Von Bethmann Hollweg!
<Kd iwtfaal van den dag
PER VLIEGMACHINE DE WERELD ROND
Gelouterd
Bootz Record
BOTER
ZIJN KANSEUERSCHAP
I
GEEN SPRAKE VAN!
J
genever I
Alle abonné’s
|fl
VRIJDAG 21 SEPTEMBER 1934
De oorlogsjaren
H
'ii
SPAANSCH
NAAR
HET
Het stijfhoof
dige jurylid
Hy trok zyn idealen
secuur lineaaltje
Groote schoonmaak in
een grafkelder
langt een
Droge woningen een
vereischte
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIE MAAL VIER EN TWINTIG UUR NA HET ONGEVAL
lllllllllllllllllll
1
r
MARTIN BERDEN
her,
de
Rijk
de
vervolgde
■Un
op
Eerst gingen we nog even naar de strandhut,
M
{Wordt varvoigd)
1
hervor-
Cen-
De motor hield slch uitstekend en met «en
prachtig vaartje gleden we over de ijsvlakte.
Dit was wat anders dan loopen. Natuurlijk ging
het ook veel vlugger
menschenflguren. Ook keek doch schudde rijn
hoofd. ,Jk zie niets" zei hij. Onze kijker lager
tusschen de bagage, dus konden we niet scher
per toezien of ik me soms vergist had. Wel gaf
oom meer gas om vlugger op de door mü aan
gewezen plek te zijn.
Oom Sydney was weer heel wat opgebeurd,
nu dat we door ons nieuwe vervoermiddel een
redelijke kans hadden de bewoonde wereld
weer te zien. Natuurlijk was Ik niet minaer en
thousiast.
In de nabijheid waarvan we het vleesch van
den destijds geschoten beer onder het ijs hid
den begraven. Het vleesch zou ohs onderweg
uitstekend te pas kunnen komen. Nadat we met
groote Ijsblokken de deur hadden gebarrica
deerd om vernieling door ijsberen te voorkomen,
zetten we onzen tocht voort.
Plots greep ik Oom bü den schouder .Kijk
eens Oom”, daar heel In de verte zie Ik weer
•ver-
uwe-
%ter
Een advertentie behoeft geen „kapitalen* te
kosten. Plaats maar eens een Omroeper I Rubrl-
leerlng en gelijkvormlge zetwijze. Billijk han-
delstarief.
I
te klinken, hebt/u het
eiöik heb
in <f nieuws
verbijsterd
(Nadruk verboden)
iiiiimiiiü
Verschillende maatregelen zijn
te verwachten, die moeten
dienen om het blnnenlandsch
gebruik van boter te i’.Unu-
leeren. oa. verkoopbeperking
voor eetbare oliën en vetten.
„Krantenbericht.”
over te gaan» op komische wüse met lichte
buigingen de aanwezigen bedankte. Lorenzo
was er niet zeker van. maar het kwam hem
voor, dat ze hém speciaal In bet oog hield.
8t.... 8t....l Laat haar verder sprekenl
Stilte!
Verder. Reina I
Reina schraapte haar keel, streek een weer
barstig krulletje weg, en ging onverschrokken
voor>.
Overtuigd als u, dunkt me, nu wel zult
zijn van mijn buitengewone verdiensten, sal ik
thans er toe overgaan, om u mede te deelen,
dat enkele uren geleden, onderwijl u onder aan
het terras aan het dansen waart, oo de maat
van de gramofoon. In de bibliotheek een
hoogst plechtige bijeenkomst heeft plaats gehad,
waarvan Ik buitengesloten werd om reden van
mijn aanvalligen leeftijd, suit allen wel be
merkt hebben, dat enkele voorname personen
van dit gezelschap niet aanwezig waren: Zoo
b.v. de hooggeachte heer Souza, de niet minder
hooggeachte heer Aledo, vervolgens mevrouw de
weduwe Souza, de seereerwaarde pater Estéban.
en mijn achtenswaardlge tante, barones Marllena
Ta Hares Welnu, van die samenzwering is niet
het gevolg geweest een of andere staatsgreep,
maar eenvoudig het besluit tot de
huwelijksverbintenis tusschen....
Hier hield ze even op, en liet haar blik gaan
langs de oprecht belangstellende gezichten van
haar .toehoorders, terwijl ze speelde met hun
opgewekte nieuwsgierigheid, als een kat met
een muls.
vreemde redevoering over de aanwezigen neer
komen.
Dames en heeren! Alvorens uw glas op te
heffen, om met mij
recht om te weten, op wien u klinkt,
opdracht gekregen om u het schokken,
mede te deelen, dat u een oogenblik t.
zal doen staan. Wellicht vraagt u zich af, en
niet zonder reden, waarom een dergelijke op
dracht aan mij is toevertrouwd, die toch maar
een onbeduidende en onervaren Jongedame ben.
