ALS U HOEST
Sensationeele geruchten
Friesland
Radio en Pers
THERMOGENE^
Medische kroni
GEESTELIJKE VERWARRING
Noodlottige twist
Nieuwe prijs voor
literatuur
-van Dij*
in
1
ZATERDAG 3 NOVEMBER 1934
IDEEËN
DORRIUS
Het somnambulisme
Advertenties in radio-
gidsen
Dader meldt zich aan
Diatributie
VAN ZIJN BED GELICHT
k
T
De motor der toekomat!
conatrueeren
t.
Groote mogelijkheden
in de toekomst
VERMISTE STOOMLOGGER
GEPRAAID
a
Restaurant
Door dr. Wijnaendta Franc ken
beachikbaar gesteld
De omroepvereenigingen kunnen
voor de reportage van zeer
bijzondere gebeurtenia-
aen zorgen
Na Jarenlange experimenten schynt
het gelukt te zyn een brand-
atofloozen motor te
war*
Kerk, kunst op elk gebied
Waar gefabriceerd zal worden
De uitvinder
i
Zend er bouw
Allee bljjft nog een vraag
Tandarte te Den Haag door een
collega gedood
3
K H
LIBRA
plaats de
wordt
Q
0-
id
t-
en
rer
te-
I
I
ituurwet, evengoed als opstand tegen
gezag, het geven van valsche getul-
Het is de bedoeling dat er een fabriek komt
te Wolvega, waar alleen reeds 13.000 menschen
emplooi zullen kunnen vinden.
Bij alle
apothekers en
drogisten
de
De
is
in
nd
de
ds
in
de
net
sar
as.
Laten we voor vandaag een enkel woord zeg
gen over het privaat bezit, den grooten steen des
aanstoots voor velen.
Te veel en te gemakkelük wordt vergeten, dat
het persoonlijk eigendomsrecht een natuurrecht
Omtrent het vraagstuk van het plaatsen van
advertenties In de organen der omroepvereeni
gingen, dat door de vereenlglng de Nederland-
sche Dagbladpers bij den Minister aanhangig Is
gemaakt, heeft hü het advies van den Radlo-
raad gevraagd. Zoodra dit advies door hem li
ontvangen, zal de Minister zijn standpunt in
deze aangelegenheid bepalen.
In zijn Memorie vawAntwoord aan de Tweede
Kamer Inzake de Posterüenbegrootlng deelt Mi
nister De Wilde ojn. het volgende mede:
Het Staatsbedrijf der P.T.T. heeft geenszins
het voornemen de radlo-distributie, welke thans
door gemeenten of particulieren
zorgd, self ter hand te nemen.
F Dooien
35en55
k cent- a
N.Z Voorburgwal b.K Spui, A'dam
PLATS DU JOUR EN LA CARTE
der
en
M
r-
d.
pen
«e-
uds
oen
uik
net
in
wr-
nag
be
nut
de uitvinding ge-
Het vraagstuk van de publicatie van omroep
programma's In de dagbladen Is noch door de
persorganteaiies, noch door de omroepvereenl-
gingen bü den Minister aanhangig gemaakt
Wel Is hem gebleken, dat terzake tusschen beide
partijen onderhandelingen worden gevoerd, ten
einde tot een bevredigende oplossing te gera
ken.
Van het tijdstip af, dat de radio emresp
zijn cultureele taak op meer uitgebrelde
schaal ging vervullen, doet zich van tüd 'tot
Ujd een zekere tegenstelling gevoelen tus
schen pers- en nieuwsbureaus eenerzijds en
de omroepvereenigingen anderzijds met be
trekking tot het terrein, dat naar ieders
meening, met Inachtneming van de juiste
grens, door beide groepen van belangheb
benden behoort te worden verzorgd. Dezer
zijds is steeds het standpunt ingenomen
en dit dan ook aan de betrokken instanties
meermalen kenbaar gemaakt dat bet tot
de taak der persbureaus behoort, de eigen
lijke pers- en nieuwsberichtgeving te ver
zorgen en dat daarnaast voor de omroep
vereenigingen een taak is weggelegd in de
verzorging van de reportage van gebeurte
nissen, waarvoor bjj een zeer groot deel van
het Nederlandsche volk belangstelling be
staat.
ast
ipt,
oot
de
id
les
1
Het verschil tusschen een zwaren en lichten
motor us gering. Na een gebruik van drie maan
den moet er „iets" bijgevuld worden, maar de
kosten daarvan zijn al heel gering. Deze motor
Is veel lichter dan die we tot nu toe kennen
en het verschil in kracht zit hem niet in bet
verschil in cyllnderlnhoud De krachten die op
gewekt kunnen worden zijn bijna ongelimiteerd
was, en
de omgeving van
Een vertrouwd Ingenieur, wie dit la, mogen
we nog niet openbaar maken en zoo zijn er meer
zaken, die nog niet openbaar mogen worden ge
maakt, werd In den arm genomen en met dezen
de heele zaak nog eens doorgenomen. En nu
zes maanden geleden was de zaak gereed en
werden enkele Rljkslngenleurs, na beéedlgd te
zijn, toegelaten tot een onderzoek. Daarop volg
den vele besprekingen en reizen naar fabrieks-
centra In eigen land en daarbuiten.
