Eenheid- of partijenstaat?
Medische kroniek
Het Nederlandsch
Effectenbezit
HONIG'S BOUILLONBLOKJES thans voor lOct
SCHEPEN IN DE VAART
SNIP"EN„STUrVESANT"
F
ZATERDAG 19 JANUARI 1935
IDEEËN
Spiritisme
Noodtoestand in het
hotelbedrijf
De beurswaarde geweldig gedaald
sedert 1929
Comité van Actie
Spoorwegen bezuinigen
Waarom de „Snip” zweeg
Uren van spanning
Uit trein gesprongen
DR. J. B. HUBRECHT
Besprekingen zijn uit
gesteld
Afschaffing tweede klasse in de
goedkoope treinen
Met klewang er op los
geslagen
Arrestant by poging tot ont
vluchten gewond
Tot elf jaar gevangenisstraf
veroordeeld
Nederlandsche delegatie zal eerst
in April naar Amerika
vertrekken
Comité van actie ingesteld tot het
verkrygen van verbetering
i
Prachtige hulp van het schip aan
het vliegtuig
n
h
f
Pz. Coen” en „Edam” zullen
vertrekken
Restaurant DORRIUS
handelsonder-
Industrie-
en
wU
Aan
(in tnillioenen guldens)
vaten.
307
306
366
93
83.8
LIBRA
6853
6343
521
4.48
4.84
Omtrent de rol. die de „Stuyvesant” vervulde
tüdens de reis van de „Snip”, werd tot dusverre
weinig vernomen In een onderhoud met den
kapitein van de .Btuyvesant” vernam de Aneta-
correspondent te Paramaribo daaromtrent in
teressante bijzonderheden.
Op onze vraag, of de verbinding met de „Snip"
niet geruimen tijd onderbroken was. vernamen
wU van marconist Weber het volgende:
regeld toegezonden aan de „Snip” en ook goed
ontvangen.
laatstgenoemd artikel ontleenen
volgende opstelling:
De werkzaamheden aan de overspanning voor de Waalbrug te Nijmegen bij de
N-V. Werkspoor te Utrecht
en
van
4 20
4.54
7336
6786
3130
7035
293
3.48
Naar wij vernemen zal het locomotlefdepót
Winschoten, ingaande 4 Februari as, worden
opgeheven. Dit zal tengevolge hebben dat een
25-tal beambten, machinisten, stokers en poet
sers naar elders moeten worden verplaatst.
Thans sullen, naar wij vernemen, in verband
met het verminderde gebruik, den komenden
zomer In de goedkoope treinen, die tot dusverre
bestonden uit tweede en derde klasse-rijtuigen,
de tweede klasse-rijtuigen niet meer loopen. Er
sullen dus voor die treinen ook geen tweede
klasse-plaatsbewijzen meer worden uitgegeven.
Zooals men weet Is In verband met het ver
minderde vervoer in de eerste klasse, reeds op
eenlge lijnen, zooals Utrecht-Lelden. die klasse
in de treinen afgeschaft.
Een deel van de Radlo-kamer was Ingericht
als navlgatie-hut, waar alle kaarten en Instru
menten waren om elk oogenbllk volledige nau
tische gegevens te verstrekken. Dit was het spe
ciaal werk van den derden stuurman Piket (soon
van kapitein Piket) die eenlge weken heeft ver
toefd in de Bilt, om speciaal een studie te
maken van de meteorologische gegevens, welke
de luchtvaart eiacht. Die gegevens werden re
miss tanden
het
3153
3642
„Chr. Huygens”,
van Batavia
van
ver-
Ter vervanging van het 8. 8. .Johan de Wltt"
zal de .Jan Pieterszoon Coen” van de Stoom
vaart Mij. „Nederland”, naar het „Volk” mee
deelt, 5 Juni as. naar Batavia vertrekken, om
op 16 Aug. terug te worden verwacht.
Volgens een Reuter-telegram uit Rio de
nerto is dr. J. B. Hubrecht. Nederlandsch
zant bü de Brazlllaansche regeerlng. onder
scheiden met het grootkruis van hot .Cruce
Rio do Bul**.
4. Gemidd. koers
5. Gemidd. rende-
mentsperc. over 1
6. Idem over 3
1. Nom. waarde
3. Koersw. p. 1 Mei
3. Totaal dlv. of
rente over 1934
Vrijdagmiddag hield de Nederlandsche Bond
van Werkgevers in het Hotel-, Restaurant- en
Cafébedrijf (Horecaf) In het American Hotel
te Amsterdam een vergadering van het Hoofd
bestuur met den Algemeenen Bestuursraad, af
gevaardigden van de afdeellngen.
