Von Bethmann Hollweg
V
PER VLIEGMACHINE DE WERELD ROND
Gelouterd
Bootz Record
w^Aaal uandenia^
D
BOTER
ZIJN KANSELIERSCHAP
GEEN SPRAKE VAN!
Jeer Oube
genever
I
3.60 PER LITER
I
VRIJDAG 21 SEPTEMBER 1934
De oorlogsjaren
Het stijf hoof-
Groote schoonmaak in
een grafkelder
SPAANSCH
NAAR
HET
a
Droge woningen een
vereischte
I
Hij trok zyn idealen langs een
secuur lineaaltje
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIE MAAL VIER EN TWINTIG UUR NA HET ONGEVAL
Het stijfhoof- I
nieuw proces en-
immuun
en
u-
UT
•n
-n
*n
MARTIN BERDEN
(Nadruk verboden)
r.
n
de
n
a
zUn
op
Eerst gingen we nog even naar de strandhut,
hU
(Wordt vervolgd)
slotte
vodje)
er
es
el
d
in de nabijheid waarvan we het vleesch van
den destijds geschoten beer onder het ijs hid
den begraven. Het vleesch zou ohs onderweg
uitstekend te pas kunnen komen. Nadat we met
groote ijsblokken de deur hadden gebarrica
deerd om vernieling door ijsberen te voorkomen,
zetten we onzen tocht voort.
De motor hield zich uitstekend en met een
prachtig vaartje gleden we over de ijsvlakte.
Dit was wat anders dan loopen. Natuurlijk ging
het ook veel vlugger
Plots greep ik Oom bij den schouder „Kijk
eens Oom", daar heel in de verte zie ik weer
n.
■n
n
n
ir
Een advertentie behoeft geen „kapitalen* te
kosten. Plaats maar eens een Omroeper 1 Rubrt-
jeering en gelijkvormige zetwijze. Billijk han-
delstarief.
□r
;n
te
■n
:e
P
s.
i.
e
r
I
■t
n
d
I-
l-
n
et
het protest der heeren tegen de
en hun beweringen van onschuld,
gefouilleerd. Twinkler protesteerde
van allen, tot hij den veldwachter
Verschillende maatregelen zijn
te verwachten, die moeten
dienen om het blnnenlandsch
gebruik van boter te stlmu-
leeren, o.a. verkoopbeperking
voor eetbare oliën en vetten.
.Krantenbericht."
Oom Sydney was weer heel wat opgebeurd,
nu dat we door ons nieuwe vervoermiddel een
redelijke kans hadden de bewoonde wereld
weer te zien. Natuurlijk was ik niet mlnaer en
thousiast.
vreemde redevoering over de aanwezigen neer
komen.
Dames en heeren! Alvorens uw glas op te
heffen, om met mij te klinken, hebt u het
recht om te weten, op wien u klinkt, en ik heb
opdracht gekregen om u het schokkend nieuws
mede te deelen, dat u een oogenbllk verbijsterd
zal doen staan. Wellicht vraagt u zich af, en
niet zonder reden, waarom een dergeiUke op
dracht aan mij is toevertrouwd, die toch maar
een onbeduidende en onervaren jongedame ben.
Maar ach, dames en heeren, de kwestie is, dat,
onder dit geringe uiterlijk, min of meer een
voortreffelijke diplomatieke persoonlijkheid
schuilgaat, aan wier verrichtingen de verijde
ling van een welgesmeed complot te danken ts,
dat afgunst of onwetendheid beraamd had. om
twee levens te vernietigen. Nooit had ik van
mezelf vermoed, dat mijn talent zóó ongewoon
was, maar, gezien de schitterende resultaten
van mijn bemoeiingen, ben ik volledig overtuigd,
dat ik een genie ben. Wenscht mij geluk, dames
en heeren. en verwijt mU niet gebrek aan
bescheidenheid. Iedereen kent volkomen zijn
eigen verdiensten, en in dezen tijd, dat men
er naar streeft, om alles te vereenvoudigen,
zijn huichelaars te veel. Bovendien, dames cn
heeren, moet u wèl bedenken, dat ik wel een
grootvader heb, maar helaas geen grootmoe
der....
Een nieuw salvo van .toejuichingen, bravo
geroep en gelach onderbrak de schilderachtige
redevoering van Reina Solvadal. die, met haar
guitige uitdrukking, en prettigen glimlach
Idle elk oogenbllk in een schaterlach dreigde
menschenflguren. Ook keek doch schudde zijn
hoofd. „Ik zie niets” zei hij. Onze kijker lager
tusschen de bagage, dus konden we niet scher
per toezien og Ik me soms vergist had. Wel gaf
oom meer gas om vlugger op de door mij aan
gewezen plek te zijn.