Op papier klopte de zaak, maar ook in de
practjjk moest de juistheid nu blijken en daar
om werd aan verschillende fabrieken opdracht
verstrekt, zonder dat men wist waartoe het
diende, tot het vervaardigen van onderdeelen
op ware grootte. In het geheim werden deze In
elkaar gezet en in een autocarosseiie gemon
teerd. Nu kou de proeftocht, waarbü ook een
zooals alle krenking der natuur. Daarom moet
aan het onkreukbaar recht op privaat bezit
worden vastgehouden onder alle omstandighe
den. Hoe de tijden ook veranderen; welke
eischen de gemeenschap ook stelt; hoezeer een
economische crisis ook een verschuiving van de
algemeene lasten op de schouders der bezitters
mag eischen, het beginsel van het recht op
privaat bezit moet gehandhaafd blijven. Alleen
de toepassing van dat recht en het gebruik van
het bezit kunnen in discussie komen. Ook de
gemeenschap heeft haar rechten en d? overheid
heeft den plicht voor haar op te komen; zij
heeft het recht met eerbiediging van den pri
vaten eigendom uit te maken hoeveel een leder,
naar de mate van zijn bezit, in de algemeene
lasten moet bijdragen. Daarnaast heeft de be
zitter nog een strengen plicht der naastenliefde,
den onontkoombaren plicht om van zjjn over
vloed aan den behoeftige weg te schenken.
Over die rechten en plichten van overheid,
gemeenschap en bezitter willen wij graag in vol
gende beschouwingen spreken, te meer, daar die
rechten en plichten in onzen tijd van zooveel
beteekente zijn. Maar iedere bespreking hierover
moet in het zand loopen of - tot een valsche
conclusie voeren, wanneer niet wordt uitgegaan
van het groote beginsel, dat het recht op per
soonlijk bezit een natuurrecht van den mensch
en dus onschendbaar is.
de radiodtetributie In het leven te roepen.
Evenwel zijn er enkele gemeentebesturen, die
niet zelf in de behoefte aan radiodlstributie
kunnen of Willen voorzien en die de verzorging
daarvan ook niet aan particulieren willen over
laten. In die gevallen is het Staatsbedrijf *n
staat op verzoek van de gemeente de radio-
dlstrlbutie te verzorgen. Reeds heeft een twee
tal gemeenten zich voor zoodanige distributie
uitgesproken. De Minister beeft evenwel ge
meend zijn eindbeslissing over deze aangelegen
heid te moeten opschorten tot er gelegenheid
zou zijn geweest deze in de Kamer ter sprake
te brengen.
ontdekt,
ook i
Later zette hij hjj zjjn zinnen er op om een
anderen meer economlschen motor uit te vinden
en gedurende vier jaren heeft hij onafgebroken
daaraan gewerkt. Heel veel proefnemingen
werden gedaan, maar steeds liep het op een
mislukking uit. Toch liet hij zijn Idee niet los en
dag en nacht dacht hij er aan. Totdat eindelijk
het principe voor zijn geest kwam, eigenlijk het
ei van Columbus, dat, hoewel nog niet geperfec-
tlonneerd natuurlijk, toch reeds teeltenen ver
toonde een algeheels omwenteling te zullen
^rengen, niet alleen in de constructie van den
motor, maar in het geheele verkeerswezen, ja
misschien wel In de maatschappelijke verhou
dingen. Na nog twee jaren hard werken was het
einddoel eindelijk bereikt.
Hiermede sou de werkloosheid in dese buurt
reeds zijn weggevaagd Alleen moet nog een
grondonderzoek geschieden of het terrein vol
doende geschikt is. Op dese plaats zullen dar.
de tractiemotoren en kleine vaste motoren wor
den vervaardigd, evenals de carosaerleén. De
zware motoren zullen in de buurt van Amster
dam worden vervaardigd, terwijl bet ook de
Over de vrtjze waarop dit geschiedt, zullen we
ons niet uitlaten, maar dat bet noodzakelijk is
mag als luce clarius worden beschouwd. Zeer
bijzondere maatregelen zijn dan ook reeds ge
troffen.
We weten het. meer zich opdringende vragen
zijn nog onbeantwoord gelaten, maar meer dan
hier gezegd, mocht nog niet worden losgelaten
groot-fabrlkant In auto's aanwezig
welke gehouden werd in
Zwolle beginnen.
Vrijdagmiddag te ongeveer half vijf heeft
een schokkend drama plaats gehad ten huize
van den tandarts 8. aan de Laan van Meer-
dervoort no. 683 te Den Haag.