De heer Th. K van 8tlgt opende de verga
dering. wees op de groote belangen, die het
hotelbedrijf voor ons land heeft en noemde drie
punten van actie:
tegen de flnancieele en moreele lasten van
gemeenten en overheid;
tegen de onredelijke en ongemotiveerde prjjs-
afbraak van sommige bedrijfsgenooten
tegen oneerlijke concurrentie van derden.
Daarna werd de bespreking van het door den
accountant J. P. de Haan samengesteld rapport
aan de orde gesteld.
Dit rapport betreft het tweede bedrijfs-eco-
nomlsche onderzoek van Horecaf-bedrijven.
Het ondersoek liep over 113 bedrijven, waar
van 87 jaar-ondememlngen en 25 selzoen-onder-
nemingen
Uit dit rapport bleek, dat de omzetten sedert
1930 onrustbarend terug zijn geloopen en dat
het niet is te voorzien, dat deze teruggang in
de naaste toekomst tot staan zal komen.
Door de sterke omzetdaling zijn de lasten,
die een constant karakter dragen, in vele geval
len niet meer op te brengen. Dit heeft geleid
tot belangrijke kapitaalsverllezen en ondermij
ning der bedrijven.
Verbetering zou slechts te verkrijgen zijn
door:
Verlaging van belastingen, accijnzen en tarie
ven van overheidsdiensten;
verlaging van den rentevoet;
bescherming van de leden van Horecaf tegen
oneerlijke concurrentie en nadeelige economi
sche maatregelen
Behalve gewone waarnemingen, zouden ook
ballonwaarnemingen daarbij een groote rol ver
vullen. Deze ballons in verschillende kleurver-
lichtlng worden opgelaten met behulp van
waterstof. Zij worden gevolgd door de theodoliet
en kunnen tot aanzienlijke hoogte stijgen. De
grootste hoogte is daarbij geweest zesduizend
meter. Door deze ballons kan men nagaan waar
het wolken-,.plafond” begint, wat op verschil
lende hoogte de windrichting is, de kracht van
den wind. enz. De aldus verkregen gegevens
worden overgeselnd aan het vliegtuig, dat nu
weet welke wind waait op verschillende hoogden.
Men kan het hebben, dat in de benedenste
luchtlagen de passaatwind overheerscht, terwijl
op zekere hoogte de ballon met snelheid den
tegenovergestelden koers volgt.
De .Btuyvesant” had instructies van hare
Directie om op alle wijzen de „Snip” behulpzaam
zijn door waarnemingen, tijdseinen, eventueele
hulp bij ongevallen, enz.
Obligatién Aandeelen
1929 1934 1929 1934
KOETARADJA, 18 Jan. (Aneta) De Moesa-
pat, een Inheemsch Rechtscollege veroordeel
de A„ die een aanslag pleegde op de heeren
De Wilde en Wiersma, tot elf jaar gevangenis
straf zonder aftrek van preventieve hechtenis.
(Op 11 Mei 1934 viel de Atjeher de belde
Europeanen met een klewang aan. omdat zij
naar zijn zeggen .soesah" in zijn kampong ver
oorzaakt hadden. Red.)
Het defect zijn van een der zenders op de
„Snip", verhoogde niet weinig de spanning In
de radlokamer op de .Btuyvesant." Men mocht
geen minuut laten voorbijgaan zonder inge
spannen te luisteren naar de .Bnlp”. In geval
zij in nood mocht komen te verkeeren, zou zij
wellicht nog enkele tikken kunnen geven, die
men moest zorgen op te vangen, om maatrege
len te nemen voor assistentie.
Flink gebruld, leeuw! zal ieder aanstonds na
het lezen van deze mannentaal zeggen. Ver
moedelijk zijt ge ook nieuwsgierig, waarde lezer,
wie hier aan het woord is. Wij zullen het u zeg
gen, omdat gij het in geen tienen zoudt raden,
maar vreezen, dat gij ook daarna niet veel wij
zer zult zijn geworden. Bovenstaande regelen
vormen het begin van een vier kolommen lang
artikel, aanvangend op de eerste pagina van het
eerste Januarinummer 1935 van „Hier Dinaso!”
strijdblad van het Verbond van Dletsche Na-
In één woord, een uiting
Onze vraag, of aan boord van de .Btuyve
sant" bekend was, dat de .Bnlp” een oogen-
blik In groot gevaar verkeerde, door hapering
in den gasoline toevoer, werd ontkennend
beantwoord.
Met geen woord is daarvan door de .Bnlp"
gewag gemaakt aan de .Btuyvesant."
w-w yU beginnen ditmaal met een
Vy daar wjj ons nagenoeg nooit aan aan-
halingen van anderen bezondigen ver-
geve men ons, dat wfj dezen keer om een be
paalde reden aandacht vragen voor een ander.