Maar ach. dames en heeren, de kwestie is. dat,
onder dit geringe ulterljjk, min of meer een
voortreffelijke diplomatieke persoonlijkheid
schuilgaat, asm wier verrichtingen de verijde
ling van een welgesmeed complot te danken is,
dat afgunst of onwetendheid beraamd had, om
twee levens te vernietigen. Nooit had ik van
mezelf vermoed, dat mijn talent zóó ongewoon
was, maar, gezien de schitterende resultaten
van mijn bemoeiingen, ben ik volledig overtuigd,
dat ik een genie ben. Wenacht mij geluk, dames
en heeren, en verwijt mi) niet gebrek aan
bescheidenheid Iedereen kent volkomen zijn
eigen verdiensten, en In dezen tijd, dat men
er naar streeft, om alles te vereenvoudigen,
zijn huichelaars te veel. Bovendien, dames on
heeren, moet u wèl bedenken, dat ik wel een
grootvader heb, maar helaas geen grootmoe
der.
Een nieuw salvo van toejuichingen, bravo
geroep en gelach onderbrak de achllderachUge
redevoering van Reina Bolvadal. die, met haar
guitige uitdrukking, en prettlgen glimlach
(dia alk oogenblik in een schaterlach dreigde
Enkele minuten later trad Souza de biblio
theek binnen, waar In den verst verwijderden
hoek, bevend en ontroerd, de tengere figuur
van Marllena Tallares op hem stond te wach
ten. Op dat eerste moeilijke en veelzeggende
oogenblik zwegen zü beiden, teneinde hun oogen
te laten spreken. Reina kon zich het tooneel
levendig voorstellen, onderwijl zij een luldruch-
tlgen wals, die zeer in de mode was, onder den
naald legde.
Niet het minste vermoeden hadden de gasten
van markies Aledo ervan, dat, terwijl zij nauw
gezet op den klank van de grammofoon dansten,
in de stilte van de bibliotheek een zaax van
het allergrootste belang geregeld werd door een
groep personen, die het goed met Marilera Tal
lares meenden. Afgezonderd van de gasten be
vonden zich In dat vertrek markiezin Scuzn.
Don Juan, en pater Estéban, behalve dan
Marllena en Pablo. En»Reina hop maar telkens
af en aan, wat niet aan de aandacht ontsnapte
van Lorenzo Carvajal, die zich onafscheidelijk
aan de z|jde van Isabel I.ugue iievond Van één
van die loopjes kwam Reina terug met zóó’n
groote voldoening op haar gezicht, dat Lorenzo
er door van streek raakte. En toen men ophield
met dansen, en leder zich naar zijn kamer be
gaf, om slch voor het diner te verkleeden
toen ook de jongeman aanstalten maakte, om
naar huls te gaan, verscheen Don Juan in zijn
rolstoel, met een half gelukkige, half ontroerde
uitdrukking op zijn gelaat, die de verwarring
In de gedachten van den rentmeester nog méér
deed toenemen, en noodlgde hem uit voor het
diner, terwijl hü er aan toevoegde, dat hU een
In de katakomben van Petschur, een oud
Oriekach-Katholiek klooster In Estland, bevin
den zich meer dan 5000 skeletten van monniken,
die in dit klooster geleefd hebben.
Het klooster-reglement schrijft voor, dat elke
monnik reeds bü zijn leven een graf-nta uit
zoekt In de reusachtige onderaardsche gangen
en tot voor vijftien jaar heerschte daar een
voorbeeldige orde. Bij de inval der communisten
in Estland In 1919 werd de heilige rust ver
stoord. De soldaten drongen de katakomben
binnen om er naar verborgen schatten te zoe
ken. Ze woelden de graven om en wierpen de
beenderen van de skeletten door de gangen.
Schatten vonden te echter niet, maar ze
lieten een chaos van beenderen achter, waar een
leder, die de katakomben bezoekt, aanstoot aan
neemt.
Het klooster heeft nu besloten de graven weer
In orde te brengen. Hoewel het onmogelijk is
om van alle 5000 monniken het skelet weer te
rug te vinden en In het juiste graf te leggen,
zal men toch uit bij elkaar behoorende been
deren volledige skeletten kunnen samenstellen
en die weer in de verschillende graven kunnen
neerleggen.
Met dit geweldige werk zal men
vroegst binnen twee jaar klaar zijn.
gestopt,... Ik heb....”
„U hebt zelf gezegd dat feiten niet liegen.”
voegde de voorzitter hem boos toe
,,’t Spreekt natuurlijk van zelf,”
Jetfries, met een lachje naar de andere jury
leden. .als uw opvatting over toevallige aan-
w iizlngen omgeslagen is, kunnen' we onse uit
spraak nog veranderen en dan zou Ik u op
deze toevallige aanwijzing niet behoeven aan
te klagen."
