lerseke en
voor
Slechte tijden
de Oesterteelt
A
Zoekt gij betrouwbaar
Personeel?
«Hl
Plaats dan een „Omroeper
Schaatsenrijders trainen te Davos.
gezinnen
8
DEN ONDERGANG
TEGEMOET?
1
tóis
W-Y
w-
nniiuiiu iini
WOENSDAG 23 JANUARI 1935
De slipper limped
Wat Stavisky kostte
Leve de walvisschen
Verloren welvaart
KREUGER EN TOLL
Groote sterfte
Byna geluidlooze landing mogelijk
HET K.R.O.-JUBILEUM
Het „korren van oesters op de Schelde
Nieuw vliegveld te
Hyderabad
Vliegtuig electrisch
voortbewogen
hooge prijzen hebben
ons product in Engeland in
discrediet gebracht
Hoe men oesters teelt
Ziekten en
FOTOREPORTAGE
O1
Tegen de „doorn” ie geen kruid gewassen. De
der grootste Oesterteelt-maatscbappijen, en op
de beste peroeelen ongeveer 60 pCt. Naast de
oesterputten liggen groote hoepen schelpen: de
leege oesters die men weggooit.
PARIJS. 33 Jan. (Reuter). De minister van
justitie heeft medegedeeld, dat de Fransche
spaarden ongeveer 47 millioen francs hebben
verloren bij de Stavisky-affalre.
TORONTO (Ontario) 33 Jan. (Reuter). Een
40-Jarige inwoner van de stad beweert een ge-
luids- en trlllingsvrlj vliegtuig te nebben uitge
vonden, dat door electric! telt wordt voortbewo
gen.
De kern van de uitvinding bestaat uit een ge
heel nieuw type batterij, dat. naar beweerd
wordt. 500 uren werkt voor *n bedrag van slechts
80 dollarcents.
Het vliegtuig heeft in het geheim een proef
vlucht gemaakt met vier personen aan boord
en maakte toen een bijna geluldlooae landing.
Men wil thans een proefvlucht maken van
Detroit naar Vancouver.
Aan de UJst van personen, die ter gelegen
heid van het Jubileum van den K. R. O. in bet
Nationaal Comité van aanbeveling hebben zit
ting genomen, Is nog toegevoegd de heer A.
C de Bruyn, voorzitter van het RX. Werklie
denverbond in Nederland.
33 Jan. (Reuter). De conventie tot
rfg van de walvisschenjacht, die door 13
n is geratificeerd, treedt vandaag in wer-
Hlerdoor wil men de uitroeiing der wal
en, waarvan jaarlijks 40.000 stuks gedood
worden, voorkomen.
HYDERABAD. 33 Jan. (Reuter). Zoo juist is
hier een nieuw vliegveld geopend, dat regelma
tig zal worden bezocht door vliegtuigen van den
dienst tusschen Karachi en Madras, welke dienst
te Karachi aansluiting geeft op de vliegtuigen
van de K. L. M. en Imperial Airways.
W'
„doorn” intusschen de oester
zoo
nog
kenden smaak, ondanks het
i de schelp.
De totaal-cijfers van de laatste jaren gaven
we reeds. Naar Engeland gingen in bet seizoen
30/31: 10 millioen stuks, in 31/33: 13 millioen,
in 33/33 0 millioen, en ook dat cijfer is dit
jaar nog veel minder. In België gaat men ook
meer en meer Fransche oesters eten, en Dene
marken, dat in vorige jaren altijd een belang
rijke hoeveelheid zaal-oesters afnam, is dit jaar
nog niet asm de markt geweest.
En wat het allerergste is: die weinige oes
ters zijn nog niet eens te verkoopen. Onze oes
ter was in hoofdzaak een exportartikel. Enge
land was onze grootste afnemer, daarnaast,
kwam België. Ook Duitschland nam veel oesters
af. Thans ligt het heele gebouw van onzen
oester-export in duigen.
De vangst is echter in de laatste jaren bui
tengewoon tegengevallen. De schelpen die men
vlocht blijken maar al te vaak bij aorteering
leeg te zijn. Aan den binnenkant van de schelp
vindt men dan een zwarten knobbel, de doorn.
Deze ziekte heeft de schelp der Zeeuwache oes
ters aangetast en richt schrikbarende verwoes
tingen aan onder de kostbare schelpdieren. Op
de banken bedraagt de sterfte thans 70 k 80
pet, zoo verzekerde ons de directeur van een
De afzet in het binnenland is de laatste ja
ren zoo hoerden we in lerseke in tegenstel
ling met wat onze Amsterdamsche zegsman
had verteld niet afgenomen. Dit seizoen zijn
er tot ultimo December LI 16.000 oesters ver
kocht, in het vorige seizoen tot dien dag 1.042.000
stuks. Maar wel gaat de binnenlandsche afzet
zich beperken tot de kleinere soorten, die dank
zij de krachtige reclame, die er voor gemaakt
wordt, en de lage prijzen nog wel gaan.
