Eenheid- of partijenstaat?
Medische kroniek
Het Nederlandsch
Effectenbezit
HONIG'S BOUILLONBLOKJES thans 6 voor IOcL
J1
SCHEPEN IN DE VAART
I
„SNIP” EN„STUYVESANT”
ZATERDAG 19 JANUARI 1935
IDEEËN
Spiritisme
Noodtoestand in het
hotelbedrijf
i
De beurswaarde geweldig gedaald
eed er t 1929
Comité van Actie
Spoorwegen bezuinigen
Uren van spanning
Uit trein gesprongen
DR. J. B. HUBRECHT
I
I
Met klewang er op los
geslagen
Besprekingen zijn uit
gesteld
Arrestant by poging tot ont
vluchten gewond
Waarom de „Snip” zweeg
Tot elf jaar gevangenisstraf
veroordeeld
M:,
Nederlandeche delegatie zal eerst
in April naar Amerika
vertrekken
Afschaffing tweede klasse in de
goedkoope treinen
Comité van actie ingesteld tot het
verkrygen van verbetering
Pz. Coen” en „Edam” zullen
vertrekken
Prachtige hulp van het schip aan
het vliegtuig
I
ra. h. acanjomiM*
Restaurant DORRIUS
I
OORZAAK van onzen dreigenden
industrie-
handelsonder-
en
wü
Aan
In één woord, een uiting
(in millioenen guldens)
„Chr. Huygens",
307
306
366
92
(in procenten)
92.6 92.5
224.4
83.8
LIBRA
11.69
5.21
6852 7326
6342 6786
regeld toegezonden aan de „Snip” en Ook goed
ontvangen.
laatstgenoemd artikel ontleenen
volgende opstelling:
en
van
4.48
4.84
4.20
4.54
3130
7025
3153
2642
2.92
3.48
moedelijk züt ge
wie hier aan het
Ben deel van de Radio-kamer was Ingericht
als navlgatle-hut, waar alle kaarten en instru
menten waren om elk oogenblik volledige nau
tische gegevens te verstrekken. Dit was het spe
ciaal werk van den derden stuurman Piket (zoon
van kapitein Piket) die eenlge weken heeft ver
toefd in de Bilt, om speciaal een studie te
maken van de meteorologische gegevens, welke
de luchtvaart slecht. Die gegevens werden «e-
Omtrent de rol, die de „Stuyvesant" vervulde
tijdens de reis van de „Snip", werd tot dusverre
weinig vernomen. In een onderhoud met den
kapitein van de „Stuyvesant” vernam de Aneta-
correspondent te Paramaribo daaromtrent in
teressante bijzonderheden.
Op onze vraag, of de verbinding met de „Snip”
niet gerulmen tijd onderbroken was, vernamen
wü van marconist Weber het volgende:
Thans zullen, naar wij vernemen, in verband
met het verminderde gebruik, den komenden
zomer in de goedkoope treinen, die tot dusverre
bestonden uit tweede en derde klasse-rijtulgen,
de tweede klasse-rijtuigen niet meer loopen. Er
zullen dus voor die treinen ook geen tweede
klasse-plaatsbewijzen meer worden uitgegeven.
f
Ja-
«e-
De „Stuyvesant” had instructies van hare
Directie om op alle wijzen de „Snip” behulpzaam
te zün door waarnemingen, tijdseinen, eventueele
hulp b(j ongevallen, enz.
Zooals men weet is in verband met het ver
minderde vervoer in de eerste klasse, reeds op
eenlge lijnen, zooals Utrecht-Leiden, die klasse
in de treinen afgeschaft.
Dit dit rapport bleek, dat de omzetten sedert
1930 onrustbarend terug zijn geloopen en dat
het niet is te voorzien, dat deze teruggang in
de naaste toekomst tot staan zal komen.
Door de sterke omzetdaling zijn de lasten,
die een constant karakter dragen, in vele geval
len niet meer op te brengen. Dit heeft geleid
tot belangrijke kapltaalsverliezen en ondermij
ning der bedrijven.
Verbetering zou slechts Ce verkrijgen zijn
door:
Verlaging van belastingen, accijnzen en tarie
ven van overheidsdiensten:
verlaging van den rentevoet;
bescherming van de leden van Horecaf tegen
oneerlijke concurrentie en nadeelige economi
sche maatregelen.