In verband met het overdoen van zijn prac-
tljk aan den eveneens daar ter stede wonenden
tandarts H. schijnt een kort hevige oneenlgheid
te zijn ontstaan tusschen beide heeren, met als
gevolg dat tandarts H. met een scherp voor
werp aan den hals ernstig werd gewond.
Bloedend vluchtte hl) de deur uit, doch stortte
na eenlge passen neer en overleed kort daarop
De tandarts 8. was inmiddels zjjn woning
ontvlucht, doch heeft zich eenlge uren later
zelf aangeroeid aan het politiebureau aan de
Archimedesstraat. Hjj bekende het misdrijf te
hebben gepleegd.
De politie heeft daarop den 46-jarigen 8-, die
In sterk overspannen toestand verkeerde, in be
waring gehouden.
Het lijk van den verslagene is naar het zie
kenhuis aan den Zuidwal overgebracht.
De ontworpen motor loopt zonder beitzine,
zonder water, zonder afkoeling (immers de
„motor” ia geen explosiemotor, ja zonder
eenlge brandstof. Alleen een weinig olie
voor smering is noodlg. maar het is reeds
zeker dat als de motor per Jsar dag en
nacht loopt, de onderhoudskosten niet meer
dan 25 zullen bedragen.
Op dit mojnent zün een paar motoren in aan
maak, die in enkele autobussen zullen worden
aangebracht en na 1 Januari zullen de persver
tegenwoordigers voor een proefrit worden uit-
genoodlgd. waarna ook meer gegevens zullen
worden verstrekt.
Is; dat dus, ook al zouden alle menschen al hun
bezittingen op een bepaald oogenbllk ten bate
van een gemeenschappelijk doel willen afstaan,
dit recht toch zou blijven bestaan. Schending
van dit recht, aantasting van dat privaat bezit
door gewald of dwang, is dus een overtreding
van de apt--
het w,
gente, moord of echtbreuk.
Er valt dus over de vraag, of het recht op
privaat bezit bestaat, niet te discussleeren. Het
is geen geloofspunt voor katholieken alleen, geen
uitvinding der katholieke kerk, maar een wet
voor alle menschen, welke door de kerk alleen
wordt verklaard.
In zijn eersten grooten omzendbrief ,,Quod
Apostollcl munerls” sprak Paus Leo zich hier
over reeds overduidelijk uit, waar hjj omtrent
het eigendomsrecht aldus schreef: ,,Ook in de
openbare en huiselijke rust heeft de wijsheid
der katholieke kerk, door de geboden der na
tuurlijke en goddelijke wet gesteund, met het
grootste overleg voorzien door hetgeen zij houdt
en leert omtrent het eigendomsrecht en de ver-
deeling der goederen, welke voor het leven noo
dlg en nuttig zijn. Terwijl toch de socialisten
het eigendomsrecht als ^eh menscheljjke uitvin
ding, strijdig'met de natuurlijke gelijkheid der
menschen voorstellen; terwijl zü de gemeen
schap der goederen opelschen en van meening
zijn, dat de armoede niet met geduld moet ge
dragen worden en dat de bezittingen en rechten
der rijken straffeloos kunnen geschonden wor
den gaat de Kerk, veel verstandiger en prac-
tlscher, van de bestaande ongelijkheid der men
schen uit, die van nature in Uchaams- en gees
teskrachten verschillen, ook In het bezit van
goederen. Zij beveelt daarom het recht van bezit
en eigendom, dat uit de natuur zelf voortkomt
aan een ieder ongekrenkt en ongeschonden te
laten; immers zij weet, dat diefstal en roof door
God, den oorsprong en wreker van alle recht,
zóu verboden zijn, dat men het goed van an
deren niet eens mag begeeren en dat dieven en
roovers, niet minder dan echtbrekers en afgo
dendienaars, van het Hemeteche rijk worden uit
gesloten."
Deze uitspraak is duidelijk genoeg. Zü moet
voor de niet bezittenden des te klemmender
zün, omdat Leo XIII de Paus der sociale ver
betering, de Paus der onderdrukten, de Paus
der arbeiders terecht wordt genoemd. Hjj heeft
zijn machtige stem tegen de onderdrukking der
armen, tegen de loonslavernij, tegen de uitbui
ting van den werkman door het kapitaal, ver
heven. HU heeft den arbeider omnoog gestuwd
en hem door de organisatie den weg naar een
beter lot gewezen. Des te meer waarde moet
men hechten aan de woorden van de eerste
encycliek van 1878, waarin Paus Le* in het
groot de beginselen vastlegde van net program,
dat hü in zün latere omzendbrieven op zoo on
sterfelijke wijze zou ontwikkelen.
Ook al zou deze Paus met zün gevoelig hart
voor de noodlUdenden anders gewild hebben, hü
kon niet anders spreken, omdat iedere afwUking
van deze leer In strüd zou komen met de na
tuurwet en met de rede.
