PER VLIEGMACHINE DE WERELD ROND
I
Twee reuzen op het gebied der
natuurkunde
B OVOTZ
mAaal van den dag
DECODD
OUDE GENEVER
I
HUYGENS EN NEWTON
Pech
3.60
NEIl
LYNDON
ONTSNAPT
I
I
I
Nieuwe ontdekkingen
PER LITER
Golf mechanica, de eynthete
Uitvoer van rogge uit
Letland
DOOR
VICTOR
BRIDGES
I
VRIJDAG 19 OCTOBER 1934
I
s
3
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTE^, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIE MAAL Vil
Geweldige stryd tuttchen twee
wetenschappelijke theorieën
over het wezen van
het licht
I
R EttTWÏNTlG UUR NA HET ONGEVAL
Newton
tT-
:?4
subtiel
de
ver-
HENRI VAN MANUELE.
1) BU N. V. Leopold’s Uitg. Mfj. te Den Haag.
ie ministerie
M
geschiedenis
:'(Z
1
de dokter, toen de auto met
1C
HOOFDSTUK VH
Is de reden,'
ZQne Excellentie Sir George Frinton F. C,
(Wordt vervolgd)
deze laatste aanmaning over den
theater te
1
I
1
1
1
1
I
1
i
1
I
1
1
1
I
I
1
1
1
1
I
1
1
I
1
is
de
voor
een tegen-
elk
de
eere
van
1
den grond lag bij zjjn been om hem naar bin
nen te sleuren. Op het lawaai kwam thans ook
de, bemanning van de First toesnellen en Oom
vroeg wat er aan de hand was.
Ik vertelde daarop de geheele
en de anderen lachten braaf om den snoever die
thans zijn lesje had gehad. Een onbeschreven
in, toen Savaroff met
1 in de bal met Mc-
MARTIN BERDEN
(Nadruk verboden)
Best nog eens een jaartje mee!
V,.WW,*F—V
Met mjjn jas het voorbeeld gaf.
Ik herlees de recensie nog eens. maar eerlijk
gezegd Ik kan niets vinden, waardoor het oude
heertje zich nu onsterfelijk belachelijk gemaakt
moet hebben. Ik geef het hem daarom einde
lijk terug en zeg een beetje bedremmeld dst
Ik het onder de gegeven omstandigheden een
zeer nette recensie vind voor Jacob Beenhou
wer.
„Is het ook Inderdaad, mijnheer." zegt het
oude heertje, maar het fatale was dat ik die
recensie schreef onmlddel’ük na de voorstelling
en haar toen direct in het ochtendblad bet
zetten. Want pas in den loop van den volgen
den dag werd bekend dat Jacob Beenhouwer
tijdens de sterfscène door een beroerte getrof
fen werd en door een soort van heldhaftigheid
heeft doorgespeeld tot aan het eind en aldus
in werkelijkheid den laatsten adem uitblies.
En dan ben ik het met bet oude heertje eens,
dat, zoo Jacob Beenhouwer in leven de vertol
ker der sterfscène bij uitnemendheid was, hij
den eenigen keer dat hij het in werkelijkheid
moest doen, ver beneden het pell van zijn
kunpen bleef.
uiiiiiiiiiiiiiinm
Stamboel is het
van Europa en is
de vernuftigste apparaten. Zoo
ter over het geheele tooneel een
dat met een enkel drukknopje
rdt gesteld
'ervolle „zaal’ werd onlangs de
ven van een Engelsch stuk Juist
der acteur*’ het meest boeiend
was. begon het water bü rtralen over het too
neel te storten. Een tooueelknecht had zich in
een drukknopje vergist en vandaar de „tooneel-
regen”. Het goed humeur tan de spelers werd
er toch echter niet door bedorven. Na een
kleine pauze verscheen men weer met andere
kleeren op de planken.
momtuig een naam genuov. scnouwourg-
d.recties hielden zich aan mijn uitspraken, het
X» 4—t—éi rw4—l» il —11» J X z.
Aan het begin van deze geschiedenis staan
de groote gestalten van twee reuzen op na-
“publlek richtte zich naar mij, alleen omdat men,
geloofde dat mijn opvattingen beter waren dan
tan wie ook. Totdat nu dertig jaar geleden iets
gebeurde, waardoor mijn carrière vernietigd
werd, waardoor mijn vijanden mij onsterfelijk
belachelijk kenden maken. En dat lukte zóó
fabelechtlg, dat als mijn naam nu nog in de
krantenwereld genoemd wordt, men nog begint
te bulderen van het lachen.”
t Mide heertje kijkt eenlge oogenbllkken
gespannen aandacht naar het bagagenet.
