De laatste spellingsronde?
voortgezet
Wardenier vertelt zijn wedervaren
Kieswetdebat
Bouw der Douglas-
machines
Koningin Emma
herdacht
MINISTER MARCHANT
VERDEDIGT ZICH
„IK VOEL MIJ AAN ALLE
KANTEN BEDROGEN”
pj*
O
DONDERDAG 21 MAART 1935
EERSTE KAMER
TWEEDE KAMER
Motie waarschijnlijk
Minister De Wilde heden
aan het woord
Niet gereflecteerd!
Staking voorkomen
1
Zonderlinge gebeurtenis
Motor in Utrecht
Demonstratie te Utrecht
Loongeschil vlasindustrie
te Koewacht
Had „Aviolandtf* te Papendrecht
de opdracht hunnen
uitvoeren?
Bongaerts wil het ontwerp door
wijziging beter binnen het
kader der Grondwet
brengen
Waarom de demonstratie
niet doorging
„De Hooge V sluws?'
Treffende huldebetuigingen te
's-Gravenhage en Delft
Het Kabinet staat in deze mnb
achter den bewindsman
van Onderwijs
Uit het loodgieters-
bedrijf
Oud-minister De Geer tegen
„Toen mijn vader en mijn broer mij
in het gesticht te Groningen
kwamen bezoeken, werden
zjj ook tegen hun wil een
dag opgesloten"
Oude argumenten
I 't
Minister Markant
bet
Broekhulaen, de par-
Vervroegd pensioen
d. Heu-
Herdenking te Delft
katholieke
Ir. M. BONGAERTS
werkgever»
I
aoo kwam bet concrete ant
woord
Een aeer belangrijke mededeeUng was ook.
dat de vervroegde penedonneertng van do
onderwijnen aal belichaamd stfa Jn het
eerstvolgend wetsontwerp”. Zal dat van het
departement van Onderwijs uitgaan? Of aal
het t groote besninigingaontwerp site en
sullen ook de andere ambtmanen wat wel
te verwachten to onder deaen maatregel
raden?
Zoo beeft een ontwerp-Architectenwet gis
teren zijn departement verlaten. Een ont
werp Monumentenwet volgt deser dagen,
terwijl ook een voorontwerp-Natuurbescher
mingswet soo goed als gereed is.
Besloten heeft minister Marchant zijn rede
iet een welsprekende vergelijking tusschen de
laatachappijleer van Thomas van Aquino en
Ie van Rousseau's „Contrat Social". De mlnis-
sr kiest de eerste.
Na de feestelijkheden te Berlijn legde Nifkskanselier Hitler te München nog een
krans op het gedenkteeken voor de in den wereldoorlog gevallenen
L
t
l
l
Zeer in den breede werkte de minister b.v.
uit, dat ook volgens de grondbeginselen van De
Vries en Te Winkel de schrijftaal de spreektaal
volgen moet.
Dat de spellingkwestie het onderwijsdebat in
te Eerste Kamer volkomen heeft beheerst ht.
Enthousiast was overigens de heer
vel niet. Ook hij moest erkennen, dat de eisch
van driemaal den kiesdeeler vrij willekeurig Is.
niet verwerpelijk geachte indeeling van het land
In vier districten en vindt het voor het parle
ment een goede noot dat vrijwel eenstemmig
geweigerd is. de vraag welke partijen toegang
tot de Kamer verdienen, een rol te doen spelen.
het
in
Oranjes kunnen verjkagd worden, aldus de mi
nister, maar zij kunnen óók opgesloten in het
Regeerkasteel door „een willekeurig avonturier",
die met de Oranjevlag zwaait, het „Wilhel
mus" uitschreeuwt en dit vergezeld doet gaan
van „uitheemsche gebaren".
„Toen op een keer mijn vader en m*n broer
mi; kwamen bezoeken, werden zij ook van des
morgens tot des middags 4 uur tegen hun
wil in een vertrek opgesloten. Vier k vijf fa
milieleden van mfj. die ook een bezoek kwa
men brengen, werden eveneens opgesloten.
Dr. Heerlnga selde mij, dat Ik niet eerder
vri* mocht, at Ik moest gesegd hebben waar de
motor stond.
Ik werd echter op Zaterdag vrij gelaten sen
der bet gesegd te hebben De waarschuwing
kreeg Ik mee, voortaan geen mededeelingen aan
de pers te doen.
