ito
t
s
L
I
Het nieuws van beden
De kabinetscrisis
in België
Het drama van
Marseille
i
i
Na de verkiezingen in Griekenland lIelWeer
i
DE HOUDING VAN
VENIZELOS
KARD. PIETRO GASPARR1
ERNSTIG ZIEK
DE BAROMETER
■4
t.
Scherpe circulaire
van Flandin
VEREENIGDE katholieke pers
Samper en Hidalgo
afgetreden
1
Zaimis
Theunis kabinets
formateur
Voor den Volkenbond
Chambrun bij Laval
Het Saarplebisciet
In Noord'Scandinavië weer gezien
Brussel in het donker
De
te Jodhpur
^VX\\\\\\ÏUnillllIf/I///////JK<Z
De controle der wapen-
fabricage
Engeland sluit geen ge
heime accoorden
De voorloopige kiezerslijst
gepubliceerd
Weer spanning tusschen
Noord- en Zuid-China
Gemeenschappelijk Amerikaansch-
Britsch front te Genève
verwacht
Waardoor het in Europa verplich
tingen op zich neemt
Te toegevend tegenover revolu-
tionnaire elementen
Op de regeeringsbureaux moet
beter worden gewerkt
Tsjang Kai Sjek concentreert
zyn troepen
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Burgemeester D- J. M. van Gent van Schipluiden, vierde Donderdag zijn 12'/2-1arig
jubileum. De burgemeester van Delft, mr. G. van Baren, feliciteert den jubilaris
I
De verhouding tot
Albanië
JOH. LAUWERS
PAYGLOP 3
ALKMAAR
BUIKBANDEN
ZIEKENFONDSLEVERANCIER
3
NORTH
f2.~
f2 85
N.V. Drukkerij De Spaarnestad - Haarlem
ZATERDAG 17 NOVEMBER 1934
Jaspar’s opdracht mislukt door
weigering van den koning
om de ministerlijst te
aanvaarden?
Het „spookvliegtuig”
„Uiver”
Steeds meer dreigt het spookbeeld
der dictatuur in Athene
ADVERTENTIEPRIJZEN
Per lossen regel 20c, ingez. med. 40c.
p. regel; idem op pag één 55 cp. regel
Bij contract sterk verlaagde prijzen
Voor de kleine annonces Omroepers
zie de rubriek - Telefoonnummer 433
STATE,
-*i_Tiro
®oeo
i
F land in’s Rome-reis nog niet zeker
4,
i
1
Na de explosie in de zuurstoffabriek N- V. ,J)e Alblas" te Alblasserdam, welke
Woensdag veroorzaakt werd door het spri ngen van een op een auto geladen zuur-
stofcylinder
ACHT EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 39
te
Paos-herdenking
O
binet
I
I
Onze Brusselsche
correspondent seint
ons
een
X3
De „UiVer" la te Jodhpur geland.
<5
l
1
Stand ep Zaterdag «ur »j».; 758JS
Vorige etend: 762.7
-
i
t
Een eigenaardige staking vond hedenavond
te Brussel plaats. Brussel beeft zich na. voor
een groot gedeelte zelf in de duisternis gedom
peld. Als protest tegen de hooge electriclteits-
tarieven zijn talrijke handelaren er toe over
gegaan geen electrisch licht te gebruiken. Haast
nergens in de stad branden nog de lichtrecla
mes, groote magazijnen en winkels zijn slechts
gedeeltelijk verlicht, evenals de gevels der bios
copen. Ook talrijke particulieren namen aan
de staking deel. Men ziet weer de langvergeten
petroleumlampjes en zelfs kaarsen. Da sta
king ia vrij algemeen.
ROME, 16 Nov. (Reuter.) Z-Em. Kard. Pietro
Oasparri is hedenavond plotseling ernstig ziek
geworden. Men vreest, dat Zijne Eminentie,
die een kou had gevat, thans lijdende Is aan
longontsteking.
Kardinaal Gasparri ernstig ziek.
De kabinetscrisis te Belg»; Thewnls Kabteeto-
f onna tear.
Flandin zendt een scherpe circulaire aan de
ministers.
De Spastische ministers Samper en Hidalgo af-
getreden.
