HET GEZAG BEHEERSCHT DE SITUATIE
Verzet verbitterder dan ooit
Dooden
vele gewonden
en
in verzet
Ook de „overkant”
f
HONIG S BOUILLONBLOKJES thans 6 voor lOct
PA NTS ER-AUTO’S
IN
ACTIE
Opruiende taal
AANHOUDEND KNALDEN
DE SCHOTEN
De geheele burgerwacht ter beschikking van
de autoriteiten te Amsterdam. Tele
fooncentrales bezet
BOTSINGEN IN NOORD
ZATERDAG 7 JULI 1934
-
r
De steunverlaging
Krachtdadig optreden
Vragen van Kamerleden
STILTE VOOR DEN STORM
Schoten op de politie
HERSTEL VAN SCHADE
F
4
I
Na den onruetigen nacht heeft men op vele plaat ten getracht de opgebroken atraten te herstellen.
Alle moeite bleek echter vergeef ach
f
In de Spaar nd ammer buurt
Telefoon-Centralea bezet
Rijtuig
te
Pantaer-auto'a
Oplaaiend verzet
et»
Tramwagen omgeworpen
a
D»
r
slachtoffers.
om
ren
r
l
r
terstraat
Op politie geachoten
opgenomen.
Beklemmende at mot f eer
Cr hoorochte tegen elven In bat
Noordelijk
Vervolg W M
k
A
tb
M
I
I
Zeven arrestanten kon men aan bet Post
huis Westers trast inalulten Ben van ben bleek
in hel bralt van een revolver
UW
U*
de
M
op
P-
at.
De brandweer rukte uit en slaagde er. onder
dekking van de politie in, het vuur te biuaachen
Ook la deae omgeving la door patrouUleerend
en chargeerend politie berhaaldeluk geachoten
De Lindengracht tn de vroege middaguren
toen het nog ruetig uxu
Egelantieradwareetraat by de Wee
Revolver-
gelük
Dagblad
L
i
r
i
i
n. nad handen vol werk om de
etuhgeelagen lampen te reportera*
Over het IJ
Omtrent de onlusten aan de overaUde van
hat U vernamen wg nog. dat dem te ongeveer
acht uur in volle hevigheid uitbraken <1 rooie
menigten rukten in de Raeelaarmtraat en aan
geving boomen uit den grond en ontwikkelden
Ken vrouw. die veer bet raam etend van haar
woning ia het SpaarndaaaaMrplaaiooew werd
deer een kegel getroffen. Ben code man van
tl jnar werd eveneens getroffen leen hg veer
bet venster stond Kort daarop ia overleden
Voorla werd hg optreden la de Oondableem-
otraat een vrouw, die deelgenomen had aaa bet
vernet deer een revolverschot gewend.
In de HoutrUkatraat ia een kind toevallig ge
raakt. De kogel die bestemd was voor een wiel
rijder. die slch had vernet, ketste op het stuur
ran de flets en raakte een kind. De wono bleek
niet gevaarlijk te HJn
straat kwamen, begon men in te alen dat bet
meenens werd.
De handhavers van het graag kenden overt-
tens geen pardon meer, waar «U de gelegenheid
kregen trachtten HJ onmkldellUk raak te schie
ten. noodat het met dat al verwondering mocht
baren, dat vóór het mlddemarhtelljk uur het
aantal gewonden niet meer bedroeg.
Van een collega ooggetuige, die bet doodelijk
schot aan de Lauriergracht hoorde knallen en
don jongen man sag nearatorton. vernamen we
nog het volgende:
We kwamen juist den hoek om en sagen bg
Op ondubbelzinnige wijze woedt
aangeepoord tot het verwek
ken van onluaten
■ft
Mt
M>-
K
In het Noordelijk deel van de Jordaan werd
door een groote menigte verbitterd geageerd
De houten bedekking van dg brug over de
Lunbaansgracht by de Wiilemstraal werd door
de manifestanten met een vloeistof overgoten en
daarna in brand gestoken
Naar wy vernemen heeft de bwr
gemeester Dr. W. de Vlugt, gister
m den loop van den morgen telefo
nische besprekingen gevoerd met
den Min. van Justitie en den Min.