De Schepper heeft de menschen in de grootste
verscheidenheid geschapen: zwak en sterk; dom
en verstandig; groot en klein; slim en argeloos.
En bü dat groote verschil in UchamclUke en
geestelUke talenten sluit zich vanzelf een on
gelijkheid In bezit van stoffelijke goederen aan.
Het recht op bezit van wat de mensch door
overerving ontvangt of zich langs rechtmatlgen
weg zelf verwerft, volgt uit zün natuur. Alle
pogingen om zulks te ontkennen, strüden te
gen het gezond verstand en alles wat beproefd
werd om tegen dat natuurrecht In te gaan, is
steeds op schromelijke mislukking ultgeloopen,
Achter deze uitvinding zit reeds een Neder
landsen kapitaal van 13.000.000 en eed tech
nisch bureau ontwierp reeds de teekenlngen
voor een fabriek.
Te Vlaardlngen is Vrijdagavond binnengeko
men de K W. 25. schipper J. v. d. Plas, die ver
klaarde Woensdag j.l. bü de vermiste stoom-
logger VI. 83 langs züde te hebben gelegen op
52 gr. 50 N. Br.
Reeds Hepen de laatste dagen geruchten dat
er Iets geweldigs stond te gebeuren on de tpeest
fantastische verhalen gingen reeds rond. Maar
het fUne was tot nu toe nog onbekend.
Maar zoo fantastisch konden de geruchten
toch niet sün of de werkelükheid overtreft
alles. Om de zaak In goede banen te lelden en
tot de juiste proporties te beperken, heeft de
jeugdige uitvinder, de 33-jarige J. Wardenier
te Wolverga, in bUzUn van ingewl£en en onder
leiding van den burgemeester van WesteteUing-
werf. enkele gegevens verstrekt aan daartoe ult-
genoodlgde persvertegenwoordigers.
De uitvinder J. Wardenier te. zooals gezegd,
nog slechte 23 jaar oud en heeft alleen Lager
Onderwijs genoten. Op school was hü geen uit
blinker. integendeel, meermalen moest hü tot
de orde worden geroepen omdat hü zat te
denken en te knutselen. Maar toen Me school
jaren achter den rug waren, kon hü zijn neiging
tot kfiutselen botvieren en reeds op zestien
jarigen leeftUd vond hU een belangrüke verbe
tering uit voor een beschuitlnpakmachlne, welke
uitvinding echter nog niet mag worden vrij
gegeven.
Tot zoover het bericht, waarin van deze uit
vinding. zooals de jongeman haar verteld heeft,
sprake te. Ten raadhulze van Westatelllngwerf
(Wolvega) deelde men ons mede, dat over de
uitvinding nog geen enkele uitspraak van be
voegde zijde te gedaan. De gemeente wil even
tueel grond beschikbaar stellen voor de te
bouwen fabriek, maar wenscht uit den aard
der saak eerst meer zekerheid over de uitvin
ding te hebben.
Zoowel de gemeentelUke als de meeste der
particuliere radlq-dtei ribuanten bel)veren zich
om‘ de machtigingsvoorwaarden zoo stipt tnoge-
Hjk na te komen. Bluft dit streven bü de dtetrl-
buanten bestaan, dan zal er geen aanleiding zijn
om na afloop van de voor den tüd van vUf
jaren verleende machtigingen, die voor het
ggpotste gedeelte in April 1937 eindigen, een
anderen exploitatievorm voor de verzorging van
De door den Minister ingestelde commissie
met de opdracht te onderzoeken en omtrent
het gehouden onderzoek verslag uit te brengen
en daarbU uitgewerkte voorstellen te doen met
betrekking tot:
a. de wijze, waarop door samenwerking tus
schen het RUk en de omroepvereenigingen eer
met aanleg, beheer en exploitatie belast ge
mengd bedrijf, waarin het RUk overwegende
zeggenschap heeft, het best georganiseerd, be
heerd en geëxploiteerd kan worden, en
b. de regelingen en maatregelen van technl-
schen, jurldtechen en flnancleelen aard, welke
hetaU blUvend. hetzU bU wUze van overgang
ter zake moeten worden getroffen en genomen,
te met haar werkzaamheden gereed gekomen:
het verslag te soa juist ingediend.
Het ligt in de bedoeling van den minister na
kennisneming en overweging van dit verslag,
in den geest van de aan de commissie verstrek
te opdracht een oplossing van dit belangrijke
vraagstuk zoo spoedig mogelük te bevorderen.
Daartoe zullen de noodlge voorstellen weldra bU
de Staten-Oeneraal worden ingediend.
Donderdagmorgen omstreeks zes uur hebben
aldus het Handeteblad, twee rechercheurs den
slager-propagandist H. Th. R. in zUn woning
aan den Essenburgslngel te Rotterdam van
zUn bed gelicht en in hechtenis genomen. Vla
het hoofdbureau van politie aan het Haag-
scheveer te hU naar het huis van bewaring
aan den Noordslngel gebracht, waar hU te op
gesloten, teneinde hem een gerechtelUke straf
te doen ondergaan.
