Meestersgarven en Tiendrecht
tKdu&Aaal
den cta#
I
I
I DE ENGELSCHE KAPERS I
IV
7
Lv
HET GEHEIM VAN
DE 7 WIJZERPLATEN
^DOOR AGATHA CHRISTIE
Hengelo rechtshistorisch in
opspraak
r
gimiiiioiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiia
DONDERDAG 10 JANUARI 1935
De snelste mensch
Koninginnen en boter
Autoverkeer in 1934
De kattenfuga
De kleinste machine
Papaververbod
X
1
Chineesch nieuwjaar
heeft afgedaan
i
1
i.5
I
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES ^AN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIE MAAL VIER EN TWINTIG UUR NA HET ONGEVAL
I
hij
Neef
hulpmiddelen
bi
een
16.66
Michard 500 meter 39.8 sec.)
KM.
340 069
per
I
HERME8DORF.
1
Later in den middag kwam hij in een stad.
i
t
te bereiken van 1000 K.M.!
I
I
Jimmy’s
NEGENDE HOOFDSTUK
PLANNEN
l
I
I
Vlug liep kapitein Gay naar het dek, gevolgd door
Hal en Mary. Opgewonden maakte de bemanning de
booten gereed. Een koortsachtige drukte heerschte
aan dek. Angst kenden de manschappen niet. Er was
rijke bult te behalen.
Hal mocht met de troepen mee en opgewonden wees
i
i
Met behulp van de techniek, die tenslotte ook
'door schoenen loopbaan enz.) de snelheid van
het hardloopen kan vergrooten En daar de
techniek voortschrijdt zijn er ook geen gren
zen. Reeds heeft men In Parijs een prijs be
schikbaar gesteld voor den vlieger, die er in zal
i
l
Te Szekesfehvar (Hongarije) heeft een werk
loos jongeman zijn vrijen tijd gebruikt om de
nietigste machine ter wereld te vervaardigen.
nJ. een electromotor van vier mm. lepgte en
twee mm. hoogte, dus niet grooter dan een
hutevUeg.
HU heeft vier maanden aan de machine ge
werkt met behulp van een eigen gemaakte mi
croscoop die 500 maal vergrootte.
overgelaten aan eenlge oudere matrozen en Tom, den
stuurman. De kapitein gaf voer het laatst zijn orders
om goed wacht te houden, daar een overval uit zee
altijd mogelUk was, en Uet zich In de laatste boot
naar de kust roeien, waar zijn mannan hem met on
geduld opwachtten.
Koningin Alexandra van Engeland, die van
geboorte een Deensche was, bezocht eens een
landbouwtentoonstelling in Devonshire. Nadat
zü verschillende zalen bezichtigd had, wendde
zij zich tot den voorzitter van de tentoonstel
ling en zeide:
„Niet waar, mijnheer de voorzitter, de beste
boter komt uit Denemarken?"
.Majesteit," antwoordde de voorzitter met
een elegante buiging: „Denemarken levert de
beste koninginnen, maar Devonshire de beste
boter."
Hoys
een
verroerd.
een
stil
on-
had f
Paar 1
hij zjjn zu^je de plek, waar de eerste boot het land
naderde. Angstig keek Mary toe. Ze begreep het
groote gevaar, dat allen liepen, maar als een flink
meisje, opgevoed in een ruwen tijd, door een vader
die geen vrees of angst kende, hield ze zich kordaat.
Veilig voor anker bleef het groote schip achter.
waren
Inter-
rljbewUsen en 33.435 internationale
.Durft u dat te zeggen! Denkt u dat ik zelfs
maar een minuut tevreden zou zün als Ik er
bulten bleef terwUl ze Gerry vermoord heb
ben. MUn eigen, lieve Gerry, de beste, liefste,
vriéndelijkste broer, dien een meisje ooit had.
De eenlge in de heele wereld, die hoorde bij
mij."
Jimmy hoestte; niet op zijn gemak. Loraine,
dacht hjj, was wonderlUk. eenvoudig wonderlijk.
..Luister eens." zei hj) onhandfg. ..Dat moet u
niet zeggen. Dat u alleen op de wereld staat....
al dien onzin, U hebt massa's vrienden
dfe maar al te blU zijn alles te doen wat ze kun
nen. BegrUpt u wat ik bedoel?"
MogelUk begreep Loraine het, want plotse
ling bloosde ze en om haar verwarring te ver
bergen, begon ze zenuwachtig te praten.
.Dat is afgesproken," zef ze. ,Jk zal helpen.
Niemand kan me daarvan afhouden."
,,En mU ook niet," zei Bundle.
Zjj keken beiden Jimmy aan.
.Ja," zei hü langzaam. „In orde dan.”