Deze denkend dat hij getroffen was viel met
een luiden schreeuw op den grond en begon
luidkeels te jammeren. Zijn vrouw wierp zich
daarop op de knieën en smeekte om genade. Ik
vertelde dat ik heelemaal niet van plan was ottf
belden iets kwaads te doen.
De vrouw krabbelde daarop overeind en sleep-
oiiiiiiiiimuwn BEGROOTING
3
jachtbuit het eerste zag, er ook recht op
zelfs al had hi) die ook niet i
zou wat moois zijn, mopperde
reden recht door Plymouth. Ja een
gang, zooveel mogelljk de verkeers-
vermijdend en zonder onze snelheid
voordat we het Mllbay station
ivoorwaarden tegen f bü levenslange geheele ongeschiktheid t »t werken door f *7^/3 Ml een ongeval met f t"
;enae ultkeerlngen f vlzl/lz," verlies van belde armen, belde beenen of belde oogen doodeljjken afloop Xv(/«” een voet of
X
hitte trillende landen; het is in het gele
roode vlammen der uitgestrekte koolzaad-
papavervelden. Het is in den grauwen rook
- Het Letlandscfre ministerie van Landbauw
heeft den laatffen tijd opneuw contracten, ge
sloten voor den verkoop van groote partijen
rogge aan het buitenland, «a. mét België. Zwit
serland en.andere Europeesche landen.
worden in de haven van Riga
dusver heeft’ het mlpisterie
23.067 ton tarwe opgekocht.
.tan zijn uitgevoerd. Voor deze
t de regeering een bedrag van
J op dit blad zijn Ingevolge de verzekerlr
JLlie UUOTllie S ongevallen verzekerd voor een der v<
Het
met t
als waren zijn herinneringen daar op zichtbare
wijze tentoongesteld, dan vraagt hjj mij plot
seling met de scherpte van een examinator:
„Herinnert u zich den naam van Jacob Been
houwer nog?”
Ik heb den naam nog nooit eerder gehoord
en Ik antwoord dat mij Iets voor den geest
zweeft, maar dat ik mij het verband niet recht
meer herinner.
„Dan zal ik u dat zeggen, mijnheer,” zegt het
oude heertje. „Jacob Beenhouwer was de beste
dramatische acteur van de vorige eeuw. Toen
hij op zijn hoogtepunt was. dat was zoo om
streeks 1900. werd hij vereerd als een nationaal
held, en inderdaad, hij was een groot kunste
naar Niet alleen dat hij een tooneelspeler was
van de bovenste plank, maar hij was ook een
talenkenner bij uitnemendheid. Hij acteerde
uit een stroom van met groote snelheid voort
vliegende deeltjes, uiterst kleine, stoffelijke
projectielen, uitgezonden afgeschoten als het
ware door de lichtbron. Deze zouden, door
aantrekkende en afstootende krachten, we ke
de deeltjes der door hen getroffen lichamen op
kleine afstanden er op uitoefenen, de in njn
boek besproken lichtverschijnselen doen ont
staan. Hoewel men Inderdaad voor sommige
verschijnselen op dese manier een verklaring
kan vinden, laat deze theorie ons al zeer spoe
dig in den steek. Wanneer men bijvoorbeeld
tracht te verklaren, hoe het mogelijk is, dat
lichtstralen elkaar snijden, zonder elkaar te O"-
Invloeden, dan stuit men, uitgaande van New
ton’s hypothese op groote moeilijkheden.
Het is dan ook alleen uit Newton’s gro'te
gezag in de wetenschappelijke wereld te ver
klaren, dat dit boek de studie der lichtver
schijnselen gedurende meer dan honderd jaar
heeft kunnen beheerschen. Langer dan een eeuw
heeft het Huygens’ Verhandeling overvleu
geld, terwijl slechte af en toe een enkele zelf
standige denker zooals b. v. Leonhard Euler
er weer eens terloops de aandacht op
meende te moeten vestigen.
Eerst in de negentiende eeuw stelde Araro
aan Foucault voor een wetenschappelijk duel
te laten beslissen.
Uit Newton’s voorstelling vloeide voort, dat
licht zich in water sneller moest voortplanten
dan In lucht en volgens Huygens’ theorie moest
het juist andersom zijn. De wijze waarop Arago
het zich dacht, bleek echter niet uitvoerbaar. Nu
nam Foucault de zaak ter hand en slaagde er
In 1854 in, door een proef aan te toonen, dat het
licht zich In lucht sneller voortplant dan in wa
ter. En hiermede had Huygens het pleit gewon-
Een grootsch opgezette pbgmg om deze
schijnbare tegenstrijdigheid on te heffen, werd
ondernomen door Prince Louis de Broglie en
k zit alleen met het oude heertje in den
coupé. Nademaal de reis een lange Is, zoe
ken wij contact: overreiken der krant, be
leefdheden, het weer, de crisis, de politiek. Dan,
ik weet niet hoe, raken wij of liever raakt hij,
want hij voert bij de conversatie den boven,
toon, aan de subjectiviteit.