Nu de tijden niet te best lijn
En de zaak niet goed marcheert,
Heelt men zeker met de olie
't Raderwerk te vèèl gesmeerd.
Want wij kregen naast figuurlijk
Ook te letterlijk ons vet,
Wat wij namen ter verlichting
Van het huiselijk budget!
Maar natuurlijk door de olie
En het groote vet-debiet
Boterde het met de boter
Dan ook zeer begrijp'lijk niet!
En een eerste eisch van boter.
Dit begrijpt een ieder goed,
Is natuurlijk dat het daarmee
Juist bijzonder boot’ren moet.
Dus wat minder in de olie
Want men wakkert daarmee aan,
Dat van zelf de sympathieën
Naar het botervaatje gaan!
En wanneer ‘t begin gemaakt is,
Dat de boter het weer doet,
Wordt van zelf ook de suggestie
Van de welvaart weer gevoed!
En wij zullen vrij-uit zeggen,
Ondanks crisis en de rest:
Ja, wij soppen wel niet vetjes,
Maar het botert anders best!
over te gaan) op komische wijze met lichte
buigingen de aanwezigen bedankte. Lorenzo
was er niet zeker van, maar het kwam hem
voor, dat ze hém speciaal in het oog hield.
St.... St....! Laat haar verder spreken!
Stilte!
Verder. Reina!
Reina schraapte haar keel, streek een weer
barstig krulletje weg, en ging onverschrokken
voort.
Overtuigd als u. dunkt me. nu wel zult
zijn van mijn buitengewone verdiensten, zal ik
thans er toe overgaan, om u mede te deelen,
dat enkele uren geleden, onderwijl u onder aan
het terras aan het dansen waart, oo de maat
van de gramofoon, in de bibliotheek een
hoogst plechtige bijeenkomst heeft plaats genad.
waarvan ik buitengesloten werd om reden van
m(jn aanvalligen leeftijd. U zult allen wel be
merkt hebben, dat enkele voorname personen
van dtt gezelschap niet aanwezig waren: Zoo
b.v. de hooggeachte heer Souza, de niet minder
hooggeachte heer Aledo, vervolgens mevrouw de
weduwe Sóuza; de zeereerwaarde pater Estéban,
en mijn achtenswaardlge tante, barones Marilena
Tallares. Welnu, van die samenzwering Is niet
het gevolg geweest een of andere staatsgreep,
maar eenvoudig het besluit tot de aanstaande
huwelijksverbintenis tusschen....
Hier hield ze even op, en liet haar blik gaan
langs de oprecht belangstellende gezichten van
haar toehoorders, terwijl ze speelde met hun
opgewekte nieuwsgierigheid, als een kat met
een muis.
In de katakomben van Petschur, een oud
Grieksch-Kathollek klooster in Estland, bevin
den zich meer dan 5000 skeletten van monniken,
die in dit klooster geleefd hebben.
Het klooster-reglement schrijft voor, dat elke
monnik reeds bij zijn leven een graf-nis uit-
zoekt in de reusachtige onderaardsche gangen
en tot voor vijftien Jaar heerschte daar een
voorbeeldige orde. Bij de inval der communisten
in Estland in 1919 werd de heilige rust ver
stoord. De soldaten drongen de katakomben
binnen om er naar verborgen schatten te zoe
ken. Ze woelden de graven om en wierpen de
beenderen van de skeletten dogr de gangen.
Schatten vonden ze echter niet, maar se
lieten een chaos van beenderen achter, waar een
ieder, die de katakomben bezoekt, aanstoot aan
neemt.
Het klooster heeft nu besloten de graven weer
In orde te brengen. Hoewel het onmogelijk is
om van alle 5<g0 monniken het skelet weer te-
rug te vinden en in het juiste grafleggen, a”
zal men toch uit bij elkaar beboerende oeen-
deren volledige skeletten kunnen samenstellen
en die weer in de verschillende graven kunnen
neerleggen.
Met dit geweldige werk zal men
vroegst binnen twee jaar klaar zijn.
Enkele minuten later trad Souza de biblio
theek binnen, waar in den verst verwijderden
hoek, bevend en ontroerd, de tengere figuur
van Marilena Tallares op hem stond te wach
ten. Op dat eerste moeilijke en veelzeggende
oogenbllk zwegen zij beiden, teneinde hun oogen
te laten spreken. Reina kon zich het tooneel
levendig voorstellen, onderwijl zij een luidruch-
tlj^n wals, die zeer in de mode was, onder den
naald legde.
Niet het minste vermoeden hadden de gasten
van markies Aledo ervan, dat, terwijl zij nauw
gezet op den klank van de grammofoon dansten,
in de stilte van de bibliotheek een zaak van
het allergrootste belang geregeld werd door een
groep personen, die het goed met Marilena Tal
lares meenden. Afgezonderd van de gasten be
vonden zich in dat vertrek markiezin Scuza.