Ze zagen belden onderzoekend naar hem.
„Ik vraag me af," zet Jimmy, „waarmee we
moeten beginnen."
Door Jimmy’s woorden werd het gesprek
meer van practtschen aard.
.Alles te zamen genomen,” Bel hij. .hebben
we niet veel uitgangspunten. Fe:telük alleen de
woorden Zeven WUzerplaten En eerlijk gezegd
weet ik niet eens waar Zeven Wijzerplaten ts.
De beroemde componist Scarlatti had altijd,
wanneer hü werkte, zijn poes bü zich in de
kamer. Op een dag zat Scarlatti voor de plano
om een fuga te componeeren. De poes lag op
een stoel, maar opeens verhief zij zich en
sprong op het toetsenbord. Langzaam liep sü
over de toetsen. DaarbU werden de tonen G, B,
Es, Flss, B, Cis aangeslagen. Scarlatti was ver
rukt over de hulp van zün poesje, voegde er
nog een D bü. en had het thema gevonden voor
zün later beroemd geworden „Kattenfuga”.
het randje van zün stoel zitten,
luut of wat na en zei toen op ma
tigen effen toon:
,Er Is iets, dat fk geloof, dat Ik moet ver
tellen.’’
„Ja," zei Bundle aanmoedigend.
„Het gebeurde op den dag, dat Gerry Wade
gestorven is. Toen we op weg waren u net
nieuws mede te deelen.”
HU knikte tegen Loratae.
Bundle keerde zich luw Lo. alna.
„U wilde me juist vertellen.”
„O ja, eerst over den brief."
Ze sprak tegen Jimmy.
„Gerry heeft een brief achtergelaten. Lady
Eileen
..Bundle."
..Bundle heeft hem gevonden.”
Hoezeer de auto nog steeds het internatio
naal toerisme beheerscht en tot ontwikkeling
brengt, blijkt uit de JaarcUfers van den A N.
W. B. Toeristenbond voor Nederland. Deze
bond is, zooals gekend, de grootste automobl-
reed weg.
HU reed om een heuvel heen en de zee lag
vóór hem. een wUde blauwgrUze uitgestrektheid.
Er waasde een lichte mist over, en terwUl hU
Als onderdeel van de campagne ter bestrijding
van den clandestlenen opiumhandel heeft de
provinciale regeering van Foetsjau een deerzet
uitgevaardigd, waarbü het planten van papavers
met den dood strafbaar wordt gesteld.
Deze drastische maatregel is door de autoritei
ten noodlg geacht, teneinde een einde te maken
aan het planten van papavers, dat den laatsten
tüd zulk een omvang heeft aangenomen, dat de
rijstproductle er ernstig onder lUdt.
De regeering heeft een mlllloen exemplaren
van 1 decreet laten drukken en deze zullen door
middel van vliegtuigen over de geheele provin
cie worden verspreid.
„Ik
dat
keek, kon hü dien dichter zien worden. De jon
gen van 1 eetkarretje wist het weh
Hels minderde vaart en keek achter zich.
Er was niemand te zien. HU reed een veldweg
cp en parkeerde tegen een haag De kusUUn
lag daar nog geen honderd meter achter en 1
was er rotaachtig.
Vóór hU uit den wagen stapte, keek hü naar
de roerlooze ineengedoken gedaante, die tegen
de achterbank lag Het was Dudley Hovs, de
kamploen-zwmmer. die bü de polltie was ge
gaan en die achter hem en een belooning van
5000 dollar had heengereten. Dacht die kerel
dat hU op kon tegen dooven Plels, specialist in
't vervalschen van handschriften en zoo noodlg
moordenaar?
Op z’n gemak klom Plels over de haag heen en
wandelde naar den rand van de klip, een
steilte van wel 20 meter, en een rots daaronder.
Een mensch, die daar op neerkwam, werd ver
morzeld.
HU slenterde terug over t veld, rookte een
sigaret, stapte In z'n wagen, ging achteruit
naar den weg en reed voort. De nevel was heel
wat dikker geworden de mist kwam op. Heer-
lük die mistl Een dutvelsche lach krulde de
dppen van dooven Plels. HU kon er wel twee
aan, zooals dien Dudley Hoys. HU ging wat mak-
1'elUker zitten en toen hü bU een klein restau-
waren door het te laten paradeeren in een
keuralüf, dat rechtshistorisch overal wringt en
klemt. Dat Is een vergrüP tegen de geschiede
nis van het recht en onwaardig voor de folk
lore.
■y—x oove Piels reed hard, maar niet té hard.