1. Nom. waarde
2. Koersw. p. 1 Met
3. Totaal div. of
rente over 1934
De werkzaamheden aan de overspanning voor de Waalbrug te Nijmegen bij de
N-V. Werkspoor te Utrecht
Ter vervanging van het 8. S. .Johan de Wltt”
zal de „Jan Pieterszoon Coen” van de Stoom
vaart Mij. „Nederland”, naar het „Volk” mee
deelt, 5 Juni aa. naar Batavia vertrekken, om
op 16 Aug. terug te worden verwacht.
van
van Batavia ver-
Volgens een Reu ter-telegram uit Rlo de
nerio is dr. J. B. Hubrecht, Nederlandsch
zant bij de Braziliaansche regeering. onder
scheiden met het grootkruis van het „Cruce
iRio do sur.
4. Oemldd. koers
5. Oemldd. rende-
mentsperc. over 1
6. Idem over 2
Vrijdagmiddag hield de Nederlandsche Bond
van Werkgevers in het Hotel-, Restaurant- en
Cafébedrijf (Horecaf) in het American Hotel
te Amsterdam een vergadering van het Hoofd
bestuur met den Algemeenen Bestuursraad, af
gevaardigden van de afdeellngen.
De heer Th. K. van Stigt opende de verga
dering, wees op de groote belangen, die het
hotelbedrijf voor ons land heeft en noemde drie
punten van actie:
tegen de flnancieele en moreele lasten van
gemeenten en overheid;
tegen de onredelijke en ongemotiveerde prjjs-
afbraak van sommige bedrjjfsgenooten;
tegen oneerlijke concurrentie van derden.
Daarna werd de bespreking van het door den
accountant J. P. de Haan samengesteld rapport
aan de orde gesteld.
Dit rapport betreft het tweede bedrijfs-eco-
nomlsche ondersoek van Horecaf-bedrüven.
Het onderzoek liep over 112 bedrijven, waar
van 87 jaar-ondememingen en 25 selzoen-onder-
nemingen.
KOETARADJA, 18 Jan. (Aneta) De Moesa-
pat. een Inheemsch Rechtscollege, veroordeel
de A„ die een aanslag pleegde op de heeren
De Wilde en Wiersma, tot elf jaar gevangenis-
st^f zonder aftrek van preventieve hechtenis.
(Op 11 Mei 1934 viel de Atjeher de beide
Europeanen met een klewang aan, omdat zü
naar zijn zeggen „soesah” in zijn kampong ver
oorzaakt hadden. Red.)
Behalve gewone waarnemingen, zouden ook
ballonwaamemlngen daarbij een groote rol ver
vullen. Deze ballons in verschillende kleurver-
lichting worden opgelaten met behulp van
waterstof. Zij worden gevolgd door de theodoliet
en kunnen tot aanzienlijke hoogte stijgen. De
grootste hoogte is daarbij geweest zesduizend
meter. Door deze ballons kan men nagaan waar
het wolken-.,plafond” begint, wat op verschil
lende hoogte de windrichting is, de kracht van
den wind. enz. De aldus verkregen gegevens
worden overgeseind aan het vliegtuig, dat nu
weet welke wind waait op verschillende hoogten.
Men kan het hebben, dat in de benedenste
luchtlagen de passaatwind overheencht, terwijl
op zekere hoogte de ballon met snelheid den
tegenovergestelden koers volgt.
Tijdens zijn overbrenging van Zutphen vla
Zwolle naar I eeuwarden, is gistermorgen de
^wolle. uit
In theorie sluit het systeem dus als een bus,
heeft het oogensdhünlük alles vóór en kan de
meest perfecte bestuursvorm genoemd worden,
nJ. het meest overeenkomend met de mensche-
Hjke waardigheid.
Practisch weten wij wel, geeft ook dit stelsel
gelegenheid tot misstanden: de beginselstrijd
in het parlement kan ontaarden in een belan
genstrijd van maatschappelijke groepen, zelfs in
in een personenstrijd om persoonlijke belangen.
Maar het is een dwaling te meenen, dat deze
misstanden een noodzakelijk gevolg zijn van
het systeem en eveneens, dat de volksinvloed
der parlementaire democratie zou beteekenen
een regeeren naar den volkswil of wel de volks-
souvereinlteit.
Wanneer wij een volgende maal volksstaat en
corporatieven staat tegenover den partijenstaat
zullen stellen, willen wij de valschheid dier dwa
ling allereerst aantoonen. Voor heden besluiten
wjj met dit te constateeren: wie beweert, dat
de mensch in den „partijenstaat” als kiezer
niets anders is dan een nummer en zijn men-
scheljjke waardigheid verliest, omdat hij als
eenling los komt te staan in een versplinterd
volk, terwijl diezelfde burger in den „volks”- of
„eenheidsstaat” mensch is in den vollen zin van
het woord, nJ. levend deel van een levende ge
meenschap, zoo iemand beweert iets op lossen
grond, nJ. zonder voor zijn bewering afdoende
historische argumenten te kunnen aanvoeren!
naar J eeuwarden,
arrestant D. L., nabij het station
den trein gesprongen.