Vooraf echter zeggen wij U: ga stevig zitten
en lees dan het volgende:
Ook de ..Edam” van de Holland-Amerika
Lijn, sedert Januari 1932 te Rotterdam opge
legd. zal 26 Februari als vrachtschip naar New-
York vertrekken.
Het maandoverzicht van de Amsterdamsche
Bank bevat een artikel van den accountant I.
Roet Jzn., waarin wordt aangetoond hoezeer t
Inkomen uit Nederlandsch effectenbeait is
achteruitgegaan.
Is het eeneraUds jammer, dat door de gebrek
kige radio-verbinding niet volledig succes werd
bereikt, de „Btuyvesant" heeft zeker geen enkel
middel onbeproefd gelaten om de assistentie
te verleenen die de Directie van de K. N. 8. M.
haar had opgedragen. Onmlddelljjk na de
landing In Suriname, seinde dan ook com
mandant Hondong, om dank te betuigen voor
de prachtige hulp welke de .Btuyvesant" had
geboden, een dank waarbij de heer Bouman
zich namens de Directie der K. L. M. aansloot.
Den Interessante reis, welke ook werd mee
gemaakt door den bekenden kunst- en portret
schilder Llchtelyn (thans in Paramaribo ver
toevend) die oa. een schilderstuk maakte van
enkele der gebruikte Instrumenten voor de
subtiele ballonwaarnemlngen.
Tot omstreeks negen uur des avonds wer
den geregeld berichten ontvangen van de
„Snip”. Daarop volgde plotseling een stilte.
Daar men aan boord van de ..Stuyve-sant”
wist, dat een der Radiozenders niet In beste
conditie verkeerde, vermoedde men, dat dit
de oorzaak was. dat geen berichten verder
werden ontvangen. Men bleef daarom van
de zijde van de „Stuyvesant” geregeld waar
nemingen seinen. Plotseling, na zoowat
anderhalf uur, werd weder een bericht ont
vangen van de .Snip", hetwelk bevestigde,
dat men Radlostoomis had. maar dat het
toestel weder in orde was. Dit was echter
van korten duur, want onmiddellijk daarna
zweeg de .Bnlp" weder.
Na een pauze kwam weder een bericht. mat
verzoek de positie op te geven, maar niet te
rekenen op antwoord. Hierna volgde weder een
lange stagnatie. In acht uren tijd vond de
.Bnlp” slechts drie keer gelegenheid wat van
zich te laten hooren. Wat zij seinde was slechts
met de grootste Inspanning te verstaan. Belde
marconisten van de .Btuyvesant” bleven onaf
gebroken in actie. Met wat zij opvingen vulden
zij elkander aan. De heer Weber zat voor den
sleutel en tikte tot zijn handen er pijnlijke
sporen van droegen. Zijn assistent bediende
het speciaal ontvangtoestel dat de Directie der
KN8M aan boord had doen plaatsen, een
juweel van een Instrument, waarbij men met
een rimpelen handgreep op elke gewenschte
golflengte kan overgaan. Den derden keer, dat
van de .Bnlp” een bericht doorkwam, werd ver
zocht, om een weerbericht te vragen te Para
maribo. In negen minuten Ujds kon de .Btuy
veeant" dit verschaffen.
Tijdens zijn overbrenging van Zutphen via
Zwolle naar eeuwarden, is gistermorgen de
arrestant D. L„ nabij het station Zwolle, uit
den trein gesprongen.
Hiertoe heeft de man kans gezien, terwijl de
twee hem vergezellende rjjksveldwachters hem
zijn cape wilden omdoen Een der veldwachters
trok aan de noodrem en sprong den arrestant
na.
Deze lag bewusteloos naast de lijn met een
bloedende hoofdwonde en schaafwonden. Per
ziekenauto werd hij naar het Sophlazlekenhuls
te Zwolle overgebracht.
De man had te Leeuwarden slechts een zeer
lichte straf te ondergaan.
leenschap. Klassen-
itrijd en deze tot ver
let bedrijfsleven. De één gunt
nering; de een tracht de werk-
In theorie sluit het systeem dus als een bus,
heeft het oogensdhijnlljk alles vóór en kan de
meest perfecte bestuursvorm genoemd worden,
nl. het meest overeenkomend met de mensche-
lijke waardigheid.
Practlsch weten wij wel, geeft ook dit stelsel
gelegenheid tot misstanden: de beginselstrijd
in het parlement kan ontaarden in een belan
genstrijd van maatschappelijke groepen, zelfs In
In een personenstrijd om persoonlijke belangen.