I De motorpolitie In Nieuw-Schotland zou
allicht nieuwsgierig worden, als ze bin
nen in z’n wagen keek. Toen hü stopte, om
l?enztae bU te vullen, keek hU op z’n polshor
loge. t Liep tegen twaalven. HU moest ergens
iets eten.
Een paar muien verder stopte hü voor een
karretje, waar een jongeman eetwaren en kof
fie verkocht.
„Mooi weer,” sprak het jongmensch. toen hü
Plels bediende, .maar er komt mist op. Bent
u uit New-York? Wel eens in zoo*n mist ge
weest, hier?”
„Neen," zei doove Plels kortaf. HU wilde niet
praten. hü wilde eten en hü kon niet alle twee
tegelUk doen. Hü kon niet hooren, als hü den
spreker niet In t gezicht keek.
„Ja. die mist," zei de jongeman weer; „t is
alt een goraünl dat voor je oogen getrokken
wordt en 1 komt vlug op.”
Plels kwam een beetje tos.
„Hoe vlug?’’ vroeg hü.
„Bü de kust in een paar uur en dien kant
gaat u op. Voor uw plezier op reis?"
„Ja," zei Plels.
MIst? Net wat hü hebben moest. Hü had er
niet eerder aan gedacht. De maan verlichtte de
nachten en Iedereen scheen 's nachts te rijden
listische organisatie hier te lande; 40.000 auto
rijders zün lid. In het afgeloopen jaar ver
strekte de A. N. W. B. aan zün naar het bui
tenland reizende leden niet minder dan totaal
135.283 grensdocumenten. Daarvan
32.876 triptieken. 29184 carnets, 37 206
nationale
autobewüzen.
Ondanks de crisis blüft het verkeer per auto
(welke trouwens steeds meer voor zakenreizen
en niet alleen voor toeristische reizen gebruikt
wordt)) toenemen, ook internationaal; de bo
venstaande cüfers zün b.v. weder eenlge per
centen hooger dan die over 1933. Merkwaardig
is, dat het aantal in gebruik zUnde carnets (de
documenten voor groote reizen door meerèere
landen) steeg met niet minder dan ruim 9 pet.
Met de intrede van het nieuwe jaar heeft
China een nieuwen kalender op Westerschen
grondslag aanvaard. Na hiertoe vele jaren
vruchtelooss pogingen te hebben aangewend, te
de Chlneesche regeering er tenslotte in ge
slaagd de bevolking er toe over te halen, om
den Westerschen Nieuwjaarsdag in acht te ne
men In plaats van het oude Chlneesche Nieuw
jaar.
Dit was afhankelUk van de maan en dus ver-
anderUJk. De rustdag kon vallen op een wille-
keurlgen dag tusschen eind Januari en laat
In Februari.
Het Chlneesche Nleuwejaar was de eenlge
vacantledag die de lieden, die zeven dagen
per week werken, kenden. Groote zakenlieden
hielden dan 10 of 14 dagen vacantie en zelfs
de kleine werkman hield 2 of 3 dagen rust.
Men nam aan dat met het Chlneesche Nieu
we jaar alle schulden vereffend waren; men
droeg zün beste kleeren en maakte feest, voor
al met vuurwerk. Heel spoedig na de revolutie
van 1911, heeft het Jonge China getracht den
kalender te wüzlgen, maar de conservatieven
wilden daar niet aan. Binds 1928 heeft de re
geering van Nanking getracht het Chlneesche
Nieuwe jaar te doen plaats maken voor het
Gregorlaansche en strenge orders werden uit
gevaardigd dat het eerste niet meer In acht
mocht worden genomen.
Maar toen generaal Tsjang Kal Sjek In 1929
met het Chlneesche Nieuwe Jaar op de regee-
rlngsbureaux te Nanking controleerde of aan
de bepalingen de hand werd gehouden, be
merkte hü, dat er niemand aan het werk was
en dat de oude traditie gehandhaafd bleef.
Thans hebben de hervormers eindelük ge
wonnen en schUnt*Bet Chlneesche Nieuwe Jaar
dood te zün.
De vraag werpt zich op of de maximum snel
heid reeds te bereikt. In verscheidene takken
van sport schünt zulks het geval te zün; daar
bestaan de records reeds jarenlang. In andere
daarentegen worden zü voortdurend opgevoerd, rant kwam, ging hü daar binnen om te eten.
------ - Ii.J L.J.
,waar hü liever uit was gebleven Maar hü had
een politie-auto achter zich gehad en wilde
geen argwaan wekken door een omweg te ma
ken. HU was dus maar doorgereden en stond
nu In een zijstraat, wachtte en keek, welken
slagen als eerste een gemiddelde uursnelheid kant de politle-auto opging Die bleef voor een
restaurant staan.
Maar In leder geval kunnen we niet goed die
heele buurt huis voor huis afzoeken."