Hiertoe heeft de man kans gezien, terwijl de
twee hem vergezellende rijksveldwachters hem
zijn cape wilden omdoen. Een der veldwachters
trok aan de noodrem en sprong den arrestant
na.
Deze lag bewusteloos naast de lijn met een
bloedende hoofdwonde en schaafwonden. Per
ziekenauto werd hfj naar het Sophlaziekenhuls
te Zwolle overgebracht.
De man had te Leeuwarden slechts een zeer
lichte straf te ondergaan.
Obligatiën Aandeelen
1929 1934 1929 1934
staat en de eenheid van alle volksgenooten, de
groote waarde van de eigen natie, de kracht van
een sterk gezag predikt. BIJ zulk een noodweer
is overdrijving zelfs begrijpelijk en vergeeflijk.
Maar de propaganda om afstand te doen van
bestaande en met moeite verkregen volksrech
ten, om afschaffing van een zelfregeering door
middel van een volksvertegenwoordiging en om
invoering van een eenhoofdig, almachtig be
stuur, wordt al heel spoedig buitensporig en
zelfs belachelijk, wanneer zulk een noodtoestand
en dreigend gevaar voor versplintering der
volkseenheid niet bestaan. Immers, bij de tegen
stelling, welke gemaakt wordt tusschen, fascisme
en democratie, tusschen volksstaat en pariten
staat, wordt deze laatste maar al te vaak voor-
gesteld als de consequente verwording van een
valsche leer. Wat is in wezen de veelgesmade
partijenstaat? Bij een democratisch bestuurs-
stelsel wordt aangenomen, dat het volk in zijn
overgroote meerderheid verstandelijk rijp is om
Invloed uit te oefenen op de rechtsvorming. Het
is echter onaannemelijk, dat een millioenen-
massa over staatkundige en maatschappelijke
vraagstukken eensgezind denkt. Er zullen groote
geestelijke stroomlngen zijn, die niet in één
bedding loopen. Zóó vormen zich de partijen:
eensdenkenden over de belangrijkste problemen
van den tijd zullen zich aaneensluiten en een
„politieke partij” vormen. De partij zendt haar
afgevaardigden naar de volksvertegenwoordi
ging en deze is een afspiegeling van de staat
kundige en maatschappelijke opvattingen, le
vend in het volk. Wanneer nu, zooals het in
onze constltutioneele staten met een parlemen
tair regeeringsstelsel gewoonte is, de vorst zijn
ministers kiest uit de vertegenwoordigers van
die partijen, wtelke volgens den uitslag der al
gemeens verkiezingen de meeste aanhangers
hebben, dan kan het volk zeggen, dat het door
parlement en regeering zelf invloed uitoefent op
de rechtsvorming en het regeerlngsbeleld. In
dit stelsel van parlementaire democratie moet
de regeering de uitvoerende macht en de volks
vertegenwoordiging de wetgevende en oontro-
leerende macht vormen. De eerste kan zonder
het vertrouwen van de laatste niet leven. Bü
een conflict moet een van beide wijken en
uiteindelijk geeft het volk aan de stembus weer
de richting aan.
Het defect zijn van een der zenders op de
„Snip”, verhoogde niet weinig de spanning in
de radlokamer op de „Stuyvesant." Men mocht
geen minuut laten voorbijgaan zonder inge
spannen te lulfteren naar de ,J3nip”. In geval
zij in nood mocht komen te verkeeren, zou zij
wellicht nog enkele tikken kunnen geven, die
men moest zorgen op te vangen, om maatrege
len te nemen voor assistentie.
Onze vraag, of aan boord van de „Stuyve
sant’" bekend was, dat de „Snip” een oogen
blik in groot gevaar verkeerde, door hapering
in den gasoline toevoer, werd ontkennend
beantwoord. n
Met geen woord is daarvan door de „Snip”
gewag gemaakt aan de „Stuyvesant.”
Heeft de Stuyvesant” de „Snip” gezien?”
Neen, en dat was een groote teleurstel
ling. Iedereen, tot de passagiers incluis, bleef
den ganschen nacht op de been. Ingespannen tu
rend om het vliegtuig te zien. Om harerzijds
de aandacht te trekken van de „Snip”, werden
alle lichten ontstoken en een lichtbundel van
duizend kaarsen sterkte omhoog gezonden. Bo
vendien werden elk kwartier pijlen afgescho-
ten. In een der weinige oogenblikken, dat men
contact had, stelde „Stuyvesant” de vraag, of
de „Snip” haar lichten en pijlen kon zien. Het
antwoord luidde: neen wij zitten boven wol
ken. De „Snip” rapporteerde overigens steeds:
.Alles wel aan boord."