Is evenwel nog een andere omstandigheid
lie de Zeeuwsche oesterteelt naar den onder
gang voert. Sedert enkele jaren doet zich in
de Zeeuwsche stroomen een parasiet voor: de
slipper limped of watermulltje. Het is een klein
schelpdier, dat een veel grootere hoeveelheid
broed produceert dan de oesters, en wel spe
ciaal op de oesterbroed-peroeelen. Het oester
broed wordt er onder bedolven: op de schelp
van ééa oester zetten dch drie of vier slippers
vast, die hem het voedsel, dat het zeewater
bevat „voor den neus” wegkapen. En dat heeft
natuurlijk wél invloed op de kwaliteit van de
oesters. De oesters blijven door deze parasieten
maar klein en mager.
Zoo staat het met de ZeeuMche oesterteelt.
Voor veel moeite krijgt men maar weinig oesters.
De heele Zeeuwsche productie (Bergen-op-Zoom
is daarbij ingesloten, dus eigenlijk de bede
productie van Nederland) bedroeg in bet seizoen
1830/31: 40 millioen oesters, in 1831/33 25 mil
lioen. in 32/33 21 millioen en in 33/34: M mil
lioen. Voor dit seizoen rekent men nog maar
op 10 millioen.
M. K. H. PrinMS* Juliana maalda Dinsdag In gezelschap
langs het strand ta Schevenlngen, waarbij de Prinses zich door het ongunstige weer nlo*
liet afschrikken
J* menseben die van oesters houden, hebben
geen gdd meer, en de menseben die geld heb
ben, kennen de oesters niet meer....” Ziehier
de wereldcrisis gezien van het standpunt der
oesters, een uitspraak die we onlangs vernamen
van een groot Amsterdamse!) vischhandelaar
De oesters waren dit jaar bijzonder slecht ge
gaan. Op 31 December, de oesterdag bij uitne
mendheid, bad hij slechts 4 k 500 oesters ver
kocht, tegen 12 b 1300 in vroegere jaren. En
wkt voor oesters....! Dwergen, schraal en ma
ger, waarvoor een garnaal in het voorbij zwem
men nog MJn neus kan ophalen. Oesters, die
daarbij nog aanspraak maken op den naam
imperialen ook.Neen, de tijd van de Hoi-
landsche oesters is voorbij....”
dorpje een inval deden om de ingezetenen tot
aankoop van hun artistieke producten te bren
gen. Iets waarmee ze bij de ronde Zeeuwen,
eenvoudige menseben bij al hun welvaart, ove
rigens niet veel succes hadden.
Nu is het tij gekeerd. lerseke is dood-arm
Het heeft een groot aantal werkloozen, die door
de straten slenteren en bovendien honderdtvAn-
tlg man bij de werkverschaffing. De kantoren
van de oesterhandelaren liggen verlaten tegen
den dijk en om de oesterputten heerscht weinig
leven.
Waarom gaat het juist met de Hollandsche
oesterteelt zoo slecht? De eerste oorzaak is wel
de groote sterfte onder de oesters, veroorzaakt
door een ziekte in de schelp: de ...doorn”, die den
biologischen naam draagt „Polydora”.
ziekte is vanzelf gekompn en men hoopt dat
ze vanzelf w*er zal weggaan. Intusschen heeft
de regeering aan de Zeeuwsche kweekers toe
gestaan, zaal-oesters uit Frankrijk te importee-
ren. om daarvan tenminste gezond broed te
krijgen. Maar de Fransche oester is wel groot,
doch lang niet zoo smakelijk als de oorspron
kelijke Zeeuwsche oester. De kleine kweekers
verzetten zich bovendien tegen de vergunning,
omdat zü vreezen dat zjj dat niet betalen kun
nen en met hun kleine, Hollandsche oesters
blijven zitten.
Tot goed begrip van de rampen, die dezen
bedrijfstak het laatste jaar getroffen hebben,
dienen wij eerst in enkele woorden uiteen te
zetten, hoe de oesterteelt in zjjn werk gaat. De
volwassen oester spuwt in den zomer millloenen
microscopisch kleine zaden uit, die in het wa
ter blijven zweven tot ze zich vastzeilen op een
hard, ruw voorwerp. Om hun een dergelijke
ondergrond te verschaffen, worden in het voor
jaar op de oesterbanken schelpen gezaaid. Vroe
ger het men er ook dakpannen te water, en
thans keert men weer tot die methode terug.