„Ja, mijnheer,” zegt hij, „u of ik kunnen er
een eigen meening op na houden. Zoolang je
dat doet bij wijze van tijdverdrijf, is daar veel
voor te zeggen, het geeft iemand een gevoel
van eigenwaarde. Wie zal zeggen of onze mee
ning beter of slechter is dan die van een an
der? Maar zoodra je een persoonlijke meening
by w<ze van beroep gaat uitoefenen, dan zeg
Ik u mijnheer, dan ben je op een zeer glibberig
terrein."
Ik begrijp de pointe niet volkomen en ik
knik dus zachtjes bevestigend met het hoofd.
„Ik spreek uit ervaring,” zegt t oude heertje.
„Tot voor ongeveer dertig jaar geleden was ik
tooneelrecensent bij een groot dagblad. Zonder
pedant te zijn, Ik kan u verzekeren dat ik als
zoodanig een naam genoot. De schouwburg-
de schittering van
kinderoogen.
Het heelal is een heelal van licht.
Aan den Ingang van alle historie staat het
sobere verhaal van het Boek Genesis. Het «’as
de oeroude Scheppingsdag, toen de Geest Gods
zweefde over den Chaos. En God sprak: Het
sche wijze:
Die reis naar Londen is met buitengewone
levendigheid In mijn geheugen gebleven Ik
geloof niet, dat Ik er ooit de kleinste bijzon
derheid van vergeten zal. Ik denk, dat "heel
mijn geest en gevoel in een zeer ontvankelijken
toestand moet hebben verkeerd, nadat ik drie
jaar had opgesloten gezeten. En het loutere
genoegen van werkelijk de wereld weer in te
zijn, scheen aan de'kleinste dingen een verba
zend belangrijkheid te geven.
Gewijzigd en uitgebreid door Young en Fres-
el bleek zijn theorie niet alleen In staat alles te
unnen verklaren, Wat, ten tijde van Newton en
uygens van het licht bekend was, maar ook tal
m andere eigenschappen, die eerst later ont-
*kt worden, zooals interferentie en buiging van
et licht, vermocht zij duidelijk te maken.
Het licht in den algemeen gangbaren zin van
het woord is evenwel slechts een zeer eng be
grensd gedeelte van een veel grooter verschijn
sel, dat der straling in het algemeen. Doch de
wetten van het licht kunnen toegepast worden
op het geheele gebied, en het werk der pioniers
had, zegt de schrijver in zijn woord vooraf, een
wijdere strekking dan zij zelf wisten. De lengte
der lichtgolven Is tusschen nauwe grenzen gele
gen, doch de wetten der golfbeweging gelden
zoowel voor de uiterst kleine golflengten der
Röntgenstralen als voor de lange golven der
draadlooce.
Na zulke glanzende overwinningen door de
golftheorie behaald, is het niet, te verwonderen,
dat de emissietheorle in dlscrediet geraakte en
men Newton’s theorie als afgedaan beschouwde
en als eerbiedig opgeborgen in de rellqulënkast
der wetenschap. Des te merkwaardiger en inte
ressanter is daarom het feit, dat er in de laat
ste Jaren weer nieuwere feiten aan den dag zijn
gekomerï, die door de golftheorie niet ten volle
verklaard kunnen worden, en een terugkeer naar
een soortjemissiethorie als die van Newton nood
zakelijk schijnen te maken.
tuurkundig gebied, Sir Isaac Newton, de scheo-
van de emissie uitzendlngs) theorie en
landgenoot Christiaan Huygens, die
4Ü zette den koffer op den grond en ging
op bed zitten.
„Wat heeft de dokter u gezegd?" vroeg zij.
„Dat ik den trein van twee uur vijf moest
nemen.”
„Is dat alles?”
.Dokter McMurtrie is nooit onnoodlg mede
deelzaam.’’ antwoordde ik. Na een koite stilte
voegde if er aan toe: „Maar ik zou graag
de reden weten van deze wijziging in het pro
gram.”
Zij hief haar hoofd op en keek zenuwachtig
en wantrouwend naar de deur.
„Wij gaan hier zelf morgen vandaan; dat
is de reden,” zei ze zacht en snel. „Ons werk
hier is gedaan en het zal het beste voor ons
ztfn. zoo spoedig mogelijk weg te komen.”
