/TAKING
De Grafische tentoonstelling
geopend
Iw, ^11
De dood langs den
Sluit de gelederen
weg
Vleeschkeuring te
Weesp
WA
nr
OMZETBELASTINGWET
,-'.1
GOED DRUKWERK EEN
ZAKELIJK BELANG
r
I
DONDERDAG 25 OCTOBER 1934
De landstormfilm
r
a
Onschadelijk gemaakt
De
De zaak-Zwier»
Keurloon niet verantwoord
een
V oor geschiedenis
1
De voorzitter onderscheiden
GOEDKOOPE WONINGEN
eer.
W» Ipepermunt]
Onbewaakte overweg bij Rijssen
eischt weer een slachtoffer
Koeien niet verant
woord
Definitief beslag gekregen
te Berlyn
Op achtervolgers ge
schoten
Motorrijders bedreigen
brood bezorger
Kleibodem met lange steken
naar goad doorzocht
Vergunningen, waarop de wet
geen aanspraak geeft, war
den ingetrokken
Onnes van Nijenrode
failliet
Amsterdamsche justitie heeft bij
den directeur administratieve
bescheiden in beslag
genomen
KATHOLIEK NEDERLAND
GETUIGT
MR. E. BARON SPET ART VAN
WOERDEN
De boekenproductie
Misdadige jeugd in
Indië
■t
Het streven naar schoonheid in de
typografie is als een herleving
van oud-Hollandsche
traditie
-
DE GRAFISCHE TENTOONSTELLING GEOPEND
l
t
I
Men duikt weer boven
de .JLutine”
„Grato” te Utrecht is officieel geopend. Een kijkje op de
tentoonstelling in wording
Gemolesteerde was zijn aan
randers moe
Op het feest van Christus*
Koningschap
I
Van zijn geld beroofd
Repeteerende diefstalpleger
uitgeleverd
Minister Steenberghe
spreekt
Ernstige feiten aan het licht
gekomen
was
de
c
geen
was
Er werd een ander rapport opgemaakt, maar
de commles-veriflcateur was zoo overtuigd van
Sprekende over de boekenproductie, waarover
de minister tal van cijfers geeft, komt hij tot
Met den wensch, dat de grafische tentoon
stelling „Grato” In elk opzicht een succes moge
worden, verklaar ik haar geopend.
Degenen, die in het genot van een vergun
ning blijven stillen er rekening mede moeten
houden, dat in de toekomst de omzetbelasting
zal worden berekend over de werkelijke ver
koopprijzen, zonder toepassing van kortingen
krachtens bijzondere regeringen.
namens deze laatsten de heer R. A.
Austen Leigh als voorzitter van het Intema-
in de commissie heel wat stof
waaien.
Deze manifestatie legt eens te meer getuige
nrfTif van het opgewekte leven, dat de thans
jublleerende federatie van Werkgeversorganisa
ties in het boekdrukkersbedrljf bezielt en van
het krachtdadige bandelen harer bestuurderen
1
„Potemkin”
het als vuur.... De vergelijking is pijnlijk.
Dbg.
ge-
van
stem blanco
1
ie
rf
der Weesper politie en een paar agenten, zich
begaf naar de woning van den directeur van
genoemden dienst, den heer O. A. L„ die echter
niet thuis was. Niettemin werden de admini
stratieve bescheiden in beslag genomen, waarna
allen zich naar het gemeentehuis begaven, al
waar het parket een uitvoerig onderhoud had
met burgemeester Dotlnga.
De rapporteur was n.l. tot conclusies ge
komen, welke zeer bezwarend voor den di
recteur van den dienst waren, en de com
missie stelde zich op het standpunt, dat de
rapporteur met het trekken zijner conclu
sies, zijn opdracht overschreden had.
Naar ons vanwege het Departement van Fi
nanciën wordt medegedeeld, heeft de Minister
van Financiën tot de Inspecteurs der invoer
rechten en accijnzen een aanschrijving gericht,
houdende opdracht om met ingang van 1 No
vember a.s. de toepassing van artikel 4 van
bovengenoemde wet te beperken.
Bij de Installatie van het werkfonds 1934 is
medegedeeld, dat ook de bevordering van den
bouw van goedkoope woningen tot de taak van
dit fonds zou worden gerekend. Sindsdien is
daaromtrent niets naders vernomen.