wan Defensie, welke besprekingen de
eventueele wan Rijkswege te treffen
maatregelen golden naar aanleiding
wam da ernstige ongeregeldheden in
de boofdstad. X"
Tegen vter uur moest herhaaldrltjk seer streng
opgetreden worden In de omgeving van de Lau-
rtereracht en de Roeenstraten De ruitere loe
ten talrijke schoten en dwongen de menschen
naar binnen te gaan Als men op verset stuit
te werd met de lange ravalerte-sabela er op
Ingeslagen Aan de ovenryde ran de Lgnbaana-
gracht op de Marntsetraat hadden slch eoo-
veel nieuwsgierigen opgesteld dat de politie ook
tot het ontruimen van deae straat moest over
gaan.
loopen nacht. sijn echter soo benauwend, dat
men het haast niet anders kan beschouwen ais
de Milt» die een nieuwen nachteluken storm
voorafgaat
BtJ het ter perse gaan ran dit nummer was
men nog op verschillende plaatsen bezig de
vernielde verlichting to herstellen. Da straten
liggen nog vrijwel overal opgebroken
Vrijdagavond ia nog een detachement Konink
lijke Marechaussee uit Izeuwirrten naar de
hoofdstad vertrokken Het detachement was 3S
man sterk en stond onder bevel van den dls-
trlcta-commandant F J J. V. M ran der Kroon.
M*t de paarden was het detachement per
vrachtauto naar Amsterdam gegaan.
Ook uit andere doelen van het land waren,
sooals boven reeds gemeld, manschappen van
de marechaussee naar Amsterdam gedirigeerd
Op de Lauriergracht werd
et reeks half negen een 17-jarige
jongen doodgeschoten, om tien mi
nuten voor tien vielen in de Tweede
de opengebroken straat oen niet al te groote
menigte, toen oen schot door een potrouiUee-
renden marechaussee werd gelost on een jonge
werkman bloedend neoretertto. Men snokte hem
ter hulp. De man was door oen kogel terzijde
In het hoofd getroffen ter hoogte van don
slaap OnmlddellUk werd de geneeskundige
dienst opgebeld, doch het duurde mode door
het opbreken der bestrating en de overbelas
ting van den dienst in dem angstige dagen
ruim twintig k vijf en twintig minuten, vgor
de ambulancewagen kon verschijnen Zwaar ge
wond. met gebroken oogen, werd de doodelijk
geraakte naar bet gasthuis vervoerd.
Omstreeks tien eer verplaatste steh bet -
verwet naar K Inker-, van Lennep- en Staats
liedenbuurt. Overal warden de straten ep-
gebreken on ia het duister gehuld.
OnmlddellUk vertrekken detachementen
petitie, gr sestet i tri door overvalauto's naar
de beafrelgde punten
Bi) informatie aan het Blnnengasthu's ver-,
namen wü Donderdagmiddag, dat de toestand
van den man. die Donderdagmiddag by de on
geregeldheden in de hoofdstad door een schot
uit een pollUerevolver in den hals werd g-lrof-
fen. levensgevaarluk geacht kan worden De
toestand van drie andere gewonden allen tot
de relletjesmakers behoorend. is gunstig Op
Kattenburg en Wittenburg la het In de morgen
uren bettrUtolUk rustig geweest en eoo ooa m
Ameterdam-Ooet. In bet stadsdeel benoorden
bet IJ was tegen 12 uur de rust teruggekeerd.
De politie bluft echter op het opnieuw uitbre
ken van ongeregeldheden voorbereid Alleen in
de Jordaan bleef de opstandige bevolking slch
roeren, ofschoon tuaschen 12 en 2 uur eenlge
inzinking van de ongeregeldheden mervhaar
was Men voelde echter dat het verset allerminst
bedwongen was en dat het elk oogenblik veer
In volle hevigheid kon oplaaien
Omtrent den toestand van den ingenieur der
OIW die Donderdag als slachtoffer van de
ongeregeldheden in de Jordaan ernstig werd
gewond. kon men ons in het Wllheiminagaat-
huls in den voormiddag geen inlichtingen ver
strekken.
