ONS BLAD
DE BEGRAFENIS VAN H.M. KONINGIN EMMA
Dag van nationalen
Ten grave
rouw
Nederland in rouwfloers
De rouwstoet
n'
Laatste hulde; laatste groet
Kinderlijke piëteit en algemeene dankbaar
heid eener natie vergezelden de doode
naar haar laatste rustplaats
f
Een grootsche, vorstelijke
indruk
r.
VEREEN 1G DE KATHOLIEKE PERS
grafkelder
over-
volk
van
van
ons
eni.
om
en
Vorstelijke deelnemenden
Militaire ontplooiing
De burgemeesters
De rouwwagen
f2—
f 2 85
uit de Residentie en
DINSDAG 27 MAART 1934
ADVERTENTIEPRIJZEN
Per lossen regel 20c., ingez. med. 40c.
p. regel; idem op pag één 55c.p. regel
Bij contract sterk verlaagde prijzen
Voor de kleine annonces Omroepers
zie de rubriek Telefoonnummer 433
De uittocht van
Ministers Kamerleden
het stoffelijk overschot der Koningin-Moeder
de bijzetting in den koninklijken
te Delft werden heden tot een geestelijk monument van de eenheid
eener natie in toewijding en dankbare erkenning. Koningin
Emma heeft kort geleden nog deel mogen hebben in de
weldigende demonstratie van aanhankelijkheid
jegens Haar Dochter, thans mocht ditzelfde volk met Haar
één zien in rouw om de Moeder, die niet alleen de Moeder eener
Koninginne, maar ook de Moeder des volks was.
Met groot militair eerebetoon, met koninklijke waardigheid bij
allen eenvoud, met ontplooiing van grootheid en statiepracht is
in een stoet van 1^2 K.M. lengte, die een weg van 3 uur 40 minu
ten af te leggen had, de doode naar de plek gebracht, waar de
Groote Zwijger en nu al vier en veertig jaar het lichaam van haar
echtgenoot, Koning Willem Hl, rusten.
Deze dag was een dag van nationalen rouw. In Den Haag en Delft
stond zoo goed als geheel het zakenleven stil. Winkels, magazijnen,
kantoren, scholen enz. enz. waren gesloten. De uitgebreidste
maatregelen van afzetting moesten genomen worden om bij de
toestrooming der tienduizenden langs den weg orde en eerbied
volle stemming te verzekeren.
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
I
I
A
1
(Vervolg op blad*. 1 fan bet Tweede Blad)
rouwstoet
t
1
l
I
De lijkkoets werd onmlddellljk gevolgd door
Prins Hendrik en de vorstelijke personen, die
voor deze begrafenis waren overgekomen.
Je en droeg ter weerszijden het koninklijk wa
pen in zilver. De kist, eveneens gedrapeerd met
zwart fluweel, afgezet met zilveren franje en
galons, werd overdekt met een zwart fluwee-
len kleed, dat tot dicht bjj den beganen grond
afhing.
Voor het paleis op het Lange Voorhout te
Gravenhage was al vroeg een grootsche
ontplooiing van de gewapende macht. De mi
litaire leiding van de begrafenis was in handen
gelegd van den gouverneur der Residentie, luiL-
generaal jhr. W. Roell.
Voorop een detachement Koninklijke Mare
chaussee te paard tnet omfloersten standaard en
standaardwacht. ter sterkte van 16 man Ver
volgens reed generaal-majoor Van Andel ons
voorbij als bevelhebber In de eerste militaire
afdeeling met zijn staf. Dan kwam de Konink
lijke Militaire Kapel. Een bereden kolonel, con-
mdndant der Grenadiers en Jagers volgde met
z}jn bereden luitenant-adjudant, als comman
dant van het eerste militaire gedeelte van den
stoet.
Een
beraad gehouden met den burgemeester van
Den Haag en zoo was een terrein naast het
Paleis ter beschikking van de hoofden der Ne-
derlandsche Gemeenten gesteld.
vel van den res.-kolonel der Grenadiers. Ver-
berne. aan wien was toegevoegd de reserve-
kapltetn der Grenadiers Moorman, een eere-
front te vormen op het Lange Voorhout. In de
Prinses Mariestraat en op de Schenkkade had
den zij zich opgesteld en waren in colonne van
vier opgemarcheerd. Het regiment Grenadiers
onder bevel van res. majoor mr. van Dam: Reg.