De veldwachter stond op den drempel, met
d? portefeuille in de eene hand, terwijl hij zich H
met de andere het hoofd krabde.
„Wat gebeurt er eigenlijk hier?" mompelde hü.
Jeffries wierp een vluchtlgen blik op den
rprakeloozen. uit het veld geslagen Twlnkler
„t Schijnt een vergissing te zijn,” hernam
de voorzitter „Zegt u maar tegen zijn edel
achtbare dat we 1 eens zijn geworden
Nu de tijden niet te best zijn
En de zaak niet goed marcheert,
Heeft men zeker met de olie
't Raderwerk te vèël gesmeerd.
Want wij kregen naast figuurlijk
Ook te letterlijk ons vet.
Wat wij namen ter verlichting
Van het huiselijk budget!
Maar natuurlijk door de olie
En het groote vet-debiet
Botefde het met de boter
Dan ook zeer begrlJp’Hjk niet!
En een eerste eisch van boter.
Dit begrijpt een ieder goed,
Is natuurlijk dat het daarmee
Juist bijzonder boot’ren moet.
Dus wat minder in de olie
Want men wakkert daarmee aan,
Dat van zelf de sympathieën
Naar het botervaat je gaan!
En wanneer 't begin gemaakt is,
Dat de boter het weer doet,
Wordt van zelf ook de suggestie
Van de welvaart weer gevoed!
En irft zullen vrij-uit zeggen.
Ondanks crisis en de rest:
Ja, wij soppen wel niet vetjes,
Maar het botert anders best!
Van overheidsweg wordt er naar gestreefd
sanitaire en hygiënische maatregelen In het
belang der volksgezondheid zoover mogelijk
door te voeren. Hiermede is zeer veel bereikt op
dit gebied, doch aril men op den duur de voor-
deelen daarvan blijven genieten, dan behoort
de particuliere zorg voor droge woningen daar
mede hand in hand te gaan.
„Droge woningen een vereischte” dient der
halve steeds het parool te zijn! Het is een be
langrijke factor voor de volksgezondheid.
Een goede verzorging van het huls beteekent.
dat de bestaansduur er van verlengd wordt en
reparaties tot een minimum beperkt blijven
Goede verzorging van het huis wil ook zeggen
de gezondheid van de bewoners bevorderen!
Indien woon- of slaapkamers vochtig zijn, of
er grondwater in de kelders is. dan dient men
daartegen maatregelen te nemen, anders on
dervinden de bewoners den nadeellgen Invloed
er van, terwijl de in natte kelders opgeslagen
levensmiddelen bederven.
Voorkomen is echter beter/lan genezen! Men
zorge er derhalve voor, dat reeds bij den bouw
het binnendringen van vocht of grondwater niet
kan plaats hebben. Bestaande of zich voor
doende gebreken van dien aard kunnen gemak-
keljjk en met weinig kosten uit den weg ge
ruimd of vermeden worden.
Men heeft ons dezer dagen het middel
CERESIT daartoe gedemonstreerd, waarvan ons
werd medegedeeld dat de daarmede verkregen
resultaten van blijvenden aard zijn. Ten bewijze
daarvan diene, dat vochtige kelders, die meer
dan 20 jaar geleden met dit middel behandeld
werden, ook thans nog volkomen waterdicht
zijn.
Het middel werd met succes toegepast in een
gematigd klimaat zoowel als in tropische lan
den en deze toepassing blijkt zoo gemakkelijk
te kunnen geschieden dat elke vakkundige
metselaar of stucadoor hét kan verwerken.
Voor een land en een klimaat als het onze is
het wel zeer van belang te weten, dat tegen
het euvel van vochtige woningen een afdoend
middel bestaat.
an alle minlster-presidenten, die b|j het
begin van den wereldoorlog in ambt wa
ren, heeft Theobald von Bethmann Holl-
weg vereweg het langst zijn functie behouden.
In zijn persoonlijkheid, zooals die zich vóór, tij
dens en na den oorlog aan de wereld manifes
teerde, kan het beste de wording en de ontwik
keling van den wereldoorlog worden getypeerd.
't Was in 1907. Prins Billow, reeds een tien
tal Jaren Kanselier van het Duitsche Rijk onder
Wilhelm IL had den Rijksdag ontbonden. Het
Centrum, dat in de oppositie was wegens de
koloniale schandalen, moest getemd worden. Hij
behaalde een Pvrhus-overwinning Alleen door
het smeden van een monsterblok, een coalitie
van conservatieven, nationaal-llberalen en vrij
zinnig democraten, kon hij een wankele meer
derheid bijeen brengen. Een der groote steun
punten van zijn kabinet was altijd geweest de
graaf met den „Rauschenbord", Poeadowsky.