Ons bereikt het bericht, dat een
jeugdig genie er in geslaagd zou zün
een onbrandbaren motor uit te vin
den. die niet door benzine of andere
brandstof zal worden gedreven.
Deze uitvinding, zal, naar de uit
vinder verwacht, éen revolutie op
verkeersgebied te weeg brengen en
werk verschaffen aan duizenden.
De plannen voor exploitatie be
vinden zich reeds in een vergevor
derd stadium, terwül alles in het
werk is gesteld om
heim te houden.
Wel Het de jeugdige uitvinder er zich over
uit, dat afstanden nu eigenlUk niet meer zullen
bestaan en zelfs bU de grootste hoogte kan de
snelheid nog zooveel te meer worden opgevoerd
bedek dan de borst met een vel
De watten, die warmte opwekt^
In de gewone maandelUksche ledenvergadering
van de MaatschappU der Nederlandsche Letter-
^rmide, welke VrUdagavond werd gehouden In
het Nhtsgebouw te Leiden, deed de voorzitter,
prof. Dr. J. De Vries, mededeellng van de in
stelling van een nieuwen prtjs, groot f 500. welke
om de twee jaren kan worden toegekend aan
een uitverkoren voortreffelVk werk, afgewisseld
op het gebied van biographle en cultuurge
schiedenis en op dat van essays en litteraire
critlek.
Het te Dr. C. J. WUnaendta Francken, die het
Bestuur van de MaatschappU tot die bekro
ningen in staat wil stellen.
Het gaat dus om het beste werk, dat in de
gezegde rubrieken gedurende de laatstverloojjen
vier jaren zal zUn verschenen,'’’llr tooekvonn.
krant of tijdschrift.
Het Bestuur zal zich doen voorUchten door
een door hem aan te wUzen commissie van vUf
leden, welke publicatie met den „Dr. WUnaendta
Francken-Prtjs” ware te bekronen. t
Ter jaarvergadering van 1935 zal deze prijs
voor de eerste maal worden toegekehd.
Vervolgens sprak prof. dr. Gerlach Royen
O F M. over .Jh-onomlnale problemen In het
Nederlandsch”.
oogenbUk veran-
Tiagnetlscbe
de stuipen
Wat sal de toekomst brengen? Zelfs een
kleine motor kan ongekende krachten vóórt
brengen. Hebben de stoombooten hun kolen
ruimten niet meer noodlg, krUgen de meest uit
gebreide lagen der bevolking hun eigen auto’s,
zooals de jonge uitvinder zelde te voorzien? Zul
len de auto's veel grootere snelheid krUgen; wat
zal de snelheid van een vliegmachine worden?
Vragen, niets dan vragen, maar waarop hope-
HJk binnenkort de practUk het antwoord zal
geven.
We stelden den uitvinder dese vragen. Ik kan
dat alles niet overzien, zoo zei hU. maar ik kan
mU er nu ook niet in verdiepen. Wat ik wel
«*et. dat te dat mUn uitvinding klaar te en
daar ben ik o zoo blU mee. Ik kan nu tenminste
even tot rust komen....!
Of hU daarop zoo seker kan zUn gelooven we
nog niet.
Ontstellend te niet alleen het aantal, maar
vooral de inhoud van de brieven, door ons in
de laatste weken van lezers dezer wekeHjksche
rubriek ontvangen. Wü hebben ons verstout
eenigen tUd terug over „chrtetelUk communis
me” te schiUven en daarna over de gevaren
van slechte voorlichting en van gebrek aan
voorlichting. Een groot aantal onz.r lezers heeft
daarin aanleiding gevonden zich tot ons te wen
den een krachtiger dan ons lief te werd daar
door onze reeds alng bestaande overtuiging ver
sterkt, dat er in onzen tUd een ontstellende
geestesverwaïring he.rscht.
Te verwonderen behoeft dit niemand. De
na-oorlogstUd had reeds met zUn weergalooze
verschuivingen van b-zlt en zUn ongekend
snelle opvoering van de levensbehoeften door
een bedrkgluke schijnwelvaart, groote moreele
verwoestingen aang.richt, welke onze thans
roemiUk' regeerende Paus in zUn eersten om
zendbrief aan de wereld ,,ubl arcano” In 1922
kemachtig in vier punten samenvatte: le. de
internationale verhoudingen zUn ontredderd; 2e.
binnen de stakn heerscht overal strUd en wel
tusschen de verschillende standen en tusschen
de politieke partUen; 3e. het huisgezin te aan
getast en ten 4e.: ook de individuen zUn mo
reel achteruitgegaan. Omtrent dit laatste punt
zei de Paus toen al zoo Juist: „Zoo te het aan
iedereen bekend, dat de menschen van lederen
leeftUd en stand b.zield zUn met een geest van
ontevredenheid; dat zU mokken en lastig zUn;
vervolgens hoe moellUk zU gehoorzamen en hoe
groot de tegenzin voor den arbeid te; bovendien
hoezeer de lichtzinnigheid van vrouwen en
meisjes de grenzen der eerbaarheid overschrUdt,
vooral in kleeding en dansen, terwUl door haar
weelderlgen opschik de afgunst der minderbe
deelden gewekt wordt; en tenslocie hoe het ge
tal der behoeftlgen aanwast, tengevolge waar
van voortdurend groote scharen het leger der
oproerlgen komt vermeerdeen."