Don Juan, en peter Estéban, behalve dan
Marilena en Pablo. En Reina liep maar telkens
af en aan, wat niet aan de aandacht ontsnapte
van Lorenzo Carvajal, die zich onafscheidelijk
aan de zijde van Isabel I.ugue bevond Van één
van die loopjes kwam Reina terug met zóó’n
groote voldoening op haar gezicht, dat Lorenzo
er door van streek raakte. En toen men ophield
met dansen, en ieder zich naar zijn kamer be
gaf, om zich voor het diner te verkleeden
toen ook de jongeman aanstalten maakte, om
naar huis te gaan, verscheen Don Juan in zijn
rolstoel, met een half gelukkige, half ontroerde
uitdrukking op zijn gelaat, die de verwarring
in de gedachten van den rentmeester nog méér
deed toenemen, en noodigde hem uit voor het
dinar, terwijl bij er aan toevoegde, dat hij een
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIU
I
e jury In de Amerikaansche stad Wis
consin stond voor een moeilijk geval. Zoo-
ils men weet, oordeelt in de Vereenigde
Staten een jury over het al dan niet schuldig,
en al de leden moeten het met elkaar eens zijn,
anders wordt de zaak naar een andere jury
verwezen.
Nu waren elf goede mannen het roerend met
jikander eens en er was één goede man van
een andere meening dan de elf. Die man was
forsch, voluit zes voet lang en sterk als de
ossen, die bij bezat om z’n weerbarstig land te
beploegen. Z’n haar was dicht en zwart, alleen
boven z’n ooren werd het grijs. Z’n gezicht was
hard en tanig als zoolleer; z’n oogen waren
staalblauw en zóó hard, dat hij de andere man
nen maar behoefde aan te kijken, om hun het
gevoel te geven dat ze iets verkeerds hadden
gedaan of op het punt stonden het te doen.
HU was ouder dan de anderen, maar zag er
jonger uit.
Jeffries, de kwieke, jonge zakenman, de voor
zitter van de Jury, probeerde het nog maar eens.
.MUnheer Twinkler, we zitten hier nu al vUf
uur en rechter BUton zegt dat hU ons op laat
sluiten voor den nacht, als we ’t niet goed eens
worden. Kunt u de zaak nu niet eens van ons
standpunt bekijken?’’
„Neen."
.Maar de knaap is nog zoo Jong! 't Is lattg
niet zeker dat hU schuldig is.en al is hij ’t
wel. 1 is zijn eerste overtreding.”
„Een paar maanden in de gevangenis zullen
hem goed doen. Dan doet hU *t niet voor de
tweede maal."
.Maar hU is trotsch en gevoelig van aard;
t kan z’n heele leven bederven, als hU maar
éen dag in de gevangenis moet doorbrengen
,,’t Zal hem goed doen, als hU zoo trotsch is.”
.Maar er is absoluut geen zekerheid. Er zUn
alleen toevallige aanwUzlngen tegen hem en
van den anderen kant wordt er door een aan
tal voortreffelüke menschen getuigd dat ze hem
zh heele leven gekend hebben en dat zUn ge
drag voorbeeldig is geweest. Iemand die een
goede positie heeft en een uitstekenden naam,
en een moeder waar hU voor zorgen moet, zal
toch niet alles zoo gauw riskeeren om drank
te smokkelen."
„Het gaat tegenwoordig wel meer mis met
sommigen. die altUd den rechten weg gegaan
zijn. U kunt morgen ook wel afdwalen, al bent
u altUd doodeerlUk geweest."
„Ze hebben 't goedje in z’n auto gevonden,”
ging hU onbarmhartig voort. .Ken heele kist
vei. Zelf drinkt hU niet, zegt hU en z’n moe
der doet 't zeker niet. Wat zou hU er dan an-
oers mee doen dan afleveren aan iemand ad
ders die wèl drinkt? En hU zegt dat hu zoo
maar even omreed, om een luchtje te schep
pen? RUdt iemand zonder doel rond, alleen om
de lucht?”
„Waarom niet?”
,J k heb altUd lucht genoeg kunnen krUgen,”
grijnslachte Twinkler, „en ik heb té hard moe
ten werken om rond te rijden en in moeilUk-
heden te geraken.”
.Maar mUnheer!” riep Jeffries, ,4n de stad
loopen of rUden de menschen. die in een zaak
of op een kantoor werken, dikwUls rond, zon
der bepaald doel; vooral als ze uit een volle
bioscoop komen, zooals hU dien avond."
„Als 't werkelUk een fatsoenlUk Jongmensch
was. kwam hU niet in een bioscoop.”
.Maar u moest toch begrUpen, dat niet ieder
een zich schikken kan naar uw vooroordeelen.”