Thans is echter een sub-commissle Ingesteld, ten laste leggen, omdat hij uit «elfverdertlying
De minister ztet in goed drukwerk een za-
kelijk belantt- Sprekers belangstelling is in de
eerate'plaats gericht op den economlschen
kant van het drukkersbedrijf. En dan moet het
vooral de aandacht trekken, dat dit bedrijf ver
deeld is over een groot aantal ondernemingen,
over het geheele land verspreid.
In hetgeen in het rapport van den commles-
veriflcateur tot uiting was gekomen, vond de
commissie van toezicht wel aanleiding, toen
de herbenoeming aan de orde was, een afwach
tende houding aan te nemen, waarvan het
gevolg was, dat de dienst ongeveer 1H jaar
feitelijk zonder directeur was. Bij eventueele
door den heer C. A. L. op te maken proces-
sen-verbaal, betrekking hebbende op den
Vleeschkeuringsdienst. zou de eigenaardige toe
stand dan ook tot zonderlinge consequenties
hebben moeten leiden. Daar de directeur ech
ter naar ons van bevoegde zijde verzekerd
werd nimmer overging tot het maken van
proces-verbaal, bleef men voor dergelijke ver
wikkelingen gespaard.
11
de conclusie, dat Nederland als boekenprodu-
oent geen slecht figuur maakt. Ons land pro
duceerde per mlllloen Inwoners in 1931 755 boe
ken en brochures; de meeste andere landen
bleven ver beneden dit cijfer.
Het is mij dan ook een voorrecht te kun
nen mededeelen, dat het Hare Majesteit
de Koningin behaagd heeft den voorzitter
der federatie, den beer 8. 8. Korthuis, te
benoemen tot Ridder in de Orde .van
Oranje-Nassau. (Applaus).
Nadat de werkzaamheden op de Lu tine on
geveer drie weken wegens het slechte weer wa
ren gestaakt, heeft men deze Dinsdag wederom
hervat. De toren en de machine hebben gedu
rende den storm van den laatsten tijd
entoele beschadiging opgeioopen. Alles
nog schitterend intact.
Thans zijn de duikers begonnen den klei
bodem in de wrakstukken te onderzoeken. Voor
het onderzoek van den klel-bodem heeft men
lange ijzeren steken laten maken. Met deze
steken wordt de kleibodem onderzocht, aange
zien het niet is uitgesloten, dat een deel der
goudstaven in den klei-bodem is weggezakt.
Het weer is buitengewoon gunstig.
Een ernstjig ongeluk ia Woens
dagmiddag gebeurd op den onbe-
waakten overweg in den straatweg
WierdenRjjssen nabij Rjjsaen.
waar reeds eerder een doodeljjk on
geval is voorgekomen.
De auto van den heer Haverkamp uit Almelo,
waarin behalve de heer Haverkamp zelf, die
stuurde, zijn vrouw en zijn beide dochters en
ook de accountant Wevers uit Almelo had plaats
genomen, bevond zich ter hoogte van den on-
bewaakten overweg, toen een trein van de lijn
Neede-Hellendoom (locaalspoor) naderde. De
wagen reed de locomotief in de flank en werd
over een afstand van ongeveer 150 meter
meegesleurd.
De heer Haverkamp werd bekneld tusschen
het stuurwiel van zijn auto en den bumper van
de locomotief. Hij had zware inwendige kneu
zingen opgeioopen, waaraan hij even later ter
plaatse overleed. Zwaar gewond werd de heer
Wevers, die bU de botsing uit den wagen werd
geslingerd. HU bekwam een arm- en een been-
fractuur en een hersenschudding.
De drie inzittende dames kwamen met den
schrik vrij. De auto werd geheel vernield.
idoel van dezen speldjesverkoop
i van den verkoop bestemd zijn voor
L- TOT ZO HOVIMM» 1SS4 ONTVANGT U. TEGEN INLEVERING
VAN 60 VOORZUOEN VAN RRESTO-RAKJES AAM ONS ADRES
AMERSFOORT. GRATIS ÜN RSACTISCH GESCHENK
Terwijl de naklanken van het Eucharistische
wereldcongres tot ons overwaaien, wordt de ba-
■uln gegrepen om heel de katholieke gemeen
schap op te roepen tot bet jaarlijksche feest van
Christus' Koningschap.