Bij het voorstel van het hoofdbestuur werd
naar aanleiding van dit rapport besloten, een
Comité van Actie in te stellen, waarin verschil
lende middenstandsbonden, de Alg. Ned. Ver.
voor Vreemdelingenverkeer en ojn. het Verbond
van Ned. Werkgevers vertegenwoordigd zullen
zijn.
De heer Pfeifer, algemeen secretaris, gaf een
uiteenzetting van het werkprogram, hetwelk
naar de meenlng van het hoofdbestuur, dit co
mité zal kunnen volgen. De steunmaatregelen
van de zijde der overheid zullen niet behoeven
te bestaan uit het verstrekken van subsidies.
Zij moeten het karakter hebben van crisismaat
regelen en moeten bestaan uit: Opheffing of
drastische vermindering van alle fiscale lasten.
Herziening van het uitgebreide stelsel van ver
boden en belemmeringen. Een wettelijke rege
ling van de rentelasten van het geïnvesteerde
kapitaal Maatregelen tegen minderwaardige
bedrijven. Krachtige bevordering van het bin-
nenlandsch toeristenverkeer.
Naar wjj vernemen zal het locomotlefdepót
Winschoten, Ingaande 4 Februari aa., worden
opgeheven. Dit zal tengevolge hebben dat een
25-tal beambten, machinisten, stokers en poet
sers naar elders moeten worden verplaatst.
vt T"ü beginnen ditmaal met een citaat. En
VU daar wü ons nagenoeg nooit aan aan-
haringen van anderen bezondigen ver-
geve men ons, dat wjj dezen keer om een be
paalde reden aandacht vragen voor een ander.
Vooraf echter zeggen wü U: ga stevig zitten
en lees dan het volgende:
Ook de „Edam” van de Holland-Amerika
Lijn, sedert Januari 1932 te Rotterdam opge
legd. zal 26 Februari als vrachtschip naar New-
York vertrekken.
Tot omstreeks negen uur des avonds wer
den geregeld berichten ontvangen van de
„Snip”. Daarop volgde plotseling een stilte.
Daar men aan boord van^de „Stuyvesant"
wist, dat een der Radiozenders niet in beste
conditie verkeerde, vermoedde men, dat dit
de oorzaak was, dat geen berichten verder
werden ontvangen. Men bleef daarom van
de züde van de „Stuyvesant” geregeld waar
nemingen seinen. Plotseling, na zoowat
anderhalf uur, werd weder een bericht ont
vangen van de „Snip”, hetwelk bevestigde,
dat men Radlostoomis had, maar dat het
toestel weder in orde was. Dit was echter
van korten duur, want onmlddeliük daarna
zweeg de „Snip" weder.
Na een pauze kwam weder een bericht, met
verzoek de positie op te geven, maar‘niet te
rekenen op antwoord. Hierna volgde weder een
lange stagnatie. In acht uren tüd vond de
„Snip” slechts drie keer gelegenheid wat van
zich te laten hooren. Wat zü seinde was slechts
met de grootste inspanning te verstaan. Belde
marconisten van de „Stuyvesant” bleven onaf
gebroken in actie. Met wat zü opvingen vulden
zü elkander aan. De heer Weber zat voor den
sleutel en tikte tot zün handen er pünlüke
sporen van droegen. Zün assistent bediende
het speciaal ontvangtoestel dat de Directie der
KJ4BM. aan boord had doen plaatsen, een
juweel van een Instrument, waarbü men met
een rimpelen handgreep op elke gewenschte
golflengte kan overgaan. Den derden keer, dat
van de „Snip” een bericht dóórkwam, werd ver
zocht. om een weerbericht te vragen te Para
maribo. In negen minuten tüds kon de ..Stuy
vesant" dit verschaffen.
den ander geen nering; de een tracht de werk
kracht van den ander ten eigen bate uit te bui
ten; er is maar één doel, maar één jacht njn.;
geld verdienen. Dit is de oorzaak van alle el
lende, alle wanorde, alle tuchteloosheid en mis
kenning van gezag. Drijf het volk te zamen In
één gemeenschap, in één werkelijk vaderland, dat
het hartstochtelük liefheeft en waarvoor het
I alles over heeft en: de orde is hersteld, de le
venslust en arbeidslust keeren terug, de loon
slaven en gedwongen nietsdoeners van thans
worden weer mensch; mensch, die zich met en
door zün gezin, zün arbeidsgemeenschap, de
streek waar hü woont, één voelt, één weet,
één van wil is met zün volk.
