.
De steenen muur geeft een doffer klsnk bü
het bekloppen, dan een dunne wand, waar de
de lucht achter zit. En soo geeft het hart, dat
solide Is, d wz. sonder lucht, een doffer geluld
bü bekloppen dan de omringende longen, die
luchthoudend zün en daarom helderder klinken.
Men kan dus door bekloppen met min of meer
nsuwkeurtgheid vaststellen, hoe groot de om
vang van het hart Is. Deze methode la in 1
laatst van de achttiende eeuw door den Oosten
rijker Auenbrugger ontwikkeld. De methode
wüst In de eerste plaats op een eventueele uit-
setUng. vergrooting of verwijding van het hart.
maar er zijn ook nog. tal van andere dingen
die men bü deae methode kan vinden. Het
luisteren, de auscultatie, onderzoekt, hoe de
hartlopen sün BU elke samentrekking geef het
hart een geluid. Waardoor dat geluld veroor
zaakt wordt is het onderwerp geweest van tal-
loose debatten Vast staat In elk geval, dat er
aan de verschillende uitmondingen van bet hart
twee tonen worden gehoord, de één is de toon
der samentrekking, de tweede die van de uit-
setting van het hart. Bü sommige ziekten hoort
men In plaats van een toon slechts een ge-
rulach. soms ontbreekt de ééne toon geheel; een
andermaal zUn de tonen zwak, in weer andere
gevallen is de toon te luid en te klappend Soms
ook is de eerste toon verdubbeld en dit noemt
men dan twee kleinen en één sterken klap
een galoprythme.
Een andere methode van hartonderaoek is het
voelen van den puntstoot. hetzelfde wat iemand
voelt, die hartkloppingen heeft BU elke samen
trekking richt slch als het ware het hart op
en slaat met de punt tegen de borstkas. Ook
dit kan soms een belangrUke aanduiding geven.
BetrekkelUk nieuw is het electrocardiogram,
waaraan de naam van onsen landgenoot Prof.
Elnthoven Is verbonden. Bü elke samentrekking
van het hart worden er In het hart self elec-
trleche stroomen opgewekt, seer geringe stroo-
men. maar die men toch met behulp van het
uiterst gevoelige Instrument van Prof. Elnt-
hoven den snaargalvanozneter, kan reglstree-
ren. Men vindt dan. dat bü een normaal hart
de sterkte van deze stroomen, of wil men never,
van deze potentiaal verschillen, een vasten regel
heeft, een vaste curve. Bü hartziekten vindt
men allerlei afwUklngen en men weet nog lang
niet wat al deae afwUklngen aan het electro
cardiogram, beteekenen.
Al deae methoden hebben hun gevaren. Hoe-
vele menschen zlln er niet vroeger tot hart
lijders verklaard, omdat zU onzuivere harte-
tonen hadden? En hoevelen zijn er niet, die to<
hartlijders verklaard werden, omdat zij een
onrege (matigen pols hsdden En toch Is een be
paalde onregelmatigheid van den pols. nl. een
versnelling tudena de uitademing, en oen ver
traging tüdens de inademing, voor jonge men
schen geheel normaal. De beste methode van
hartondersoek kan echter uitkomst geven. Is
Iemand In staat sün gewone bezigheden te ver
richten vonder abnormale vermoeidheid dan iz
er geen sprake van dat sün hart niet goed
functionneert. Wel kan men vaak voerspellen
met de bovengenoemde methoden, dat de één
meer kans heeft een hartlijder to worden dan
een ander, maar soo lang als de mensch sün
werk goed verrichten kan. Is er geen aanleiding
voor vrees. Het la vaak geschied, dat menschen
met oen hartkwaal. d.wjL een afwüking aan
het hart, toch aoo geaond waren dat al) den
gcheelen veldtocht tn den wereldoorlog zonder
schade hebben doorstaan
TH. H. BCHLICHTINO