Hoe driester de heidensche wereldbeschouwing
de godloochening aan het volk opdringt, des te
vuriger zien we de reactie in de katholieke ge
lederen ontplooien, en haakt het christenhart
Hoewel de commissie van toezight, .na
ampele besprekingen, besloten had, de
justitie niet in deze zaak te mengen,
schijnt deze toch op de een of andere wijze
van een en ander kennis gekregen "te heb
ben, zoodat, nu alweer gerulmen tijd gele
den, door haar een onderzoek werd gelast,
waarna de verschillende rapporten ter be
schikking van de Amsterdamsche justitie
werden gesteld. Eenlgen tijd later hebben
marechaussees verschillende personen, wel
ke inlichtingen konden verstrekken over de
ze zaak, een uitvoerig verhoor afgenomen.
De depressie, waaronder het zakenleven ge
bukt gaat, aldus spr„ kan natuurlijk ook bet
drukkersbedrijf niet onberoerd laten. Toch is
het Indexcijfer voor de werkloosheid in dit be
drijf volgens de laatste beschikbare gegevens
belangrijk lager dan het totale cijfer voor de
geheele industrie. Bedroeg dit laatste over Juni
1934 27, voor de drukkersbedrjjven was het over
die maand 16.7.
Al valt deze vergelijking voor het drukkers
bedrijf niet ongunstig uit, zoo is toch ook een
index van 18.7 een uiting van den druk der
tijden. Het dwingt dan ook respect af, dat men
in weerwil van dien druk het heeft aangedurfd
een zoo groote tentoonstelling te orgahlseeren
De belangwekkendheid van deze tentoonstel
ling wordt verhoogd door het feit, dat er vele
machines in werking zullen worden vertoond.
Het is vooral op dit gebied, dat de buitenland
sche deelnemers zich niet onbetuigd hebben
gelaten.
Getuigt dit reeds van internationale samen
werking. ook het Vierde Internationale Boek
drukkerscongres, dat tijdens de tentoonstelling
zal worden gehouden, zal. naar ik vertrouw,
van die samenwerking getuigenis afleggen
Ongetwijfeld verleent de aanwezigheid van zoo
talrijke vertegenwoordigers van het boekdruk
kersbedrljf uit vele landen aan de jubileum
tentoonstelling bijzonderen luister.
werk zijn uitgeloofd door het O. J. Thleme-
fonds, het fonds, opgericht door een der oud-
voorzltters van den Nederlandschen Bond van
Boekdrukkerijen.
kwesties die voorkwi
Wij zien u met li-- --
dus spr.. en ik meen te weten, dat net afscheid
van hier u veel moeite zal koeten omdat u
gaat scheiden van een betrekking, door u met
zooveel liefde waargenomen, al staat daar
tegenover een benoeming, die op een nog jongen
leeftijd een groote eer is.
Mr. baron Speyart van Woerden sprak ver
volgens woorden van dank.
naar openbare belijdenis van de Goddelijke sou-
verelnlteltt
De kerk ging voor In reactie, als immer pa
raat voor jle belangen van God! De instelling
van het feest van Christus’ Kcningschsp bracht
aan de katholieke wereld een bijzondere gele
genheid Christus onder den koningstitel te eeren
niet enkel in kerkgebouw en gezin, doch ook in
het openbare leven I
Sinds de instelling van dat feest dringt de
Katholieke Vrouwenbond, bisdom Haarlem, bij
heel katholiek Nederland er op aan den laatsten
Zondag van October zich te tooien met het:
..Koning-Chrlstus-inslgne”, dat door kruis en
kroon symbool is van de goddelijke konings
macht!
Ook as. Zondag zullen in heel wat steden en
dorpen die Insignes te koop worden aangeboden.
Het neveni"
dat de baten
verschillende charitatieve en sociale werken
moge voor velen reeds een stimulans tot aan
sluiting bij deze actie beteekenen!
De R. K. Vrouwenbond spoort alle katholie
ken wederom aan openlijk getuigenis af te leg
gen van het geloof aan Christus Koning.
getuigden vorige exposities, daarvan ge-
ook deze tentoonstelling, waar prijzen
voor het ter „Grato" tentoongestelde druk-
zijn uitgeloofd door het C. J. Thleme-
dle zich, volgens ..Het Volk”, speciaal met het
vraagstuk van den woningbouw zal bezighouden.
Onlangs heeft deze commissie haar eerste ver
gadering gehouden. Zij is voor de vervulling
van haar taak in overleggetreden met het
departement van Sociale Zaken.