De burgemeester heeft, volgens uitlatingen In
een raad de kosten voor mijn verblijf in Oro-
mnyw botawdde*
„Ik wilde den motor niet laten* draaien, om
dat de heer ir. Steekete (Deventer) bet mij af
ried. Ir. Steekete beeft mij reeds vele technische
adviezen gegeven.
De beer Dragt elschte toen van mij een scha
devergoeding van /M6, doch dat was niet af
gesproken.
Afspraak was, dat de heer Dragt 10 pCt. van
de entreegelden zou krijgen.
.Hebt s maar één of meerdere exem
plaren van den motor", vroegen wfj verder.
„Ik heb drie motoren, soo antwoordde
Wardenier twee statlonnaire en één motor
voer gewone trekkracht bestemd voor
auto's."
„Waar zijn dese nuturen outsatdlgdf
aoo vroegen wfj.
JDe onderdeden werden in een fabriek
In België vervaardigd."
De minister heeft ook nog een en ander ge
segd naar aanleiding van de critiek, die van
sommige zijden Is losgekomen op zijn uitlating
in de Tweede Kamer over het „Wilhelmus”
Hij stelde zich op het standpunt, dat Inderdaad
met dit schoone lied gesold wordt. Met name
wees hij op den ..zwendel”, welken een zuiver
revolutionnalr nationalisme ermede bedrijft. De
Dat bij de replieken een motie in eenlger-
lel vorm aal loskomen, to vandaag wel zeer
waarschijnlijk geworden. Want wat de zaak
zelf betreft, beeft MINISTER MARCHANT
niets toegegeven. Wijziging van de eenmaal
genomen maatregelen, zoo zelde hij. is niet
meer mogelijk. Terugkomen op het gevoerde
beleid te uitgesloten. Continueering van het
vernet kan geen enkel nuttig effect hebben.
En de regeering zal eventueel door nieuwe
maatregelen zorg dragen, dat dit verzet zoo
weinig mogelijk schade doet aan bet door
haar gestelde doel.
Wat die natuurbescherming betreft, maakte
de minister bekend, dat bet fraaie landgoed ,J>
Hooge Veluwe” bulten bezwaar van 's Rijks
schatkist in een stichting te ondergebracht,
waarvoor de acten dezer dagen zijn gepasseerd
Bovendien heeft mevrouw Kröller een belang
rijke verzameling schilderijen en kunstvoorwer
pen aan bet rijk geschonken.
Ook echter indien de Btaten-Generaal vrijer
tegenover de regeering zouden staan, zou de
minister van Onderwijs deze zaak hebben
moeten ter hand nemen, omdat er een chaos
waa En bovendien, aldus de beer Marchant,
la bet kabinet aoo vrij in dezen tijd?
Dat de spelling ook buiten het onderwijs
steeds meer Ingang vindt, lichtte de minister
toe met een paar katholieke gebedenboekjes te
toonen, die hem waren ten geschenke gedaan
uit dank voor de vereenvoudiging en door mr.'
BOCK, die des morgens nog tegen het spelllng-
beleld geopponeerd had. te verwijzen naar het
orgaan van den Bond van Jonge Liberalen.
Aangezien de onderbandellngen niet tot re
sultaat leidden, te aan een tweetal
te Koewacht een ultimatum gezonden.
Naar aanleiding daarvan heeft dezer
Volstrekt tegen heeft zich JHR. DE GEER,
leider der Christelijk-Historische fractie, ver
klaard.
Hij wijst een dusdanige uitlegging van de
Grondwet, dat het door de Grondwet gewilde
gezag van den kiesdeeler wordt aangetast, af,
te evenzeer gekant tegen de door ir. Bongaerts
„Ik boud niet van die geheimzinnigheid”,
aldus begon de heer Wardenier ons te vertel
len, ..maar men spint allerlei romantische ver-
halen rendom mij. Daarbij ondervind ik een
enorme tegenwerking, terwijl Ik altijd aan alle
kanten bedrogen ben geworden I”
Dan vertelde Wardenier, hoe hij kort nadat
hjj sjjn uitvinding had gedaan, In aanraxlhg
kwam met den beer Muurling, wethouder van
openbare werken te Wolvega, het plaatsje waar
van Wardenier» woning ongeveer 14 KM. ver
wijderd staak
,,Ik heb den wethouder toen verteld, dat mijn
uitvinding voordeelen voor de gemeente kan
opleveren. Voorts heb ik ook met den burge
meester van Wolvega gesproken, hem alles uit
gelegd en de teekenlngen laten zien."