Ziedaar de gedachte, die ook op Nederland-
schen bodem begint door te dringen, waarvoor
vooral de jeugd in bezieling komt en die onmis
kenbaar steun- en trekkracht heeft. En het is
niet zoozeer de politieke leus van de wegwls-
schlng der geografische grenzen en het uitzicht
op een grooter grondgebied, wat het plan be
koorrijk maakt, als wel het verheffende gevoel
van als nietswaardige verstoeten eenling, zonder
toekomst, hoop en perspectief opgenomen te
worden in een groote, sterke massa, een harmo
nische eenheid, waarin men zün menschwaar-
digheld kan terugvinden, waarin men een le-
vensstül en levenshouding krijgt.
Wü gelooven aldus aan het nieuwe streven
*t»lle recht te hebben laten wedervaren en
mogen daarna ook aandacht vragen voor de
keerzüde.
Er laten zich toestanden denken en de na-
oorlogstüd heeft ons daarvan voorbeelden ge
geven dat een volk door verkeerde leiders zóó-
*eer van een waar volksleven is afgedwaald, dat
het zóózeer door partütwlsten is verscheurd, dat
bet centrale gezag geheel en al is ondermünd
•n een machtige partü van haters van het ééne
vaderland, geholpen door buitenlandsch geld, met
•He energie streeft naar een omwenteling en de
Proletarische dictatuur. Dan is het begrüpelük.
dat bü zulk een volksnood een tegenpartü op-
Het maandoverzicht van de Amsterdamsche
Bank bevat een artikel van den accountant I.
Roet Jzn., waarin wordt aangetoond hoezeer *t
inkomen uit Nederlandsch effectenbezit is
achteruitgegaan.
Het vertrek van de Nederlandsche delegatie,
die onder leiding van den heer A Th. Lam
ping besprekingen sou gaan voeren over een
nieuw handelsverdrag met de V. 8. is uitge
steld tot April, daar de Amerikaansche re
geering haar verlangens niet eerder kenbaar
kan maken.
Als vertegenwoordiger van Indië zou optre
den naast den heer Welter, dr. Mansvelt, hoofd
van het kantoor voor de statistiek en van de
handelsvoorlichtlng van het departement van
oeconomlsche zaken in Indië.
Flink gebruld, leeuw! zal ieder aanstonds na
het lezen van deze mannentaal zeggen. Ver-
euwsgierlg, waarde lezer,
is. Wü zullen het u zeg
gen, omdat gü heWin geen tienen zoudt raden,
maar vreezen, dat gü ook daarna niet veel wü-
aer zult zün geworden. Bovenstaande regelen
vormen het begin van een vier kolommen lang
artikel, aanvangend op de eerste pagina van het
eerste Januarinummer 1935 van „Hier Dtnaso!”
strijdblad van het Verbond van Dietsche Na-
tlonaal-solidaristen.
van het Verdinaso.
Wanneer gü ons zoudt zeggen, dat dit alles
a heel vreemd klinkt, dat gü er himmer van
gehoord hebt, zouden wü u dit kwalük moeten
nemen. Immers, het orgaan, waaraan wü een
en ander ontleenen is reeds in zün derde jaar
gang en de beweging, waarvan het de spreek
buis is, bestaat dus al ettelüke jaren. Echter:
onze tüd is zóó rijk aan nieuwe bewegingen, dat
het onchristelijk zou zün iemand eenige onwe
tendheid op dit punt niet te vergeven. Maar
eenmaal op het spoor gezet moet gü verder!
Weet dan, dat het Verdinaso beoogt alle bewo
ners van Noord- en Zuid-Nederland, dat zün
dus allen, die hier en België tot den Neder-
landschen stam behooren, samen te brengen tot
één staat, tot één saamhoorigheld, genaamd
Duitschland. Aan de verwezenlüklng van dit
denkbeeld staan de tegenwoordige staten, Ne
derland en België, in den weg, maar geheel in
de lün van de Verdinaso-propagandlsten ligt de
politiek van de tegenwoordige Dultsche regee
ring, die droomt van één volk en één ras
en die de menschelüke waarde afmeet naar het
bloed, dat door zün aderen vloeit. Naast de na
tionale propaganda voor een Nederlandsen natio-
naal-soclalisme, is er dus ook nog een groot Ne
derlandsch streven naar den éénen Staat van
den Dletachen stam.
Al dezulken hebben, in dezen tüd den wind
mee, nu een verschrikkelüke en onafzienbare
economische crisis heel de wereld teistert en ge
zocht wordt naar wegen tot nieuwe welvaart.