„Ik had graag gewild," zei ik spijtig, „dat
ik wat meer vertrouwen had ingeboezemd.”
Sonja aarzelde. Toen ging zij rechtop zitten
en streek met een karakteristiek gebaar het
haar van haar voorhoofd weg.
„Neil Lyndon, kom eens hier.... vlak bij
mijl” zei ze zacht en met eenige aarzeling in
de stem.
Ik ging naar haar toe, verbaasd over die
plotselinge verandering. Toen ik bü haar was,
in de oogen.... en maakte
Die oogen
mij aan met een uitdrukking, die mü
maakte wat er in de ziel van het
deur geklopt werd. Ik deed open en zag Sonja.
Zjj had een koffer in haar hand. ’”oen zij
binnengekomen waa, sloot zjj de deur, voor zij
begon te spreken.
„Wel," vroeg zij op die merkwaardige, nor-
„bent u blij dat naar Londen
naklonk, reed de auto de oprijlaan uit.
Gedurende den geheelen rit naar Plymouth
bewaarde Savaroff zijn norsche stilte. Hij was
van nature een zwijgzaam mensch en boven-
dien denk ik, dat hij van af den avond, dat
wij elkaar voor het eerst zagen, een groote
antipathie tegen mij had. Wanneer dit Juist
was, had ik trouwens niet veel gedaan, om
hierin verandering te brengen. Ik voelde dat
hij een brute heerschersnatuur had en het is
altijd een genoegen voor mij geweest, door
heerschers en bruten te worden gehaat.
De norschheid van mijn metgezel bedierf
echter geenszins mün genot in den rit. Het
was een mooie dag om zich weer vrij te
voelen. De zon scheen uit een blauwe lucht,
die hier en daar met witte wolkfloersen was
bedekt en aan weerszijden van den weg be- - r
gonnen de boomen in een bijna hel groen uit
te loopen. De geheele lucht scheen van een
gevoel van vrijheid en avonturen vervuld.
We -- - -- -
snellen
wegen
te matigen «v.
bereikten. Wij lieten den auto onder bewaking
van een kruier, die tegen den ingang geleund
stond Ik haalde mijn koffer te voorschijn en
volgde Savaroff naar het loket.
„Wacht u liever daar," zei hl), naar een
hoek wijzend; „dan zal ik wel een kaartje
nemen.”
legde zü haar hand op mijn schouder en trok
die naar zich toe, alsof zij mij iets in bet oor
wilde fluisteren.
„Neil, ik....” zei ze langzaam.
Ik keek haar
onwillekeurig een stajx achteruit,
keken
duidelijk
meisje omging.
Een oogenbllk stond ik onthutst te kijken,
doch voor ik weer tot bezinning was, was
Sonja opgesprongen Zij duwde mij op zij en
liep naar de deur. Even bleef zij daar staan
en keek mij doordringend aan, dan herstelde
zij zich weer direct en zei op haar natuurlij
ken. norschen toon: „U kunt die koffer ge
bruiken I”
Zij was verdwenen voor ik nog maar een
enkel woord kon uiten.
Ik ging op bed zitten en ademde diep. Ik
begreep. Sonja hield van mjj. Niet als vriend,
op een manier waarop alleen een opof-
vrouw kan liefhebben. Dese onver-
bekentenis deed mij een oogenbllk
Toen deportefeuille neer!
iiiiiiuiiiiHiiiiiimiriiiiiiiii^
licht worde en ’t licht werd. En sinds het zoo
uitgezonden werd in dien klaren eersten wereld-
morgen, is het voor ons de boodschapper uit
het heelal. Het komt tot ons van de zon en de
sterren en vertelt ons van hun bestaan, hun
plaats, hun beweging, hun samenst^ling en nog
vele andere dingen.'die van groot belang zijn.
•Het bereikt ons als de op zijn schier eindeloqzen
tocht verzwakte, uitgeputte bode van het be-'
staan van geweldige zonnestelsels en van mach
tige wereldeilanden. ver weg, in de duizeling
wekkende diepten van de wereldruimte, die als
oceanen van licht zich uitstrekken te midden
van de zwarte duisternissen van het univer-
sum. Meer nog, het is zelfs het peillood waar
mee wij in staat zijn deze diepten van het
R heelal te peilen.’ Voor ons is de sterrenhemel
niet langer een w£i war van onregelmatig over
den hemel ultgeetraolde lichtjes, noch de poë
tische mythe van .den grooten jager Orion met
gigantische passen voortschrijdend langs het
nachtblauwe hemelgewelf. Zelfs is ze voor ons
niet alleen maar een verzameling zonnen, die.
evenals onze eigen zon licht uitzenden en in de
diepten van de oneindige ruimte verspreid zijn.