Dit werd geschreven In December 1932. Twaalf
Jaar laier te leder woord nog dubbel waar. Ja,
de toestand is sine’s dien veel verergerd. Er
woedt al vUf jaar lang een economische crisis,
die steeds dieper Invreet, steeds meer de sa
menleving verarmt en het leger der werkloozen
doet aangroeien. En het ergste daarbU te, dat,
teiwUl men in den oorlog, pok in de meest ho-
pelooze periode zeggen kon: er moet en wel snel
een einde aan komen, zoo te deze economische
inzinking zonder perspectief. Geen wonder dat
de materleele ellende en het ontnreken van uit
zicht ook het moreel der bevolking aantast; dat
ook bU de besten die beginselen beginnen te
wankelen, welke onschokbaar leken; dat twUfel
opkomt omtrent waarheden, welke eeuwen vast
staan, op de duidelUkste manier en door den
meest gezaghebbenden mond zUn verklaard; dat
het oor wordt geleend aan valsche leuzen
en misleidende dwaalleeraars, van wie men zich
vroeger verre hield.
De ge; stesverwarring heeft- niet enkel de on-
ontwlkkelden overmeesterd; uit de bovenbedoel
de correspondentie bhjkt ons helaas, dat ook
menigeen te aangetast, van wiens geestelUke ont
wikkeling men anders mocht verwachten.
Het ligt voor de hand, dat het voornamelijk
de princiepen omtrent privaat bezit, verdeellng
van goederen, bestaansrecht der verschillende
standen, waarde, beterkenis en verhouding van
kapitaal en arbeid zün, welke het meest en het
eerst m het gedrang komen. En hoewel sinds de
Fransche revolutie de katholkke leer daarom
trent herhaaldelUk en steeds duidelüker is ver
klaard en vastgelegd, blükt het dagelüks, dat
omtrent deze punten de meest hop looze wan
begrippen bestaan en dat niet alleen bü domme
en onontwikkelde menschen, maar zelfs bü ve
len, die zich onder de intellectueelen scharen.
Ook dat behoeft alweer ge;n verwondering te
Wekken. Zoolang het leven zün normalen gang
gaat, een leder kans ziet naar behooren in zün
onderhoud te voorzien en elk gezin voor het
opgroeiende geslacht een toekomst In de opgaan
de lün verzekerd acht, voelt men geen behoefte
om over vraagstukken, als boven genoemd, te
piekeren. Een onbewust streven naar zelfbehoud
brengt er den gemiddelden man onder zulke ge
lukkige omstandigheden zelfs toe, om niet aan
het bestaande te rukken. „Men weet wat men
heeft en niet wat men krügt”, heet het dan.
Maar wanneer alles verdwünt, wat ons jaren
lang lief te geweest, wanneer aan het leven be
haaglijkheid en comfort worden ontnomen;
wanneer de welvaart krimpt en soberheid het
Wachtwoord wordt; vooral wanneer het leven Ja
ren lang een dalende lün blüft volgen en aan
een opwaartsche b; weging gewanhoopt wordt,
dan komen de tegensteUingen tusschen de wei
nigen die, althans bogenschünlUk, nog in goe
den doen bleven, en de massa, die al maar meer
wegzakt, scherper naar voren. En de oude vraag,
welke al sipds Adams val alle gedachten heeft
bezig gehoud'n, komt opnieuw bü tienduizenden
op: voor God zün toch alle menschen gelük,
waarom moet dan de een weelde en de ander
armoede hebben? De aarde is aan allen gege
ven; waarom moet dan de een honger lüden en
de ander in overvloed leven? Hebben in den
grond niet zü gelük, die eigendom diefstal noe
men? Waarom kan niet alles gelük worden ge
maakt?