Hoe gemakkelük vindt hü niet geloof, die be
weert, dat de heerschende wanorde op ieder ge
bied geweten moet worden aan het maatschap-
pelüke en politieke systeem, waarin wü ons be
wegen en waarnaar wü geregeerd worden. In
dezen gedachtengang zün de werkloosheid en de
daaruit voortvloeiende ellende te wüten aan het
gemis aan een ware volksgemeenschap. Klassen
haat voerde tot klassenstrüd en deze tot ver
nietiging van het bedrijfsleven. De één gunt
Een ander punt, waarop de aandacht valt.
Is de daling van het inkomen, dat is achter
uitgegaan van 673 tot 400 millioen. Het inko
men van de aandeelen daalde zelfs van 366 tot
92 millioen. Houdt men rekening met de ver
schillen in nominale waarde tusschen 1929 en
1934. dan blükt het rendement, uitgedrukt in
procenten van de nominale waarde, terugge-
loopen te zün: over het geheel van 6.74 pet tot
3.82 pct. of met 43.3 pct„ over de aandeelen
alléén van *1.69 0ct. tot 2^2 pct., of met
75 M*.
Ofschoon de nominale waarden van het bezit
zün toegeno"'"' met 497 millioen gulden, zün
de effectieve waarden gedaald met 3.959 mil
lioen. Er zou dus een kapitaal van circa, 4*^
milliard verloren zün gegaan, indien de óffl-
cieele beursnoteerlngen als waardeeringsbasis
worden genomen. Dit verlies komt practisch
op rekening van het aandeelenbezit.
rekening van
nemingen, o
De schrijver besluit zün beschouwing met de
opmerking, dat in aanmerking moet worden
genomen, dat de grootte van de geleden ver
liezen bepaald is op grond van beurswaardee-
rlngen in een hausse- resp. crisisjaar. Hoe
groot de reëele verliezen in werkelijkheid zul
len zün, zal de toekomst moeten leeren.
Is het eenerzüds jammer, dat door de gebrek
kige radlo-verbinding niet volledig succes werd
bereikt, de „Stuyvesant” heeft zeker geen enkel
mldlel onbeproefd gelaten om de assistentie
te verleenen die de Directie van de K. N. 8. M.
haar had opgedragen. Onmlddeliük na de
landing in Suriname, seinde dan ook com
mandant Hondong, om dank te betuigen voor
de prachtige hulp welke de „Stuyvesant” had
geboden, een dank waarbü de heer Bouman
zich namens de Directie der K. L. M. aansloot.
Een interessante reis, welke ook werd mee
gemaakt door den bekenden kunst- en portret
schilder Llchtelyn (thans in Paramaribo ver
toevend) die ca. een schilderstuk maakte van
enkele der gebruikte Instrumenten voor de
subtiele ballonwaamemlngen.
van M.69 1J0t.
75jat.
De toeneming van het nominale bezit komt
vrüwel geheel op rekening van obligaties. Ook
hier komen de gevolgen van de crisis duldelük
tot uitdrukking; de vermeerdering betreft in
hoofdzaak Staats-, Gemeente- en Provinciale
leenlngen en in mindere mate ook Hypotheek
banken. Het zün ook deze leenlngen. welke in
de eerste plaats in koers konden stügen, on
danks de daling van het rendement. Wanneer
er dan ook verliezen geleden zün op het obll-
gatiebezlt, dan komen deze grootendeels op
Dit is geen krisis méér! Neen, dit is het af
sterven, in eindelooze jammer en ellende, van
een systeem dat van zün ontstaan af, vervloekt
was!
Men hoeft geen klaargestoofde theorieën in
zün- kop te hebben, zün krltischen zin niet te
scherpen, om bü het beschouwen rondom ons
van dit schandlg politiek, sociaal en ekono-
misch bedrijf, spontaan dit heele demo-llberaal
regiem te vervloeken! Ik zeg: dit heele regiem
Want de gezonddenkende mensch heeft be
grepen dat hier geen verbetering van wetten,
geen versterking vah de uitvoerende macht'
geen heraanpassing van het parlement, geen
würiging van het verkiezingsstelsel, geen oppor
tunistisch verhoogen of verlagen van toltarie
ven, verscherpen of verzachten van contlngen-
teeringsmaatregelen, geen leiding geven aan
eene in princiep en tot in merg en been vergif
tigde ekonomie, of welkdanige kwakzalverij nog
hulp of baat kan bieden!
Allen zien zü echter nog niet klaar, DE WER-
tf ffiTJKE OORZAAK van onzen dreigenden
ondergang, nJ. dat men zich van den wezen
lijken MENSCH heeft af gekeerd! Meer, men
heeft de natuur der dingen, de werkelükheld
des levens, men heeft den mensch VERLOO
CHEND! Men heeft een kunstmatige, onbe
staanbare wereld gedacht, gewild en tot leven
gedwongen, een wereld van KIEZERS, PAR-
twnummers, productie-werktuigen,
ENKELINGENwaar voor den MENSCH
geen adem, geen licht, geen plaats meer was!