Dinsdagavond werd de broodbezorger M. van
V„ wonende in de Frans Bekkerstraat te Rot
terdam. op den Waaldijk bij de Waalhaven aan
gesproken door twee personen, die op een motor
zaten. De duopaseagier stapte van den motor,
bedreigde, van V. met een revolver en elschte
diens geldtasch, waarin zich acht-en-veertig
gulden bevond. Van V. overhandigde de tasch
en nam daarop de vlucht. De motorrijders wa
ren spoedig uit het gezicht verdwenen. Van V.
deed aangifte bij de politie die beide motorrij
ders nog niet heeft kunnen opsporen.
Woensdagmiddag na beëindiging van de rol
der Vierde Kamer (Strafkamer) van het
Haagsch Gerechtshof, heeft de president dier
Kamer, mr. D. Lodder, ih tegenwoordigheid
van den president van het hof, mr. P Pol-
vliet, van de vice- presidenten mr E. Jelllng-
haus en mr. C. W. Schllngemann. den procu-
reur-generaal mr. A. Brants, den advocaat-
generaal mr. J. A de Visser, den griffier mr.
J van Griethuijsen. alsmede van net pe-soneel
van het parket en de griffie in waaroeerende
bewoordingen afscheid genomen van den schei
denden advocaat-generasd mr. baron Speyart
van Woerden, die met ingang van 1 Novemi’er
as de functie van procureur-generaal bij het
Bossche Gerechtshof zal aanvaarden.
Mr. Lodder zelde o.m. dat Hof en Straf
kamer zich hebben mogen verheugen over de
wijze waarop de advocaat-generaai de zaken
behandelde, nl. met een groote nauwkeurigheid
en met bestudeering van alle bijzonderheden
van het geval en hoe deze zich in alle rechts
kwesties die voorkwamen wist lij te werken
WIJ zien u met leede oogen vertrekken, al-
had gehandeld.
De man werd in het politiebureau opgesloten
en aan een verhoor onderworpen, dat nog voort-
duurt.
De getroffene werd overgebracht naar het
Diaoonessenhuis.
Woensdag beeft de Amsterdamsche Justitie
een bezoek gebracht aan Weesp, in verband
met rapporten, uitgebracht over de administra
tie van den Gemeenschappelljken Vleeschkeu
ringsdienst voor de gemeenten Weesp, Wees-
perkarspel, Muiden, Nigtevecht en Nederhorst
den Berg. Door een tweetal accountants
reeds een paar dagen ten gemeentehuize een
onderzoek
ingesteld, waarna Woensda
justitie arriveerde en, vergezeld van den
de juistheid der door hem geconstateerde on
juistheden, dat hij later weigerde, zijn hand-
teekenlng te plaatsen als flat op rekening van
den dienst over het jaar 1932. Hieromtrent moe
ten Gedeputeerden van '-Noord-Holland nog
steeds uitspraak doen.
Hetgeen thans is geschied, heeft een zeer in
gewikkelde voorgeschiedenis. Reeds in den zo
mer van het jaar 1931, kreeg de commies-
verificateur ten gemeentehuize te Weesp, de
heer W. Liscaljet, opdracht van den burge
meester, om voor de Commissie van Toezicht
op den Gemeenschappelljken Vleeschkeurings
dienst een onderzoek in te stellen naar de.ad
ministratie van den dienst. (De burgemeester
van Weesp is tevens voorzitter van genoemde
commissie). De heer L. heeft toen de admini
stratie over verschillende jaren nagegaan en
daarvan een uitvoerig rapport uitgebracht, dat
heeft doen op-
De bedoeling van deze aanschrijving is,
te bevorderen dat vergunningen, welke zijn
gegeven in verschillende gevallen waarin
de wet daarop feiteljjk geen aanspraak gaf.
warden Ingetrokken. De vergunningen zul
len echter blijven voor de fabrikanten die
door een bijzondere verkoopscrganisatle
rechtstreeks aan verbruikers leveren. Voor
fabrikanten, die alleen aan grossiers en
winkeliers leveren, zullen de vergunningen
in het algemeen vervallen.
▼oor zoover betreft de bedrijven die thans
in het genot zijn van een vergunning en d?ze
in verband met '.den aard van het bedrijf
moeilijk kunnen missen (b.v. in verband met
het in mindering brengen van accijns op den
verkoopprijs-, zal worden overwogen, in hoe
verre de vergunning kan worden bestendigd.