„Hoe stond de burgemeester tegenover uw
uitvinding?” soo vroegen wij Wardenier.
burgemeester geloofde mij en geloofde
Deer bemiddeling van de boeren F. v. d.
Vlagt en 8. Booy, deee laatste uit Wel-
vega geboortig, waren wij in de gelegenheid
een onderhoud ie hebben met Wardenier,
den rinds korten t(jd bekend geworden Jon
geman alt Wolvega.
Thans houdt Wardenier verblijf In hs*
café „Oad-Uteecht” aan de Vtoehmarkt ie
Utrecht, in welk gebouw hij ook voorne
mens was hedenmiddag en -avond een wit-
luiiienttliig te geven ever «tjn uitvinding,
terwijl dan de motor voor eek ieder te be
zichtigen aal zijn en aoo tijdig toeetem-
■alng van de autoriteiten verkregen wgrdt
aal draaien!
r Den Haag, 30 Maart 1835.
De Tweede Kamer ging voort met mini «ter
de Wilde's kiesrecht-ontwerp.
Na een eindelooee reeks sprekers te men thans
gevorderd tot 's ministers antwoord, als ten
minste de katholieke afgevaardigde van Poll
en de christeljjk-democraat van Houten om
■zeven uur, toen de vergadering eindigde, be
sloten hebben zich als spreker te laten schrap
pen.
H H dagen
een bespreking plaats gevonden tusschen den
Rljksbemlddelaar Prof. Mr. Aalberse en verte
genwoordigers van de betrokken partijen.
Daarbij te het gelukt een gerezen misver
stand uit den weg te ruimen. Partijen zullen
nu de onderbandellngen wederom voortzetten
en hebben zich bereid verklaard. Indien onver
hoopt geen overeenstemming zou worden be
reikt, het geschil aan arbitrage te onderwerpen.
De aangekondlgde staking te daardoor voor
komen.
Het ontwerp te heden ook nog door *n tweeden
soclaal-democraat besproken en wel door den
heer DREES, die eveneens bezwaren had tegen
den gecamoufleerden aanslag oo de kleine par
tijen.
En voorts spraken de communist DE VISSER,
de revolutlonnair-socialtet SNEEVLIET, de
staatkundig gereformeerde Du. ZANDT en de
plattelander VERVOORN.
Het behoeft geen betoog, boe het oerdeel van
dese heeren luidde. De heer Vervoorn verwekte
met zijn uitspraak dat zijn partij (de partij
van Braatl) staat op den grondslag van een
agrarische ideologie, een hevlgen aandrang tot
kuchen bij de zeven leden, die nog aanwezig
waren.
De perstribune was vrijwel uitgestorven, de
gereserveerde tribune was volslagen teeg en op
de publieke tribune troonde nog één eenzame
Wij kunnen mede in het belang van de
Tweede Kamer, zelfs al verdient die ert een
vrije week mee, die eindelooee reeks van ver
gaderingen nog maar steeds niet bewonderen.
woensdagmorgen hebben ter herden
king van den sterfdag van H. M. de Ko-
ningtn-Moeder B. en W- van Den Haag
een krans gelegd aan den voet van het
Terzake van de Concentratie heden hield
daarover nog de Katholieke afgevaardigde NI-
VARD een verdienstelijk betoog heeft minis
ter Marchant nog eens beknopt de noodzaak
betoogd.
De soclaal-democraat de Zeeuw kreeg te
booren, dat, indien Nederland zou moeten af
zakken tot het peil van het Scandinavische on
derwijs de heer DE ZEEUW had zich daarop
beroepen er inderdaad van afbraak zou kun
nen worden gesproken. Thans steekt ons onder
wijs ondanks het schoolpolete te Stockholm daar
nog torenhoog boven uit.
Dat b.v. de groote pers met uitzondering
van de socialistische de vereenvoudigde spel
ling niet toepast, is, dunkt ons, toch van meer
beteekenls. Wat In Nederland In de vereenvou
digde schrijf wijle wordt gedrukt, te nog altijd
verre en verre In de minderheid.
