F
op manoeuvre
onze
den Helder mislukt
Raid
op
Hoe de vijand onder de kust
triomfeerde
Zoekt gij betrouwbaar
Personeel?
gezinnen
i
Plaats dan een „Omroeper”
voor 75.
FLOTTILLE- VAARTUIGEN
VERLOREN
DOORBRAAKPOGING IN
HET SCHULPENGAT
H
st
'A.b. Hr. Ma. ,/lertog Hendrik**
Ontknooping
a
Vloot formeert zich
1
Artillerie-gevecht op de
Noordzee
Op weg naar hun basis Den
Helder door de „rooden**
aangevallen
In oorlogstad zal onze marine
basis zeer goed verdedig
baar blyken
Waarom geen revue tot
•lot?
DINSDAG 2 OCTOBER 1934
-•
ST T
di
de oefening
met
een
Al
deeri
mees
Lega
feit
Paus
op e
aan
trou’
In
gewe
Btaa
met
V1
soos
wil»
deel
Ni
Biss
dria
zilie
guld
b»
de 1
Hert
wool
Buei
gran
Langs een schommelende Jacobsladder klau
teren wtJ aan boord van het vlaggeschip waar
van de commandant, kapitein ter zee Helfrich
tevens algemeen leider der manoeuvres is.
Er komt beweging in de roode en groene
boordlichten en onder het geknlpoog der vele
morse-signaallampen loopt de vloot uit. De hel
verlichte silhouetten van jagers, tdrpedobooten
en onderaeebooten glijden langs ons heen de
hooge zee tegemoet. WU volgen de lichtenlijn
van het Schulpengat en terwijl een flksche
deining de „Hertog Hendrik” gelijkmatig doet
slingeren, verdwijnen langzamerhand de laat
ste lichten van de vaderlandsche kust.
Het is nu reeds over één uur ’s nachts en
wü zoeken onze kooi op.
Kapitein ter zee Helfrich, de commandant van
Hr. Ms. „Hertog Hendrik", die mij, evenals zijn
officieren op de meest aangename en welwil
lende wijze ontving, had mfj de hut van den
vlootaalmoeaenler als logies toegewezen, de z.g.
patershut, een aardige attentie tegenover den
vertegenwoordiger der Vereenigde Katholieke
Pers. In deze hut word ik den volgenden morgen
om zeven uur „gepord."
De
grooi
luist
geljjl
in d
toon
ke c
te zl
De
de
zoow
hede
met
en i
veraj
het
rend
In
Buet
ken
er k
geve
bul u
Arge
wein
In
die
Zuvi
gers
den
meer
2.500
H<
voor
noei
D
P. J
Con
Kan
aan
wekt
zoek
Lega
Te
Buei
van
Coni
eer
De
Uitv<
Legt
pers.
Z<
heef
Jan
Late
O. I
met
op.
diak
gort
Aan dek gekomen blijken wij in de nabijheid
van bet lichtschip „Haaks” te zijn. Ook de twee
torpedobootjagers dobberen ln onze nabijheid
met Hr. Ms. „Z C* de oppikboot voor torpedo's.
Hier ia bet rendez-vous van de roode partij
voor de oefening van beden.
De luitenant ter see der le rinse J. A. de
Gelder, als chef van dan staf aan den alge
meen leider toegevoegd en die tegelijkertijd
de zorg voor de pers belast was, geeft ons
uiteenzetting van de komende oefening.
Wü, rood, d w z. de veronderstelde vüand van
Nederland, hebben de opdracht twee Neder-
landsche flottille vaartuigen die zich in volle zee
bevinden, te beletten haar basis, Den Helder,
binnen te loopen. Deze flottille-vaartuigen wor
den voorgesteld door de münenleggers „Medu-
■aa” en .JDauwe Aukes”, die daarvoor geacht
Worden gepantserd te zijn en een batterij van
drie 15 c.M. kanonnen te dragen, wat overeen
komt met onze flottille-vaartuigen .Jlores”,
„Soemba” en „Johan Maurits van Nassau", die
zich echter in onze Oostwn West bevinden. Zjj
zjjn dus artllleristisch sterker dan de jagers en
hiermee moet natuurlijk tijdens
rekening worden gehouden.
