lerseke en
voor
Slechte tijden
de Oesterteelt
Zoekt gij betrouwbaar
Personeel?
gezinnen
Plaats dan een „Omroeper”
voor 75.
DEN ONDERGANG
TEGEMOET?
De slipper limped
Wat Stavisky kostte
Leve de walvisschen
Verloren welvaart
KREUGER EN TOLL
Groots sterfte
Byna geluidlooze landing mogelyh
HET K.R.O.-JUBILEUM
Het itkorren" van oesters op de Schelde
Tegin de „toorn" is pssa kruid psussssn. Db
SjM
Vliegtuig electrisch
voortbewogen
Nieuw vliegveld te
Hyderabad
Hoe men oesters teelt
Ziekten en hooge pryzen hebben
ons product in Engeland in
discrediet gebracht
WOENSDAG 23 JANUARI 1935
-
i 4
i IÜ
V-
de
ti
der grootste Oesterteelt-meatachappyen, en op
de beste perceelen ongeveer 60 pCt. Naast de
oesterputten liggen groote hoepen schelpen: de
leege oesters die men weggooit.
GENéVE. 22 Jan. (Reuter). De conventie tot
regeling van de walvisschenjacht, die door 1#
landen is geratificeerd, treedt vandaag in wer
king. Hierdoor wil men de uitroeiing der wal
visschen, waarvan Jaarlijks 40.000 stuks gedood
worden, voorkomen.
PARIJS, 22 Jan. (Reuter). De minister van
justitie heeft medegedeeld, dat de Fransche
spaarders ongeveer 47 millioen francs hebben
verloren bij de Stavisky-affaire.
TORONTO (Ontario) 32 Jan. (Reuter). Een
46-jarige Inwoner van de stad beweert een ge
lulde- en trillingsvry vliegtuig te nebben uitge
vonden, dat door electricltelt wordt voortbewo
gen.
De kern van de uitvinding bestaat uit een ge
heel nieuw type battery, dat, naar beweerd
wordt, 500 uren werkt voor *n bedrag van slechts
80 dollarcents.
Het vliegtuig heeft in het geheim een proef
vlucht gemaakt met vier personen aan boord
en maakte toen een bijna geluldlooee landing.
Men wil thans een proefvlucht maken van
Detroit naar Vancouver.
Aan de lyst van personen, die ter gelegen
heid van het jubileum van den K. R- O. in bet
Nationaal Comité van aanbeveling hebben sit
ting genomen, is nog toegevoegd de beer A.
C. de Bruyn, voorzitter van het RJT, Werklie
denverbond in Nederland.
HYDERABAD. 22 jan. (Reuter). Zoo. juist is
hier een nieuw vliegveld geopend, dat regelma
tig zal worden bezocht door vliegtuigen van den
dienst tusschen Karachi en Madras, welke dienst
te Karachi aansluiting geeft op de vliegtuigen
van de K. L. M en Imperial Airways.
De vangst is echter in de laatste Jaren bui
tengewoon tegengevallen. De schelpen die men
vlecht blijken maar al te vaak by sorteering
leeg te zUn. Aan den binnenkant van de schelp
vindt men dan een zwarten knobbel, de doorn.
Deze ziekte heeft de schelp der Zeeuwsche oes
ters aangetast en richt schrikbarende verwoes
tingen aan onder de kostbare schelpdieren. Op
de banken bedraagt de sterfte thans WIK
pet., zoo eersekerde ons de directeur van een
De afzet in het binnenland is de laatste ja
ren zoo hoorden we in lerseke in tegenstel
ling met wat onze Amsterdamsche zegsman
had verteld niet afgenomen Dit seizoen zijn
er tot ultimo December L116 000 oesters ver
kocht, in het vorige seizoen tot dien dag 1.042.000
stuks. Maar wel gaat de blnnenlandscbe afzet
zich beperken tot de kleinere soorten, die dank
zy de krachtige reclame, die er voor gemaakt
wordt, en de lage pryzen nog wel gaan.
Met dat al dreigt de ondergang van een tak
van bedrijf. die in zyn goeden tyd ons land
internationaal bekend beeft gemaakt. De regee-
ring doet «Vit zy kan. De Visschery-centrale
houdt de exportprijzen nog zoo veel mogeiyk
op peil en de regeerlng, die den bodem van de
Wester-Schelde aan de kweekers verpacht, heeft
in 1933 een sterke verlaging van de pacht toe
gestaan. Desondanks ziet het er naar uit alsof
dit Jaar heelemaal geen pacht betaald zal
kunnen worden.
Wat de toekomst brengt, weet niemand
in dezen tyd minder dan ooit. Maar voor de
Zeeuwsche oestercultuur ziet zy er zeer som
ber uit.