Jagers onder bevel van res. majoor Apol; Inf.
Reg. 1 t_m. 11 onder bevel van res. luit. kol. K.
Brevet; Inf. Reg. 12 t.m. 22 onder bevel van
res. lult. kol. v. Loghern; Cav. onder bevel van
res. majoor Blussé van Oud-Alblas: Art. onder
bevel van res. luit. kol. Bloys van Treslong,
overige korpsen en dienstvakken onder bevel
van res. lult. kol. Rozendaal.
Het praalgraf
Prins Willem
Statig ontplooide zich de stoet. Deze werd
geopend door het eerste militaire gedeelte.
ZEVEN EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 141
Dof gerommel der trommen weerklonk toen
rs kist van blank eikenhout, op de hoeken met
zilver gemonteerd, in den lijkwagen werd ge
dragen door de Kamerheeren van de* overledene.
De treurmuziek van het muziekcorps van het
5e regiment onder leiding van kapelmeester v.
d. Glas, speelde Grieg's ..Ases Tod”, de klacht
van Peer Gynt om zijn gestorven moeder!
Rouwwagen en lijkkist droegen het stempel
van vorstelijke soberheid. De hemel van den
wagen was afgezet met een zilveren omlijsting
en een zilveren kroon terwijl aan de vier hoe
ken zwarte strulspluimen met zilveren franje
waren aangebracht. De galabok was gedrapeerd
met zwart fluweel, omzoomd met zilveren fran-
BUREAUX: HOF 6, ALKMAAR
Telefoon Administratie 433, Redactie 633
ABONNEMENTSPRIJS
Per kwartaal voor Alkmaar
Voor buiten Alkmaar T
Met geïllustreerd Zondagsblad f 0.60 hooger
Dagblad uitgegeven door de
NV. Drukkerij De Spaarnestad - Haarlem
van
van
Oranje in de Nieu
we Kerk te Delft
Hier in den grafkel
der dezer eeuwen
oude kerk zal de
vorstelijke moeder des volks, wijlen H- M.
Koningin Emma, wachten op den dag barer
opstanding.
Aan slechts zeer enkele corporaties had de
burgemeester van Den Haag een plaatsje langs
den weg kunnen verzekeren. Daar was aller
eerst op het Lange Voorhout, op verzoek van
den Minister van Defensie, een plaats gegeven
aan de nlet-ingedeelde officieren. Voorts be
hoorden tot de bevoorrechten de ridders van
de Militaire Willemsorde, de oud-Indlsche mi
litairen. de weeskinderen, de verpleegsters, die
snel weer naar hun zieken moesten en de
schoolkinderen in combinatie: vijf van elke
school. Tenslotte nog de Haagsche Burger
wacht en het comité voor de Volksfeesten. Ein
delijk stonden naast het paleis vele burge
meesters uit heel het land. Ervan uitgaande dat
In den kring der gemeenten behoefte wordt ge
voeld haar te doen vertegenwoordigen, was by
de Vereeniglng van Nederlandsche Gemeenten
de gedachte gerezen, dat er alleszins aanleiding
bestond de Indivldueele beteekenls van zulk een
vertegenwoordiging te verheffen tot het karak
ter van een gemeenschappelijk eerbetoon van
de zjjde der Nederlandsche Gemeenten. Er ia
Te ongeveer half elf vertrokken de Ministers,
die zich op het Departement van Justitie ver
zameld hadden, per auto naar Delft. Trouwens
waren toen al ruim duizend auto’s met ge-
noodigden op weg, voorzien van speciale door-
latingsbewljzen der politie.
Ook de voorzitters der Eerste en Tweede
Kamers der Staten Generaal, mr. W. L. baron
de Vos van Steenwijk en de Minister van Staat,
jhr. mr. Charles Ruys de Beerenbrouck. met de
commissies voor de aanbieding van het rouw
beklag uit deze Kamers, waren te voren naar
aan het Lange Voorhout werd na de aankomst
Een week heeft ons volk gerouwd om
Haar, die het verloor, maar de rouw van t
land culmineerde toch in den dag van he
den, waarop de dierbare Doode ten grave
is gedragen.
Het jachtige leven is stilgelegd voor een
wijle, richtte zich van her en der op de
twee steden, die het ontzielde lichaam van
de Vorstinne uitdroegen in rouw en ont
vingen in eerbiedigen schroom.