Deze kwam in verdenking niet te sympathlsee-
ren met het Bülow-blok. Maar nog zwaardere
verdenking rustte op hem, dat hij namelijk
niet alle verbindingen had afgebroken met het
Centrum, met welks hulp hü zijn groote sociale
wetgeving had gemaakt. HU kreeg derhalve zün
congé als Staatssecretaris van Birmenlandsche
Zaken en werd vervangen door een zekeren
heer Von Bethmann Hollweg, die zün loopbaan
als ambtenaar was begonnen, altüd ambte
naar was gebleven en langzamerhand zoo iets
was geworden, wat wü referendaris noemen. Met
Von Bülow regeerde hü tegen het Centrum. Het
Bülow-blok viel al spoedig uit elkander. Bü de
behandeling van een wetsontwerp ter
mlng der financiën. Conservatieven en
trum waren niet te vinden voor uitbreiding der
successierechten. Billow diende zün ontslag In,
wat de keizer aanvaardde.
De Keizer kent Bethmann al van zijn Bor-
russentüd in Bonn. Hü weet, dat men onder
vele omstandigheden op hem bouwen kan
Bethmann staat bekend als een verlicht bureau
craat, als sterk regent. De monarch maakt hem
tot Kanselier des Rüks. Als vierde opvolger van
Bismarck betreedt hü het historisch paleis In
de Wilhelmstrasse.
In het binnenland heersebt een wilde strüd
der partüen. Het volk wordt wakker, elscht al-
c.oor hardnekkiger de opheffing van het drie
klassen-kiesrecht in Pruisen, elscht het alge-
meene kiesrecht. Bethmann is niet stok-conser
vatief, maar aan algemeen kiesrecht voor Prui
sen denkt hjj niet, mag hü niet denken. Een
conservatieve orkaan zou hem hebben wegge
vaagd. HU kondigt kleine hervormingen aan.
wil op het historisch-gewordene voortbouwen,
spreekt zün beroemd geworden woord over de
„gottgewollte Abhftnglgkelten”. Hü regeert als
filosoof. De spotbladen maken hem tot hun
prooi. Ontelbaar worden de caricaturen. Zün
lange gestalte, zün ietwat saaie manier van op
treden prikkelen.
Een bedicht hem:
O Theobald, du, schlanke Pinie.
Du, Deutschlands elnzig wahres Lineal....
t Was raak. Hü trok In zün politieke rede
voeringen zün Idealen langs een secuur lineaal
tje. In de birmenlandsche politiek blüft alles bü
het oude. De Keizer regeert en Bethmann voelt
zichzelf tegenover den heerscher als .gottge
wollte AbhAngigkelt», niet als den eenlgen ver-
antwoordelüken staatsman. Hier ligt de eerste
spadesteek voor t graf van Dultschland.
In de bultenlandsche politiek staat al ras
het glas op storm. De „cauchemar des coaliti
ons” rondom Dultschland drukt Bethmann néér.
Het RQksland, het in 1871 geannexeerde El-
zass-Lotharingen, krügt een eigen grondwet
met gel Uk kiesrecht. Onvoldoende. A^tonc
als bondsstaat had 1 moeten zün. De Harwr
sche Welfenkwestle lost hü op door het nu
lük van een Cumberland met de eenlge doc|
des Keizers. Dagen van glorie komen. De
nlng van Engeland, de Tsaar van Rusland,
le bondsvorsten, talrüke bultenlandsche i
steen wonen het huwelük bü. En verder gaat de
historie. Bethmann is welwillend tegenover ae
Polen, Is echter te zwak, om de uitvoering >der
onzalige onteigeningswetten, periled mgUuel
van Bülow, te verhinderen. Hü is welwillend
tegenover Katholieken en Centrum. Hü bezweert
den protestantschen storm tegen de PauseUJke
actie in verband met het modernisme. Van cul-
tuurkamp wil hü niets weten.
Dan komt de Marokko-crisls. Bethmann wil
„Verstkndlgung” op heel de linie. De conser
vatieve Al-Dultschers, onder leiding van den
ongekroonden konlng Heydebrand, vallen hem
In den weg. De kroonprins sympathiseert met
hen, applaudisseert ostentatief in den RUksdag
na een al-Duitsche rede. Nu voelt Bethmann
zich sterk. Hü laat t op een conflict aankomen
en wint. Hü poogt aldoor de zwoele bulten
landsche politieke sfeer te reinigen, t Lukt
niet. Conferenties met Sasanow over Perzlë
en den Bagdadspoorweg, met Holdane over
een vlootovereenkomst alles vergeefs I In
de landen der mogendheden, in alle, trekken
de militaire machthebbers al aan de touwen
Overal wordt de bewapening sterker. Een
wedloop. Frankrijk voert den driejarigen
diensttüd in. Dultschland komt met kleine en
groote legerwetten. De al-Dultschers maken
opzweepend lawaai. De Imperator houdt rede
voeringen over scherpgeslepen zwaard en droog
te houden kruit.
uithaalt. Ik neem 't hem kwalük, dat hü zegt
dat hü onschuldig is, terwül het bewijs in z’n
tlgen auto gevonden werd. Hü had nederig
het hoofd moeten buigen en bekennen en z“n
rtraf aanvaarden."