,Dat kunnen we wel,” Bel Bundle.
,Uu ja. misschien zouden we het desnoods wel
kunnen, al ben Ik daar niet zoo heel zeker
van. Ik stel me voor dat het een dichtbevolkte
wük is."
..Dan is er nog de plaats waar Ronny dood
geschoten werd. Daar konden we nasportagen
doen. Maar de politie doet waarschijnlük alles
wat wü zouden kunnen doen en veel beter ook."
„Na Gerry’s dood deed Ronny verdui
veld raar. Ik kreeg toen den mdruk. dat
hü vermoedde, datenfin dat er een misdaad
In het spel was. Ik dacht dat hü het we! tegen
den dokter zou zeggen. Maar nee, hü zinspeelde
er zelfs niet op. Dus dacht ik dat Ik me ver
gist had. En naderhand scheen het heusch
een heel duidelük geval. Ik dacht dat mün ver
denkingen onzin waren."
..Maar denkt u dat Ronny toch verdenkingen
Jimmy knikte.
.Dat denk ik nu tenminste. We hebben hem
immers geen van allen meer gezien. Ik geloof
dat hü op zün eentje de zaak onderzocht
dat hü probeerde de oorzaak van Gerry's dood
te vinden en sterker. Ik ge’.oof dat hü die vond.
Daarom schoten die ploerten hem dood. En
toen probeerde hü het mü te laten weten, maar
kon de woorden er niet uit krijgen.
„Zeven WUzerplaten," zei Bundle en huiverde
Uchtelük.
„Zeven WUzerplaten.” zef Jimmy ernstig.
.Daar kunnen we In teder geval op door gaan."
„Bundle word fk gewoonlük genoemd. U
hebt Bill Everslelgh waarschünlük wel eens over
me hooren spreken."
„O, Ja natuurlük,” zei Jimmy, terwUl hü
trachtte zich In de situatie terecht te vinden.
„Gaat u zitten en laten we een cocktail ge
bruiken of iets anders.”
Maar de belde meisjes bedankten.
..Eerlük gezegd,” vervolgde Jimmy, zben ik
pas op.”
„Dat zei BUI ook.” merkte Bundle op
zei hem, dat Ik naar u toeging en hü zef
u nog niet op zoudt zün.”
,JNu, Ik ben nu toch op,” zei Jimmy aanmoe
digend.
„Het gaat over Gerry.” zei Loraine. ,En nu
over Ronny."
„Wat bedoelt u met .En nu over Ronny.”
Hü werd gisteren doodgeschoten.
„Wat?” riep Jimmy.
Bundle deed voor den tweeden keer haar ver
haal. Jimmy luisterde als tn een droom.
„Die ouwe Ronny doodgeschoten,” mompelde
hü. „Wat te dat toch voor een verduvelde
historie!"
Hü ging
dacht een i
uit.
„Jlmmy luisterde ten zeerste geïnteresseerd.
HU hoorde voor het eerst van dien bnef.
Loratoe nam hem uit haar taschje en gaf hem
aan Jimmy. HU las hem en keek haar joen
aan.
„U kunt ons hier helpen. Wat wUde Gerry
dat u vergat?”
Loraine’s voorhoofd rimpelde tech van ver
warring.
,Det ik aoo moeilük o<n me dat nu preeles
te herinneren. Ik opende bü vergissing een brief
van Gerry. Hü was op goedkoop papier ge
schreven, herinner fk me. met zeer onduidelijk
schrift. Bovenaan stond een adres in Zeven
WUzerplaten. Ik bemerkte dat hü met voor mü
bestemd was dus stak ik hem terug In de
enveloppe zonder hem te lezen.**
..Heusch?” vroeg Jlmmy heel voorzichtig. Voor
het eerst lachte Loraine.
,,Ik weet wat u denkt en ik geef toe, dat
vrouwen inderdaad nieuwsgierig eün. Maar weet
je. hü zag er heelemaal niet interessant uit,
het was een lijst van namen en datums."
„Namen en datums." sel Jlmmy Deineend.
(Wordt vervolgd)
ATT T A °P dlt blad zlJn lnEevolge de verzekeringsvoorwaarden tegen LJ1 *7^0 levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door 7^X0 bW een on»eval met E* OCÏ/T bü verlies van een bana
t| ZA 1 1 11 ongevallen verzekerd voor een der volgende ultkeerlngen r g ij We" verlies van beide armen, beide beenen of belde oogen JT WWe" doodelijken afloop 1. 4MWWe" een voet of een oog
,.In den wagen zei Ronny Iets tegen me. Dat
wil zeggen hü begon me Iets te vertellen. Er
was iets dat hü me wilde zeggen en hü begon
ermee en toen zeide hü dat hü door een belofte
gebohden was en niet verder kon gaan.”