Het roode eskader moet verder
op onderzeeboot-aanvallen, want
(d.i. Nederlandsche)
Langzamerhand nadert de ontknooping. De
jagers die tot dusver in kiellinie al onze be
wegingen volgden, wenden op een sein van het
vlaggeschip plotseling den steven recht op den
vijand om aldus op korten afstand een beslis
sing te forceeren. Interessant is daarbij bet leg
gen van een rookgordijn waarmee een der ja
gers dc andere onttrekt aan het vuur van den
vfjand.
Dit is de laatste phase van het gevecht. Aan
de hand der verschillende gegevens beslist de
algemeen leider dat een der flottille-vaartuigen
tot zinken is gebracht, terwijl het tweede, waar
op minder was gevuurd, zich waarschijnlijk
brandend op het nabije strand heeft kunnen
zetten. Een van onze jagers is ook tot zinken
gebracht. De „Hertog Hendrik” is wel is waar
het meest blootgesteld geweest aan het vuur
van den vijand, doth onze sterke pantsering
heeft onze vitale deelen afdoende beschermd.
Om vier uur blaast de tamboer „aftrap", waar-
ap wij ons vredig aanschijn hernemen en op-
itoomen in de richting van Bchevenlngen, waar
rich de tweede tactische oefening zal afspelen.
bedacht zijn
vier blauwe
onderzeebooten bevinden
zich in zee om het binnenloopen der boven
waterschepen te dekken. Als bescherming daar
tegen beschikken wij over twee torpedobooten
de „Z 8” en 8”. waarvan juist de nevelgrijze
opbouwen aan de kim verschijnen om zich on
der onze vlag te voegen.
Als slot der marine-manoeuvres stond een
nachtelüke aanval op Den Helder op het pro
gram en de dagelüksche perscommuniqués heb
ben reeds In korte woorden het verloop en
resultaat van deze oefening gemeld. Wü zullen
ons dus bepalen de Indrukken weer te geven,
welke men aan boord van een enkel schip tij
dens een zoo grootsoh opgezette oefening, waar
bij kust-artillerie, zoeklichten, afdeelingen van
het leger, kustwacht en de verschillende oor
logsschepen bun rol spelen, opdoet. En dan valt
onmlddellük op hoe moeilijk een dergelijke actie
voor de bevelvoering te overzien en te leiden
is. Men bedenke slechts: radio seinen zün ver
boden. aangezien het opvangen van zulk een
sein den pellinrichtingen van den vijand gelegen
heid geeft onze positie te bepalen, de schepen
varen geheel geblindeerd, wat vooral bij het
varen in verband de taak der navlgatle-offl-
cieren zeer verzwaart en tenslotte wordt zulk
een oefening gehouden in nauwe vaarwaters,
bij groots vaart en onder bet dikwijls verblin-
Om acht uur treedt de oorlogstoestand in.
Kleurige seinvlaggen worden geheschen en al
dus wordt de marschformatle bepaald. De jagers
meerderen voort en loopen het eskader vooruit
tot op uitersten gezichtsafstand. Aan bakboord
en stuurboord maken de Z-booten groote zig
zaggen om de „Hertog Hendrik” voor dulkboot-
verrassingen te bewaren. De duikbooten hebben
echter geen geluk. Wanneer een draadloos sein
van de „Plet Hein” ons te omstreeks twaalf
uur verwittigt, dat de vüand in zicht is ge
komen, is geen enkele onderzeeboot tot den
aanval gekomen. Thans echter wordt bet ernst.