„Iedereen die een goed leven leidt, denkt net
zoo over die dingen als ik.”
De voorzitter der Jury beheerschte zich met
alle geweld en begon weer te redeneeren: .MUn
heer Twinkler. dat er boos opzet van anderen
in 1 spel is, klinkt aannemelijk. Iedereen heeft
vUanden. Laten we eens onderstellen dat iemand
hem z’n betrekking wil afhandig maken of hem
om een andere reden nadeel wil berokkenen,
wat was er dan gemakkelUker
„Of een smokkelaar, die vervolgd werd, of
bang was dat hU betrapt zou worden, kan het
gtedje In den auto geborgen hebben, om 't weer
gauw kwUt te zUn.” zei een andere gezworene.
„De drank was In z U n auto" hernam Twink
ler stUfhoofdlg. .Kis hU verstandig geweest was,
bad hU direct bekend, z’n boete op zich geno
men en zich gebeterd. Als hü van ’t goede soort
was, zou hU niet in moellUkheden zUn geraakt.
Een mensch krUgt geen last, als hij niets
gestopt.... Ik heb....”
„U hebt zelf gezegd dat feiten niet liegen.”
voegde de voorzitter hem boos toe.
„’t Spreekt natuurlUk van zelf,” vervolgd»
Jeffries, met een lachje naar de andere jury
leden, „als uw opvatting over toevallige aan-
wUzingen omgeslagen is, kunnen we onze uit
spraak nog veranderen en dan zou ik u op l
deze toevallige aanwUzlng niet behoeven aan
te klagen.”
De veldwachter stond op den drempel, met
de portefeuille in de eene hand, terwUl hU zich
met de andere het hoofd krabde.
„Wat gebeurt er elgenlUk hier?” mompelde hU.
Jeffries wierp een vluchtigen blik op den
sprakeloozen, uit het veld geslagen Twinkler.
„tSchUnt een vergissing te zUn,” hernam
de voorzitter. „Zegt u maar tegen zUn edel
achtbare dat we ’t eens sUn geworden.”
1 dit blad rijn Ingevolge de vereekeringsvooi
AUC QDOTlTie S ongevallen verzekerd voor een der volgend
Van overheidsweg wordt er naar gestreefd
sanitaire en hygiënische maatregelen in het
belang der volksgezondheid zoover mogelUk
door te voeren. Hiermede is zeer veel bereikt op
dit gebied, doch wil men op den duur de voor-
deelen daarvan blUven genieten, dan behoort
de particuliere zorg voor droge woningen daar
mede hand in hand te gaan.
„Droge woningen een vereischte” dient der
halve steeds het parool te zUn! Het is een be
langrijke factor voor de volksgezondheid.
Een goede verzorging van het huis beteekent.
dat de bestaansduur er van verlengd wordt en
reparaties tot eeft minimum beperkt blijven.
Goede verzorging van het huis wil ook zeggen
de gezondheid van de bewoners bevorderen!
Indien woon- of slaapkamers vochtig zUn, of
er grondwater in de kelders is, dan dient men
daartegen maatregelen te nemen, anders on
dervinden de bewoners den nadeeligen invloed
er van, terwUl- de in natte kelders opgeslagen
levensmiddelen bederven.
Voorkomen is echter beter dan genezen! Men
zorge er derhalve voor, dat reeds bU den bouw
bet binnendringen van vocht of grondwater niet
kan plaats hebben. Bestaande of zich èoor-
doende gebreken van dien aard kunnen gemak-
kelUk en met weinig kosten uit den weg ge
ruimd of vermeden worden. 4
Men heeft ons dezer dagen het middel
CERESIT daartoe gedemonstreerd, waarvan ons
werd medegedeeld dat de daarmede verkregen
resultaten van blUvenden aard zUn. Ten bewijze
daarvan diene, dat vochtige kelders, die meer
dan 20 jaar geleden met dit middel behandeld
werden, ook thans nog volkomen waterdicht
zUn.
Het middel werd met succes toegepast in een
gematigd klimaat zoowel als in tropische lan
den en deze toepassing blUkt zoo gemakkelUk
te kunnen geschieden dat elke vakkundige
metselaar of stucadoor het kan verwerken.
Voor een land en een klimaat als het onze is
het wel zeer van belang te weten, dat tegen
het euvel van vochtige woningen een afdoend
middel bestaat.
rijtuig zou sturen voor zUn moeder, onoat die
óók aanwezig zou zUn.