DAT WREEKT ZICH THANS! Dat brengt
ons onvermüdelük den ondergang. TENZIJ wü
beslist en snel de afdoende remedie toepassen.
Het passagiersschip
dezelfde reederü, dat 5 Juni
trekt, zal de reis niet als gewoonlük naar Am
sterdam maken, doch tot Genua varen, in
welke haven het 25 Juni kan arriveeren. Van
daar gaat de „Chr. Huygens” weer naar Indië,
om 25 Juli van Batavia op de gewone route
naar Amsterdam te vertrekken.
■w—e geschiedenis van het spiritisme ie vaak
1 verteld, maar dat is geen bezwaar. Ook
het sprookje van Asschepoester is vaak
verteld, cn is nog alrijd «en aansporing tot
deugd en een vermaning tegen hoogmoed. En
de geschiedenis van Johan de Wltt blüft ten
eeuwigen dage een waarschuwend voorbeeld,
waartoe de opgehitste volkswoede kan leiden, en
de volkswoede niet alleen, maar ook de afgunst.
Zoo is de geschiedenis van bet spiritisme een
waarschuwing, dat de menseh spoedig tot groote
dwaasheden kan vervallen. Want hoewel ik vol
strekt niet wil beweren, dat alles, wat zich hler-
bü afspeelt, bedrog is, staat het toch wel vast,
dat de spiritistische beweging als een geheel
een groote verdwazing is.
Het moderne spiritisme is ontstaan in 1847, in
het dorpje Hydesville in den Staat New York.
Een der inwoners, een zekere Weekman, boorde
's nachts herhaaldelük kloppen. Dit begon hem
zoo te vervelen, dat hü vertrok. De volgende
bewoner was een zekere Dr. Fox, die daar kwam
wonen met zün vrouw en twee dochters, een
van vüftlen en een van twaalf jaren. 1Wze twee
dames werden nu de eerste twee groote spiritis
ten. Zü hoorden telkens kloppen, en meenden,
dat het de geest van een afgestorvene was. en
gingen toen een onderhoud met hem aan. Het
oudste meisje kwam op de idee om verschillende
malen in de handen te klappen, en vroeg om
antwoord. De geest antwoordde door kloppen.
De moeder kwam er ook bü. Zü zeide tot den
geest: „Wanneer je een geest bent, klop dan
tweemaal." De geest klopte twee malen. „Züt
gü een gewelddadigen dood gestorven?” Twee
slagen. „In dit huis?” Weer twee slagen. „Leeft
de moordenaar nog?” Twee slagen.
Men kwam met den geest overeen, om het
alphabet op te zeggen en de geest zou dan klop
pen, wanneer de letters van zün naam afgeroe
pen werden. Het bleek de geest van Charles
Rayn te zün: hü was in dat huls vermoord en
aldaar begraven, zün vrouw was sedert twee
jaren gestorven, en er leefden nog vüf kinderen
van hem.
De familie verhuisde naar Rochester en de
geest ging mede. De omgang en de conversatie
met den geest ging steeds vlotter. De familie
had een soort omgangstaal met hem overeen
gekomen, en spoedig was de familie in staat
om ook andere geesten op te roepen.
Behalve het kloppen werden weldra ook an
dere verschünstjlen waargenomen.
In Februari 1850 wordt geconstateerd, dat de
tafel bewegingen maakt, aanzittenden worden
door handen zonder armen geslagen men ziet
een grijsachtig fluimdum of waas, men hoort al
lerlei geluiden, allerlei bewegingen en schünsels
op de plaats, waar de séance gehouden wordt.
De familie Fox verhuisde naar New York, en
toen werd het spiritisme wüd en züd bekend.
Overal waar de jonge meisjes kwamen, geraakte
alles vol van allerlei geluiden. Dat althans werd
door niemand betwüfeld, schrüft Jules Bois.
Zeer vele menschen begonnen de geesten te
ondervragen. De geesten begonnen overal de
waarheden van het spiritisme te prediken. Na
tuurrijk werd ook de wetenschappelüke wereld
er in gemoeid. Drie geleerde commissies moesten
erkennen, dat zü er niets van begrepen. Er wa
ren echter ook tegenstanders en er wordt zelfs
verteld, dat het volk van New York de familie
wilde lynchen. Enfin, het succes was enorm.
Een New Yorker schreef er over aan een
vriend in Bremen en toen werd ook in
Duitschland het spiritisme bekend en beoefend.