Dezer dagen is uit de residentie naar Duitsch-
land (Wiesbaden) uitgeleverd de 25-jar.ge
koopman A. K., afkomstig uit Mainz, die er
zijn werk van maakte auto’s te ste'en. daarna
ze te verkoopen. om ze vervolgens opnieuw van
de koopers te stelen, enz.
Zoo had hU oa. gedaan met een auto te
Wiesbaden, met welken auto, nadat hij dien
voor de eerste maal door diefstal in zijn bezit
had gekregen, hjj de grens naar Zwitserland
was overgegaan, om aldaar den wagen van de
hand te doen aan een Zwitser, wlen hij ver
volgens den wagen twee etmalen later ontstal,
om er mee op reis te gaan naar Nederland
en nog wel door Duitschland. In ons lano aan
gekomen, trachtte hij in Juni j.l. in de resi
dentie den auto weder te verkoopen doen 'iep
in de val. Hij werd gearresteerd en in afwach
ting van zijn uitlevering te Den Haag in be
waring gehouden, terwijl de auto in beslag
werd genomen.
Th»n. i« dus aan dit repeteerende diefstal-
spel van dezen .koopman" een voorloopig ein
de gekomen.
De civiele kamer van de arrondissements
rechtbank te Utrecht heeft Woensdag het
faillissement uitgesproken van M. Onnes van
Nijenrode, vroeger bewoner van het kasteel
Nijenrode te Breukelen.
De rechtbank heeft als curator benoemd mr.
D. J. Moll, advocaat-procureur te Utrecht.
Gelijk bekend, wordt Onnes momenteel we
gens keelaandoening verpleegd in de Emma-
klinlek te Utrecht.
Woensttogmidctag^is in t JaarbeCTgebduw
genoodigden de Internationale Grafische
Tentoonstelling (Grato”) geopend.
De heer 8. 8. Korthuis, voorzitter van de
federatie der Werkgeversorganisaties in het
Boekdrukkersbedrljf. heette den aanwezigen har-
teltfk welkom, in het bijzonder Z. Exc. Mr. M.
P T. Steenberghe, minister van Economische
Jaken en de vele buitenlandsche vertegenwoor
digers.
Nadat
tlonaal Bureau der Boekdrukke» s bedankt had
en de Federatie geluk had gewenscht met haar
zilveren feest, was het woord aan den minister
van Economische Zaken, minister Steenberghe
De plaats van bet drukwerk in bet dagelijk-
ache bestaan van allen is, zoo zelde de
minister zeer groot en de eischen, die
nn net drukwerk gesteld worden, zoowel
aad bet uiterlijk 4011 Inhoud van het
geen de drukpers produceert, zijn veelvuldig.
meent, dat deze expositie insplreerend
kan werken. Het is als een herleving van een
oud-HoUandsche traditie. dit streven naar
schoonheid in de grafische vakken. Immers,
groot was de roem van de Nederlandsche druk
kerijen in de tweede helft van de 17de en de
eerste helft van de 18de eeuw. De faam van
bet Nederjandsche drukwerk ging ver over onze
grenzen.
Dit legt ons verplichtingen op, zelde spr. Dat
zulks door uwe federatie wordt Ingezien, daar
van
tuigt
Volgens de statistiek der RlJksveraekerings-
bank bedraagt het aantal verzekeringspUchtlge
ondernemingen in de bedrijfsgroep „Boek- en
steendrukkerijen enz.” bijna 1700. Meer dan
twee derden van dit aantal heeft minder dan
tien arbeiders, terwijl ondernemingen met meer
dan duizend arbeiders in deze bedrijfsgroep
niet voorkomen. Hier overweegt dus sterk het
klein- en middelbedrljf. Hoewel het boekdruk-
kersbedrijf in sterke mate het karakter heeft
van een „verzorgende" industrie, welke slechts
mln of meer incidenteel exporteert, kan de
Neder!Andsnhe drukkerswereld toch wijzen op
orders van buitenlandsche opdrachtgevers. Het
stemt tot voldoeping. dat Nederlandsche onder
nemingen zich ver bulten onze grenzen een
naam hebben verworven als drukkerijen van
geldswaardige papieren en van Werken in Ooa-
tersebe en klassieke talen.