JDe menschen die van oesters houden, hebben
geen geld meer, en de menschen die geld heb
ben, kennen de oesters niet meer....” Ziehier
de wereldcrisis gezien van bet standpunt der
oesters, een uitspraak die we onlangs vernamen
van een groot Amsterdamsen vischhandelaar
De oesters waren dit jaar byzonder slecht ge
gaan. Op 31 December, de oesterdag by uitne
mendheid, bad hy slechts 4 A 500 oesters ver
kocht, tegen 12 A 1300 in vroegere jaren. En
wAt voor oesters....! Dwergen, schraal en ma
ger. waarvoor een garnaal in het voorbij zwem
men nog zyn neus kan ophalen. Oesters, die
daarby nog aanspraak maken op den naam
Imperialen ook.Neen, de tyd van de Hol-
landsche oesters is voorby...."
Er is evenwel nog een andere omstandigheid
lie de Zeeuwsche oesterteelt naar den onder
gang voert. Sedert enkele jaren doet zich in
de Zeeuwsche stroomen een parasiet voor: de
dipper limped of watermuiltje. Het is een klein
schelpdier, dat een veel grootere hoeveelheid
broed produceert dan de oesters, en wel spe
ciaal op de oesterbroed-perceelen. Het oester-
broed wordt er onder bedolven: op de schelp
van één oester zetten zich drie of vier slippers
vast, die hem het voedsel, dat het zeewater
bevat „voor den neus” wegkapen. En dat heeft
natuurlijk wél Invloed op de kwaliteit van de
oesters. De oesters blijven door deze parasieten
maar klein en mager.
Zoo staat het met de Zeeuwfcche oesterteelt.
Voor veel moeite krijgt men maar weinig oesters.
De heele Zeeuwsche productie (Bergen-op-Zoom
is daarby ingesloten, dus eigenlyk de heele
productie van Nederland) bedroeg in het seizoen
1930/31: f0 millioen oesters, in 1931/32 25 mil
lioen, In 32/33: 21 millioen en in 33/34: 16 mil
lioen. Voor dit seizoen rekent men nog maar
op 10 millioen.
Tot goed begrip van de rampen, die dezen
bedrijfstak het laatste Jaar getroffen hebben,
dienen wy eerst in enkele woorden uiteen te
zetten, hoe de oesterteelt in zijn werk gaat. De
volwassen oester spuwt in den zomer millioenen
microscopisch kleine zaden uit, die in het wa
ter biyven zweven tot ze zich vastzetten op een
hard, ruw voorwerp. Om hun een dergelyke
ondergrond te verschaffen, worden in het voor
jaar op de oesterbanken schelpen gezaaid. Vroe
ger liet men er ook dakpannen te water, en
thans keert men weer tot die methode terug.
Op dezen ruwen grond zet het oesterzaad zich
vast en komt daar in enkele jaren tot wasdom.
In den oestertyd wanneer er een R in de
maand is vlsschen de visschers van lerseke
en Bergen-op-Zoom de banken af met hun
sleepnetten. De volwassen oesters behouden ze,
de kleinere dieren worden weer uitgezet op de
„benedengronden”, in dieper water, om vet te
worden. Ook worden wel „zaaloesters" verkocht
om elders uitgezet te worden, meest in het bui
tenland, in ons land In de laatste Jaren ook by
Texel.
M. K. H. Prinsas Juliana maakte Dinsdag In gezelschap v
langs het strand te Schevenlngen, waarbij de Prinses zich door hot ongunstige weer niet
Het afschrikken
En wat het allerergste is: die weinige oes
ters zyn nog niet eens te verkoopen. Onze oes
ter was in hoofdzaak een exportartikel. Enge
land was onze grootste afnemer, daarnaast
kwam België. Ook Duitschland nam veel oesters
af. Thans ligt het heele gebouw van onzen
oester-export in duigen.
De totaal-cyfers van de laatste jaren gaven
we reeds. Naar Engeland gingen In het seizoen
30/31: 19 millioen stuks, in 31/32: 12 millioen,
in 32/33 9 millioen, en ook dat cyfer is dit
Jaar nog veel minder. In België gaat men ook
meer en meer Fransche oesters eten, en Dene
marken, dat in vorige jaren altyd een belang
rijke hoeveelheid zaal-oesters afnam, is dit jaar
nog niet aan de markt geweest.
Gaat bet met de Zeeuwsche oestercultuur
dan zoo slecht? Uit Engeland zyn dezer dagen
juist berichten overgewaaid dat de oester-afaet
daar is toegenomen. Maar.Fransche, Por-
tugeesche en zelfs Amerlkaansche oesters. De
invoer van Zeeuwsche oesters is echter steeds
achteruit gegaan.