Voor ons zijn zij deelen geworden van een
actief heelal, waarvan ons eigen zonnestelsel
eveneens een onderdeel is. Wij kunnen hun af
stand, hun massa, hun lichtsterkte, hun bewe
ging meten, zelfs hun historisch verleden
schatten en hun toekomst voorspellen. Onze
wereld van kennis en bevattingsvermogen is
sterk uitgebreid en wij beginnen iets van haar
algemeene we^gn te begrijpen.
nieuwe goljmechanica en nog andere, ongeboren
opvattingen, zegt Sir William Bragg, zij zijn
alle slechts bruikbaar als bindmiddel voor een
bepaalde groep ontdekte verschijnselen; zij
stellen ons in staat zuiverder te denken en
nieuwe richtlijnen van onderzoek te bepalen.
Anders sluit beslist mijn kdsboek
In de eerste jaren niet!
’t Huishoudgeld moet dus iets minder.
Dit jaar ook geen nieuw tapijt,
En in plaats van ham en ei'ren
Roggebrood voor ons ontbijt.'
Dit keer eens geen najaarshoedje,
Bovendien naar mijn idee
Kan je oude wintermantel
Best nog eens een jaartje mee!
Maar ondanks ik bereidvaardig
Wimpelde zij met een hoofdknik
Al mijn grootsche plannen af!
x Wat? ik zgu geen hoedje koopen?
Heusch, daar is geen sprake van!
Met een ouden mantel loopen?
Snap je niet, dat dit niet kan?
En haar motie bracht emotie,
’t Werd dan ook een rare grap.
Want van tegenweer tot tranen
x Kost een vrouw één enk’le stap!
En het einde van het liedje
Was alleen mijn slap verweer.
En ik legd’ als een minister
't Is de tijd weer der begroeting
In het dorp, in stad en land.
Dus men leest nu allerwegen
Van begrooting in de krant.
Allen zitten te begroeten,
Doch gezien hetgeen men preekt,
Was het juister als men ditmaal
Liever van verkleining spreekt!
Evenwel, gezien het voorbeeld
Zei ik ’s avonds bij de thee:
Vrouw, wij doen met stad en lande
Ook aan een begrooting mee!
Kijk, verhooging van de baten
Lijkt me iets te radicaal,
- Want het zou me toch niets geven,
Sprak ik met mijn principaal!
Dus wij gaan ons wat bekrimpen,
Daar de noodzaak dit gebiedt,
d!
„Bèenhouwer’s subtiel spel, de wijze
waarop hij zijn rol beheerscht. dwong alle
bewondering af. Er Is, zoover ik weet, nog
geen acteur, die de Cyrano zoo kan ver
tolken als deze nestor ader tooneelspelera.
Maar niettemin zullen zjj, die het voor
recht hadden Beenhouwer reeds eerder in.
deze creatie te bewonderen, zich teleurge
steld gevoeld hebben. Hij speelde zonder die
bezieling, die wij altijd van het gewend
waren. Vooral twj het slot kwam dit tot
uiting; wjj zagen toen te veel van den
auteur, te weinig van Cyrano, die op zoo
tragische wijze zijn leven moet beëindigen.
Hij stierf om zoo te zeggen zonder over
tuiging.
Omstreeks KffMmis 1931 hield Sir William
H. Bragg in het Koninklijk Instituut te Londen
een reeks lezingen welke onder de titel „The
Universe of Light” in boekvorm werden uitge
geven en onlangs in Nederlandsche vertaling
verschenen zijn. In een kort voorwoord deelt de
vertaler mede, dat prof. Bragg zoo vriéndelijk
geweest hem een aantal aanvullingen aan
hand te doen, die ook in de herdrukken der
Engelsche editie niet konden worden opgeno
men, omdat de omvang van de eerste druk niet
mocht worden overschreden. Deze bewerking is
dus in sommige opzichten vollediger dan het
oorspronkelijke boek.
Jn dit werk heeft de bekende natuurkundige den
geweldigen strijd beschreven tusschen. de twee
wetenschappelijke theorieën over het wezen van
het licht: de emissietheorle en de golftheorie.