De klokken die dof bonsden door de
blauwe luchten van den jongen dag droegen
de gedachten van heel een volk naar de re
sidentie en de stad der Prinsen, het stille,
oude Delft, waar een ontsloten graf in den
middag het lichaam opnam van Haar, om
wier edele figuur zich heel het land ver-
eenlgt, weemoedig maar vol innigen dank
voor wat Zjj deed en gaf.
Alle verschil in denken en gelooven zweeg
op dezen droeven dag, waarop ons volk af
scheid nam van Eene. die in Haar Moeder
lijk hart heel ons volk omsloot, bijeenbond
en samentrok met het Huis van Oranje.
Al wat Nederlandsch voelt en wie zou
dit niet op een dag als deze schaarde
zich in den geest bij de duizenden, wien het
gegeven was met hun persoon een dank
baren afscheidsgroet te brengen aan de
edele vrouw, die de dood ons ontnam.
In stillen eerbied hebben zij de handen
gevouwen, geduisterd hoe de stoet langzaam
voorttrok, hoe Haar laatste gang was langs
de rijen van Haar rouwende volk, hoe Zij
werd neergelegd aan de zijde van Hem. voor
wien zij het offer bracht van Haar leven.
In het eerste rijtuig namen plaats Z. K. H.
Prins Hendrik der Nederlanden. Hertog van
Mecklenburg, met Z. D. H. den vorst van
Waldeck-Pyrmont, broeder van de doode. Naast
bet rechterportier liepen een hof jager en twee
lakeien, naast het linker portier drie lakeien.
In de tweede volgkoets eveneens met
lakeien naast de portieren waren gezeten
Z. K. H. Prins Eugen van Zweden, Hertog van
Nérice, een broeder van koning Gastaal van
Zweden (zijn moeder was een geboren prinses
van Nassau) en Z. K. H. Prins Karei van
België, broeder des konlngs, graaf van Vlaan
deren. Er waren rijtuigen voor Prins Felix van
Luxembnrg (de echtgenoot van H. M. Konin
gin Emma, wijlen koning Willem III, was Im
mers Groothertog van Luxemburg tevena) voor
Hertog Adolf Friedrich van Mecklenburg. den
Erfprins van Oldenburg, den Erfprins van
Waldeck-Pyrmont, den vont van Erbach
Schonberg en de verdere alreeds vermelde
bloedverwanten.
Enkele koetsen volgden nog voor den groot-
offlcler van H. M de Koningin Moeder, luit.-
gen. b. d. jhr. van Suchtelen van de Haare: den
opper-hofmaarschalk, Jhr. Boreel v. Oldenaller
en den opper-kamerheer, mr. baron van Lyn
den; voorts voor den adjudant van den Prins
van Zweden en den oud-ordonnans officier van
Z. M. Koning Albert van België; voorts voor
Oberst-Freiherr von Grass en Oberforstmeister
und Ober-Hofjkgermeister Von Ploetz, als
mede voor den Hofmaarschalk van de Konin
gin. mr. baron De Smeth.
Hiermede was echter het eigenlijke deel van
den rouwstoet nog niet geëindigd. Want hierbij
sloten zich aan de officianten en het personeel
van H.M. de Koningin, die H.M. de Konlngin-
Moeder nog onder haar Regentschap hebben
gediend, alsmede lult.-kolonel van de Wall
Bake, commandant van het korps rijdende
artillerie, toegevoegd aan Z. K. H. Prins Eugen
van Zweden; de kapitein ter see. baron De Vos
van Steenwijk. adjudant l.b.d. van H.M. de
Koningin, commandant van het Kon. Instituut
van de' Marine te Willemsoord.
Wanneer men niet over al de faciliteiten be
schikte, als de pers op een dag als deze, ware
het uitgesloten een Indruk op te vangen zoowel
van Den Haag als Delft Extra treinen hebben
duizenden aangevoerd Particuliere auto's en
autobussen brachten honderden en honderden
naar Delft en Den Haag. Maar het was uitge
sloten om tijdens de begrafenis zelf van Den
Haag Delft te bereiken. Het doorgaand verkeer
was in een groote bocht omgelegd van Noord
naar Zuid. En heel, heel velen hebben zich een
bittere ervaring en teleurstelling bezorgd, door
dat zij niet nauwkeurig de ordebepallngen en
afsluituren hebben bestudeerd, doch in goed
vertrwUwen hebben gedacht: het zal nog wel
lukken. Daardoor kwamen tal van automobilis
ten op bepaalde plaatsen „vast" te zitten, zoo
wel In den omtrek van Delft als van Den Haag.