Vandaag is het een groote dag voor mU.
zooals het er gisteren een was voor Franclsquin.
verklaarde de oude man langzaam, en ik
wensch vanavond allen om me heen te zien,
die Ik liefheb, als het oogenbllk déér is
Lorenzo vroeg niets. Eensklaps maakte die
ontzettende angst zich weer van hem meester,
die hem nagenoeg dag en nacht kwelde. Aan
den éénen kant waren de Souza’s moeder en
zoon de markies, Marilena en pater Estéban
niet bU het gezelschap geweest. en aan den
anderen kant dat stralende gezicht van
Relna. HU koesterde niet den minsten twijfel,
of zU hadden het over het huwehjk van juffrouw
Solvadal met Pablo Souza gehad, en he* diner
van dien avond was niets meer of minder dan
een verlovlngsdiner.
Zonder eigenlijk orecles te weten, wat hU
beloofde, zei hU tot den markies, dat hU met
zUn moeder zou komen, en verdween vervolgens
wanhopig in het dichtbegroeide gedeelte van
het park, terwUl hU door zUn ongeregelden
gang de herten en konlngspauwen verschrikt
deed wegstuiven. HU heeft later nooit geweten,
waar hU liep of hoe laat hU thuiskwam, of hoe
zich opnieuw, in avondkleedlng op het
kasteel bevond, aan de zUde van Carolina
Mendlzébal, voor een sappig kreeftenconsommé,
dat In het zilveren servies van de groote plech
tigheden werd opgediend. De tafel was versierd
met roode rozen, en Reina had nog altUd haar
koraalroode japon aan, wat niet naliet, Lorenzo
danig te verbazen. Als hU niet van Lotje getikt
•7 -
boek „Betrachtungen zum Weltkrteg” bestrijdt
hU. dat Duitschland ook maar de minste schuld
heeft. Noch opzettelUk, noch onopzettelUk, noch
planmatig, noch door onvoorzichtigheid, noch
in de politiek der laatste vredesjaren, noch in
de politiek der laatste vredesweken heeft de
Dultsche regeerlng fouten gemaakt. Als hU
spreekt over de verdwUnende vredesmogelUk-
heden in Juli 1914, verklaart hU plechtig:
.Deutsche Versaumnls.se liegen nicht vor”. Als
hU het over de oorzaken heeft, verklaart hU
met vaste overtuiging, aanklagend: „Aufgerlch-
tet 1st der Holzstoss sum Weltenbrande von
MAchten der Entente”. HU Is en blUft er rots
vast van overtuigd, dat al zUn besluiten en be
slissingen, al zUn stappen, die hU heeft gedaan,
volkomen juist zUn geweest. HU wil er ook niets
van weten, dat hU in den wereldoorlog „hinein-
gestolpert” Is. Tegen dit alles valt niets en alles
te zeggen. Men moet-het feit van dezen ver
heven eigenzin, een cachet van zUn karakter,
respecteeren.
De oorlog begon. De inval in België beroofde
Duitschland van de laatste sympathie. De kan
selier sprak in den RUksdag het beruchte; .Kot
kennt kein Gebot”. ZUn rechtvaardigheidszin
beloofde in één adem „Wledergutmachung” van
het onrecht. Deze woorden hebben hem den
haat der Al-Dultschers gebracht. Dit uit te
spreken was een te waardeeren daad van moed
van Bethmann. Zelfs een man als von Hertllng.
de latere Centrums-kanseller, zeide nog 24
September 1918, dat hU de boven aangegeven
woorden van Bethmann niet alleen voor onge
lukkig. maar ook voor valsch hield. De uitoefe
ning van dat zelfverdedlglngsrecht kon nooit
een onrecht zUn! Na deze uitlating zal men de
houding van Bethmann hU is er altUd bU
gebleven naar waarde kunnen schatten.
Het zoo berucht geworden woord, dat het Bel
gische garantieverdrag ten slotte maar een
.Ketzenpapler” (papieren vodje) was, is in
waarheid door hem nooit gesproken. Dit was een
Engelsche oorlogsultvinding.
was, dan schreef de etiquette toch een witte
japon voor een verlovlngsdiner voor.Daaren
tegen had Marilena voor één avond haar rouw
onderbroken. en droeg zU een llcht-mauve
japon, waarin ze er ontzettend knap uitzag.
Doch waarom zat Souza rechte tan de barones,
in plaats van naast zUn aanstaande? En wat
deed Rejna tl-schen haar grootvader en pater
Estéban?
Er heerschte opgewekte stemming, en op
leder gezicht lag een glimlach. Alleen Lorenzo
Carvajal, afgetrokken en somber, leek een be
klaagde, die op zUn vonnis wachtte. Alle pogin
gen van Carolina, om hem aan zUn eenzelvig
heid te ontrukken bleven zoo volkomen vruch
teloos. dat het meisje hem ten laa'-ste. dojdelifk
verveeld, voor onmogelUk verklaarde. En zoo
verliep dat diner als een kwelling voor hem.
totdat, tegen het einde, toen de champagne
werd rondgediend. Lorenzo oneens uit zUn
verbUstering werd opgeschrikt door een salvo
van toejuichingen. Wat gebeurde er? Lorenzo
liet zUn vagen blik langs de aanwezigen gaan,
en ziende, dat aller oogen op één punt gericht
waren, wendde hu ook de zUne in dezelfde
richting. Toen zag hU Reina, hoog opgericht,
als een purperen roos, in haar kleurige Japon,
haar glas champagne in de hand, een glimlach
om de lippen, wachtend, tot de toejuichingen
zouden bedaren, om haar het spreken mogelUk
te maken. Maar wat beteekendc dat allemaal?
vroeg Lorenzo zich ten hoogste verbaasd af.