De schrille hoornslgnalen van het alarmsein
roepen ieder op zijn post. De stuksbemannln-
gen staan aangetreden in de geschuttorens en
achter de dekschilden van de lichtere stukken
Munitieopvoerders. seiners, radiotelegrafisten.
het machlnekamerpersoneel. kortom ieder heeft
zün gevechtspost Ingenomen. De jagers zün
reeds in gevecht en maken gebruik van hun
superieure snelheid om den vüand op onze
hoofdmacht te lokken. Weldra verschünen dan
ook twee rookpluimen aan den horizon en even
daarna slaat dreunend ons eerste (natuurlük
losse) salvo uit de vuurmonden. De tegenstan
ders brengen door plotselinge koerswendingen
storing in de concentratie van het vuur, doch
door de correctie vanaf de commandobrug blü-
ven de kanonnen op het doel gericht. Terwijl
alles wat met het geschut te maken heeft, in
volle actie is, blüven de andere oorlogswachten
niet werkeloos. Zoo wordt b.v. verondersteld dat
een treffer is doorgedrongen tot bü de stook
plaatsen en dat eenlge stokers daar zwaar ge
wond neerliggen. Dit geeft gelegenheid aan het
personeel van den ziekenboeg een oorlogsoefe-
nlng te houden. Met een speciaal hljachapparaat
worden de gewonden uit de ketelruimen en
dot»- de smalle mangaten in het pantserdek ge
heschen, terwül zü oordeelkundig zün vastge
bonden op apart daarvoor gemaakte brancards.
Daarna worden zü getransporteerd naar de
gevecbts-verbandplaats achter In het schip en
onder het pantserdek waar de scheepsdokter,
de officier van gezondheid der le klasse Cou
perus, gereed staat om met zün helpers de eer
ste hulp te verleenen.
dende licht der zoeklichten van de kust-batte-
rijen.
Dit is dan ook de sfeer die het meest den
oorlogstoestand nabü komt. Hier benadert men
de omstandigheeden welke tüdens 'n werkelüken
oorlog ontstaan en het is opmerkelük de span
ning te constateeren die zich meedeelt aan
allen van hoog tot laag. Ieder levert dan ook
zün beste prestaties en men moet dit
hebben gezien om te kunnen beoordeelen
wat er in de^menschen schuilt en onder be
paalde oobtandlgheden voor den rfag komt. Zoo
verliepen er b.v. slechts vüftlen seconden tus-
schen het moment waarop speurende oogen het
flauwe silhouet van een aanvallende torpedo
boot aan den horizon ontdekten en het ver
laten van het eerste salvo uit onze 714 centi
meters naar het inmiddels door onze zoek
lichten helverlichte doelwit.
Slechts voortdurende oefening en algemeene
toewüding maken zulke resultaten mogelük. Na
tuurlük wordt in de nervositeit, welke rich al-
tüd van enkelen meester maakt, wel eens een
foutje begaan, doch dit is büna onvermüdelük.
Nogal komisch deed b.v. aan hoe een van onze
jagers een vreedzaam uitloopenden Franschen
polltiekruiser die n.b. met volle navigatle-lichten
voer, onder het volle schünsel van zün zoek
lichten zette en pas na een salvo van zün lichte
stukken zün vergissing inzag. De Franschman
zal wel zonderling hebben opgekeken van dit
ongewone saluut.
Het spannendste moment van den boelen
nacht was wel toen te omstreeks rijf uur de
definitieve doorbraakpoging werd Ingezet.
De „Hertog Hendrik" vermeerdert vaart en
met een, voor dit reeds oude pantserschlp. res
pectabele snelheid van 13 mijl <d± 25 KM.)
zetten wü recht koers op het Schulpengat,
waarover de breede lichtbundels der zoeklichten
van de forten reeds speurend tasten. Flauw
rijn de schaduwen te onderscheiden van de
„Evertsen" en „Piet Hein”, die ons in kiellinie
voorafgaan. Dreigend loeren aan stuurboord de
eerste commando van ..laden” zich achter de
projectielen en gevulde hulzen te sluiten. Hoe
verder wü ongemerkt kunnen doordringen, hoe
beter. Doch wü staan gereed otn van ons af to
büten zoodra wü ontdekt zün. Ook de 24 cM.
toren zal een zestal (losse) schoten geven en
het is 'n imposant gericht, den zwaren barbettl-
toren waaruit de tien meter lange geschutloop
steekt, zich langzaam naar rechts te zien be
wegen medesleepend zonder geluid noch schok
ken. menschen, machines, kanon en pantsering.