Nadat de Pausen in de laatste halve eeuw
herhaaldelUk en overduldelük de valschheld van
dese stellingen hebben aangetoond en In hun
spoor talrüke sprekers en schrijvers de katho
lieke beginselen te dezen opzichte hebben ver-
klaard, mo;st het niet noodlg zün, nogmaals
)'over dit onderwerp uit te weiden. Juist in de
laatste weken hebben wü evenwel ervaren, dat,
ook onder onze geloofsgenooten, er zeer velen
zün, die óf wel de encyclieken toejuichen zon
der se te lezen, óf wel er alleen die gedeelten
van ter harte nemen, welke hun aangenaam
sün; terwül wü bü het jongere geslacht hier
omtrent een ontstellende onwetendheid en on
verschilligheid waarnemen.
bedoeling te daar een Uzekgieterü op te richten
Op de voorjaarsbeurs in Utrecht zal het
nieuwste snufje worden gedemonstreerd, terwül
verder enkele groote maatschappijen een motor
In bruikleen zullen krüg«i om er mee vertrouwd
te geraken. Een demonstratle-tocht door Euro
pa volgt dan.
Dat hier van een oufwenteUng op verschil
lend gebied sprake te, te duidelijk voor leder die
de feiten even nader beschouwt. Groote belan
gen staan op het spel en dit wordt gelukkig
door de betrokkenen ook wel ingezien, want
aUes wordt gedaan om zoowel uitvinding als
uitvinder te beschermen.
De fabrikant verklaarde daarop dat de ma
chine of wat het dan ook te. geheel bedrüfs-
klaar en bedrüfszeker was. AUes gebeurde weer
onder strikte geheimhouding, terwül de fabri
kant belanghebbende werd door verleende licen
ties. Octrooien in verschillende landen zün
reeds verleend.
Tr*'\ e meeste leerHngen van Mesmer waren in
II 't geheel niet zulke geldwolven als hun
meester. Velen van hen waren van plan,
uit zuivere philantropie het geheele mensch-
dom te gaan genezen.
Wnderbare illusie van die vier hertogen,
acht markiezen, onder wie Lafayette, vele an
dere edellieden, gezanten, officieren, priesters en
doctoren. Want deze vindt men onder de eerste
leden van de nieuwe eociéU d'Harmonle. die
gesticht was om het dierlük magnetisme tot
heil der menschheid in practük te brengen.
Een dezer was de markies van Puységur. een
een voortreffelük man, die uit Parüs vertrok en
op zijn landgoed te Buzancy zün boeren de
zegeningen van het magnetisme ging brengen.
Geheel gelük aan zün leermeester Mesmer,
magnetiseerde hü een boom, en daarheen
spoedden zich al ras de zieke boeren en boe
rinnen uit den omtrek. Tijdens deze behande
ling werd het somnambulisme ontdekt. Een
jonge boer van 25 Jaar. Victor genaamd, die
sedert jaren aan een longziekte leed, werd bü
den boom gemagnetiseerd, en ziet, inplaats van
een geweldige crisis te krügen, viel hü in een
rustlgen slaap. In dien slaap sprak hü luld-op
overaljn zaken en terwül hü anders maar dom
was, gaf hij tijdens zün slaap teekenen van
hooge Intelligentie.
Het was zeer gemakkelük zün gedachten te
veranderen, en bracht men zün geest tot iets
vroolüks, dan verbeeldde hü zich op een ker
mis te zijn en te dansen. Het was niet eens
noodlg tot hem te spreken: hü begreep reeds
wanneer de magnetiseur iets dacht; en wan- t
neer deze aan een bepaald bevel dacht, zonder
het uit te spreken, voerde Victor dit bevel uit.
In dien slaap gaf hü aan welke geneeskundige
behandeling voor hem noodzakelijk was en in
derdaad is hü spoedig genezen.
De thans bekende z.g. slapende dame te, in
figuurlüken zin. geboren in 1784, bü den boom
van den markies van Puységur.
Het somnambulisme, de hypnotU-hc slaap,
was ontdekt Vanaf dat
oerde ook de techniek
geneeswüze. De krampen
laakten uit de mode en daarvoor kwam in de
kalme en vreedzame magnetische
slaap, die verwekt werd door een eenvoudige*
aanraking of bevel.
Wjj moeten nog enkele büzonderheden hier
van mededeelen. Puységur merkte op. dat de
gehypnotiseerde uitsluitend staat onder den wil
van den hypnotiseur, niet onder den invloed van
andere personen. Verder merkte hü op, dat
wanneer de gehypnotiseerde ontwaakt, hü geen
enkele herinnering behoudt aan hetgeen hü
lüdens den slaap waargenomen of gedaan heeft.
Omstreeks denzeltden tüd. in 1787, werd door
or. Pététln uit Lyon de katalepsie ontdekt; dat
is de toestand, waarin mén aan een gehypno
tiseerd (of ziek) persoon elke lichaamshouding
kan geven, die men wil. zóó dat hü daarin
biüft volharden.