Maar het la een dwaling te meenen, dat deze
een noodzakelijk gevolg zijn van
systeem en eveneens, dat de volksinvloed
der parlementaire democratie zou beteekenen
een regeeren naar den volkswil of wel de volks-
souvereinlteit.
Wanneer wij een volgende maal volksstaat en
corporatleven staat tegenover den partijenstaat
zullen stellen, willen w(j de valschheid dier dan-
ling allereerst aantoonen. Voor heden besluiten
wij met dit te constateerenwie beweert, dat
de mensch in den „partijenstaat” als kiezer
niets anders is dan een nummer en zijn men-
schelljke waardigheid verliest, omdat hjj als
eenling los komt te staan In een versplinterd
volk, terwijl diezelfde burger In den „volks"- of
„eenheidsstaat" mensch Is In den vollen zin van
het woord, nl. levend deel van een levende ge
meenschap, zoo iemand beweert iets op lossen
grond, n.l. zonder voor zijn bewering afdoende
historische argumenten te kunnen aanvoeren!
Het vertrek van de Nederlandsche delegatie,
die onder leiding van den heer A. Th. Lam
ping besprekingen zou gaan voeren over een
nieuw handelsverdrag met de V. 8. is uitge
steld tot April. daar de Amerikaansche re-
geering haar verlangens niet eerder kenbaar
kan maken.
Als vertegenwoordiger van Indië zou optre
den naast den heer Welter, dr. Mansvelt, hoofd
van het kantoor voor de statistiek en van de
handelsvoorllchtlng van het departement van
oeconomische zaken in Indië.
tionaal-solidarlsten.
van het VeriHnaso.
Wanneer gij ons zoudt zeggen, dat dit alles
u heel vreemd klinkt, dat gij er nimmer van
gehoord hebt, zouden wij u dit kwalijk moeten
nemen. Immers, het orgaan, waaraan wij een
en ander ontleenen Is reeds In zijn derde jaar
gang en de beweging, waarvan het de spreek
buis is, bestaat dus al ettelijke Jaren. Echter:
onze tijd Is zóó rijk aan nieuwe bewegingen, dat
het onchristelijk zou zijn iemand eenlge onwe
tendheid op dit punt niet te vergeven. Maar
eenmaal op het spoor gezet moet gij verder!
Weet dan, dat het Verdlnaso beoogt alle bewo
ners vdh Noord- en Z"*.'’. Nederland. dat zijn
dus allen, die hier en in België tot den Neder-
landschen stam be hooren, samen te brengen tot
één staat, tot één saamhoorlgheid, genaamd
Duitschland. Aan de verwezenlijking van dit
denkbeeld staan de tegenwoordige staten, Ne
derland en België, in den weg, maar geheel in
de lijn van de Verdlnaso-propagandlsten ligt de
politiek van de tegenwoordige Duitsche regee-
ring, die droomt van één volk en één ras
en die de menschelljke waarde afmeet naar het
bloed, dat door zijn aderen vloeit. Naast de na
tionale propaganda voor een Nederlandsen natlo-
naal-soclallsme, is er dus ook nog een groot Ne
derlandsch streven naar den éénen Staat van
den Dletschen stam.
Al dezulken hebben in dezen tijd den wind
mee, nu een verschrikkelijke en onafrienbare
economische crisis heel de wereld teistert en ge
zocht wordt naar wegen tot nieuwe welvaart.
Hoe gemakkelijk vindt hij niet geloof, die be
weert, dat de heerschende wanorde op ieder ge
bied geweten moet worden aan het maatschap
pelijke en politieke systeem, waarin wij ons be
wegen en waarnaar wjj geregeerd worden. In
dezen gedachtengang zijn de werkloosheid en de
daaruit voortvloeiende ellende te wijten aan het
gemis aan een ware
haat voerde toj^Qi
nletlging v.
den ander L.
kracht van den ander ten eigen bate uit te bul
ten; er is maar één doel, maar één jacht nm.:
geld verdienen. Dit is de oorzaak van alle el
lende, alle wanorde, alle tuchteloosheid en mis
kenning van gezag. Drijf het volk te zamen in
één gemeenschap, in één werkelijk vaderland, dat
het hartstochtelijk liefheeft en waarvoor het
alles over heeft en: de orde is hersteld, de le
venslust en arbeidslust keeren terug, de loon
slaven en gedwongen nietsdoeners van thans
worden weer mensch; mensch, die zich met en
door zijn gezin, zijn arbeidsgemeenschap, de
streek waar hij woont, één voelt, één weet,
één van wil is met zijn volk.