Buurten, bijna geheel door werk-
loozen bewoond, gaven
verbitterd kamp
De Staatsliedenbuurt begon in den namiddag
ook al teekenen van onrust te geven De politie
hield dese omgeving goed in het oog soociat het
opbreken der straten voorkomen kon worden
De ageerende menigte golfde af en aan Nu
lag hel brandpunt van den strijd bij Lln-
dengracht on WlUematraat. dun knalden de
schoten weer op de Laurier- en Rooengrachten.
Ook de Prinsengracht, de Westermarkt, de
HaarlemmerdUk en belendende straten waren
telkens het Uxmeel van charges en vluchtende
demonstranten.
Met dat al was de toestand moeilijk te over
sten Want niet alleen in het doolhof van
grachten, straten, stegen on sloppen, dat Jor
daan heet ging de strud. maar ui', alle doelen
der stad kwamen alarmeerende berichten
ongeregeldheden aan de oversyde van
hot IJ speelden slch In hoofdsaak af op het
Blauwe Zand en in Zomers Buiten. Aan het
politiebureau Adelaarsweg had de politie de
beschikking over een groote versterking Ook
twee pantserauto's stonden hier gereed om uit
te rukken De Oeneeskundlge Dienst ond-r lei
ding van dr Berghuis was ter plaatse met drie
ambulance auto's In de loop van den avond
viel hier een Bestal gewonden, waarvan een
man, die een schot in den rug had gekregen
In levensgevaarlijken toestand werd opeeno-
men De oproerige elementen trachtten o a een
brug te vernielen aan tien Bulkalotermeerweg
Voorts moesten legen half twaalf brandweer
en politie uitrukken, daar men aan net Blauwe
Zand een gebouwtje van de gemeentelijke elee-
triclleltowerken in brand wilde steken iknor
krachtdadig optreden kon hier echter onheil
worden voorkomen en was de brand spodlg
gebluacht.
Tegen middernacht was het aantal gew mden
tot 10 gestegen
Het aantal pantserauto’s werd met 1 ver
meerderd. terwijl de schijnwerpers der genie
do plaatsen waar vernet rees, in hot licht letten
In enkele bladen komt een bericht voor aan
gaande een ..nieuwe verlaging van den steun
Het blUkt ons. dat dit bericht geheel onjuist
Is Behalve de brieven, als einde Juni aan de
betrokken gemeentebesturen sUn gericht over
de nieuwe regeling sUn geen berichten uitge
gaan Het misverstand is waarschunluk ont
staan doordat aan de gemeenten in Twen the,
waar reeds vroeger de nieuwe tarieven en per
centen sün ingevoerd, deser «tegen mededeeling
is gedaan van de overige wurgingen die met
1 Juli voor alle gemeenten en dus ook voor die
in Twenthe gelden suilen
Van een «nieuwe regeling is derhalve geen
sprake
Op het Zsranhof en in de Nova - Zembiastraat
waar men de straat had opengebroken, moest
Vrudagnuddag herhaaldelUk door de politie
worden opgetreden
Zag hot er Vrijdag in den laten namiddag
aanvankelijk naar uit, dat het optreden van
militaire politie, militaire auto's pantserwa
gens on tenslotte ook de eerste afdeclingen ma
rechaussee'! het verset souden «lempen het
uitloopen van fabrieken en werkplaatsen bracht
nieuwe actio in de straten.
Versterking van militaire troepen
en marechaueeee gerequi-
reerd uit verechillende
plootten
Ds verschillende telefoon-centrales ran don
gemeentelüken telefoondienst sUn Vrijdag
avond om seven uur door afdeellngen van de
Amslerdamsche Burgerwacht beset gewor
den De geheele Burgerwacht la ter beechlk-
klng van den Hoofdcommlsearii van politie
gesteld Zoo werden door de burgerwacht on
der leiding van de politie ook at gebouwen
van de waterleiding aan den Haarlemmer
weg bewaakt.