Plechtig en somber hangt het gebeier der
k Haagsche torenklokken in de zonnige lente
lucht. Een vreemde ontroering trilt door dezen
morgen, een groote weemoed, maar zonder bit
terheid. vol blijmoedige aanvaarding.
In de Haagsche binnenstad is het toestroo-
men van het publiek al heel vroeg merkbaar.
Tegen 9 uur staat langs heel den weg. dien
de begrafenisstoet zal nemen, het publiek rijen
dik. Voor alle vensters, op de daken, op de bal-
cons. verdringen zich de menschen. terwijl hoo
rnen. kiosken, tramhuisjes, enz. reeds door de
Jeugd zjjn bezet.
De voorste rijen zit het publiek op stoeltjes,
Velen gedekt door dekens en plaids. Dit zjjn de
De vier slippen van het rouwkleed werden
gedragen door jhr. mr. Schimmelpennlnck,
waarn. grootmeester van H.M. de Koningin
Moeder, Juckema van Burmania, baron Ken
ter» van Wannenhuizen. hofmaarschalk der
overledene, jhr. De Jonge van Zwljnsbergen.
intendant van Soestdjjk en Sixma baron ran
Heemstra, particulier secretaris van de doode.
Ter weerszijden van den lijkwagen schreden
vanaf bet paleis de 24 kamerheeren-dragers, U
ter rechter- en 12 ter linkerzijde. Voorts reden
rechts en links van den wagen de chef van bet
militaire huis, adjudant-generaal. vice admiraal
b. d.Bauduin en de Gouverneur der Koninklijke
Residentie, luitenant-generaal jhr. Roell.
Achter den rouwwagen schreden te voet de
officianten en het personeel ren de overleden
Vorstinne.
De rouwstoet maakte een grootschen
koninklijken indruk. Daar werd een vrouw
grafwaarts gebracht, die door de Haren en
door heel een volk geëerd was als weinigen
en wier uitvaart de kinderlijke liefde zoo
wel als de dankbaarheid eener geheele na
tie wilden doen uitgroeien tot een monu
ment van volkseenheid.
Er was algemeene treurnis, er was alge
meen meegevoel. Hoogst zelden zal ter we
reld een gestorvene met zoo eensgezinde
droefheid en dankbaarheid tevens jegens
de doode. door tienduizenden zjjn uitge
leide gedaan, als heden Koningin Emma.
Daar ging een Koninginne voorbij, die het
hart der natie had gewonnen en behouden
en wier nagedachtenis zal voortleven bij
allen in dankbare herin/iering.
bataljon Infanterie van vier compag
nieën sloot zich hierbij aan. waarbij het om
floerste vaandel met een vaandelwacht van het
Regiment Grenadiers onder commando van
een majoor te paard (compagnieën werden ge
vormd reap uit de tweede, derde, vierde en
zesde brigade). Het escadron Huzaren was een
levendig gedeelte dat aandacht vroeg, evenals
het personeel met paarden van het 3e Regiment
Huzaren, waarbij de omfloerste standaard van
dit regiment.
Na deze militaire opening van den stoet
volgde een rljknecht-majoor en twee rijknechts
te paard. Achter hen reed nu de eerste koets,
een hofrljtuig, waarin de waarn. kamerheer -
ceremoniemeester, jhr. Slcktnghe en de kamer
heer l.b.d., jhr. Six, gezeten waren. Een lakei
schreed naast elk portier.
Hierna volgde een aantal rijtuigen met den
oud-lntendant van Soestdljk, den heer Oroene-
veldt. den secretaris van wijlen H. M jhr. Wlt-
sen Ellas, alsmede den geneesheer, dr. De Jongh
en voor de 24 kamerheeren. dragers van het
stoffelijk overschot. Hierbij was gevoegd een
hofrtjtulg. bestemd voor de slippendragers, die
op een bepaald punt van den weg den wagen
souden bestijgen, alsmede een hofrljtulg voor
den opper-ceremonlemeester van H.M.. graaf
Dumonceau. Naast elk portier dezer laatste
rijtuigen schreed weer een lakei.
menschen. die reeds uren en uren, velen zelfs
den halven nacht, hier hebben gewacht, om toch
maar van de mooiste en gunstigste plekjes ver
zekerd te zijn. Velen hebben hun brood en zelfs
warme koffie of thee in thermosflesschen bij
zich. Velen zijn ook gewapend met tooneel-
kljkers.