Ook de uitvoerstatlstieken zyn alarmeerend:
In 1932 was de totaal uitvoer: 1640 K.G. voor
1.106.900, In 1933: 939 K.O. voor 939.00, in
MM: IMS K_G. voor 549.000.
Wat is er dan met de Zeeuwsche oester, eens
een product van »*reldvermaardheid? De zaak
leek ons belangrijk genoeg om eens verder te
onderzoeken, en we zyn er voor naar lerseke
gegaan, bet Mekka van de Zeeuwsche oester
teelt.
Vóór drie, vier jaren was lerseke nog een
bloeiende plaats. De oesters brachten geld in
het laad Je, er werd goed verdiend en het dorp
bad geen werkloozen De lersekers waren bin
nenvetters, bun welvaart was in het overige
Nederland onbekend, omdat bet dorp moeiiyk
te bereiken is en weinig aantrekkelijkheid heeft
voor beaoekerw. Een enkele maal raakte er een
journalist verzeild, die schreef dan een artikel
In zUn krant over „Goud uit lerseke”, wat het
merkwaardige gevolg bad, dat eenlge dagen la
ter een aantal kunstschilders la bet vimchers-
Zoolang de „doom” Intusschen de oester
niet doodt, tast hij den smaak niet aan. en zoo
heeft de oester uit de Zeeuwsche stroomen nog
steeds een uitstekenden smaak, ondanks het
slechte uiteriyk van de schelp.
ziekte is vanzelf gekomen en men hoopt dat
ze vanzelf vt^er zal weggaan. Intusschen heeft
de regeerlng aan de Zeeuwsche kweekers toe
gestaan, zaal-oesters uit Frankryk te importee-
ren, om daarvan tenminste gezond broed te
krijgen. Maar de Fransche oester is wel groot,
doch lang niet zoo smakelyk als de oorspron-
keiyke Zeeuwsche oester. De kleine kweekers
verzetten zich bovendien tegen de vergunning,
omdat zy vreezen dat zy dat niet betalen kun
nen en met hun kleine, Hollandsche oesters
biyven zitten.
dorpje een inval deden om de Ingezetenen tot
aankoop van hun artistieke producten te bren
gen. Iets waarmee ze by de ronde Zeeuwen,
eenvoudige menschen by al hun welvaart, ove
rigens niet veel succes hadden.
Nu is het ty gekeerd. lerseke is dood-arm.
Het heeft een groot aantal werkloozen, die door
de straten slenteren en bovendien honderdtWln-
tlg man by de werkverschaffing. De kantoren
van de oesterhandelaren liggen verlaten tegen
den dijk en om de oesterputten heerscht weinig
leven.
Waarom gaat het juist met de Hollandsche
oesterteelt zoo slecht? De eerste oorzaak is wel
de groote sterfte onder de oesters, veroorzaakt
door een ziekte in de schelp: de „.doorn”, die den
bl^logischen naam draagt „Polydora”.
De Vereeniging voor den Effectenhandel heeft
haar leden een communiqué doen toekomen,
waarin wordt uiteen gezet, dat de houders van
winstdeelende obligatlën Kreuger Toll A.B.
niets te verwachten hebben uit den boedel, aan
gezien volgens de emissievoorwaarden deze obli
gatlën slechts recht op uitkeering hebben nadat
andere schulden volledig zyn betaald.
In het proces van een aantal houders, die op
grond van bedrog vergoeding van geleden schade
eischen. is door het Hooge Gerechtshof nog geen
uitspraak gedaan.
Voor 31 Januari 1935 moeten op grond van de
Zweedsche wet gerechteiyke acties worden aan
gevangen.
Teneinde de rechten van de houders dezer
obligatlën te beschermen heeft het bestuur van
de V d.d. E. in overleg met het Comité Interna
tional besloten om namens de houders een to
tale schadevergoedlngsvordertng ffi te dienen. In
verband hiermede is het gewenscht, dat aan bet
bestuur zoo spoedig mogelyk en althans uiteriyk
Dinsdag 29 Januari opgave wordt gedaan van
naam en voornaam van houders van wlnstdee-
lende obligaties, onder vermelding van het nomi
naal bedrag van hun bezit aan deze obligaties en
met opgave der nummers der stukken. Het i»
noodzakeiyk, dat de houders een volmacht ge
ven aan het bestuur van de V. v. d. E. om de
vordering voor hen in te dienen.
FOTOREPORTAGE
De Nederlandsche schaatsenrijders M
In training te Davos voor de lm
tematlonale schaatswedstrijden
*2
Vrijdagavond zal to Rotterdam do huldiging plaats vindon
van Buziou. tor gologonhoid van zijn voortig*jarig toonooL
jubiloum. Eon fantasiofoto van don pupulairon komiok on
zijn toonoolmaskor, dat hij iodoron avond draagt