Ziedaar de gedachte, die ook op Nederland-
achen bodem begint door te dringen, waarvoor
vooral de Jeugd In bezieling komt en die onmis
kenbaar steun- en trekkracht heeft. En bet is
niet zoozeer de politieke leus van de wegwls-
achlng der geografische grenzen en het uitzicht
op een grooter grondgebied, wat het plan be
koorlijk maakt, als wel het verheffende gevoel
van als nietswaardige verstoeten eenling, zonder
toekomst, hoop en perspectief opgenemen te
worden in een groote. sterke massa, een harmo
nische eenheid, waarin men zijn menachwaar-
dlgheld kan terugvinden, waarin men een le
vensstijl en levenshouding krijgt
WU gelooven aldus aan het nieuwe streven
•olie recht te hebben laten wedervaren en
mogen daarna ook aandacht vragen voor de
keerzijde.
Er laten zich toestanden denken en de na-
oorlogstUd heeft ons daarvan voorbeelden ge
geven dat een volk door verkeerde leiders zóó
zeer van een waar volksleven is afgedwaald, dat
het zóózeer door partijtwisten is verscheurd, dat
het centrale gezag geheel en al is ondermjjnd
•n een machtige partU van haters van het ééne
vaderland, geholpen door buitenlandse!) geld, met
■11e energie streeft naar een omwenteling en de
Proletarische dictatuur. Dan is het begrijpelijk,
dat btf zulk aan volksnood een tegenpartij op-
(in procenten)
334.4
rekening van
nemingen.
De schrijver besluit zijn beschouwing met de
opmerking, dat in aanmerking moet worden
genomen, dat de grootte van de geleden ver
liezen bepaald is op grond van beurswaardee-
ringen In een hausse- reep crisisjaar. Hoe
groot de reëele verliezen In werkelijkheid zul
len zijn, zal de toekomst moeten leeren.
Het passagiersschip
dezelfde reederij, dat 5 Juni
trekt, zal de reis niet als gewoonlijk naar Am
sterdam maken, doch tot Genua varen, tn
welke haven het 35 Juni kan arriveeren. Van
daar gaat de „Chr. Huygens" weer naar Indië.
om 35 Juli van Batavia op de gewone route
naar Amsterdam te vertrekken.
Ofschoon de nominale waarden van het bezit
zijn toegenomen met 497 millioen gulden, zijn
de effectieve waarden gedaald met 3.959 mll-
lloen. Er zou dus een kapitaal van circa 414
milliard verloren zUn gegaan. Indien de offl-
cieele beursnoteeringen als waardeeringsbasis
worden genomen. Dit verlies komt practlsch
op rekening van het aandeelenbezlt.
Een ander punt, waarop de aandacht valt,
is de daling van het inkomen, dat is achter
uitgegaan van 673 tot 400 millioen. Het Inko
men van de aandeelen daalde zelfs van 366 tot
93 millioen. Houdt men rekening met de ver
schillen in nominale waarde tusschen 1929 en
1934. dan blijkt het ,eudement, uitgedrukt In
procenten van de nominale waarde, terugge-
loopen te zijn: over het geheel van 6.74 pet tot
3.83 pct. of met 43.3 pct., over de aandeelen
alléén van 1169 pet. tot 2.92 pct., of met
75 pet.
De toeneming van het nominale bezit komt
vrijwel geheel op rekening van obligaties. Ook
hier komen de gevolgen van de crisis duidelijk
tot uitdrukking; de vermeerdering betreft In
hoofdzaak Staats-, Gemeente- en Provinciale
leenlngen en In mindere mate ook Hypotheek
banken Het zijn ook deze leenlngen, welke In
de eerste plaats In koers konden stijgen, on
danks de daling van het rendement. Wanneer
er dan ook verliezen geleden zijn op het obll-
gatlebezit, dan komen deze grootendeels op
- Heeft de Stuyvesant" de „8nlp" gezien?”
Neen, en dat was een groote teleurstel
ling. Iedereen, tot de passagiers Incluis, bleef
den gsnschen nacht op de been. Ingespannen tu
rend om het vliegtuig te zien. Om harerzijds
de aandacht te trekken van de Bnlp". werden
alle lichten ontstoken en een lichtbundel van
duizend kaarsen sterkte omhoog gezonden. Bo
vendien werden elk kwartier pijlen afgesebo-
ten. In een der weinige oogenbllkken. dat men
contact had, stelde .Btuyvesant" de vraag, of
de „8nlp” haar lichten en pijlen kon zien. Het
antwoord luidde: neen wy ritten boven wol
ken. De .Bnlp" rapporteerde overigens steeds:
.Alles wel aan boord.”
citaat. En staat en de eenheid van aUe volksgenooten. de
groote waarde van de eigen natie, de kracht van
een sterk gezag predikt. Bjj zulk een noodweer
Is overdrijving zelfs begrijpelijk en vergeeflijk.