Het is het verhaal van twee verbitterde tegen
standers, en als in een roman met een ver-
soenlng op het eind. Elk dezer theorieën, zegt
de schrijver in zijn voorwoord, heeft op haar
beurt schijnbaar de overwinning behaald. Het
einde van den strijd is even onverwacht als ver
helderend: er ontstaat een verzoening van beide
hypothesen, die, naar wjj overtuigd waren, el
kander wederkeerig uitsloten. Het valt ons nóg
moeilijk te gelooven, dat belde theorieën waar
kunnen zijn; toch worden wij daartoe gedwon
gen door de veelheid van overtuigende bewyzen
die voor beide kunnen worden aangevoerd. De
proefnemingen en redeneerlngen van Newton
en Huygens, Young en Fresnel, Crookes en
Thomson en tal van andere onderzoekers uit
hetverleden en het heden hebben de wegen
gebaand, die naar het thans verworven inzicht
leidden. De beteekenls van dit Inzicht kunnen
wij niet ten volle begrijpen, tenzij wjj ëenigszins
bekend zijn met het terrein, dat onze voor
gangers hebben doorwrocht.
doch
terende
wachte
duizelen.
Ik kwam echter spoedig den toeetand te
boven, stak langzaam een slgarette op en ging
naar het open raam. Wanneer Bonja wer
kelijk van mij hield en daar behoefde ik
geen moment aan te twijfelen zou ik van
haar een hqpgst bruikbare bondganoote kun
nen maken. Doch hoezeer ik mi) ook zou
Inspannen, ik zouzde liefde van Sonja
mij niet kunnen beloonen met
liefde. In haar bijzijn doen, alaof ik van haar
hield vond ik oneerlijk. Toch zou ik haar
Biecht kunnen missen, want al wist ik niet
veel van wat er rond om mij gebeurde, wat
ik wist had ik door Sonja vernomen. Het
beste leek mij, als ik bij de volgende ont
moeting met haar open kaart speelde en haar
vertelde, dat hoe graag ik ook anders zou wil
len, Ik niets anders dan een dankbaar vriend
voor haar kon zijn.
Het onaangename in deze laatste gebeurte
nis liet mij niet roe gauw los, als ik wel gewild
had. Een gevoel van groot medelijden joor
dit alleen staande meisje kwam in mjj ep en
ik nam het besluit, om haar zoo gauw als ik in
de gelegenheid zou zijn, te helpen. Dit voor
nemen stelde mij eenigszlns gerust. Ik stond op,
legde den koffer op bed en begon mijn boeken,
mijn tandenborstel en de weinige andere voor
werpen, die toen mijn aardsch bezit uitmaakten,
in te pakken.
Prof Schrödlnger door de schepping van
Golf mechanica.
De nieuwe golfmechanica aldus De
Broglie zelf neemt het bestaan aan van deel
tjes materie en licht deze laatste photonen
genoemd maar zij associeert aan hun be
weging de voortplanting van een golf op een
Zoodanige wijze, dat de verplaatsing van
deeltje zich volledig kan losmaken van
voortplanting van de golf.
In de golfmechanica, een der moeilijks te en
diepzinnigste theorieën van de moderne physi-
ca, gaat ieder deeltje dus samen met een groep
golven. Men heeft hierbij te maken met de
groep als eenheid, (die een eigen energie be
vat) en de afzonderlijke golven daarbinnen,
wat het tweeledige in het karakter der ver
schijnselen verklaart.
Aan de wieg van de jong geborene staan als
peters dus twee oude vijanden, die het kind
gezamenlijk ten doop gehouden hebben en die
zich nu beter met elkaar zullen leeren
staan.
De jonge theorie heeft, hoewel ze nog on
volkomen is en nog verder moet worden uitge-
bouwd, reeds frappante resultaten opgeleverd.
Hoe ze zich echter ook verder ontwikkele. de
beide oude theorieën, en zonder twijfel ook de
Een van de merkwaardigste ontdekkingen van
den laatsten tijd is die van het foto-electrisch
effect. Niet alleen, dat het de bron Is geweest
van een groot aantal uiterst practische en in
teressante technische toepassingen, maar ook
op theoretisch gebied is dit verschijnsel van zeer
diepgaande beteekenls gebleken.
Het effect treedt op als het licht de een of
andere materie treft. Het licht zal dan de
atomen van deze stof noodzaken electronen uit
te zenden. Laat men bijvoorbeeld licht van kor
te golflengte op een zorgvuldig gepolijste plaat
zink vallen, dan verliest de plaat negatieve elec-
trlciteit (elecroneni, en wordt positief geladen.
De omstandigheden, die zich hierbij voordoen
zijn van dien aard, dat, uitgaande van het golf-
karakter van het licht, hiervoor geen bevredi
gende verklaring gegeven kan worden.
Het licht kon ónmogelijk alleen maar bestaan
uit in beweging zijnde deeltjes, doch evenmin
ean bloote, niet-materieele golfbeweging zijn.
Dit geval is een van de ontdekkingen, die ge
leid hebben tot deze paradox der moderne na
tuurkunde: het licht of liever de straling in
het algemeen heeft dus zoowel eigenschap
pen. die pr-op wijzen, dat het uit deeltjes is
opgebouwd, als eigenschappen, die aan een
golfbeweging herinneren.