„Wilt u dan t leven van dien Jongen man
bederven om toevallige aanwüzingen?"
...Feiten liegen niet," antwoordde Twlnkler.
Voorzitter Jeffries keek naar z'n tien wan
hopige medegezworenen. allen bereid om het
jongmensch, dat een uitstekenden indruk ge
maakt had. te laten profiteer en van den zeer
redelüken twüfel. Toen staarde hü naar Twink-
ler en haalde de schouders op.
„Als we ons
niet eensgezind i"
verklaren." sei
hü. „begint er n
nieuw proces en I
dat alleen zal den
Jongen al breken.
Er zal dus niets 5
anders opzitten dan een schuldigverklaring met
verzoek om clementie. Dan gaan we met z'n
elven naar den gouverneur, om uit te leggen
dat we niet anders konden en om gratie voor
den jongen man vragen."
Mopperend stonden de heeren op om het
vertrek te verlaten. Alleen Twlnkler liep strak
en recht vooruit, zelfbewust en streng. De voor-
ritter Jeffries botste tegen hem asm, toen ze
tegelük de deur bereikten.
Terwül Jeffries met de eene hand de deur
opende, betastte hü met de andere hand z'n zak.
„Haïti Ik ben bestolenI” riep hü. ..Veld
wachter!"
De andere elf kelten hem verbaasd aan. De
deur werd verder opengeetooten en de bewa-
dle daar bulten gestaan had. trad snel
binnen: „Wat is er te doen?" vroeg hü onge
duldig.
„Mn portefeuille!” hernam de voorzitter.
Ik eisch dat u de andere gezworenen fouil
leert; ik had haar nog toen ik hier kwam."
Ondanks
beleediging
werden ze
het hardst
was. dan schreef de etiquette toch een witte
Japon voor een verlovingsdlner voorDaaren
tegen had Marllena voor één avond haar rouw
onderbroken. en droeg zü een llcht-mauve
Japon, waarin ze er ontzettend knap uitzag.
Doch waarom zat 8ouza rechts van de barones,
in plaats van naast zün aanstaande? En wat
deed Reina tlachen haar grootvader en pater
Estéban?
Er heerschte opgewekte stemming, en op
leder gezicht lag een glimlach. Alleen Lorenzo
Carvajal, afgetrokken en somber, leek een be
klaagde, die op zün vonnis wachtte. Alle pogin
gen van Carolina, om hem aan zün eenzelvig
heid te ontrukken bleven zoo vclkomen vruch
teloos, dat het meisje hem ten laa'-ste. doodelük
verveeld, voor onmogelük verklaarde. En zoo
verliep dat diner als een kwelling voor hem.
totdat, tegen het einde, toen de champagne
werd rondgediend, Lorenzo opeens uit zün
verbüsterlng werd opgeschrikt door een salvo
van toejuichingen. Wat gebeurde er? Lorenzo
liet zün vagen blik langs de aanwezigen gaan,
en ziende, dat aller oogen op één punt gericht
waren, wendde hü ook de züne in dezelfde
richting. Toen zag hü Reina, hoog opgericht,
als een purperen roos, in haar kleurige japon,
haar glas champagne In de hand, een glimlach
om de lippen, wMhtend, tot de toejuichingen
zouden bedaren, om haar het spreken mogelük
te maken. Maar wat beteekendc dat allemaal?
vroeg Lorenzo zich ten hoogste verbaasd af.
Weldra verhief de warme stem van Reina
Bolvadal zich boven het wegstervende applaus,
ea liet één voor één de woorden van een
Neen, meneer, Ik maak me niet vroolUk
over u. Tante Marllena verwacht u In de
bibliotheek, om u enkele verontschuldigingen te
maken, en’enkele teederheden tot u te richten,
die ik niet noodlg heb te hooren. En ouderwül
u belden met elkaar aan bet keuvelen bent, ga
ik de heele troep ondersim het terras verza
melen, opdat ze u niet storen, en de schette-
rendste platen, die we hebben, op de grammo
foon zetten, zóodat de menschel: gaan dansen.