Maar de propaganda om afstand te doen van
bestaande en met moeite verkregen volksrech
ten, om afschaffing van een zelfregeering door
middel van een volksvertegenwtxmdiging en om
invoering van een eenhoofdig, almachtig be
stuur, woedt al heel spoedig buitensporig en
zelfs belachelijk, wanneer zulk een noodtoestand
en dreigend gevaar voor versplintering der
volkseenheid niet bestaan. Immers, bij de tegen
stelling, welke gemaakt wórdt tusschen fascisme
en democratie, tusschen volksstaat en partijen
staat, wordt deze laatste maar al te wak voor
gesteld als de consequente verwording van een
valsche leer. Wat is In wezen de veelgesmade
partijenstaat? Bij een democratisch bestuurs-
stelsel wordt aangenomen, dat het volk In zijn
overgroote meerderheid verstandelijk rijp is om
invloed uit te oefenen op de rechtsvorming Het,
is echter onaannemelijk, dat een mlllloenen-
massa over staatkundige en maatschappelijke
vraagstukken eensgezind denkt. Er zullen groote
geestelijke stroomingen zijn, die niet in één
bedding loopen. zóó vormen zich de partijen:
eensdenkenden over de belangrijkste problemen
van den tijd zullen zich aaneensluiten en een
„politieke partij" vormen. De partij zendt tiaar
afgevaardigden naar de volksvertegenwoordi
ging en deze is een afspiegeling van de staat
kundige en maatschappelijke opvattingen, le
vend In het volk. Wanneer nu. zooals het In
onze constitutioneels staten met een parlemen
tair regeeringsstelsel gewoonte is, de vorst zjjn
ministers kiest uit de vertegenwoordigers van
die partijen, »<elke volgens den uitslag der al-
gemeene verkiezingen de meeste aanhangers
hebben, dan kan het volk zeggen, dat het door
parlement en regeerlng zelf invloed uitoefent op
de rechtsvorming en het regeerlngsbeleid. In
dit stelsel van parlementaire democratie moet
de regeerlng de uitvoerende macht en de volks
vertegenwoordiging de wetgevende en contro-
leerende macht vormen. De eerste kan zonder
het vertrouwen van de laatste niet leven. Bjj
een conflict moet een van beide wijken en
uiteindeljjk geeft het volk aan de stembus weer
de richting aan.
Dit is geen krisis méér! Neen, dit Is het af-
sterven, In elndelooce jammer en ellende, van
een systeem dat van zijn ontstaan af, vervloekt
was!
Men hoeft geen klaargestoofde theorieën tn
zijn kop te hebben, zijn kritlschen zin niet te
scherpen, om bjj het beschouwen rondom ons
van dit s4handig politiek, sociaal en ekono-
misch bedrijf, spontaan dit heele demo-llberaal
regiem te vervloeken! Ik zeg: dit heele regiem
Want de gezonddenkende mensch heeft be
grepen dat hier geen verbetering van wetten,
geen versterking van de uitvoerende macht,
geen heraanpassing van het parlement, geen
wijziging van het verkiezingsstelsel, geen oppor
tunistisch verhoogen of verlagen van toltarie
ven, verscherpen of verzachten van contlngen-
teeringsmaatregelen, geen leiding geven aan
eene In princiep en tot in merg en been vergif
tigde ekonomle, of welkdanige kwakzalverij nog
hulp of baat kan bieden!
Allen zien zij echter nog niet klaar, DE WER
KELIJKE OORZAAK van onzen dreigenden
ondergang, nJ. dat men zich van den wezen
lijken MENSCH heeft afgekeerd! Meer, men
heeft de natuur der dingen, de werkelijkheid
des levens, men heeft den mensch VERLOO
CHEND! Men heeft een kunstmatige, onbe
staanbare wereld gedacht, gewild en tot leven
gedwongen, een wereld van KIEZERS, PAR-
TIJNÜMMERS, PRODUCTIE-WERKTUIGEN,
ENKELINGENwaar voor den MENSCH
geen adem, geen licht, geen plaats meer was!
DAT WREEKT ZICH THANS! Dat brengt
ons onvermijdelijk den ondergang. TENZIJ wij
beslist en snel de afdoende remedie toepassen.
Bü het voorstel van het hoofdbestuur werd
naar aanleiding van dit rapport besloten, een
Comité van Actie In te stellen, waarin verschil
lende middenstandsbonden, de Alg. Ned. Ver.
voor Vreemdelingenverkeer en om. het Verbond teon
van Ned. Werkgevers vertegenwoordigd zullen Over
zijn.
De heer Pfeifer, algemeen secretaris, gaf een
uiteenzetting van het werkprogram, hetwelk
naar de meenlng van het hoofdbestuur, dit co
mité zal kunnen volgen. De steunmaatregelen
van de zijde der overheid zullen niet behoeven
te bestaan uit het verstrekken van subsidies.