Doch de crisis op het gebied der natuurkundi
ge opvattingen nam nog grootere vormen aan.
By de onderaoeklngen naar de structuur van de
^bouwstoffen der materie bleek, dat ook de door
'ons als corpusculalr beschouwde kleinste deel
tjes materie en electrtclteit zich In sommige
omstandigheden als een golf gedragen. Hier
door werd dus de paradox volledig gemaakt en
werden wij er toe gedwongen ook aan deze ma-
terieele elementair^ deeltjes een tweeledig ka
rakter toe te kennen.
Het was juist half een.
len auto voorreed. Ik stond
lurtrie te praten, die besloten had mij niet
tar Plymouth te begeleiden. Van Sonja had
na het voor mU mln of meer onaangenaam
nderhoud van dien ochtend, niets meer ge
zien.
„Wel,” zei
knarsende remmen voor de deur stil stond;
..wij kunnen dit het begin van onze kleine
onderneming noemen."
Ik nam de koffer en zei: ,X>aat dhs nopen,
dat het einde dezelfde voldoening zal
brengen."
McMurtrie knikte.
Ik stapte de laan op met mijn koffer. Sava
roff, die achter het stuur zat, wendde rich half
naar mU om.
,Xeg dien koffer maar onder de kap. U
komt voorin naast mij zitten."
Hij sprak op zijn gewonen, gemel(jken toon,
maar ik was daaraan nu langzamerhand ge
wend en stelde mij dus tevreden met een alge-
meene opmerking, zooiets van dat het mij wer
kelijk aangenaam zou zijn. Ik zette mijn koffer
weg. zoodat die niet gezien kon worden en nam
plaats aan zijn linkerkant. McMurtrie stond
In de deur met zijn vreugdelooaen glimlach op
de lippen.
„Vaarwel I” ael Ik. „WH zullen elkaar toch in
Tilbury weerzien, indien niet eerder?”
„Zeker In Tilbury. Au revolr, mijnheer Ni
cholson.”
Terwijl
Ik was als iemand, die uit den dood
opgestaan, tegen alle ^herkenning bevei
ligd was en heel mijn vorig leven was niets
meer dan een litteeken in mijn herinnering.
Ik ging voor den spiegel staan en bekeek
mijzelf opnieuw, Mng en nauwlettend. Er
kon geen twijfel bestaan over de volmaakt
heid van mijn verandering. Tusschen Neil
Lyndon zooals de wereld hem had gekend en
bet grimmige, baardige, zonverbrande gezicht,
dat mjj uit den spiegel aanzag, was verschil
genoeg om zelfs een engel der vergelding van
de wijs te brengen. Het mag waar zijn, dat
vrees en liefde iemands geest scherpt, maar
zelfs zij, die tnij het beste kenden zooals
Oeorge en Tommy, zouden in de verste verte
niet ve n len wie ik werkBUJk was. In ie
der geval was ik besloten, dit op de proef
te stellen, eer het jaar een dag ouder was.
Mijn gedachten waren dit aangename
vooruitzicht bezig en ik stond mij nog in den
spiegat te bekijken, toen ér zachtje» aan de
zoo kwaad werd dat hij zijn geweer greep en
op mü aanlegde Zijn vrouw sprong echter op
en ging voor mü staan, waardoor hü niet kon
schieten. Ook zü schreeuwde vol woede: „Zeg op,
waar zün de beesten die mün man heeft ge
schoten I” Doch nu werd ik ook kwaad. Snel
legde ik mün geweer aan en schoot dat
pei van de emissie
onze landgenoot Christiaan Huygens,
de grondslagen legde voor de undulatie
golf) -theorie.
Beiden hadden zü een theorie van de licht
verschijnselen ontworpen, waarin zü trachtten
te verklaren wat het wezen was van het licht.
Bü hun verklaringen waren zü echter van
zeer verschillende uitgangspunten uitgegaan.
In het jaar 1691 verscheen Huygens’ reeds In
1678 voltooide „Traité de la Lumière. Oü sont
expliquées Les causes de ce qul luy arrive
Dans la Reflexion, et dans la Refraction. Et
particuliérement Dans l’étrange Refraction du
Cristal d’Islande. Par C. H. D. Z.
In deze „Verhandeling over het Licht” ont
wikkelde hü een stoot-theorle, welke een voor
loopster is van onze hedendaagschq golt-
theorieën.