De moord op Koning Alexander komt voor den
Volkenbond.
Schittendend geslaagde
Haarlem.
760
I
PARIJS. 16 Nov. Uit Londen wordt gemeld,
dat het Engelsche voorstel inzake contröle op
de wapenproductie. dat'.Eden de volgende week
te Genève zal Indienen, een veel grootere draag
wijdte zal hebben, dan de eerste, door de Ec-
gelsche regeenng ontworpen redactie. Het eer
ste plan zou hebben bestaan uit een eenvoudige
Veralgemeening van het Engelsche systeem van
ultvoerllcenties. Het nieuwe plan, dat misschien
tot stand is gekomen onder den invloed van de
kort geleden te Washington uiteengezette voor
nemens. brengt nu de Instelling van een verder
reikende en effectievere contröle ter tafel.
Het Engelsche voorstel zou bevatten:
nader, dat men in politieke kringen gelooft,
dat de Koning het door Jaspar samengestelde
ministerie al te onevenwichtig vond en al te
zeer onderworperl aan een flnancieele groot
macht, nJ. de „Soclété generale de Belgique”.
Daarenboven wenschte de Koning, zoo zegt
men hier, geen voedsel te geven aan de mee-
ning, dat de kanonnenfabrikanten Invloed zou
den hebben op de regeering.
Het was inderdaad een groote fout van den
kabinetsformateur, de leiding van het depar
tement van Economische Zaken te willen toe
vertrouwen aan den heer Goassart, directeur
van de wapenfabriek te Herbesthal.
De heer Theunis, aan wien de Koning thans
opdracht heeft gegeven een kabinet te formee-
ren, Is voorzitter van de Kath. Federatie van
Werkgevers. Men meent, dat de heer Theunis
zijn medewerkers in hoofdzaak zal kiezen buiten
het parlement.
STOCKHOLM. 16 Nov. Het in Noord-Scan-
dlnavië herhaaldelijk gehoorde geheimzinnige
vliegtuig. Waarover reeds zooveel in de pers te
doen is geweest, is deze week avond na avond
waargenomen door een politle-beambte te Ber-
levag. Hij zag twee witte lichten en een rood
licht en Maandagmiddag peilde hjj de positie
van het geheimzinnige vliegtuig ongeveer drie
kwart mijl uit de kust en berekende hij een
snelheid van ongeveer 100 K.M. per uur. HU zag
ook een vreemd schip, dat met een schijnwerper
lichtsignalen gaf. Dit schip bevond zich op vrij
grooten afstand van de kust.
De Noorsche politie heeft in de afgeloopen
dagen onbegrijpelijke radlo-oproep-signalen op
gevangen op een golflengte van 845 meter. De
signalen vormen de oproepletters QUZ behou
dens een avond, toen QVZ geseind werd. De
„Brattegg”. een vaartuig van de Noorsche kust
wacht, arrivéerde in het begin van de week te
Berlevag om de zaak nader te onderzoeken.
1
‘ll
De „Ulver” te Jodhpur geland.
Ontzettend drama in Den Haag; vader en vier
kinderen om het leven gekomen.
Voorloopig verslag der Tweede Kamer over de
begroeting voor Sociale Zaken.
Opheldering in moorddrama te Oaa. Dader thans
ontdekt; uit anderen hoofde wil hjj reeds ge
detineerd.
MADRID. 16 Nov. (Reuter) De minister
van Bultenlandsche Zaken. Samper, en de
minister van Oorlog, Hidalgo, zijn afgetre
den. Minister-president Lerroux heeft de
zaken van het ministerie van Bultenland
sche Zaken opgedragen aan den minister
van Marine, Rocha, terwijl hjj het ministe
rie van Oorlog zelf op zich neemt.
Verwachting: Zwakke tot matigen wind
uit OoetelUke richtingen, nevelig tot half
of zwaar bewolkt, weinig of geen regen,
zelfde temperatuur.
Verdere vooruitzichten: weinig veran
dering.