„Gebonden door een belofte?” zei Loraine
nadenkende.
.Dat zei hü- Natuurlük drong tg toen niet
meer aan. Maar hü deed den heelen tüd raar
grappig. Dat zegt hü trouwens. En dan is er
nog iets: zün bezorgdheid dat u maar moest
vergeten wat hü u gezegd had. Daar kan slechts
één reden voor zün tndien dit genootschap
vermoedde dat u iets van hun werkzaamheden
wist, zou u ook in gevaar zün. Gerald besefte
het gevaar en hü was vreeselük bezorgd
voor.... u.”
Hü zweeg en- vervolgde toen rustig.
„Ik vrees dat we allemaal gevaar zullen
loopen.als we er mee doorgaan."
„Als?" riep Bundle verontwaardigd.
„Ik bedoel jullie tweeën. Wat mü betreft, dat
is een ander geval. Ik was de vriend van dien
armen Ronny.”
Hü keek Bundle aan.
„U hebt uw aandeel gedaan. U hebt de bood
schap overgebracht, die hü me zond. Neen,
houdt u er om ’s hemels wU buiten, u en
Loraine."
Bundle keek vragend naar het andere meisje
Zü had al een vast besluit genomen maar zü
Uet er op dat oogenblfk niets van blüken. Zü
wilde Loraine Wade niet dwingen tot een ge-
vaarlüke oMernemng. Maar Loraine’s gezichtje
werd rood van verontwaardiging.
13
„Ik vraag me af of ik door den bovengenoemden
prikkel gedzwen soms een advertentie In de
krant gezet heb voor een kindermeid of tets
«tergelüks-
Stevens knikte.
„Twee meisjes, die daar op komen. Dat lükt
me vreemd. Ik zal voortaan „Mosterd en
Veldsla" schuwen. Dat is een goed woord
Stevens, schuwen; dat kwam Ik laatst tegen fn
*en krutewoordenpuzzle en het viel in mün
■naak."
Onder het praten kleedde Jlmmy zich vlug
*an. Na tien minuten kon hü zün onbekende
gasten te woord staAi. Toen hl) de deur van
*ün zitkamer opende was de eerste die hü zag
een donker slank meisje dat nü absoluut niet
kende. Ze stond tegen den schoorsteen geleund.
Toen keek hü naar den grooten. leéren fauteuil
®n zün hart klopte sneller. Loraine I
Zü stond op en begon te spreken eerst een
beetje zenuwachtig.
„U zult wel heel verwonderd zün mü te zien
Maar ik moest komen. Ik zal het aanstonds uit
eggen. Dit te Lady Eileen Brent"
Er is nog een tweede merkwaardigheid mis
schien wel de belangrijkste. 8. zegt nJ. ('en hü
citeert nog rt*eds den heer van der Ven), dat
de „tlendpllchtlge" boeren persoonlijk de mees
tersgarven aanwüzen en daarin ziet de folklorist
(bedoeld zal zün: de heer va® der Ven) een
laatste herinnering aan vroegere contact-ma-
gie. Immers eerst dan mogen de schoven opge
laden worden, wanneer de eigecaar o( eigene-
ree van *t veld deze met den vinger aangeraakt
heeft. Magie te goed op weg een slagwoord
te worden, niet enkel In de folklore, doch ook
In de rechtsgeschiedenis. We ontkennen aller
minst de beteekente van het magische, dat zoo
vaak uit den brand kan helpen waar andere
verklaringen te kort schieten. Overschatting
daarentegen "an het begrip magie kan er
slechts toe leiden, dat het vroegtijdig in dte-
crediet raakt. Er ligt zeer zeker iets aantrek-
kelüks in, het geheimzinnige binnen te halen tn
de spheer van een of andere wetenschap
't Geheimzinnige heeft o.L geen pas, waar hit
gaat om nuchtere voorschriften als dtt waarbü
de tiendheffer (laat het dan voor Hengelo de
tlendpllchtlge zün), de belanghebbende dus,
persoonlük of door een plaatsvervanger aan-
wüst welke schoof hü bü het tienden als de
eerste beschouwd wenscht te teen. Kan dit aan
wüzen geschieden op doeltreffender, zekerder
wüze dan door de bewuste schoof aan te ra
ken? Trouwens de werkelükheid zal veelal zóó
zün, dat ter precteeering van de meestersgar-
van het vastgrüpen ervan wel het eenlg af
doende middel zal zün. We zouden büna het
ondeugende voorstel willen doen: het da® maar
eens te probeeren enkel door aanwüzing op
eenigen afstand aan den ophaler der tiendgar-
ven duidelük te maken, welke bedoeld worden I
Men wilde slechts zakelüke. nuchtere zekerheid;
men wilde geschillen voorkomen. Typisch wordt
ons dit In het landrecht van Montfort (1606)
gedemonstreerd, waar het voorschrift omtrent
het nemen der tienden om inhoudt, dat dit
..nehmen” op klaarlichten dag moet geschie
den: „bei schoenen dage, dat men slehen kan
wat gescheuchtt"Bevredigt de koele feitelijk
heid niet, dan lükt ons de greep naar het sym
bolische de voorkeur te verdienen boven dien
naar het magische. Is het de tiendheffer, die de
schoof aanraakt, dan zou hü daarmede kun
nen uitdrukken, dat hü het aangeraakte In be
zit wil nemen (de „Handanlegung”). Gaat de
verrichting uit va® Aen tlendpllchtlge dan
raakt zelfs het symbolisme mln of meer In de
knel, maar dat komt omdat in de gemaakte
veronderstelling de Hëngelo’ache folklore ten
deze niet zuiver historisch georiënteerd te.