Weldra verhief de warme stem van Reina
Solvadal zich boven het wegstervende applaus,
en liet één voor één de woorden van een
In dien tUd zag schrUver dezes Bethmann
voor de eerste maal. Feest was het in Essen.
Honderdjarig bestaan van Krupp. De immense
kracht en bloei van het RUk werden gevierd.
Daar waart de Dood plotseling om, bU Bochum.
In mUn Lotharingen IIL verbranden 120 mUn-
werkers. De feesten in Essen worden afgelast.
Met veertien automobielen verschUnt de Kei
zer met gevolg. De monarch salueert zwUgend
voor de dooden. Naast zUn kleine gestalte staat
massief en machtig Bethmann Hollweg. „HU
zag er uit als 'n doodbidder”, zegt een werkman.
Het was zoo. Dat Bethmann in zekeren zin de
doodbidder van het machtige Dultsche RUk
was, wie had het toen kunnen denken?
In Februari 1914 woonde schrUver dezes
behandeling van de begrooting in BerlUn In
den RUksdag bU- HerhaaldelUk nam Bethmann
het woord. Een veel bewonderd redenaar
Gestie en stem doordringend. Innemend. Inhoud,
immer op hoog niveau, HchtelUk filosofisch.
In Mei 1914 stierf zUn echtgenoot». Keizer en
Keizerin kwamen hem persoonlUk oondoleeren.
Gebogen was de hooge gestalte van den kanse
lier. Het is noodig even te wUzen op dit sterf
geval, omdat bü die gelegenheid héél de Dult
sche pers met waardeering schreef over den
man, die een zoo groot verlies had te dragen,
maar er in één adem op wees, dat die waardee
ring zich niet uitetrekte over zUn politiek. Dit
feit viel toen bUzonder op. Overal eerbied voor
den persoon van Bethmann, nergens tevreden
heid met zUn politiek. En toen kwam de jam
merlijke Augustus 1914. Bethmann glipte haast
per ongeluk in den wereldoorlog. Niet sterk
genoeg was hU, om het roer te houden. Hem
ontlast direct de vraag: zou een ander staats
man sterk genoeg zUn geweest, om in dien we-
reld-storm het roer van het schip van staat
vast In de vuist te houden? Het antwoord op die
vraag kan slechts twUfel zUn. Het militair stond
achter den kanselier en dreef hem voort. De
overrompelende omstandigheden waren hem te
machtig. Eén ding is zeker. PersoonlUk heeft hU
den oorlog niet gewild. Integendeel. ZUn schuld
bestaat daarin, dat hU OostenrUk te vrije hand
bet tegenover Servië en, dat hU. om redenen
van „militaire noodzaak” van Frankrijk de ont
ruiming der vestingen Toul en Verdun vorderde
Die eisch alléén beteekende al oorlog. Bethmann
zélf is immer zich zelf trouw gebleven. In zUn
den protestantschen storm tegen de PauselUke
actie in verband met het modernisme. Van cul-
tuurkamp wil hU niets weten.
Dan komt de Marokko-crlsis. Bethmann wil
„VersUndlgung” op heel de linie. De conser
vatieve Al-Dultschers, onder leiding van den
ongekroonden koning Heydebrand, vallen hem
in den weg. De kroonprins sympathiseert met
hen, applaudisseert ostentatief in den RUksdag
na een al-Dultsche rede. Nu voelt Bethmann
zich sterk. HU laat t op een conflict aankomen
en wint. HU poogt aldoor de zwoele bulten-
landsche politieke sfeer te reinigen, ’t Lukt
niet. Conferenties met Sasanow over Perzlë
en den Bagdadspoorweg, met Holdane over
een vlootovereenkomst alles vergeefs! In
de landen der mogendheden, In alle, trekken
de militaire machthebbers al aan de touwen.
Overal wordt de bewapening sterker. Een
wedloop. FrankrUk voert dta driejarigen
diénsttUd In. Duitschland komt met kleine en
groote legerwetten. De al-Dultechers maken
opzweepend lawaai. De imperator houdt rede
voeringen over scherpgeslepen zwaard gn droog
te houden kruit.