Voorts kwam er nog versterking van bere
den militairen uit Amersfoort, die In de stal
len van de Amsterdamache RUtulg Maat
achappU onderdak kregen
kogels doorboorden hun do borst
en het hoofd. Stervende werden ijj
Kort na ses uur werd op de Palm-
■racht en in de Palmstraat het of
fensief tegen de politie en militai
ren geopend. Allerhand projectie
len. steenen, schaatsen, stoffers,
potten en pannen, kwamen van de
daken en uit de vensters aansuizen.
Het plotseling verschijnen van twee pantser
auto's die dadelijk de verschillende oproerige
wijken begonnen «Joor te trekken, was iets dat
men in de hoofdstad nog niet had beleefA Het
was duldeluk waar te nemen dat deae ont
plooiing van militaire macht Indruk op dr be
volking begon te maken, en toen om ses uur
groote troepen marechaussee eveneens op
Met het oogenblik
zet thane heviger vormen aan.
Dichte maaaa'e, meest jonge kerels,
waarvan groote groepen te fiets en
zelfs op moterfieteen. drongen op
de grachten en in de straten van de
Jordaan joelend en schreeuwend
op. Waar men kans kreeg werd het
plaveisel opgebroken. Vrouwen
hielpen mede om met steenen de pas
herstelde verlichting opnieuw
vernielen.
In de middaguren ie in de Jordaan het verart
weer hevig opgvlaaid
Niet alleen in het NoordelUk deel van de buurt
maar ook in de omgeving ran de Lauriergracht
herhaaltlen ilch «ie tooneelen. sooals wy die nu
reeds twee dagen in deae omgeving beleven
Btrsten worden opengebr*oken en telkens
werpt men versperringen over den weg Politie
‘t en voortdurend knallen
stadsdeel waarvan alle,toegangswegen waren
fgeset teneinde te voorkomen, dat de opstan
dige elementen van buitenaf versterking kregen,
een uiterst beklemmenoe atmosfeer
Onvermoeid patrouilleerde militaire politie
er waren hier tesamen een honderd man
dcor de straten Ofvlwon het meerendeel der
bewoners slch In hun woningen had terugge
trokken. bevonden slch. vooral in de omgeving
van de Hortensiastraat, af en toe groepen op
geschoten jongens, die waar SU de gelegenheid
hadden, de straat opbraken en op andere wuse
hun vemieisuchl botvierden Zoo moesten het
bU «ie Hortensiastraat eer> aantal rtandpUpen
van «te brandweer ontgelden Dese werden
uit den grond gerukt, soodat het water slch in
een breeden stroom over het wegdek verspreid
de. Politie en militairen sagen slch hier voor
een uiterst moeilijke taak geplaatst, aangesten
In dese buurt me» haar blok bebouwing het ge
peupel slch gemakkeiyk scllull kon houden
Over het IJ werd de toestand
reede in den vooravond zeer ernstig
geacht. By de botsingen tueechen
politie en publiek vielen hier voor
half tien reede acht zwaar gewon
den. Waaronder een vader, moeder
en kind, die door een salvo werden
getroffea.
Do grootendeekl uit wvrkloown bestaande be
volking van de Vogelbuurt aan de oversUde
van hel IJ ontketeiMle Vrijdagavond tn de
straten en straatjes, lp hoofdsaak gelegen tus-
»chen Kamperfoelteweg en Wlngerdweg een
ware revolutie, waartegen de sterke arm slechte
vermocht op te treden, «loor in «Ut vrijwel ge
heel uit gomoentewonlngen bestaand stadsdeel
min et meer don staat van beleg af te kon
digen.
nam het ver-
Het Tweede Kamerlid Westerman heeft aan
den Minister van Koloniën, voorzitter van den
Raad van Ministers de volgende vragen ge
steld:
Heeft de Minister kennis genomen ran de
ernstige onlusten, welke* sich op 4 en S Juh
te Amsterdam hebben voorgedaan en waarby
alleen door de scherpste politiemaatregelen en
het reqnlreeren van een detachement ÜilUtaire
pollUe de ortte kon worden hersteld?