Zorgt u er nu maar voor, dat uw aanzoek goed
van stapel loopt, daar ik me voorgenomen heb,
om de verloving officieel beker.d te maken in
een bloemrijke toespraak, die ik voor het dessert
heb opgesteld en Ik wil me voor niets ter
wereld de gelegenheid laten afoikken, om met
mezelf te schitteren. Ata UEd. nu maar niet soo
stoqi is, om den boel te verknoeien, hé? Dat
sou een onvergeeflüke fout zün, na al het suc
ces van mün diplomatieke verrichtingen....
En als een vlinder van bloem tot bloem hup
pelend. zag Pablo naar langs het pad var-
dwynen.
boek „Betrachtungen zum Weltkrleg" bestrUdt
hü. dat Dultschland ook maar de minste schuld
heeft. Noch opzettelük, noch onopsettelük, noch
planmatig, noch door onvoorzichtigheid, noch
in de politiek der laatste vredesjaren, noch in
de politiek der laatste vredesweken heeft de
Duitsche regeerlng fouten gemaakt. Als hü
spreekt over de verdwünende vredesmogelük-
heden in Juli 1914, verklaart hü plechtig:
.Deutsche Versaumnisse liegen nicht vor”. Als
hü het over de oorzaken heeft, verklaart hü
met vaste overtuiging, aanklagend: „Aufgerich-
tet 1st der Holzstoss zum Weltenbrande von
MAehten der Entente”. Hü is en blüft er rots
vast van overtuigd, dat al zün besluiten en be
slissingen, al zün stappen, die hü heeft gedaan,
volkomen juist zün geweest. Hü wil er ook niets
van weten, dat hü In den wereldoorlog „hinein-
gestolpert" is. Tegen dit alles valt niets en alles
te zeggen. Men moet het feit van dezen ver
heven eigenzin, een cachet van zün karakter,
respecteeren.
De oorlog begon. De inval in België beroofde
Dultschland van de laatste sympathie. De kan
selier sprak in den RUksdag het beruchte: ..Not
kermt kein Gebot”. ZUn rechtvaardigheidszin
beloofde in één adem „Wiedergutmachung" van
het onrecht. Deze woorden hebben hem den
haat der Al-Dultschers gebracht. Dit uit te
spreken was een te waardeeren daad van moed
van Bethmann. Zelfs een man als von Hertling.
de latere Centrums-kanselier, zeide nog 24
September 1918, dat hü de boven aangegeven
woorden van Bethmann niet alleen voor onge
lukkig, maar ook voor valsch hield. De uitoefe
ning van dat zelfverdediglngsrecht kon nooit
een onrecht zün! Na deze uitlating zal men de
houding van Bethmann hü is er altüd bü
gebleven naar waarde kunnen schatten.
Het zoo berucht geworden woord, dat het Bel
gische garantleverdrag ten slotte maar een
„Fetzenpapfer” (papieren vodje) was, is in
waarheid door hem nooit gesproken. Dit was een
Engelsche oorlogsuitvlndlng.
J~X e jury In de Amerlkaansche stad Wls-
I 1 consln stond voor een moeilük geval. Zoo-
üs men weet, oordeelt in de Vereenlgde
Staten een Jury over het al dan niet schuldig,
en al de leden moeten het met elkaar eens zün.
anders wordt de zaak naar een andere jury
verwezen.
Nu waren elf goede mannen het roerend met
•'ikander eens en er was één goede man van
een andere meenlng dan de elf. Die man was
forsch, voluit zes voet lang en sterk als de
ossen, die bü bezat om z’n weerbarstig land te
beploegen. Z'n haar was dicht en zwart, alleen
boven z'n ooren werd het grijs. Z'n gezicht was
hard en tanig als zoolleer; z'n oogen waren
staalblauw en zóó hard, dat hü de andere man
nen maar behoefde aan te kijken, om hun het
gevoel te geven dat ze iets verkeerds hadden
gedaan of op het punt stonden het te doen.
Hü was ouder dan de anderen, maar zag er
Jonger uit.
Jeffries, de kwieke. Jonge zakenman, de voor
zitter van de Jury, probeerde het nog maar eens
„MUnheer Twlnkler, we zitten Mër nu al vüf
uur en rechter Bllton zegt dat hij ons op laat
sluiten voor den nacht, als we 't niet goed eens
worden. Kunt u de zaak nu niet eens van ons
standpunt beküken?”
„Neen.”
„Maar de knaap Is nog zoo jong! t Is lang
niet zeker dat hü schuldig isen al is hü t
wel. 't is zün eerste overtreding."
„Een paar maanden in de gevangenis zullen
hem goed doen. Dan doet hü 't niet voor de
tweede maal."