Op dezen ruwen grond zet het oesterzaad zich
vast en komt daar in enkele jaren tot wasdom.
In den oestertijfl wanneer er een R in de
maand is visschen de vlsschers van lerseke
en Bergen-op-Zoom de banken af met hun
sleepnetten. De volwassen oesters behouden ze,
de kleinere dieren worden weer uitgezet op de
„benedengronden", in dieper water, om vet te
worden. Ook worden wel ..zaaloesters" verkocht
om elders uitgezet te worden, meest In het bui
tenland, in ons land in de laatste jaren ook b(j
Texel.
De Vereenlglng voor den Effectenhandel heeft
haar leden een communiqué doen toekomen,
waarin wordt uiteen gezet, dat de houders van
wlnstdeelende obligation Kreuger Toll A.B.
niets te verwachten hebben uit den boedel, aan
gezien volgens de emlssievoorwaarden deze oW-
gatiën slechts recht op uitkeering hebben nadat
andere schulden volledig zijn betaald.
In het proces van een aantal houders, die op
grond van bedrog vergoeding van geleden schade
eiseben. is door het Hooge Gerechtshof nog geen
uitgeraak gedaan.
Voor 31 Januari 1035 moeten op grond van de
Zweedache wet gerechteljjke acties worden aan
gevangen.
Teneinde de rechten van de houden dezer
Obligation te beschermen heeft het bestuur van
de V d.d. E. In overleg met het Comité Interna
tional besloten om namens de houders een to
tale schadevergoedlngsvorderlng In te dienen, In
verband hiermede, is het gewenscht, dat aan bet
bestuur zoo spoedig mogelijk en althans ulterlijk
Dinsdag 28 Januari opgave wordt gedaan van
naam en voornaam van houders van wlnstdee
lende obligaties, onder vermelding van het nomi
naal bedrag van hun bezit aan deze obligaties en
met opgave der nummers der stukken. Het is
noodzakelijk, dat de houders een volmacht ge
ven aan het bestuur van de V. v. d. E. om de
vordering voor hen lp te dienen.
Zoolang de
niet doodt, tast hU den smaak niet aan. en
heeft de oester uit de Zeeuwsche stroomen
steeds een uitsteke
slechte ulterlijk van
Met dat al dreigt de ondergang van een tak
van bedrijf, die in zijn goeden tijd ons land
internationaal bekend heeft gemaakt. De regee
ring doet MU. zij kan. De Vlascherij-oentrale
houdt de exportprijzen nog zoo veel mogelijk
op peil en de regeering, die den bodem van de
Wester-Schelde aan de kweekers verpacht, heeft
In 1833 een sterke verlaging van de pacht toe
gestaan. Desondanks ziet het er naar uit alsof
dit jaar heelemaal geen pacht betaald aal
kunnen worden.
Wat de toekomst brengt, weet niemand
in dezen tijd minder dan ooit. Maar voor de
Zeeuwsche oeatercultuur ziet zij er zeer som
ber uit.
Gaat bet met de Zeeuwsche oeatercultuur
dan zoo slecht? Uit Engeland zijn dezer dagen
juist berichten overgewaaid dat de oester-afzet
daar is toegenomen. Maar.... Fransche, Por-
tugeesche en zelfs Amerlkaansche oesters. De
invoer van Zeeuwsche oesters is echter steeds
achteruit gegaan.
Ook de uitvoerstatistleken zijn alarmeerend:
In 1833 was de totaal uitvoer: 1640 K.O. voor
1.106.000, in 1833: 838 K.O voor 830.00, in
1834: 1068 K.O. voor 540.000....
Wat is er dan met de Zeeuwache oester, eens
•en product van wereldvermaardheid? De zaak
leek ons belangrijk genoeg om eens verder te
onderzoeken, en we zijn er voor naar lerseke
gegaan, het Mekka van de Zeeuwache oester
teelt.
Vóór drie, vier jaren was lerseke nog een
bloeiende plaats. De oesters brachten geld in
het laad je, er werd goed verdiend en het dorp
had geen werkloozen. De lersekers waren bin
nenvetters, hun welvaart was in het overige
Nederland onbekend, omdat het dorp moeilijk
te bereiken is en/Welnlg aantrekkelijkheid heeft
voor bezoekers. Een enkele maal raakte er een
journalist verzeild, die schreef dan een artikel
in aün krant over „Goud uit lerseke", wat het
merkwaardige gevolg had. dat eenige dagen la
ter een aantal kunstschilders in het vlsschers-
-i