Uiteraard heeft minister Marchant ook niet
kannen nalaten, den 39 Eerste Kamerleden, die
zich openlijk lid verklaarden van de Nationale
vereeniglng voor Eenheid en Orde in de Schrijf
taal, en prof, de Savornin Lohman, die al eenige
weken geleden zelde, tóch niet bekeerd te sul
len worden, voor de voeten te werpen, dat zij
ataatsrechtelijk niet juist handelden. Hij ge
waagde zelfs van een ..zuiver revolutlonnalre
methode”, die „lijnrecht In strijd was met het
Juiste constltutioneele begrip van Overheidsge
zag”. Men had, alvorens bulten de Kamer in
comité s zitting te nemen, alvorens een defini
tief standpunt te kiezen, alvorens op moties
te zinnen, de argumentatie van den minister
moeten afwachten. Staatsrechtelijk is dit alle
maal natuurlijk niet onjuist. Maar heeft de
minister aelf soo ultgeblooken door koel ovsr
leg?
„Na die persconferentie soo vervolgde'
Wardenier en glimlachte even stond haast
de heele wereld op haar kop.”
Wjj beaamden dit en vroegen toen verder
naar zijn plaatsing in de zenuwinrichting.
„Och dat zal ik u vertellen. Ik zou u echter
dringend willen verzoeken, alles op te nemen
zooals ik het vertel, want tot nu toe beeft
iedereen mijn woorden verdraaid. Wat ik u
vertel, neem ik voor mijn geheele verantwoor
ding
Dan begon Wardenier over „bet" avontuur.
Jtev week na die persconferentie werd ik
door een gemeente-veldwachter, in burger-
kleedlng, ultgenoodlgd op het gemeentehuis te
komen, want de burgemeester wilde mij spre
ken.
Toen ik kwam en ook de burgemeester ge
arriveerd was, bleek mij, dat hi) (de burge
meester) mij heelemaal niet geroepen bad.
De gemeente-veldwachter trad zeer onhebbe
lijk op en schold mij uit voor al wat moei en
leeljjk te.
Ik zelde tegen den burgemeester, dat deae
manier van optreden niet te pas kwam, maar
toen deed Ik de teleurstellende dhtdekklng, dat
de burgemeester mij ook niet meer goed’ ge
zind was.
De burgemeester vroeg mij, onmiddellijk te
zeggen waar de motor zich bevond. Dit wei
gerde ik te doen in bet bijzijn van den veld
wachter en een journalist, die bij alles tegen
woordig was geweest.
Daarop antwoordde ds burgemeester echter,
dat dese twee menschen zijn adviseurs waren.
Na dit gesprek heeft men mij den gebeeten
verderen dag gevraagd waar de motor was. Om
8 uur 's avonds zelde de burgemeester mij met
den auto naar huls te zullen brengen. Ook de
veldwachter nam In den auto plaats en onder
weg vroeg men mij nog herhaaldeljjk waar de
motor stond. Ik- heb toen den bugremeester
aangeboden alleen mee te gaan, doch dit wilde
hjj niet.
Voor mijn huls gekomen (plm 14 KM. bui
ten Wolvega) werd mij niet een» gelegenheid
gegeven uit te stappen, maar werd omgedraald
Te elf uur beeft bet vroeger personeel van
wijten HM de Koningin-Moeder een krans ge
legd op het graf in de Nieuwe Kerk te Delft.
De oud-hutemeeeter, de heer J. Lodder, gaf
in een toespraak uiting van het gevoelen van
weemoed dat het personeel op dezen gedenk-'
waardigen dag bezielt.
Wij danken God, aldus spr., voor alle» wat
Hij door en in haar ons heeft geschonken.
Na dese rede bleef men eenige oogenbllkken
in stilte bi) het graf.
Voorts te een krans gebracht vanwege den
ex-kelzer en namens de Verweniging Oranje-
dag te Delft.
blijkt wel afdoende, doordat de minister er drie
uur aan besteedde, terwijl de rest van zijn be
leid het met een dikke drie kwartier moest
doen. In deze drie kwartier Intusscben heeft
minister Marchant enkele belangrijke mede
deelingen gedaan.
Naar wij thans vernemen aal de heer War
denier hedenmiddag en -avond een causerie
houden over zijn uitvinding en tevens den mo
tor toonen.
Oafé „Oud-Utrecht* moet eerst nog ge
keurd worden, aoodat thans de demonstratie
ia! plaats hebben in de groote zaal van hotel
..de LEurope” aam het Vredenburg te Utrecht.