Uit het minutieus ingestelde ondersoek, kwam
o.a. vast te staan, dat een groot aantal koeien
administratief niet verantwoord zou zijn. Dat
wil zeggen, dat de koeien wel voor den accijns
waren opgegeven, maar dat er geen keurloon
voor was verantwoord. Dit is, naar ons door
een insider werd medegedeeld, alleen din mo
gelijk, wanneer de<voor accijns opgegeven koe.
bij keuring afgekeurd wordt. In dat geval be
hoeft geen keurloon betaald te worden en kan
de aangever, op een verklaring van den amb
tenaar. die het rund heeft afgekeurd, van den
rljksontvanger terugbetaling vorderen van
gestorte accijnsgelden.
Nu doet zich het eigenaardige geval voor, dat
van het groot aantal koeien waarover het ver
schil looptnimmer ook maar één cent be
taalde accijns is teruggevorderd. In de meeste
gevallen betrof het noodslachtingen, maar of
er Inderdaad in al die gevallen van noodslach
tingen gesproken kon worden, zal ook door het
justltle-onderzoek niet meer kunnen worden
vastgesteld. Er zouden over een tijdperk van
twee jaren 125 4 150 koeien voor den accijns zijn
opgegeven, als noodslachting, waarover geen
keurloon was verantwoord.
De herbenoeming van den heer A. L.
schiedde eenlge maanden geleden, toen 7
de 13 raadsleden te Weesp hun
uitbrachten.
Sinds gerulmen tijd hebben die woonachuit-
bewoners die hun schuit aan de Westergracbt
te Haarlem hebben liggen, oneenigheld met een
logementhouder 8. uit de De Wltstraat.
Gisterenavond liep de logementhouder met
zijn vrouw te wandelen aan bet Spaame, nabij
de Damstraat. Hij werd door het drietal weer
achtervolgd en toen dit hem te lastig maakte en
hem wilde slaan, riep hij uit: „Blijf van me af!
Ik schiet als jullie me nog verder volgen”.
En om te bewijzen, dat bet hem ernst was,
loste hij met een browning een schot in de
lucht.
De drie mannen lieten zich daardoor echter
niet afschrikken en drongen in de Damstraat
opnieuw op.
Nog wilde de logementhouder zijn belagers
sparen en hij loste opnieuw een schot in de
lucht.
Het drietal bleef den man molesteeren. Nabij
het Klokhuisplein had de logementhouder er ge
noeg van en hij schoot een der achtervolgers,
den 32-jarigen H„ in een dijbeen.
Hevig bloedend viel de getroffene op straat
neer.
Bui gein en poljtle snelden toe en spoedig
hadden zij den dader gegrepen.
De logementhouder achtte deze hulp echter
overbodig, want bij verklaarde, dat hij zelf wel
naar de politie zou gaan. Men zou hem niets
8EMARANG, 34 Oct. (Aneta) De behan
deling van de zaak tegen eenlge misdadige
bonden Europeesene kwajongens, die op stille
wegen Inlanders mishandelden, is door den
Raad van Justitie uitgesteld tot 30 October. In
de gisteren gehouden zitting zijn ernstige feiten
aan bet licht gekomen, waaronder een poging
tot het bewusteloos slaan van Inlanders met
gevaarlijke moordwerktuigen, zooals een zware
ijzeren drietand, teneinde geld te bemachtigen.
De jeugdige Europeesche delinquenten legden
een bekentenis af voor den Officier van Justi
tie.
I Na de Haagsche première van de Land-
I stormfilm „Sluit de gelederen”, heeft thans ook
I de hoofdstad de eerste vertoonlng beleefd. Een
I volle zaal met meer dan duizend bezoekers
I beeft de film vertoonlng met aandacht gevolgd
I en hij. die zich niet a priori aan den avond
I overgeeft, doch de dingen afwacht, slaakt on-
I willekeurig de verzuchting: en waar is nu deze
I belangstelling, als er een superieure film te ge-
I nieten valt.
I Want superieur is deze film „Sluit de gelede-
I ren" allerminst. We weten het wel: de belang-
I stellenden op dezen filmavond vormen een ho-
I mogeen publiek, dat gaame alles aanvaardt.
I wat tot den bloei van bun vereeniging kan
I bijdragen.
I Zoo zijn de meeste vereenigingen. Zij zien
I bet nut van de filmpropaganda in en besluiten
I na rijp beraad gelden uit te trekken, gfof geld
I meestal, om de film te financieren. Bijna even
I vaak loopt de film op een teleurstelling uit,
I omdat de ondernemers ofwel op een koopje uit
I sijn. ofwel aan het verkeerde adres belanden.
I in beide gevallen is het de goede smaak die het
I loodje moet leggen en behalve de goede smaak
ook de propagandistische waarde van de film.