Reeds zün de jagers ontdekt en teekenen zü
zich scherp af in de belle lichtbundels van twee
riJandelüke zoeklichten.
Het wordt nu een tafereel van bange schoon
heid. Zoeklichten van de schepen kruisen die
van de kust. Roode flitsen verraden het af
vuren der kanonnen, even later gevolgd door
een scherpen knal welke het doffe dreunen der
landbatterüen overstemt.
En het duurt niet lang meer of ook de „Her
tog Hendrik" wordt ontdekt. Men wordt büna
verblind door de sterke zoeklichten. Korte com
mando’s weerklinken, ook onze zoeklichten
vlammen op; de salvoschel weerklinkt en geen
seconde later klinkt dreunend ons eerste schcC
terwül het mondingsvuur hel opflikkert. Duide-
lük onderscheidt men den doffen knal van de
24 c.M. van het scherpe gekef van onze 7S4«
cM.. die trouwens vele malen sneller vuren.
Met onze kükers zien wü als heel kleine zwarte
silhouetjes de stafofficieren der landmacht van
af één der forten onze bewegingen volgen en
wü betwütelen of een dergelüke doodsverach
ting ook in oorlogstüd zal worden getoond.
Men begrijpt nu hoe moeilük een dergelüke
onderneming in de praktük zou zün en het
falen der toch zoo fel doorgevoerde Dardanel-
len-forceering wordt zeer begrijpelijk- Nu reeds
kost het groote moeite de juiste vaargeul te
houden alleen reeds door de verblindende vü-
andelüke schünwerpers en zonder groote fan
tasie kan men zich voorstellen hoe het zün zal
wanneer de navigatieboeien en vuurtorens ver
dwenen of gedoofd zün. wanneer münenvelden
de vaargeulen versperren en hoogopspuitende
waterfonteinen van echte granaten de schepen
encadreeren om nog maar te zwügen van duik
boot- en vllegtuigaanvallen. Dit alles stemt ons
nogal gerust voor het lot van onze marinebasis
In oorlogstüd.
Het is dan ook zeer te betwüfelen of ln wer-
kelükheld ons eskader om zeven uur op de
reede van Den Helder zou hebben geankerd
na een goed gelukte forceering.
Doch dit te büzaak. Hoofdzaak te dat bü
zulke manoeuvres officieren en manschappen
geducht geoefend worden, leder op zün speciaal
gebied, en het is dan ook niet voor niets, dat
een geheel jaar van hoogere-marine.krijgs-
schoolofficieren over de vloot verdeeld- was.
Vooral in een kleine marine als de onze, waar
uit den aard der zaak weinig ln grooter ver
band wordt gevaren geven deze oefeningen een
zeer welkome gelegenheid aan hoofdofficieren
om rich ln eskader-varen en -cotnmandeeren
te oefenen. De manoeuvres zün daarmee weer
ten einde en de schepen uit elkaar gespat naar
hun diverse standplaatsen. Daarom juist te- bet
te betreuren, dat de marine-leidlng geen ge
bruik heeft gemaakt van de gelegenheid cat.
de geheele vloot vereenigd was om door b.v. een
vlootrevue (die bü iedere andere marine de
manoeuvres besluit) of door een bezoek van
een onzer groote havens, zooate dit ln vroegere
jaren wel geschiedde, wat meer bekendheid «r
geven aan dezen tak van onze defensie, een be
kendheid welke de waardeering die de Konlnk-
lüke Marine ten volle verdient, slechts kan be
vorderen.
FOTOREPORTAGE
De commliurii der Koningin In Noord Brebent, mr.
dr. A B. G. M. van Rijckevorzel verrichtte Maandag
de officieel. opening ven den verbindingsweg lunchen
het verlaten Paeldorp .Da Twist' en den provincialen
weg Sambeek Vlerllagzbeek
Scheepskanon van 12 c.M. met stuksbemanning