Het was vooral de tafeldans, die gepractiseerd
werd. In Frankrijk verscheen er een brochure
van Guülard: „De tafel die danst, en de tafaUrn
die antwoordt". In 1853 begonnen de séances in
Bourges, Strassburg en Parüs. De tafel kon nle8t.ll
alleen draaien en dansen, maar ook tromgerof
fel nadoen, een snelvuur, de kanonnade, het ge
luld van een zaag, hamerslagen, bet rhythme
van een liedje. (Men vraagt zich steeds af, wat
het belang is van deze bewegingen; inderdaad
is de platvloerschheid en de onbeteekenendheid
der geesten datgene, wat den buitenstaander
het meest opvalt en in verbazing brengt.)
De tafel kon niet alleen ja en neen kloppen,
maar langzamerhand ook alle letters van het
alphabet aangeven. Toen begon men weer iets
anders, om de conversatie met de geesten ge-
makkelüker te maken. Aan den poot van een
lichte tafel werd een potlood aangebracht; dit
ging uitstekend, de tafel ging schrijven, en
langzaam aan ging men over tot het gebruik
van de békende „planchette”, een plankje, waar
aan een potlood was vastgemaakt, en dat onder
de hand van het medium ging schrijven. Het
medium! want ja, het bleek hoe langer zoo dui-
delüker, dat de eene persoon voor al deze proef
nemingen veel geschikter was dan de andere, en
iemand, die speciaal geschikt was, ontving den
naam van medium, tusschenpersoon tusschen
menschen en geesten. De mediums openbaren
allerlei dingen, waarvan zü nooit eenige kennis
hadden. Sommigen schrijven met de planchette,
of met andere Instrumenten, anderen teekenen,
anderen geven teekenen, anderen spreken, som
migen brengen kloppende geluiden te voorschijn
in muren en wanden.
Allerlei beroemdheden zaten om de spiritis
tische tafel; zelfs een gouverneur van Java
wordt genoemdmaar zeker kwamen daar vader
en zoon Sardou, de tooneelschrüvers, de be
roemde Flammaribn, Saint-René Taillandier, lid
van de Académie. Allen waren vol enthousiasme.
Op een goeden avond bracht Sardou een zeke
ren Rlvall mee, boekhouder van het dagblad
LUnlvers (het bekende katholieke olad van
VeulUot).
Dat was een handige vent, en toen bet eerste
geklop ^oorbaar werd, barstte hü in een gewel
digen lach uit. Maar hü begon zich toch voor de
zaak te interesseeren, en toen verklaarden de
geesten, dat Rlvall hunne openbaringen moest
rangschikken en publlceeren. Rival! werd een
beroemd man, of liever zün schuilnaam Allan
Kardec. Hü schreef onder dien naam het ,X4vre
des esprits”. Dit werd het evangelie van het
spiritisme en van de spiritisten, het gaf dan ook
een soort spiritistische wüsbegeerte; alles, wat
de geesten openbaarden, sloot wonderwel bü dit
boek aan.
De klopgeesten, de tafeldans, de planchette,
het oproepen van geesten door deze middelen
de rü der spiritistische verschünselen is daar
mee niet geëindigd. In 1868 begonnen de ze,
materialisaties. Er werden stoffelüke omtrekken
waargenomen. Voorwerpen bewogen rich zonder
dat iemand ze aanraakte; potlooden bewegen en
schreven, zonder dat zü vastgehouden werden.
Men zag hoofden, armen, lichamen, die in de
lucht bewogen, midden in de donkere kamer.
Zelfs beroemde natuurkundigen hechtten him
zegel aan de waarheid dier verschünselen. Zoo
professor William Crookes, die in 1873 waar
nam, dat er muziekstukjes gespeeld werden op
een accordeon, terwül het onmogerijk w?«, dat
Iemand da toetsen zou aangeraakt hebben.
De wereld, en vooral de geleerden, toonden
hoe langer zoo meer belangstelling voor bet
spiritisme; het beroemde of beruchte medium
Eusapla Palladino werd getoetst door geleerden
als de heer en mevrouw Curie, d'Arscnval en
vele anderen. Hoewel er veel bedrog ontdekt
werd, waren er toch ook feiten, die niet ver
klaard konden worden, waarvoor men altham
geen verklaring kon vinden.
Een geleerde Engelsche professor schreef een
geheel boek over de openbaringen en mededee-
llngen. die zün zoon hem had gedaan na diens
dood. De mededeelingen waren uiterst flauw en
onbeteekenend; het scheen alsof bet hierna-
maals op een straat in Londen geleek. Robert
Hugh Benson schreef zün prachtlgen roman
„The necromancers” (De toovenaars) om tegen
spiritisme te waarschuwen.
N.Z. Voorburgwal b h. Spui, A'dam
PLATS DU JOUR EN LA CARTE