-irwaarden tegen f t>U levenslange geheele ongeschiktheid t jt werken door f 7C/) een ongeval met f O Cfl bij verlies van een hand f 1 O C 31) verlies van een f C(l t>u een breuk van f bU verllea van *n
mae ultkeerlngen f verlies van belde armen, beide beenen of belde oogen f doodelUken afloop f een voet of een oog f 1 luim of wijsvinger f tzl/.“been of arms anderen vinger
uithaalt. Ik 'neem 't hem kwalUk. dat hU zegt
dat hU onschuldig is, terwUl het bewUs in z’n
eigen auto gevonden werd. HU had nederig
het hoofd moeten buigen en bekennen en z’n
straf aanvaarden."
„Wilt u dan t leven van dien jongen man
bederven om toevallige aanwUzingen?”
„Kelten liegen niet,” antwoordde Twinkler.
Voorzitter Jeffries keek naar z’n tien wan
hopige medegezworenen, allen bereid om het
jongmensch, dat een uitstekenden indruk ge
maakt had, te laten proflteeren van den zeer
redelijken twUfel. Toen staarde hU naar Twink
ler en haalde de schouders op.
„Als we ons
•stsisasMMaaaasssasasaMasssatsttsaasOsiaaMaasaaaa
niet eensgezind j
dat alleen zal den f Utë^ JUVylld i
jongen al breken.
dus niets
anders opzitten dan een schuldigverklaring met
verzoek om clementie. Dan gaan we met z’n
elven naar den gouverneur, om uit te leggen
dat we niet anders konden en om gratie voor
den jongen man vragen."
Mopperend stonden de heeren op om het
vertrek te verlaten. Alleen Twinkler liep strak
en recht vooruit, zelfbewust en streng. De voor
zitter Jeffries botste tegen hem aan, toen ze
tegelUk de deur bereikten.
TerwUl Jeffries met de eene hand de denr
opende, betastte hU met de andere hand z’n zak.
„Halt! Ik ben bestolen!” riep hU. '„Veld
wachter!"
De andere elf keken hem verbaasd aan. De
deur werd verder opengestooten en de bewa
ker, die daar buiten gestaan had, trad snel
binnen: „Wat is er te doen?” vroeg hU onge
duldig.
,M’n portefeuille!" hernam de voorzitter.
,.Ik eisch dat u de andere gezworenen fouil
leert; ik had haar nog toen ik hier kwam.”
Ondanks
beleedlglng
werden ze
het hardst
de vermiste portefeuille uit z’n jaszak zag trek
ken. Z’n vierkante onderkaak zakte, z’n gezicht
werd bloedrood; *twas alsof hU stikte De an
dere gezworenen beklaagden zich scherp, of
maakten zich vroolUk naar ieders aard.
Een hunner ving een knipoogje van den voor
zitter op.
„Ik geloof dat Ik dien mUnheer Twinkler
tegen mUnheer Jeffries aan heb zien loopen,”
zei de schrandere gezworene, en hU keek den
mopperenden Twinkler beschuldigend aan.
„Net iets voor hem,” mompelde een ander.
„Maar jullie.... ik heb nooit...." hak
kelde Twinkler ontdaan.
..De aanwijzingen zUn tegen u.” snauwde Jef
fries. „U hecht zelf zóó’n waarde aan toevallige
aanwUzlngen.”
„Ja, maar
„U zult natuurlUk direct bekennen,” ging de
voorzitter voort. „Dat vindt u immers t beste?
U zult u niet verschuilen achter boos opzet van
anderen, of u op uw goeden naam beroepen, of
op het feit dat u nog nooit een wet overtreden
hebt.”
„HU is er in gevallenU hebt hem er in
«Ir
Neen, meneer, Ik maak me niet vroolUk
over u. Tante Marilena verwacht u in de
bibliotheek, om u enkele verontschuldigingen te
maken, en'enkele teederheden tot u te richten,
die ik niet noodig heb te hooren. En onderwUl
u belden met elkaar aan het keuvelen bent, ga
ik de heele troep onderaan het terras verza
melen, opdat ze u niet storen, en de schette-
rendste platen, die we hebben, op de grammo
foon zetten, zoodat de menschen gaan dansen.
Zorgt u er nu maar voor, dat uw aanzoek goed
van stapel loopt, daar ik me voorgenomen heb,
om de verloving officieel bekend te maken in
een bloemrUke toespraak, die ik voor het dessert
heb opgesteld en ik wil me voor niets ter
wereld de gelegenheid laten afwikken, om met
mezelf te schitteren. Als UEd. nu maar niet zoo
stom is, om den boel te verknoeien, hé? Dat
zou een onvergeeflUke fout zUn, na al het suc
ces van mUn diplomatieke verrichtingen
En als een vlinder val bloem tot bloem hup
pelend, zag Pablo naar langs het pad ver
dwenen.
an alle mlnlster-presldenten, die bU het
begin van den wereldoorlog In ambt wa
ren, heeft Theobald von Bethmann Holl-
weg vereweg het langst zUn functie behouden.