Want, hoe men de zaken ook keert, een propa
gandafilm heeft alleen dan waarde, als zij
overtuigt, meesleept, en verovert. De geestver
want neemt vrij gemakkelijk met een tamme
reeks beelden genoegen, omdat hij de over
tuiging reeds bezit en tevreden is met een
goede bedoeling, al sou men ook van hem
mogen verwachten, dat hij zijn idealen in een
waardigen vorm zou wenschen verbeeld te ziën.
De niet-geestverwant echter, of in dit geval, de
geestverwant, die niet behoort tot de 80.000
landstormen, vraagt om door een suggestieve
film gefascineerd te worden.
De film „Sluit de gelederen” echter blijft in
gebreke welken toeschouwer dan ook te boelen
en zeker niet den toeschouwer, die zijn neus
nu en dan in een bioscoop pleegt te steken.
Een aanzienlijk deel der bezoekers aan de
landstormfilm behoorde blijkbaar niet tot de
bioscoophabltué’s, te oordeelen althans naar de
geestdrift, waarmede men een voor-film over
de' Beiersche Alpen, van een neutrale makelt),
begroette.
Niettemin ligt het feit daar, dat ons een film
werd voorgezet, die aanspraak maakt op een
beoordeeling. Geestdriftig kan dit oordeel niet
zijn, omdat de makers er niet in geslaagd zijn
een geheel te componeeren dat het begrip
.film" nabij komt.
De film, waarvan de vier deelen worden ge
noemd het Alarm, de Daad. Opbouw en Con-
zolidatie en Oranje en Nederland, wordt inge
leid door een geluidsfllmspeech van Minister de
Wilde, die voor een stokstijve camera van een
papiertje zijn volzinnen voorleest. Dan gaan we
over maar een stuk stomme film geknipt uit
een oud journaal of een oude oorlogsfilm en
op den geluidsband van harde muziek voorzien.
Dit is het alarm waarvan de ondertitel ge
waagt. welk alarm onderbroken wordt door
wederom een speech, ditmaal van Mr. Wende-
laar die spreekt over den bijzonderen vrtfwiHl-
gen Landstorm.
Dan volgt een opname van een blijkbaar
Limburgschen jongen boer, die na de demobili
satie naar huis gaat, vrouw en kinderen apa
thisch omhelst en als de stormen van 1918 hem
oproepen even lusteloos naar Den Haag trekt,
als bij destijds zijn boerderij opzocht. Dan sten
we Koningin en Prinses wederom op een oud
journaal tijdens de vaderlandsche betoogingen
op het Haagsche Voorhout enz.
Zoo gaan we verder: we zien de zee als sym
bool voor de roede revolutie en de rotsblokken
.als symbool voor de standvastige Qsaaje-
trouw van ons volk. We zien de symboliek over-
*gaan in korenhalmen en in nieuw gebouwde
muren, die den groei van den landstorm moe
ten suggereeren. We krijgen een paar toespra
ken van majoor Duymaer van Twist over den
bijzonderen vrtfwllligen Landstorm, een van
minister Deckers ever den bfjaoaderm vrüwUv
ligen Landstorm en een van minister Colijn
over.... den bijzonderen vrtfwnilgen 'Land
storm. Alle sprekers betoogen vrijwel hetzelfde,
zoodat drie kwart van het gesprokene over
bodig is. doch wat zij betoogen wordt veronder
steld gezegd te zijn voor het front van de
troepen, terwijl de sprekers kennelijk in een
binnenkamer voor microfoon en camera staan
opgesteld.
Zoo rolt de film door, voorzoover hier van
rollen sprake kan zijn tot we aan het vierde
deel toe zijn, waar een Kapitein gezeten is tn
oen leunstoel, na een paar huldigende woorden
over het Huis van Oranje opstaat, als op com
mando een dik boek uit «en boekenkast grijpt,
op welks band wij lezen: „God. Oranje, Neder
land" en hierin gaat bladeren om halt te hou
den btj enkele platen uit het leven van ons
Vorstenhuis.