De eerste lezing begint te 3 uur en de tweede
te 7 uur.
Er bestaat voorts gelegenheid Wardenier vra
gen te stellen.
De ketel van den motor (100 atmospheert)
moet nog gekeurd worden: te dit geschied, dan
za> de motor ooto te Utrecht in werking worden
gesteld.
Was er dus van de zijde van den minister
van geen enkele concessie sprake, de heer Mar
chant heeft zich bovendien als hij niet voorlas,
weer tal van sarcastische zetten en denlgree-
rende uitlatingen over de ondeskundigheid zijner
tegenstanders veroorloofd, welke het vrijwel ón
mogelijk maken, een motie achterwege te laten.
Vervolgens werd te half tien bj) hetzelfde
monument een krans neergelegd door
Haagsch Comité voor Volksfeesten.
Het „Wilhelmus"
Het kabinet dit heeft Minister
Marchant nog eens beklemtoond
staat in deze zaak achter den be
windsman van het Departement
van Onderwijs. Dat het kabinet in
dezen tjjd tegenover de Staten-
Generaal een exceptioneel sterke
positie inneemt, erkende de Minister.
Wat zijn houding tegenover de Staten-Gene-
raal betreft, wees de minister er op, dat hij. door
de aanvankelijk voergenomen algeheele afschaf
fing van de buigings-n weder terug te nemen,
„een emmer water” In zijn wijn „Kollewijn"
interrumpeerde mr. Mendels gedaan had. Hij
vond die houding tegenover de motie-Tilanus
„een historisch voorbeeld van uiterste samen
werking” tusschen regeering en Btaten-Gene
raal.
Ook de voorbereiding van het spelllngsbeslult
vond uiteraard nog eens verdediging. Het ver
wijt van de eenzijdige samenstelling van de
adviescommissie moest het stelten met de ma
gere tegen-opmerklng. dat het op de waarde
van de argumenten en niet op het aantal van
degenen, die de argumenten aandragen, aan
komt. Waarom dan niet slechts twee adviseurs,
uit teder kamp één? Trouwens, de minister zeil
presideerde de commissie en moest zijn keuze
doen uit de tegenovergestelde standpunten. Het
is vrijwel uitgesloten, dat hij zich niet beïn
vloeden liet door het feit, dat in de commissie
vier vereenvoudigers stonden tegenover één
niet-vereenvoudlger.
De instemming, die de minister vond is ook
heden aeer miniem geweest. Slechts zijn partij
genoot v. d. HEUVEL nam het voor het wets
ontwerp op en motiveerde zijn houding met bet
doelmatlghelds-argument, hetwelk ook den mi
nister tot de indiening heeft gebracht.
De argumenten van minister Marchant
ze mochten thans tot een veel grooteren omvang
worden uitgesponnen waren overigens geens
zins nieuw. Voor zoover ze van taalkundigen
aard waren, leenen ze zich bezwaarlijk voor een
beknopte weergave.
Van katholieke zijde
heeft Ir. BONGAERTS
verklaard, dat de minister I
zijn steun kan krijgen, in-
dien hij er alsnog In slaagt
aan te toonen. dat zijn
voorstel niet strijdig te met
de Grondwet.
Kan de minister dat
niet, dan doet hij beter
het ontwerp terug te 1
nem^p.
Intusscben Wil de beer
Bongaerts door amendeering trachten den in
houd van het ontwerp dusdanig te wijzigen, dat
bet beter binnen het kader van de Grondwet
komt en dat het zich ook meer verdraagt met
den geest der Kieswet, waarmee de katholieke
afgevaardigde het veretechte drievoud van den
kiesdeeler eveneens voorloopig in strijd acht.
De R K. Fabrleksarbeidersbond heeft In sa
menwerking met den R. K. Landarbeidersbond
pogingen aangewend om te komen tot eenige
verhooging van de loonen van de arbeiders in
de vlasindustrie, ox. te Koewacht.
Veertien Douglas-vliegtuigen heeft de KLM.
In Amerika besteld, terwijl de Maatschappij voor
Vliegtuigbouw .Aviolanda" te Papendrecht tot
dezen bouw volkomen In staat zou zijn geweest,
aldus haar directie. En zonder daarmede crl-
ttek op de Regeering of de K. L. M. te willen
uitoefenen, zegt zjj het zeer te betreuren, dat
deze opdracht voor Holland en speciaal voor
Aviolanda verteren was gegaan. Drie Jaar had
de fabriek op opdrachten gewacht en hier was
een pracht opdracht, geheel metaalbouw. Daar
Aviolanda de eenige fabriek in Nederland te.
compleet geoutilleerd en ook thans nog voor
zien van specialisten voor metaalbouw, ware
deze opdracht zeer welkom geweest.