We stappen hiermede af van dit nlemandal-
letje.
s er iets sensationeels gebeurd In het lande-
lüke Hengelo fG.)’ Hadt gü er behoefte
aan. lezer? Dan spüt het ons voor u, maar
in Hengelo (G.) gaat het leven zün gang vreed
zaam, rustig, harmonisch 't Is dan ook maar
een opspraak In rechtshistorisch opzicht, waar-
^7 waarvan de ondertitel zulk een schreeuwend ge
wag maakt.
Wat is er dan aan de hand?
Tn dit blad van 3 Januari schreef S. over
een „eenlg" gebruik in ons land, zulks naar
aanleiding van een „boekake" van den heer D.
J. van der Ven met den meer curieusen dan
ranakelüken titel .Dank voor stank bü dosnl-
mee”. En den dag daarop komt S. terug op
zün beschouwingen, omdat de heer van der
Ven het In zün „boekske" heeft over c<e zg.
„meesters- of metetergarven."
Wat we daaronder hébben te verstaan, wordt
ons door 3. verduldelükt door te dteeren wat
de heer van der Ven daaromtrent vertelt. De
aanhalingen zullen, naar we veronderstellen
volkomen de bedoelingen des schrijvers weer
geven. We begrepen er uit, dat men In Hengelo
(G.) van meestersgarven spreekt, omdat uit de
opbrengst van deze „garven” de kosten van den
schoolmeester, geheel of gedeeltelük. bestreden
worden. De juistheid dezer verklaring is wel
niet voor betwisting vatbaar. Andere verkla
ringen liggen niet zoo voor het grijpen, zün
ook niet zoo logisch. Maar in hetgeen de heer
van der Ven nu verder omtrent deae garven
zooal „vertelt", komen toch enkele heel merk
waardige dingen voor, merkwaardig vooral
voor de rechtshistorici. We herhalen: dat we
van de veronderstelling uitgingen, dat de aan
halingen van S. volkomen juist weergeven wat
de heer Van der Ven in zün .Dank voor stank
bü dominee" zegt.
Wette curiosa we bedoelen? Wri deae twee
Boven zün latere beschouwing plaatst 8. als
titel: Meestersgarven en tiendrecht. Nu lezen
we verder*; dat het tiendrecht weliswaar afge
schaft te. 8. citeert hier wat dé heer van der
Ven „vertelt”. En inderdaad de Tiendwet van
1907 heeft deze stoutmoedigheid op haar ge
weten. Verder lezend blükt, dat er In Hengelo
(G.) thans nog „tlendpllchtlge” boeren zün. Ge
volgtrekking: er heerschen in het landelüke
Geldersche plaatsje rechtstoestanden, waarvan
elk weldenkend mensch meende, dat ze sedert
de Tiendwet voor goed tot de geschiedenis"
zouden behooren. Laten we vooropstellen, dat
we omtrent het voortbestaan der tiendpllch-
tigheid te Hengelo (G.) persoonlük eenigen
twüfel koesteren, al kan de bestudeering der
Geldersche rechtshistorie van veel Illusies ge
nezen. Om waar te ziin. zou t werkelük (we
zeggen met onnet niet: te mooi, maar) te
merkwaardig zün.
Doch ter zake. a
*t Eerste curiosum is dit, dat de „Tlendplicht'.-
ge" boeren ons worden voorgesteld als de per
sonen, die de scherven aanwijzen. Dit te wel
erg zonderling en ongebruikelük. Bü het elgen-
lük tiendrecht Ir-mers geschiedt de aanwüzrre
juist door de® tiendheffer of door Iemand van
«ünentwege en niet door den tiendpllchtl-
ge. Prof, de Blécourt 'Kort begrip, blz. 264)
schrijft: ,De tiendheffer (of zün tlendpachter)
mocht zelf de schoven uitzoeken, d wz. de eer
ste schoof, bü welke hü zou beginnen te tien
den; had hü deze aangeweae®, dan moest hü
ook van deze af regelmatig de tiende nemen.”