Hü veronderstelt hierin een middenstof,
welke hü den wereldaether noemt, bestaande
uit Uiterst kleine, op elkaar gepakt liggende
deeltjes (corpuscula), die de eigenschap had
den van een volkomen veerkrachtige vare
stof. De voorplanting van hét licht besto.id
volgens hem uit het overbrengen van een re?xs
van schokken van het eene deeltje op het
andere. Huygens wees er met nadruk op, dat
deze stodfen elkaar niet met regelmatige tus-
schenpoozen opvolgden. Een golftheorie is zün
verklaring dus eigenlük nog niet, daar ce
regelmaat het wezenlijke kenmerk van ds
golfbeweging die de grondslag vormt, van de
negentiende-eeuwsche lichttheorieën, bü Huy
gens’ ontbreekt.
Ook over den aard van de middenstof Zc'f
ontwikkelt Huygens zün denkbeelden. Lupht
kan die middenstof niet zün, want terwül het
geluid (dat door de lucht wordt voortgeplant)
niet door een luchtledige ruimte heen wordt
voortgeplant, gaat het licht er ongehinderd
doorheen. Het moet dus een zeer „subtiele
materie” zün, waaruit deze corpuscula be
staan. terwül zü terzelfder tüd het ideaal van
veerkrachtigheid en hardheid schünen te na
deren.
Hoewel het eveneens reeds eerder voltooid
was, publiceerde Newton eerst in 1704 «ün
„Optlcks or a treatise of the reflections, re
fractions, inflections and colours of light.”
Hü veronderstelde hierin, dat licht bestond
bü verlies van een hand 1 oü verlies van een Z Cft bil am rr*- van Z jffi bü verlies van *n
- -een oog ewtjWi f flff.Vhxn of armf anderen vinger
had
gescheten. Dat
i Hartiaon. De
lafaard zou dan omdat hü niets, maar dan ook
niets anders heeft gedaan dan de beesten alleen
maar het eerste zien, er ook nog recht op
hebben.
büv. even gemakkelük in het Engelsch als in
het Fransch of het Nederlandsch en zoo ge
beurde het vaak dat hü bultenlandsche tour
iiées maakte.
In het jaar 1903 kwam hü terug van een tour-
née, die zeker wel twee jaar geduurd had.
Groote feestelükheden werden te züner
georganiseerd en in een galavoorstelling
Cyrano de Ber-
gerac zou Jacob
Beenhouwer voor j
het eerst weer op
den vaderland-
schen bodem op- 1
treden. Ik relf f
werd er heen ge-
zonden als recensent. Ik herinner mü alles
nog van het begin tot het eind.”
Het oude heertje wordt hierbü heftiger, hü
springt van zün plaats op en begint geagiteerd
floor den coupé te üsberen, zich af en toe met
een ruk naar mü toewendende, als verdenkt hü
cok mü ervan, in het complot tegen hem be
trokken geweest te zün.
„Beenhouwer’s spel was altüd technisch vol
maakt. maar ik als vakman miste iets, hü speel
de zonder het „feu sacrè", dat den geboren kun
stenaar kenmerkt. Vooral de sterfscène aan
het slot vond ik miserabel, het was zonder
ruggegraat, het gaf geen Indruk.”
Het oude heertje heeft moeite zün gedach
ten te formuleeren. hü zoekt schijnbaar naar
woordep, om mü de situatie volkomen duldelük
te maken. Dan zegt hü. zün handen In doffe
wanhoop ten hemel verheffend:
Cyrano de Bergerac sterft niet, münheer,
als een kruideniersbediende, die kou gevat
heeft!”
Welnu, in zoo n geval neem ik geen blad voor
den mond, een criticus behoort boven de pu
blieke bewondering te staan. Ik zal u laten le.
zen wat ik er indertüd over geschreven heb.”
Na eenig zoeken komt uit een dikke porte
feuille een vergeeld krantenknipsel en ik lees
os. het volgende:
^^>ynze wereld is een wereld van Jicht.
1 Het licht is overal. Het is de bron van
v-,het leven.
Het licht is schoonheid. Het is in het prille
rood en goud der zonsopgangen; het is het
daverende laaien van de zomerzon over de van
en
en
die
uit een schoorsteen geluidloos opstügt loodrecht
omhoog naar een verren blauwen hemel en in
het verblindende wit van de wolkengevaarten,
die op winderige nazomerdagen als blanke
schepen langs den hemel zeilen. Het licht
dat is het laatste broeiende purper van een zons
ondergang op zee en de matte tinteling van de
zilverschubbenbaan van maanlicht over het
water; het is de veelkleurige schitterpracht van
vlindervleugels en het vreemde metaalglanzen
van de veeren in een pauwestaart, de wondere
sprookjeswereld in een vliesdunne zeepbel en
de schittering van twee groote staalblauwe
at. Mtezt»
r-Ejyr
A