BUREAUX: HOF 6, ALKMAAR
Telefoon Administratie 433, Redactie 633
ABONNEMENTSPRIJS,
Per kwartaal voor Alkmaar
Voor buiten Alkmaar
Met geïllustreerd Zondagsblad f 0.60 hooger
Dagblad uitgegeven door de
NDORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
PARIJS, 16 Nov. (Reuter) Minister-president
Flandin heeft aan alle ministers het volgende
rondschrUven gericht„Het herstel van de auto
riteit van den Staat eischt, dat in de regeerings
bureaux de wetten en bepalingen nauwkeurig
worden nagekomen. In de toekomst mag een
onberispelUke uitvoering van, den dienst noch
door afzonderlUke, nofch door gemeenschappe
lijke nalatigheden af verlangzaming van het
werk, verstoord worden. Ik verzoek u dus: le. er
op te letten, dat geen vergrijpen worden begaan
in de onder u ressorteerende bureaux en dat zoo
noodig de chefs persoonlijk en disciplinair ter
verantwoording worden geroepen; 2e. mU iedere
maand een Ujst van in de onder u ressorteerenae
bureaux gepleegde vergrijpen en de door u ge
nomen strafmaatregelen te doen toekomen.
Inzake het verrassende besluit van Jaspar
de opdracht tot vorming van een kabinet weer
in banden van den Koning te leggen, wordt
door het konlnklUk kabinet hedenmiddag een
communiqué uitgegeven, waarin gezegd wordt,
dat Jaspar bjj zijn bezoek aan den Koning
heden verklaard heeft, dat hij bU zUn onder-
handelingen niet den noodigen steun heeft
gevonden en dientengevolge geen regeering kon
vormen.
De Koning heeft daarop den katholieken se
nator van Overbergh, die behoort tot den de-
mocratlschen vleugel van de katholieke partU,
bU zich ontboden en hem de vraag gesteld, of
hij bereid was de regeeringsformatie op zich
te nemen. Van Overbergh heeft echter in ver
band met zijn gezondheidstoestand het aanbod
van den Koning afgewezen. Daarop is de voor
malige minister-president, met wien de Ko
ning reeds voor Jaspar opdracht gat rugge
spraak gehouden had inzake de kablnetslor-
matie, wederom door den Koning ontvangen
en na een uitvoerige bespreking belast met de
hervatting van de door Jaspar vergeefs ge
voerde onderhandelingen.
PRAAG, 16 Nov. Ongeveer duizend gepensio
neerde Tsjechoslowaaksche gendarmen hebben
zich aangemeld om dienst te nemen bU de in
ternationale politie-troepen. waarmee tUdens
de stemming in het Saargebied de Saarpodtle
zal worden versterkt. Aangezien bijna allen,
die zich hebben aangemeld, van onbesproken
gedrag zijn, een uitstekende conduite-staat als
politieman hebben en zeer voldoende de Dult-
sche taal beheerschen zullen waarschijnlijk zeer
velen hunner aangenomen worden. Van olfl-
cieele zijde wordt er nogmaals op gewezen, dat
het aanmelden en dienstnemen van Tsjechische
polltie-mannen een particuliere zaak van deze
mannen is.
SJANGHAI, 16 Nov. (V. D.) De verhouding
tusschen Noord- en Zuid-China is in den laat-
sten tUd weer zeer gespannen geworden; de
Centrale Regeering te Nanking stelt alles in
het werk om te voorkomen, dat een openlUk
conflict uitbreekt, dat tot een bloedigen burger
oorlog zou lelden.
Dr. Wang Tsjoeng-hoei. lid van het perma
nente hof van internationale justitie te sGra-
venhage. die thans in China vertoeft, heeft zich
na een conferentie met de regeering van Nan»
king naar Hongkong begeven voor een bespre
king met den leider der ZuidelUke oppositie en
den voornaamsten tegenstander van Tsjlang
Kai-tsjek. Hoe Han-mln.
Naar verluidt, zou het Zuiden zich inmiddels
voorbereiden op een gewapenden opstand tegen
de centrale regeering. Kanton legt versterkin
gen aan, terwijl Tsjlang Kai-tsjek de troepen,
die door het neerslaan van het communistisch
verzet in Foeklen zUn vrijgekomen, aan de grens
van Kwantoeng concentreert.