Venters gaan rond met stoeltjes, reepen cho
colade. of ververschingen
Op verschillende punten langs den weg Is
rouwverslering aangebracht van zwarte crêpe
of paars, met een zilveren E als middelpunt.
De stadsreiniging heeft in den vroegen morgen
over al de afgezette wegen Maaszand gestrooid,
om het uitgljjden der paarden te voorkomen.
Terwijl de afzetting in de binnenstad nog
niet in volle gestrengheid wordt gehandhaafd,
zjjn op het Voorhout de toebereidselen reeds In
vollen gang. Hier staan detachementen huzaren
reeds opgesneld langs de haag van het publiek,
dat achter afzettingen van touw, op geboden
afstand wordt gehouden. Ter linkerzijde van het
paleis heeft zich de militaire kapel opgesteld.
Het metaal der instrumenten en de* degens der
officieren glinsteren in het zonlicht.
Uitgebreide voorzorgsmaatregelen waren in
gemeenzaam overleg door rijks-, provinciale en
stadelijke autoriteiten genomen, omdat deze be
grafenisplechtigheid in een tyd van reusachtig
snelverkeer per auto feitelkjk zonder precedent
ten onzent is Burgemeester jhr. mr. dr L. H.
N. Bosch Ridder van Rosenthal van 's Graven
hage. burgemeester mr. van Hellenberg Hubar
van Rijswijk en burgemeester mr. G. van Baren
van Delft hadden met hun politie-autoritelten.
met den hoofdingenieur van den Provincialen
Waterstaat, onder hoofdleiding van den Com
missaris der Koningin, alles in het werk gesteld
maatregelen te treffen, welke zoowel het karak
ter van den begrafenisstoet, als de eischen van
het verkeer zooveel doenlijk dienden.
De rouwwagen werd getrokken door 8 met
rouwkleeden gedekte paarden, waarvan 6 van
den bok bestuurd, terwijl het voorste span door
een postillon werd bereden.
In de eerste volgkoetsen reden mede de hof
dames der gestorven Vorstinne.
Ten paleize van wijlen de Konin
gin Moeder aan het Lange Voor
hout werd na de aankomst der
Koninklijke Familie en de hooge
gasten een plechtige lijkdienst ge
houden, welke geleid werd door ds.
Welter.
Tegen elf uur formeerde zich de
Op het rouwkleed, dat de kist dekte, was
de kroon van H. M. de Konlngia-Moeder <♦-
plaatst met haar ordeteekenen op een roo4-
fluweelen kussen.
Deze had bij het Paleis de eerewacht laten
betrekken door een detachement van de brigade
Grenadiers en Jagers, waarbij het omfloerste
vaandel met een vaandelwacht der Jagers en
het muziekkorps van het 5e regt. Infanterie
onder commando van een kapitein.
Voor het afzetten van het Lange Voorhout,
en den Kneuterdijk zorgden een detache
ment onbereden huzaren, onder commando
van een ritmeester, detachementen ter sterkte
van een luitenant, een sergeant of wachtmees
ter en twaalf korporaals of soldaten van elk
der korpsen luchtvaartafdeellng, schoolcompag-
nle van den motordienst, compagnie Intendan-
ce-troepen, regiment Wielrijders, le, 3e, 4e, 5e.
7e, en 8e regiment Veldartillerie. Korps Rijden
de Artillerie, regiment Kustartlllerie, corps
Luchtdoelartlllerle, regiment Genietroepen,
corps Pontonniers en Torpedisten compagnieën
Hospitaalsoldaten, school voor dlenstpUchtlge
onderofficieren -administra leur
In den omtrek stelde zich het militaire ge
deelte van den stoet op.
De gamlzoens-commandant van Den Haag,
kolonel baron van Voorst tot Voorst, had de
reserve-offlcieren in de gelegenheid ge
steld. onder zijn opperbevel en onder direct be-
K’