ZU moeten het karakter hebben van crisismaat
regelen en moeten bestaan uit: Opheffing of
drastische vermindering van alle fiscale lasten.
Herziening van het uitgebeelde stelsel van ver
boden en belemmeringen. Een wettelijke rege
ling van de rentelasten van het geïnvesteerde
kapitaal. Maatregelen tegen minderwaardige
bedrijven. Krachtige bevordering van het bln-
nenlandsch toeristenverkeer.
e geschiedenis van het spiritisme tg vaak
1' verteld, maar dat Is geen bezwaar. Ook
het sprookje van Asschepoester is vaak
verteld, cn Is nog altijd «en aansporing tot
deugd en een vermaning tegen hoogmoed. En
de geschiedenis van Johan de Wltt blijft ten
eeuwigen dage een waarschuwend vocrbeeld,
waartoe de opgehltste volkswoede kan lelden, en
de volkswoede niet alleen, maar ook de afgunst.
Zoo Is de geschiedenis van het spiritisme een
waarschuwing, dat de mensch spoedig tot groote
de wei heden kan vervallen. Want hoewel ik vol
strekt niet wil beweren, dat alles, wat zich hier
bij afspeelt, bedrog is, staat het toch wel vast,
dat de spiritistische beweging als een geheel
een groote verdwazing ia
Het moderne spiritisme is ontstaan in 1847, in
het dorpje Hydesville in den Staat New York.
Een der inwoners, een zekere Weekmau. boorde
's nachts herhaaldelijk kloppen. Dit begon hen»
zoo te vervelen, dat hij vertrok. De volgende
bewoner was een zekere Dr. Fox. die daar kwam
wonen met zijn vrouw en twee dochters, een
van vijftien en een van twaalf Jaren. Deze twee
dames werden nu de eerste twee groote spiritis
ten. Zij hoorden telkens kloppen, en meenden,
dat het de geest van een afgestorvene was. en
gingen toen een onderhoud met hem aan. Het
oudste meisje kwam op de Idee om verschillende
malen in de handen te klappen, en vroeg om
antwoord. De geest antwoordde door kloppen.
De moeder kwam er ook bU ZU zeide tot den
geest: „Wanneer je een geest bent, klop aan
tweemaal.” De geest klopte twee malen. „Zijt
gU een gewelddadlgen dood gestorven?” Twee
slagen. „In dit huls?” Weer twee slagen. „Leeft
de moordenaar nog?" Twee slagen.
Men kwam met den geest overeen, om het
alphabet op te zeggen en de geest zou dan klop
pen, wanneer de letters van zun naam afgeroe
pen werden. Het bleek de geest van Charles
Rayn te z^n: hU was In dat huis vermoord en
aldaar begraven. zUn vrouw was sedert twéé
jaren gestorven, en er leefden nog vijf kinderen
van hem.
De familie verhuisde naar Rochester en da
geest ging mede. De omgang en de conversatie
met den geest ging steeds vlotter. De familie
had een eoort omgangstaal met hem overeen
gekomen. en spoedig was de familie, In staat
om ook andere geesten op te roepen.
Behalve het kloppen werden weldra ook an
dere verschUnselen waargenomen.
In Februari 1850 wordt geconstateerd, dat de
tafel bewegingen maakt, aanzlttenden worden
door handen zonder armen geslageta men ziet
een grijsachtig fluimdum of waas, men hoort al
lerlei geluiden, allerlei bewegingen en schijnaels
op de plaats, waar de séance gehouden wordt.
De familie Fox verhuisde naar New York, en
t werd het spiritisme wijd en zijd bekend,
overal waar de Jonge meisjes kwamen, geraakte
alles vol van allerlei geluiden. Dat althans werd
door niemand betwijfeld, schrijft Jules Beis.
Zeer vele menschen begonnen de geesten te
ondervragen. De geesten begonnen overal de
waarheden van het spiritisme te prediken. Na
tuurlijk werd ook de wetenschappelUke wereld
er In gemoeid. Drie geleerde commissies moesten
erkennen, dat zU er niets van begrepen. Er wa
ren echter ook tegenstanders en er wordt zelfs
verteld, dat bet volk van New York de familie
wilde lynchen. Enfin, het succes was enorm.