„Maar hü is trotech en gevoelig van aard;
t kan s'n heele leven bederven, als hü maar
ten dag in de gevangenis moet doorbrengen
,,'t Zal hem goed doen, als hü zoo trotseh is.”
„Maar er is absoluut geen zekerheid. Er zün
alleen toevallige aanwüzingen tegen hem en
van den anderen kant wordt er door een aan
tal voortrgffelüke menschen getuigd dat ze hem
z n heele 7even gekend hebben en dat zün ge
drag voorbeeldig is geweest. Iemand die een
goede positie heeft en een uitstekenden naam.
en een moeder waar hü voor zorgen moet, zal
toch niet alles zoo gauw riskeeren om drank
te smokkelen."
„Het gaat tegenwoordig wel meer mis met
tommlgen. die altüd den rechten weg gegaan
zijn. U kunt morgen ook wel afdwalen, al bent
u altüd doodeerlük geweest.”
„Ze hebben t goedje in z'n auto gevonden.”
ging hü onbarmhartig voort. „Een heele kist
vei. Zelf drinkt hü niet, zegt hü en z'n moe
der doet 1 zeker niet. Wat zou hü er dan an-
oers mee doen dan afleveren aan iemand an
ders die wél drinkt? En hü zegt dat hU zoo
maar even omreed, om een luchtje te schep
pen? RUdt iemand zonder doel rond, alleen om
de lucht?”
„Waarom niet?”
„Ik heb altüd lucht genoeg kunnen krUgen.”
grijnslachte Twlnkler. „en ik heb te hard moe
ten werken om rond te rUden en in moeilük-
heden te geraken."
.Maar münheer!” riep Jeffries, ,Jn de stad
loopen of rüden de menschen. die in een zaak
of op een kantoor werken, dikwüls rond, zon
der bepaald doel; vooral als ze uit een volle
bioscoop komen, zooals hü dien avond.'
„Als 't werkelük een fatsoenlük jongmensch
was kwam hü niet in een blpacoop.'’
„Maar u moest toch begrüpen, dat niet Ieder
een zich schikken kan naar uw vooroordeelen."
„Iedereen die een goed leven leidt, denkt net
zoo over die dingen als ik.”
De voorzitter der jury beheerschte zich met
alle geweld en begon weer te redeneeren: .Mün
heer Twlnkler, dat er boos opzet van anderen
in t spel is, klinkt aannemelük. Iedereen heeft
vüanden. Laten we eens onderstellen dat iemand
hem z'n betrekking wil afhandig maken of hem
om een andere reden nadeel wil berokkenen,
wat was er dan gemakkelUker
„Of een smokkelaar, die vervolgd werd, of
bang was dat hü betrapt zou worden, kan het
gcedje in den auto geborgen hebben, om t weer
gauw kwüt te zün." zei een andere gezworene.
„De drank was in z U n auto" hernam Twlnk-
ler stUfhoofdlg. „Als hü verstandig geweest was,
had hü direct bekend, z'n boete op zich geno
men en zich gebeterd. Als hü van 't goede soort
was, zou hü niet in moeilükheden zün geraakt.
Een mensch krügt geen last, ata hü niets
In dien tüd zag schrijver dezes Bethmann
voor de eerste maal. Feest was het in Essen.
Honderdjarig bestaan van Krupp. De immense
kracht en bloei van het Rük wertoi gevierd.
Daar waart de Dood plotseling om,W(j Bochum,
in mün Lotharingen HL verbranden 120 mün-
werkers. De feesten in Essen worden af gelast
Met veertien automobielen verschünt de Kei
zer met gevolg. De monarch salueert zwügend
voor de dooden. Naast zün kleine gestalte staat
massief en machtig Bethmann Hollweg. „HU
zag er uit als *n doodbidder", zegt een werkman.
Het was zoo. Dat Bethmann in zekeren zin de
doodbidder van het machtige Duitsche
was, wie had het toen kunnen denken?
In Februari 1914 woonde schrijver dezes
behandeling van de begrootlng in Berlün in
den RUksdag bü. Herhaaldelük nam Bethmann
het woord. Een veel bewonderd redenaar
Gestie en stem doordringend. Innemend. Inhoud,
immer op hoog niveau, lichtelük filosofisch.
In Mei 1914 stierf zün echtgenoote. Keizer en
Keizerin kwamen hem persoonlük condoleeren.