Te dien einde moest de tlendpllchtlge aan den
tiendheffer de „wete”, of. zooals het elders
heet: de .advertentie" doen, d wz. aanzeggen,
dat de schoven te velde „in de kassen" (men
boude ons deze Llmburgsche uitdrukking ten
goede) stemden, zoodat het tienden kon plaats
hebben. Vóór dien tüd mocht de tlendpllchtlge
geen schoven van het land weghalen, „opdat
zoo lezen we In een oude rechtsbron die
heer niet vercort en werde In zyne gerechtlch-
heyt". Voorkomen van opzettelüke benadeeling
was oJ. juist de drijfveer bü de toekenning var
het aanwüzingsrecht aan den tiendheffer. Dat
lag ook wel In de rede. In Hengelo (G.) te de
toestand nu precies omgekeerd. Of men In de
Hëngelo’ache meestersgarven een voortzetting
mag zien van het vroegere tiendrecht, te op
dien grond reeds aan gerechtvaardigde® twüfel
onderhevig. Zouden de garven wel lets met ‘t
tiendrecht te maken hebben? Hebben we niet
meer reden In deze „offergaven” te zien een
uiting van goedheid, va® mededeelzaamheid,
van reverentie der geloovlgen tegenover den
geestelüken herder (dominee of pastoor)? In
Limburg zün er nog genoeg plaatsen (vóór den
wereldoorlog zeker!), waar de pastoor zeer goed
weet, welke heerlükheden hem in slachtmaand
te wachten staan. Maar elke gedachte aan
tlendpllchtlgheid is daaraan vreemd. Heeft men
In Hengelo (G), toen men het gebruik der
Uneestersgarvec” wederom Invoerde, het tiend
recht niet voldoende begrepen, heeft men schün
van wezen niet” voldoende onderscheiden? Heeft
men een au fond vrijwillige schenkingsdaad
met ten onrechte ingekleed in den zakenrech-
telüken vorm der tiendplichtigheid? We wagen
deze veronderstelling. En din wordt ook be-
grüpelük, dat in Hengelo (G.) niet de tiend
heffer. maar de tlendpllchtlge zelf de schoven
aanwüst. t Zou van weinig füngevoellgheid ge
tuigen. indien de aanwüzing anders geschiedde.
We juichen van harte toe alle pogingen om
oude gebruiken te behouden. Is onze suppositie
juist, dan betreuren we het echterveel meer
dat men hier een oud gebruik heeft willen be
ta Nieuw-Schotland. Mist had hü juist noodlg.
De jongeman praatte maar door, nog over
Nieuw-Schotland, maar Plels lette niet meer
op z’n lippen.
„Ik ken genoeg aardrükskunde,” zei hü en
Een der diepste verlangens van den mensch
is wel zich zoo snel mogelük voort te bewegen,
hetzü op den beganen grond, hetzü in het
water of ta de lucht. De verwezenlüklng van
dien wensch komt steeds dichter bü. RU wiel,
motorfiets, auto, schip en vliegtuig worden da-
gelüks verbeterd, steeds met het ééne doel:
sneller! Ze razen om de aarde. Wedstrijden In
de lucht, wie had eenlge jaren geleden aan de
mogelükheld daarvan gedacht? Op het oogen-
bllk worden races ate van Londen naar Mel
bourne, om de geheele aarde voorbereid.
Tot nu toe is de Itallaansche vlieger Agello
de .snelste mensch”. Zooals men weet bereikte
hü met zün toestel een gemiddelde uursnelheid
van 709 K.M. Maar dat te nog niet vlug ge
noeg. ZUn wereldrecord moet worden verbeterd,
men bouwt stratosfeervliegtulgen, die nog snel
ler zullen zün, men construeert raketten, waar
mede menschen zullen kunnen worden wegge
schoten
En daarbü, wü. armzalige voetgangers, met
onze vüf zes KM. per uur
Hoe snel is de mensch. als hü van de hem
ten dienste staande hulpmiddelen gebruik
maakt?
KUken wü naar de wereldrecords.
De snelste hardlooper, Tolan, doet over de
100 meter 103 sec. Het zou onjuist zün deze
cüfers in uurkilometers om te rekenen, evenals
dit het geval ts met de prestatie van Agello.
Want evenals de hardlooper slechts 10 seconden
heeft geloopen en niet 1 uur, te ook de tüd van
Agello slechts berekend en gemeten over eenlge
kilometers.