1. de algemeen bindende invoering van
licentiedwang voor alle wapenfabrieken;
3. de algemeen bindende invoering van den
licentiedwang voor den uitvoer van wapenen;
3. de verplichting voor alle landen rapporten
te publlceeren over hun waften- en munltie-
productie.
SAARBRüCKEN, 1 Nov. (Reuter.) De ple-
bisclet-commlssie heeft oe voorloopige klezers-
lijst gepubliceerd. ZU omvat 541.000 namen.
Van de 46.033 verzoeken om geschrapt te
worden werden 7217 Ingewilligd, dat is 15.6
procent. Van de 32.854 verzoeken om op de lijst
geplaatst te worden, werden 18.540 Ingewilligd,
dat is 56.4 procent. Van de 28.258 verzoeken om
rectificatie werden 28.210 Ingewilligd.
Inzake de aankondiging van een reis naar
Rome van Flandin in een ParUsch ochtendblad
wordt van bevoegde zijde verklaard, dat nog
geen besluiten in deze aangelegenheid zUn
genomen. Dit sluit uiteraard nog niet uit, dat
Flandin een ontmoeting zou hebben met Musso
lini.
LONDEN. 16 Nov. De Minister voor de Do
minions. Thomas, heeft heden te Newport een
rede gehouden, waarin hjj zeide, dat noch direct
noch indirect er eenlg geheim accoord bestond,
dat Engeland eenige verplichting oplegde in
Europa. Men staat voor vele moeilijkheden en
in Europa zUn krachten aan het werk, die een
oorlogsgeest scheppen. nJ. argwaan, slechte wil
en wantrouwen, doch spr. ziet geen reden om
te spreken over oorlog, gelUk dit thans zoo
veel geschiedt.
Wat den wapenhandel betreft, waardeerde
spr. de ongerustheid, die men gevoelde. Enge
land was echter het eenige land, dat een licen
tiesysteem bezat voor den uitvoer van wapenen
door middel waarvan de regeering een con
tröle kan uitoefenen en spr. weet, dat opdrach
ten ter waarde van mlllloenen ponden sterling
in de afgeloopen drie jaren tengevolge van dit
systeem geweigerd zijn. De regeering had ook
geweigerd en zou voortgaan te weigeren, crediet
in welken vorm ook te, verleenen aan de ver
vaardiging van wapenen. Spr. wenschte dat
andere volken zouden volgen op dit voorbeeld.
HU zou een enquête naar den toestand in de
particuliere wapenindustrie toejuiclien, evenals
een nationale contröle over de bewapening en
geloofde, dat hieruit resultaten zouden voort
vloeien, waarvoor de Engelsche regeering zich
niet zou behoeven te schamen.
Omtrent de ontwikkeling der Belgische Ka
binetscrisis wordt nader gemeld, dat Jaspar
hedenmorgen te 12 uur na zijn terugkeer uit
het KonlnklUk Paleis aan de persvertegen
woordigers mededeelde; „Ik heb my naar den
Koning begeven om hem te verzoeken mjj te
ontslaan van de opdracht, die hij me had ge
geven, aangezien ik er ondanks alle verzeke
ringen en beloften van medewerking niet In
geslaagd ben een Kabinet samen te stellen too-
als dit volgens mU in bet belang van het land
moest zUn.”
fl
De redenen voor het aftreden der beide mi
nisters zijn de aanvallen, die het parlement te
gen hen gericht heeft wegens hun toegewnde
houding tegenover de revolutionnalre elementen
in den zomer van dit jaar. Daardoor zUn de
revolutievooröereidlngen vergemakkelijkt. Mi
nister-president Lerroux deelde Inzake het al
treden der beide ministers mede, dat Samnei
en Hidalgo de beslissing over hun verder aan-
blijven in de regeering dan wel hun aftreden
hadden overgelaten aan den president oer re
publiek. De president heeft echter met het oog
op de bijzondere omstandigheden den ministers
aangeraden af te treden. Daarop hebben zij hun
portefeuilles den minister-president ter be
schikking gesteld.
PARIJS, 16 Nov. (Reuter). De
permanente vertegenwoordiger van
Joego-Slavië bü den Volkenbond,
Potitsj en de Joego-Slavische ge
zant te Parijs, hebben den Fran-
schen Minister van Buitenlandsche
Zaken, Laval, er van in kennis ge
steld, dat Joego-Slavië bij den Vol
kenbond een onderzoek zal aan
vragen inzake den moord op koning
Alexander.