In zUn persoonlUkheid, zooals die zich vóór, tU-
dens en na den oorlog aan de wereld mantfew-
teerde, kan het beste de wording en de ontwik
keling van den wereldoorlog worden getypeerd.
•t Was in 1907. Prins Billow, reeds een tien
tal Jaren Kanselier van het Dultsche RUk onder
Wilhelm II, had den RUksdag ontbonden. Het
Centrum, dat in de oppositie was wegens de
koloniale schandalen, moest getemd worden. HU
behaalde een Pyrhus-overwinnlng. Alleen door
het smeden van een ihonsterblok. een coalitie
vaq conservatieven, naüonaal-hberalen en vrij
zinnig democraten, kon hU een wankele meer
derheid bUeen brengen. Een der groote steun
punten van zUn kabinet was altUd geweest de
graaf met den „Rauschenbord", Posadowsky.
Deze kwam in verdenking niet te sympathlsee-
ren met het Bülow-blok. Maar nog zwaardere
verdenking rustte op hem, dat hU namïlUk
niet alle verbindingen had afgebroken met het
Centrum, met welks hulp hU zUn groote sociale
wetgeving had gemaakt. HU kreeg derhalve zUn
congé als Staatssecretaris van Binnenlandsche
Zaken en werd vervangen door een zekeren
heer Von Bethmann Hollweg, die zUn loopbaan
als ambtenaar was begonnen, altUd ambte
naar was gebleven en langzamerhand zoo iets
was geworden, wat wU referendaris noemen. Met
Von Bülow regeerde hU tegen het Centrum. Het
Bülow-blok viel al spoedig uit elkander bu de
behandeling van een wetsontwerp ter hervor
ming der financiën. Conservatieven en Cen
trum waren niet te vinden voor uitbreiding der
successierechten. Bülow diende zUn ontslag in,
wat de keizer aanvaardde.
De Keizer kent Bethmann al van zUn Bor-
russentud in Bonn. HU weet, dat men onder
vele omstandigheden op hem bouwen kan.
Bethmann staat bekend als een verlicht bureau
craat, als sterk regent. De monarch maakt hem
tot Kanselier des Rijks. Als vierde opvolger van
Bismarck betreedt hU bet historisch paleis In
de Wilhelmstrasse.
In het binnenland heerscht een wilde strUd
tier partUen. Het volk wordt wakker, eischt al-
coor hardnekkiger de opheffing van het drie-
klassen-klesrecht in Pruisen, eischt het alge
meens kiesrecht. Bethmann te niet stok-conser-
vatlef, maar aan algemeen kiesrecht voor Prui
sen denkt hU niet, mag hU niet denken. Een
conservatieve orkaan zou hem hebben wegge
vaagd. HU kondigt kleine hervormingen aan,
wil op het historisch-gewordene voortbouwen,
spreekt zUn beroemd geworden woord over de
„gottgewollte Abhangigkeiten". HU regeert als
filosoof. De spotbladen maken hem tot bun
prooi. Ontelbaar worden de caricaturen. ZUn
lange gestalte, zUn Ietwat saaie manier van op
treden prikkelen.
Een bedicht hem:
O Theobald, du, schlanke Plnie.
Du, Deutschlands einzlg wahres Lineal....
1 Was raak. HU trok in zUn politieke rede
voeringen zUn idealen langs een secuur lineaal
tje. In de binnenlandsche politick bluft alles bU
het oude. De Keizer regeert en Bethmann voelt
zichzelf tegenover den heerscher als .gottge
wollte Abhüngigkelt”, niet als den eenigen ver
antwoordelijken staatsman. Hier ligt de eerste
spadesteek voor 1 graf van Duitschland.
In de buitenlandsche politiek staat al ras
het glas op storm. De „cauchemar des coaliti
ons’’ rondom Duitschland drukt Bethmann néér.
Het RUksland, het in 1871 geannexeerde El-
zass-Lotharingen, krUgt een eigen grondwet
met gelUk kiesrecht. Onvoldoende. Autonomie
als bondsstaat had ’t moeten zUn. De Hannover-
sche Welfenkwestie lost hU op door het huwe-
lUk van een Cumberland met de eenlge dochter
des Keizers. Dagen van glorie komen. De Ko
ning van Engeland, de Tsaar van Rusland, al
le bondsvorsten, talrijke buitenlandsche vor-
steen wonen het huwelUk bU- En verder gaat de
historie. Bethmann te welwillend tegenover de
Polen, te echter te zwak, om de uitvoering der
onzalige onteigeningswetten, periled maaksel
van Bülow, te verhinderen. HU te welwillend
tegenover Katholieken en Centrum. "HU bezweert