De eenlge Juiste methode om de verschillende
snelheden, door menschen bereikt, met elkaar
te vergelüken, te ze te herleiden tot een se
conde. De vraag moet dus luiden: welken af
stand heeft de mensch in één seconde afge
legd? Alleen op deze wüze kan zü juist worden
beantwoord.
Berekent men de aan het eind van 1934 be
staande wereldrecords om tot één seconde dan
krügt men de volgende lüst, welke wü vonden
in de ..Prager Presse”, waaraan een en ander
Is ontleend.
Zwemmen (Johnny WeiszmtUler 100 meter
57.4 sec.) 1.74 meter.
Hardloopen (Tolan 100 meter 10.3 sec.) 9.7
meter.
Schaatsenrijden (Egnestangen 500 meter 42.5
seconden) 11.74 meter.
Paardrüden (1000 meter 1 minuut)
meter
Wielrennen
16.77 meter.
Skiloopen (Gasperl 1363 K.M. per uur) 37.86
meter.
Motorboot (Gar Wood 1995 KM. per uur)
55.416 meter.
Motorrüden (Henne
uur) 6835 meter.
Autorijden (Campbell 438.496 K.M per uur)
131.8 meter.
Watervliegtuig (Agello 709.202 K.M. per uur)
197 meter.
Het duurde een uur, vóór de politie-auto ver
der ging, maar Piela was rustig gebleven waar
hü was. Geduld en list hadden hem een heel
eind gebracht. List had hem er toe gebracht,
een vluggen wagen te koopen en Dudley Hoys
te lokken naar de boot voor Boston en Nieuw-
Schotland; geduld had hem eindelük de ge
legenheid gegeven, z’n achtervolger te bedwel
men en mee te nemen voor een ritje.
De mist was dik, toen hü terug reed naar de
kust. Het was gevaariük voor Iemand, die doof
was, maar hü beklaagde er zich niet over. Zoota
mist was voor hem een groote bof.
Het leek hem een eeuwigheid toe, vóór hü
den veldweg weer bereikte, en toen hü ar wbs,
begon hü sich
te haasten. Dud- r"*”'”"
hcyh l De vat op
maal verroerd, j
Plels bleef een de rOtSCn j
oogenbllk
staan en
derzocht nog even de kleeren en de Bakken van
z’n slachtoffer, waarbü hü een ontdekking
deed. De detective had z’n zwempak aan.
Dudley Hovs was blükbear van plan geweest
een ochtendbad te nemen Goed zoo. hü mocht
dutken en een bedcostuum geeft heel weinig
aanwüzlngen. Hü trok den bewustelooee alle
andere kleeren uit en stopte ze onder de haag!
Doove Plels maakte voort. Er kwam een auto
langs den weg. maar hü zag het niet. De mist
verborg alles. Hü nam z’n slachtoffer op^n
wankelde onder z’n gewicht, toen hü zich
voortrepta naar de kloof. Hü keek scherp waar
hü de voeten zette, tot hü den scherpen rand
zag.
Juist op dit oogenbllk mompelde de bewus-
telooze iets en stribbelde tegen. Maar Plels
nam hem op met een uiterste krachtsinspan
ning: z’n last ging over den rand van de Utp
en verdween in den dichten grüzen mist. Daar
beneden waren de rotsen.
Doove Plels sliep, toen de politie dien nacht
z’n kamer binnen kwam Hü ontwaakte uit
een diepen slaap en staarde naar Dudley Hoys
die voor hem stond, alsof hü een spook was.
,Je hebt me een prachtkans gegeven Hela."
zei de detective, „door me m’n kleeren uit te
trekken. Van koud water komt een mensch di
rect bü."
.Jdaar.... maar.... de rotsen,’’ stamelde de
misdadiger, verbaasd en versuft.
.De rotsen?" herhaalde Dudley Hoys.
Hü begreep bet niet en keek z’n collega’s
K^n. Ze spraken vlug, maar Plels lette niet op
hun lippen. Hü was geheel van streek.
„Ik heb ze toch gezien,” mompelde hü.
.groote rotsen, in de diepte, wel een meter of
twintig."
De detective had naar z’n metgezellen staan
luisteren.
„O juist,” lachte hü grimmig, .Je dacht, du
je me op die manier van kant kreeg. Ze ver
tellen me daar juist, dat die rotsen net als mes
sen zün, als 1 eb te, maar de vloed Is nergens
zoo hoog als hier. Het wks vloed, toen Je me
over den kant wipte, en Ik was nog geen twee
meter gevallen, of ik had water. En nu nemen
we je mee, Plels, Je bent er voor jaren bü-”