Heeft de Minister voorts kennis genomen
van den Inhoud der artikelen, welke in «ten
laateten tijd in het Dagblad De Tribune- sUn
verschenen, meer in het bjjaonder ran bet
artikel van Woensdagavond, waarin op ondub
belzinnige wyae tot het verwekken van onlus
ten wordt aangespoord T
Is de Minister onder dese omstandigheden
niet ran oordeel, dat er een rechtetreekach
verband bestaat tueechen de actie ran de
ommunlsttocho PartU Holland, geiyk dem
Slch in de artikelen van het Dagblad „De
Tribune" openbaart, en de bovengenoemds
onlusten?
Is de Minister bereid mede te doelen at er.
en soo ja. welke maatregelen «foor de Rgeering
sullen worden genomen, teneinde aan de «Ww
de Communistische Partij Holland openlijk
gevoerde revolutlonnalre actie een einde ma
ken?
Zou de Minister tn het byaonder srlUen
meddeeien at op -grond van het voorgeral-
lene een verbod van de Communistische Partij
Holland in overweging aal worden genomen
deae met prikkeldraad, ten einde met dit ma
teriaal en met los gebroken plaveisel barrica
des op te werpen.
De besetting van het bureau Adelaarsweg
versterkt «foor agenten van het hoofdbureau
voerde een hevtgen strijd tegen de menigte Het
geknal der revolverschoten was niet van ds
lucht I> aanwesige politiemacht kreeg weldra
versterking van militairen Ben paar bakfietsen
met kruidenierswaren werden door de menigte
omverge loopen.
Te ruim negen uur woedde de strijd met on
gekende hevigheid. De Oeneeskundlge Dienst
heeft la dit stadsdeel oen aantal ambulance
auto’s neergvset.
Dooden en at er vend en in
de Jordaan
Omstreeks kwart over negen werd op het
eind van de Bpaamdammerstraat een bijwe
gen van lijn 5 uit de rails geworpen, gelukkig
sonder dat hierbij slachtoffers te betreuren
waren Een roods vlag werd op den wagen ge
plaatst
Charges volgden. Schoten uit karabijnen en
revolvers echo'den tegen de hulsen Hier viel
weer sen stechtoffer. een man werd op oen der
daken in «ten mond getroffen Met hem wer
den nog twee arrestanten gemaakt die slch
eveneens, gewapend met projectielen op de hul
sen bevonden.
De potltle met de revolver in de vuist, haal
de hen naar beneden
Van een nieuwe regeling ia
geen aprake
chargeert onophoudelijk
de schoten
Op den hoek van ds Laurierstraat en de
Twts de Laurierdwarsstraat werd met behulp
van materiaal uit een In aanbouw zund huis
omstreeks drie uur een groote barricade opge
worpen
Hier was het op dit uur seer rumoerig Op de
Rosengracht z|jn. tuaschen de Prinsengracht en
«ie Berate Bloemdwarastraat niet mln«ler dan
vijf etalages ingedrukt ot door steenworpen ver
hield
Militaire politie is thans ter aateatentte van de
politie het Noor«teiuk deel van den Jordaan
binnengerukt. Manschappen patrouilleeren door
de straten
Zlke patrouille bestaat uit drie man militaire
politie gegidst door een bereden agent Zoo rU-
<ien er verschillende patroulUee door de buurt
Op de hoeken van de straten zijn agenten ge
posteerd; de revotvertaaschen los
We kregen den indruk, dat dit machtsver
toon «ie roerige elementen Intimideerde en de
Situatie voor het oogenblik wordt beheeracht
De kalmte en niet, welke thans In de straten
“rt nog alle sporen van den strijd tn den afge-
Om vyf uur heeft oen aantal communisten op
den HaarlemmerdUk een stuk User tuaschen sen
tramwissel bu de kruising Bulten Oranjestraat
geplaatst Ben pa smerende luxe auto warn aan
gehouden en omvergeworpen. Een tram van
lyn 5 die juist naderde kon door het geven van
tegenstroom verhinderen dat hu niet op de om
geworpen wagen liep
Een «Ier auto's met <wn mitrailleur die juist
in de omgeving was. spoed«le slch er heen waar
na de oproerige elementen op de vlucht sloegen
Zt werden nageset door de molorbrlgade
De ambtenaren ran Maatechappeiyk Steun
wertien bU het naar huls gaan door recher
cheurs geviilgd Km tramwagen waarin ook
ambtenaren huiswaarts keerden werd een eind
weegs «foor een militairen auto begeleid
Ta twee uttr werd het plaveisel ran de Katten-
burgervoor- en kruisstraat opgebroken Barricades
werden opgertcht De buurtbewoners haalden
hun kinderen van de schoten en het verkeer in
de buurt geraakte vry spoedig geheel stilgelegd
Ben aantal ongure elementen, gewapend mot
blikken petroleum hielden slch op tn de buurt
ran het Kadykspletn. waar slch een aantal
houten keeten bevindt Het scheen de bedoeling
te syn deae in brand te steken.