Een New Yorker schreef er over aan een
vriend in Bremen en toen werd ook in
Duitschland het spiritisme bekend en beoefend,
riet was vooral de tafeldans, die gepractiseerd
werd. In Frankrijk verscheen er een brochure
van Guillard: ,De tafel die danst, en de tafel,
die antwoordt”. In 1853 begonnen de séances In
Bourges. S^ASsburg en ParUs. De tafel kon niet
alleen draaten en dansen, maar ook tromgerof
fel nadoen, een snelvuur, de kanonnade, het ge
luid van een zaag, hamerslagen, het rhythme
van een liedje. iMen vraagt zich steeds Af, wat
het belang Is van deze bewegingen; Inderdaad
is de platvloerechheld en de onbeteekeuendheld
der geesten datgene, wat den buitenstaander
het meest opvalt en In verbazing brengt.)
De tafel kon niet alleen Ja en neen kloppen,
maar langzamerhand ook alle letters van het
alphabet aangeven. Toen begon men weer iets
anders, om de conversatie met de geesten ge-
makkelüker te maken. Aan den poot van een
lichte tafel werd een potlood aangebracht; dit
ging uitstekend, de tafel ging schrijven, en
langzaam aan ging men over tot het gebruik
van de bekende „planchette", een plankje, waar
aan een potlood was vastgemaakt, en da» onder
de hand van het medium ging schrijven. Het
medium! want ja. het bleek hoe langer zoo dul-
delUker, dat de eene persoon voor al deze proef
nemingen veel geschikter was dan de andere, en
iemand, die speciaal geschikt was, ontving den
naam van medium, tusschenpersoon tusschen
menschen en geesten. De mediums openbaren
allerlei dingen, waarvan zij nooit eenlge kennis
hadden. Sommigen schrijven met de planchette,
of met andere Instrumenten, anderen teekenen.
anderen geven teekenen, anderen spreken, som
migen brengen kloppende geluiden te voorschijn
In muren en wanden.
Allerlei beroemdheden zaten om de spiritis
tische tafel; zelfs een gouverneur van Java
wordt genoemd; maar zeker kwamen daar vader
en zoon Sardou. de tooneelschrUvers, de be
roemde Flammarion, Saint-René Talllandler, lid
van de Académie. Allen waren vol enthousiasme.
Op een goeden avond bracht Sardou een zeke
ren Rlvall mee. boekhouder van het dagblad
LTJnlvers (het bekende katholieke olwd van
Veuülot).
Dat was een handige vent, en toen bet eerste
geklop hoorbaar werd, barstte hü In een gewel
digen lach uit. Maar hU begon zich toch voor de
zaak te Interesseeren. en toen verklaarden de
geesten, dat Rlvall hunne openbaringen moest
rangschikken en publlceeren. Rlvall werd een
beroemd man, of liever zijn schuilnaam Allan
Kardec. HU schreef onder dien naam het ,X4vre
des esprits". Dit werd het evangelie van het
spiritisme en van de spiritisten, het gaf dan ook
een soort spiritistische wijsbegeerte, alles, wat
de geesten openbaarden, sloot wonderwel bjj dit
boek aan.
De klopgeesten, de tafeldans, de planchette,
het oproepen van geesten door deze middelen
de rU der spiritistische verschUnselen Is daar
mee niet geëindigd. In 1868 begonnen dé z<,
materialisaties. Er werden stoffeUjke omtrekken
waargenomen. Voorwerpen bewogen zich, zonder
dat iemand ze aanraakte; potlooden bewegen en
schreven, zonder dat zU vastgehouden werden.
Men zag hoofden, armen, lichamen, die in da
lucht bewogen, midden in de donkere kamer.
Zelfs beroemde natuurkundigen hechtten hun
zegel aan de waarheid dier verschUnselen. Zoo
professor William Crookes, die in 1873 waar
nam, dat er muziekstukjes gespeeld werden op
een accordeon. terwUl het onmogelUk was, dat
iemand de toetsen zou aangeraakt hebben.
De wereld, en vooral de geleerden, toonden
hoe langer zoo meer belangstelling voor het
«piritlsme; het beroemde of beruchte medium
Eusapla Palladino werd getoetst door geleerden
als de heer en mevrouw Curie, d'Aracnval en
vele anderen. Hoewel er veel bedrog ontdekt
werd, waren er toch ook feiten, die niet ver
klaard konden worden, waarvoor men althans
geen verklaring kon vinden.
Een geleerde Engelsche professor schreef een
geheel boek over de openbaringen en mededee-
lingen, die zUn zoon hem bad gedaan na diens
dood. De mededeellngen waren uiterst flauw en
onbeteekenendhet scheen alsof het hierna
maals op een straat in Londen geleek. Robert
I Hugh Benson schreef zijn prachtigen roman
„The necromancera" (De toovenaara) om tegen
I spiritisme te waarschuwen.
I TH. K BOHUCBrnNO
92 8 935
N.Z. Voorburgwal b h. Spui, A'dam
PLATS DU JOUR EN LA CARTE
-x
Al