Deze platen verschijnen als vergroote fo
to’s op het doek en schieten dan plotseling
in beweging, hortend en stootend. Nauwelijks
is de laatste beeltenis verdwenen, of de kapitein
slaat aam t declameeren en uit in verstrant
bedreigingen aan den vijand, die het in zijn
hoofd zou halen zijn schennende handen ergens
naar uit te steken. Tot onze geruststelling zien
we tenslotte veel vaandels wapperen en beenen
stappen, welk verschijnsel gemeenlijk het einde
van een propagandafilm aankondlgt
Wanneer we nu even overwegen willen, dat
deze film een aaneenschakeling is van journa
len (waarbij nog dat van de Koningin in het
Stadion en dat van Prinses Juliana voor de
althans veronderstelde radio moeten gevoegd
worden) alsmede van enkele nieuwe opnamen,
dan vragen we ons af. welk optimisme de ma
kers van deze film heeft gedreven tot de ver
onderstelling dat zij een film hadden gemaakt.
En wanneer we verder overwegen, dat in Ne
derland ruim een half dozijn filmers rondloo-
pen. die zich voor deze landstormfilm zouden
schamen, dan mogen de leiders van den vrtj-
willigen Landstorm zelf zich afvragen, of zij
niet beter hadden gedaan hun film aan be-
voegdere handen en hersens toe te vertrouwen.
Nu hebben zij bij buitenstaanders bereikt,
dat hun idealen, naar deze film afgemeten,
nauwelijks ernstig kunnen genomen worden.
Is de vaderlandsliefde die aan den Landstorm
ten grondslag ligt, niet tot hoogere Inspiratie in
staat dan dit zelfgenoegzame gezelschapsspel
dat men ten onrechte een film noemt en dat
in plaats van de gelederen te sluiten opval
lend uit het gelid loopt?
Zouden de landstormen niet iets willen lee-
ron van hun felste tegenstanders, die eens een
^Potemkin” hebben gemaakt, hard als staal.
Zooals reeds in het kort werd gemeld is de
Hollander Gerrit Jan Zwiers, die te Essen in de
strafgevangenis werd gevangen gehouden ver
dacht van hoogverraad over een en ander
berichtten we Indertijd uitvoerig deze week
te Berlijn voor het Sonderstatsgericht wegens
hoogverraad veroordeeld tot een tuchthuisstraf
van zes jaar.
Over deze veroordeeling vernemen we nog de
volgende bijzonderheden:
De advocaat van Zwiers, mr. E. Daub to Ven
lo, heeft alles in het werk gesteld om van de
Duitsche Justitie tot in hoogste instantie
toe gedaan te krijgen als verdediger van
Zwiers te mogen optreden. Al deze pogingen
hebben, evenals dit bij Van der Lubbe en bij
Spansier het geval was, geen resultaat gehad.
Zelfs de dagvaarding bleef Zwiers'advocaat
onthouden. Eerst acht dagen voor de zitting te
Berlijn kwam deze door een toeval In zijn bezit.
Direct heeft mr. Daub zich daarop in verbin
ding gesteld met den toegewezen Duitschen ad
vocaat van Zwiers, Rechtsanwalt Schwarz, die
beloofd had de dagvaarding naar Venlo door te
zenden. Opnieuw heeft mr. Daub pogingen in
het werk gesteld om den heer Schwarz te be
wegen dat hij of als advocaat of wel als getuige
decharge voor Zwiers tot de zitting werd toe
gelaten.
Hierop ontving mr. Daub geen antwoord, zelfs
niet op herhaald telegrafisch verzoek.
Mr. Daub heeft zich toen eigener beweging
naar Berlijn begeven om voor de rechtszitting,
die plaatf had in het Preussenhaus (het vroe
gere gebouw van den Landdag), nogmaals een
laatste poging in het werk te stellen.
In de hall van het rechtsgebouw zag mr.
Daub Zwiers tusschen twee Schupo’s. Hij had
een kort gesprek met den gevangene, waarbij
bleek, dat de Duitsche verdediger Zwiers geen
enkele maal heeft bezocht. Het onderhoud met
Zwiers werd echter dadelijk door den Ober-
relchsanwalt verboden.
De hernieuwde poging, die mr. Daub deed om
alsnog tot de verdediging te worden toegelaten,
werd door den Duitschen advocaat afgewezen.
Ook op hei toelaten als getuige ging men niet
in.
Zelfs tot de zitting werd niemand toegelaten
buiten de getuige Frau Schetter en de twee
Krefeldsche politiebeambten, die Zwiers hadden
gearresteerd.
De eisch van den Overreichsanwalt was vjjf
jaar tuchthuisstraf. De Duitsche advocaat pleit
te vrijspraak, waarop de rechtbank Zwiers ver
oordeelde tot zes jaren tuchthuisstraf.