Intusschen.’ de jaren gingen voorbü, de
Fransche revolutie schiep een nieuwen toe
stand in Europa, Napoleon ging aan zün oor
logen ten gronde, en toen kwamen de vorsten
en herstelden alles weer, zooals het geweest
was. Of er In dien tüd ook veel aan het dierlük
magntteme en het somnambulisme te gedaan,
weet ik niet, maar tegen 1820 begon de belang
stelling te herleven en nu waren het reeds na
men met een beteren klank, die aan het hoofd
der hypnotische onderzoekingen kwamen ta
prijken Daar was de abbé Paria, generaal Not-
zet en vooral dr. Bertrand, die een geheel leer
boek schreef. Ook in de ziekenhuizen werdstevO
reeds proeven genomen.
Faria, die door sommigen zevr ongunstig be- 'b
oordeeld werd, gaf publieke voorstellingen van
hypnose. Het merkwaardige echter was. dat hü
al dese hypnotische verschijnselen niet toe
schreef aan een magnetische vloeistof of welke
vreemde natuurkracht dan ook, maar hü
schreef ze ook niet toe aan den wil van den
magnetiseur, maar wel aan zelf-suggestie van
den proefpersoon zelven. HU zette dit uiteen in
zün boek „De la .cause du sammeil lucide."
Maar Faria was een man zonder medischs
kennis, en zün idee, waarin een kern van waar
heid stak, werd eerst door den dokter Bertrand
beter doorgrond en publiek gemaakt. Bertrand
schünselen door suggestie waren te verklaren
en deze verklaring heeft een enorme fortuin
gemaakt. Zelfs nu nog zijn er menschen, die
alles met suggestie verklaren, en de bekende
dr. van der Velden, die de boeken over het
z<. volkomen huwelük heeft geschreven, ver
klaart zelfs de echtelüke liefde door suggestie
en auto-suggeslie. Auto-suggestle te een def
tige uitdrukking voor: zich zelf Iets wüe maken.
In 1825 wist een zekere dr. Froissac de Aca
démie de médicine, het hoogste geneeskundige
lichaam er toe te krijgen het hypnotisme te
onderzoeken. Met 35 tegen 25 stemmen besloot
men een commissie te benoemen. Het rapport
van deze commissie was elgenlük vrü gunstig
voor het magnetisme. Het beroemdste Ud ech
ter, Magendie, en nog een ander, vonden de
proefnemingen niet nauwkeurig genoeg en na
men geen deel aan het onderzoek, noch aan
het rapport. De commissie had zich eigenlijk
de vraag gesteld: bestaat het magnetisme of
niet? Zü had enkele buitengewone feiten ge
constateerd. en gaf dan als haar oordeel dat
het magnetisme in de geneeskundige praktük
diende opgenomen te worden, en de studie er
van aangemoedlgd. Maar had zü iets gedaan
om de zaak beter te doorgronden? In het ge
heel niet. Bovendien was bet onderzoek niet al
te nauwkeurig, en bet gevolg van alles was dat
de Academie het niet aandurfden om het rap
port te publlceeren.
De Academie heeft daarin wijs gehandeld.
Want de noodzakelüke voorzorgen, om bedrog
te voorkomen, namen zü niet. Het gaat daar
mee precies als In onze dagen, wanneer een
medium onderzocht wordt. Daarbü komen dan
professoren in de verschillende geneeskundige
vakken, maar deze worden er telkens tusschen
genomen.
Wanneer men het rapport leest, wordt men
getroffen door de naïveteit der onderzoekers. Er
«ras een proefpersoon, die met gesloten oogen
kon lezen. En wat deden ze nu, om dezen per
soon te controleeren Zü keken nauwlettend
naar zijn oogen. Welnu, men kan met achün-
baar gesloten oogen door een heel klein
spleetje zeer gemakkelük leaen. En dergeUjka
feiten sün er meer. In 1837 werd de zaak op
nieuw aan de orde gesteld. naar aanleiding
van het feit dat een zekere Oudet iemand pijn
loos een kies getrokken had in den magnetl-
schen slaap. Er werd opnieuw een commissie
benoemd. Deze onderzocht slechts twee som
nambules. ZU zelde dat de magnetische slaap
wel beweerd, maar niet bewezen was, dat de
ongevoeligheid voor pün in dien slaap niet be
wezen was; dat ook niet bewezen werd, dat de
ongevoeUgheld voor pün In dien slaap niet be-
vesen waa; dat ook niet beweeen werd, dat de
magnetiseur door zün wil alleen het gevoel aan
de patiënte terug kon geven; dat evenmin de
gehoorzaamheid aan den magnetiseur, de hel
derziendheid en de verplaatsing der zintuigen
bewezen waren. Het resultaat waa dus negatief.
Toen loofde Burdin, lid van de Academie, 3000
francs uit aan dengene, die werkelük met ge
sloten oogen en zonder Ucht, Iets lezen kon.
Dese prü» werd niet behaald. Toen stelde bet
Ud Double aan de Académie voor, om sich
nooit meer met het magnetisme te bemoeien
en het ate een herschenschlm te beschouwen.
Dit voorstel werd aangenomen. Daarmee was
de saak echter niet dood.
TH. H. 8CHLICHTTNO.