De hoofdinspecteur Krijger van hot bureau
Wittanbuigergrocht en boofdlnopecteur de Vries
’concentreerde syn manschappen op het Mart-
nlempletn
Te ruim kwart over drie kreeg de politie ver
sterking ran een detachement mariniers en twee
detachementen militaire politie per fiets
De Kattenburgervoorotraat. waar slch de
Marinlerskaaerne bevtrult werd geheel afgeset,
terwijl gecombineerde patrouilles van politie en
militairen de verechinende straten doortrokken
Den bewoners werd gelast de stoepen te ont
ruimen en de ramen te sluiten, terwijl samen-
scholingen werden tegengegaan.
Tegen ses uur kwamen de marechaussee'!
aan. die over de stad werden verdeeld Aan al
le politiebureaus waren vanaf see uur af mili
tairen ter versterking van de politie ranwezig
Op «ie Kattenburgergracht had men een ma-
chlne-geweer van de Marine In stelling ge
bracht. Mariniers en militaire politie hielden
hier de straten beest Reeds vroeg haalden de
>uders uit deze buurten hun kinderen vari
school
Onder de gewonden, die voornamelijk In den
vooravond. tü«ten* den slrUd bu de Haselaars-
straat en omgeving waren gevallen, bevonden
slch sooals sulks vrUwel immer bet geval la.
een paar onachuldlgen; een meisje dat «foor
een schot aan at pink was getroffen en een
Jongen, die door een schampschot bloedend
verwond was geraakt. Twee tot de belhamels
behoorende mannen waren er ernstiger aan
toe; naar men ons mededeelde waren dese reep
<i«>or een kogel in den rug en In de longen ge
troffen terwijl een derde persoon aan het hoofd
gewond was geraakt.
Ook na het middernachtelUk uur was men op
hel weder oplaaien van het versel voorbereid
Ook het tulndoip Oostaaan was «foor de po
litie afgeeet.
Tegen half Mn werd een gebouwtje aan den
Plaatüserweg bekogeld «foor demonstranten,
doch desen wer«len spoedig uiteengejaagd
In de Sneeuwbalstraat la tweemaal op de
politie geschoten doch belde malen ketste tie
kogel tegen een muur.
Auto omver geworpen
Inmiddels vielen ook in de Jor
daan snel na elkaar verechillende
Het eerste Kamerlid De Bavornln Loh
man. heeft aan den Minister van Justitie
de volgende vragen gesteld:
1. Hoeft de Minister kennis genomen ran
het feit, dat in het nummer ran 4 JuU 1SM
ran «De Tribune" tot driemaal toe de opmer
king voorkomt, dat do bourgeoisie geen oogen-
bllnk met rust moet worden gelatenT
2 Lijkt den Minister niet waarschijnlijk,
dot tuaschen de pubUcatte van dergeiyko op
ruiende taal en de relletjes te Amsterdam, die
reeds een «foods vordeggden ooeaakelUk verband
bestaat T
b de Minister bereid, met toepassing der
bestaande wettelijke bepalingen, soo dese hem
daartoe de noodlge middelen verschaffen, hot
sUne te «toen om dergeUjke openlijke ophit
sing tot burgeroorlog te verhinderen en soo de
wet hem daartoe niet de bevoegdheid geeft,
ten spoedigste herslenlng der wetteltjke root-
schriften te dien einde te bevorderen?
twee mannen.