Zon op 7JE5 - onder 4.S4 - Licht op 434
Maan op nam. 2.04 onder v.m. 2.46
VoUe Maan 21 Nov.
iiiiiiiiiiiiititiiiiiiiiiiiuniiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiil
Krachtige démarche van de Nederlandsehe
regeering bU die van Spanje; invoerverbod van
sinaasappelen en mandsrUnen overwogen.
De Tweede Kamer heeft met 57 tegen 11 stem
men goedgekeurd het wetsontwerp tot wijziging
der StaataloterU; het initiatief-voorstel K. ter
Laan tot wijziging van art. 2 dier wet is ver
worpen met 49 tegen 20 sjemmen.
De RUksmiddelen hebben In October ruim S%
ton meer opgebracht dan de raming.
Comité voor voorlichtingsarbeid op huishoudelijk
gebied door minister Slotemaker de Bruine
geïnstalleerd.
De „uitvinder” Warde nier uit het ziekenhuis
te Groningen ontslagen en naar Wolveg*
teruggekeerd.
Onderhandelingen met Japan vóór het einde
van 1934 beóindigjiL
Op de inschrijving voor de Indische leening isl
een zeer belangrijke reductie moeten worden
toegepast.
Oplichter, die zich uitgaf voor ordebroeder, bij
Houthem gearresteerd.
Dit laatste punt Is hoofdzakeljjk in overeen
stemming met het door Cordell Hull aangekou-
dlgde Amerikaansche plan, zoodat een gemeen
schappelijk Amerlkaansch-Engelsch fro:lt te
Genève in deze kwestie verwacht kan worden
Het nieuwe voorstel zou het allen staten onnw-
BelUk maken wapenen en munitie te vervaar
digen en op te slaan, zonder dat de Volkenbond
daarvan in kennis zou züu.
-j-'k e verkiezingen voor het presidentschap in
I J Griekenland zUn thans weer achter den
rug en daarmede zijn ook weer weken van
buitengewone spanning voorbij gegaan.
Zaimis werd weer opnieuw tot hoofd van de
republiek uitgeroepen.
Dat beteekent echter, al schijnt dit op het
oogenbllk niet zoo, dat de oude politieke onze
kerheid blijft voortduren. Toen Zaimis voor de
eerste maal het roer In handen kreeg, was dit
hoofdzakelUk te wijten aan Venlzelos. Toen
deze echter op den achtergrond was gedrongen,
toen zUn kabinet viel, en Tsaldarls minister-pre
sident werd, toen tenslbtte op Venlzelos een
moordaanslag werd gepleegd en ook het Balkan-
pact werd onderteezend, toen keerde Zaimis zich
steeds meer tot de regeeringspartU om zich ten
slotte lUnrecht tegenover Venlzelos te stellen.
Deze gewUzigde houding van den president
bleef niet zonder gevolgen. De geheele oppositie
maakte front tegen het staatshoofd en men kon
met reden veronderstellen, dat Venlzelos thans
tot president zou worden gekozen. In den Se
naat bezit Venlzelos de meerderheid. ZUn keu
ze was verzekerd.
In Griekenland echter spannen de meest vU-
andlge krachten samen en toch werken ze el
kander weer tegen. Steeds meer dreigt het
spookbeeld van een dictatuur, zoowel van de
zUde van den Minister van Oorlog, Condylls. als
wel van den stuwen politicus Metaxas.
Zou Venlzelos tot staatshoofd gekozen zUn.
dan had men zich leder oogenbllk voorbereid
moeten houden op een staatsgreep, of revpite.
Dat Venlzelos in de huidige omstandigheden het
land niet aan dit geVaar wilde blootstellen moet
men in hem zeer waardeeren.
HU is wel niet de man, die voor dergelUke
moeilijkheden zou zUn teruggeschrokken, doch
de politieke verwikkelingen in het buitenland
lieten geen experimenten toe.
Alleen ornaat de politieke verhoudingen in den
Balkan op kookpunt stonden, omdat in den Zuld-
Oosteljjken hoek van Europa vrees en zorg
heerschten. hebben de Senatoren op verzoek van
Venlzelos zich bereid verklaard vóór Zaimis te
•temmen.