Gebogen was de hooge gestalte van den kanse
lier. Het is noodlg even te wüzen op dit sterf
geval, omdat bü die gelegenheid héél de Duit
sche pers met waardeering schreef over den
man, die een zoo groot verlies had te dragen,
maar er in één adem op wees, dat die waardee
ring zich niet uitstrekte over zün politiek. Dit
feit viel toen bijzonder op. Overal eerbied voor
den persoon van Bethmann, nergens tevreden
heid met zün politiek. En toen kwam de jam-
merlüke Augustus 1914. Bethmann glipte haast
per ongeluk in den wereldoorlog. Niet sterk
genoeg was hü. om het roer te houden. Hem
ontlast direct de vraag: sou een ander staats
man sterk genoeg zün geweest, om in dien we-
reld-storm het roer van het schip van staat
vast in de vuist te houden? Het antwoord op die
vraag kan slechts twüfel zün. Het militair stond
achter den kanselier en dreef hem voort. De
overrompelende omstandigheden waren hem te
machtig. Eén ding is zeker. Persoonlük heeft hü
den oorlog niet gewild. Integendeel. Zün schuld
bestaat daarin, dat hü Oostenrijk te vrüe hand
bet tegenover Servië en, dat hü, om redenen
van „militaire noodzaak" van Frankrijk de ont
ruiming der vestingen Toul en Verdun vorderde
Die eisch alléén beteekende al oorlog Bethmann
zélf is immer zich zelf trouw gebleven. In zün
het protest der heeren tegen de
en hun beweringen van onschuld,
gefouilleerd Twlnkler protesteerde
„cv van allen, tot hü den veldwachter
de vermiste portefeuille uit z'n jaszak zag trek
ken. Z'n vierkante onderkaak zakte s*n gezicht
werd bloedrood; tams alsof hü stikte De an
dere gezworenen beklaagden zich scherp, of
maakten zich vroolük naar ieders aard.
Een hunner ving een knipoogje van den voor
zitter op.
,Jk geloof dat ik dien münheer Twlnkler
tegen münheer Jeffries aan heb zien loopen.’’
rei de schrandere gezworene, en hü keek den
mopperenden Twlnkler beschuldigend aan.
„Net iets voor hem," mompelde een ander.
.Maar... Jullieik heb nooit....” hak
kelde Twlnkler ontdaan.
„De aanwüzingen zün tegen u.” snauwde Jef
fries. „U hecht self zoo'n waarde aan toevallige
aanwüzingen."
„Ja. maar
„U zult natuurlük direct bekennen." ging de
voorzitter voort. .Dat vindt u immers t beste?
U zult u niet verschuilen achter boos opzet van
anderen, of u op uw goeden naam beroepen, of
op het feit dat u nog nooit een wet overtreden
hebt.”
„Hü is er in gevallenU hebt hem er in
crssatrxnt ilr VsoH M
rijtuig sou sturen voor zün moeder, oocat die
óók aanwezig zou zün.
Vandaag la het eenf groote dag voor mü.
zooals het er gisteren een was voor Prancisquln.
verklaarde de oude man langzaam, en ik
wensch vanavond allen om me heen te zien,
die Ik liefheb, als het oogenblik diér is
Lorenzo vroeg niets. Eensklaps maakte die
ontzettende angSSülJplr weer van hem meester,
die hem nagenoeg dag en nacht kwelde Aan
den éénen kant waren de Souza's moeder en
zoon de markies, Marllena en pater litéban
niet bü het gezelschap geweesten aan den
anderen kant dat stralende gezicht van
Reina. Hü koesterde niet den minsten twüfel,
of zü hadden het over het huwelük van juffrouw
Bolvadal met Pablo Souza gehad, en he' diner
van dien avond was mets meer of minder dan
een verlovingsdlner.
Zlonder elgenUjk nrecles te weten, wat hü
beloofde, zei hü tot den markies, dat hü met
zün moeder zou komen, en verdween vervolgens
wanhopig in het dichtbegroeide gedeelte van
het park, terwül hü door zün ongeregelden
gang de herten en konlngspauwen verschrikt
deed wegstuiven. Hü heeft later nooit geweten,
waar hü liep of hoe laat hü thdlskwam. of hoe
hü zich opnieuw, in avondkleedlng op het
kasteel bevond, aan de züde van Carolina
Mefidizébal. voor een sappig kreeftenconsommé,
dat in het zilveren servies van de groote plech
tigheden werd opgediend. De tafel was versierd
met roode roaen, en Reina had nog altüd haar
koraalroode Japon aan, wat niet nallet, Lorenzo
danig te verbazen. Als hü niet van Lotje getikt
on dit blad zijn Ingevolge da veraakerlngsvoorwaarden tegen f b|J levenslange gebeele ongeschiktheid t »t werken door f bü een ongeval met f OCfi bü verlies van een hand f 1 sü verlies van een f Cfl bü aan breuk van Afl bü varllaa van *n
ongevallen verzekerd voor een der volgenae ultkearingen J verllee van belde armen, belde beenen of balde oogen doodelüken afloop J Aiizl/.- een voet of een oog f 1 V. luim of wjjsvlnger J «JU. “been at arms W»““ sndaren vinger