Wanneer met Zaimis ook Tsaldarls en Maxi
mes wa,ren heengegaan, dan zouden de gevolgen
niet te overzien zUn geweest. Het Balkanpact
zou waarschijnlijk zUn gebroken, hetgeen een cU-
zondere terugwerking zou hebben doen gevoe
len op BulgarUe. want tusschen beide landen be
staan nog talrUke open vragen. Het zou boven
dien onaangename gevolgen hebben gehad voor
de verhoudingen met Albanië.
Het Ajbaansch-Grieksche vraagstuk, dat de
laatste dagen ongewoon scherpe vormen had
aangenomen, zou bij een frontmaken tegen Grie
kenland een dreigend gevaar zUn geworden
Enkele weken geleden brak een handelsoorlog uit
tusschen deze belde landen tengevolge van een
aantal nieuwe verkeerswegen, die Albanië naar
de grens had aangelegd. Griekenland beant
woorde de plannen met 71 systematischen boy
cot van alle Albaansche goederen. Er weraen
protestvergaderingen belegd, er werden openbare
protest-redevoeringen In de oude stad der re
denaars In Athene gehouden, juist In dien tUd.
dat de bevolking vanwege de presidentsverkie
zingen In een zeer opgewonden toestand ver
keerde. De bladen richtten de meest grove ver
wijten en beschuldigingen aan het adres van
Albanië en gaven aan alles het aanzien alsof de
Grieksche Natie beschuldigd werd. Daarop trof
Albanië weer tegenmaatregelen. Men moet we
ten, dat in Albanië ongeveer 3.000 Grieken wo
nen. Hun scholen werden op last van de Al
baansche regeering gesloten, de godsdienstoefe
ningen In de Grieksche taal verboden, een groot
aantal personen werd tenslotte In hechtenis ge
nomen. onder de beschuldiging dat zU niet ge
heel onschuldig waren aan de gebeurtenissen te
Athene.
In welingelichte kringen te Brussel meent
men echter te weten dat Jaspar den ko
ning een volledige Ujst van ministers, die
allen hun medewerking In een nieuw Ka-
hadden toegezegd, had voorgelegd,
doch dat Koning Leopold geweigerd heeft
de benoeming van eenige vooraanstaande
personen, die op de lUst voorkwamen, tot
minister te aanvaarden.
BRUSSEL. 16 Nov. (Reuter). De
Koning heeft hedenmiddag den
Minister van Staat Theunis, oud-
minister-president bij zich ontboden.
Te 2 uur kwam Theunis op het
paleis, dat hij een uur later weer
verliet. By het verlaten van het
paleis verklaarde hij aan de pers,
dat de Koning hem had opgedra
gen een nieuw Kabinet te vormen.
Hij zeide verder, dat hjj deze op
dracht had aanvaard, doch het
scheen hem niet gemakkelijk.
II
JI
PARIJS, 16 Nov. De Fransche minister van
bultenlandsche zaken heeft hedenmorgen een
reeks besprekingen gevoerd, die van algemeen
pdltlek belang zijn. HU ontving allereerst den
Franschen ambassadeur in Rome, de Chambrun,
die hedenavond weer naar Italië terugkeert
teneinde de onderhandelingen ter plaatse verder
te voeren. Elgenlyk had de Chambrun reeds
.Woensdag weer uit Parijs moeten vertrekken,
doch hem was verzocht nog eenige dagen te
blUven om deel te nemen aan de voorbereidende
werkzaamheden voor de verwachte Fransch-
Italiaansche besprekingen.
Voorts ontving Laval de Zuld-Slavische ver
tegenwoordiger bU den Volkenbondsraad, Potitsj.
die begeleid was door den Zuld-Slavischen ge
zant te Parijs en daarna den OostenrUkschen
gezant. Met de Zuid-Slavlsche diplomaten heeft
Laval uitvoerig gesproken over het voornemen
van Zuid-Slavle den Volkenbond een nota te
doen toekomen inzake de Hongaarsche ver
antwoordelijkheid voor den moordaanslag te
Marseille.