Men herinnert er In dit verband aan, dat
deae fabriek in de eerste zeven jaren van haar
bestaan 41 geheel van metaal vervaardigde
Doraier-VUegbooten voor de Nederlandscb-
Indteche Marine heeft geleverd, terwijl zij in
dien tijd tevens 6 Curtis-jagers bouwde voor
bet Nederlandach-Indteche leger.
In de laatete drie Jaren te de fabriek niet
meer van voldoende opdrachten voorzien, daar
door de crisis vele regeeringsopdrachten werden
uitgesteld. De directie heeft, in overleg met
oonunlssarteeen en aandeelhouders zich als
plicht gesteld de fabriek in bedrijf te houden,
teneinde dagelijks gereed te staan voos* het
leveren van vervangingzmaterieel en het doen
van reparaties, welke dan ook. zij het in garin
gen omvang, geregeld worden opgedragen Zoo
doende bleef het bedrijf Intact, teneinde Indien
er wederom opdrachten op vliegtuigen mochten
binnenkomen, deze onverwijld te kunnen uit
roeren
Omtrent het bovenstaande informeerden wij
te bevoegder plaatse in 's Gravenhage. Hier
achtte men het niet duidelijk, waarom Avio
landa. indien zQ voor de K. L, M. Douglas-
vllegtulgen had willen bouwen, niet de noodige
stappen heeft gedaan bij de K L. M. en bj^
Fokker, om een opdracht te verkrijgen.
Dan vertelde Wardenier over zijn proeven,
die goed gelukt waren.
^lebben ook andere menschen den motor
zien draaien?”
^Ja zeker
o. a. heeft wethouder Muurling den
motor in werking gezien.
Ook heb ik proeven genomen in auto-
chassis. Dit waren chassis van Minerva; deae
proeven geschiedden voor eigen rekening."
Wat betreft de relatie» van Wardenier met
verschillende fabrikanten, kunnen wtj mede-
deelen, dat zijn post intusscben is aangegroeid
met een formidabel pakket. Daaronder zijn
brieven uit Amerilm, Engeland, Frankrijk,
Ierland en Nederland.
„Wilt u dit ook even vermelden," zelde
Wardenier en toonde ons twee brieven van de
Koolhovenfabrieken te Rotterdam.
Den Haag, ao Maart 193».
Nóg steeds te de Eerste Kamer niet met de
OnderwiJsbegrootlng klaargekomen. Niet aan
haar intusscben te de schuld. Minister Marchant
beeft blijkbaar een soort van uitputtmgstactiek
Jegens de tegen zijn spelling rebelteerende
Senaataneerderbeld willen toepassen en hield*
een rede van bijna vier uur, welke voor een
belangrijk deel weinig boeiend was, omdat
groote stukken vrij monotoon van lange vellen
papier werden voorgelezen. De Eerste Kamer
was na deze „Dauerrede” meer dan moe en
niet ten onrechte besloot president de Vos van
Steenwljk de replieken tot morgen (Donderdag)
ochtend uit te stellen.
De Alg. Ned. Metaalbewerker» Bond deelt
mede:
De onderbandellngen over de vernieuwing
van het collectief contract In bet loodgleters-
bedrtjf hebben met de grootste groep van pa
troons, den Bond van Loodgieters- en Fitters-
patroons in Nederland, tot een bevredigend re
sultaat geleld.
Daarbij zijn door de metaalbewerkersbonden
en de betrokken loodgletersgezellen concessies
gedaan op de loonen, die voor de twee hoogste
klassen met 2 ets., voor "de andere klassen met
1 ets. per uur verlaagd worden. Tevens moeten
de arbeiders voortaan de helft van de ziekte-
premie en de kosten voor administratie van bet
vacantie- en feestdagen-zegelfonds betalen.
De Ned. R. K. Bond van Loodgieters- en Ko-
perslagerspatroons heeft daarvoor bfj rijn leden
geen meerderheid kunnen krijgen en derhalve
het contract afgewezen.
Zij wenschen een vermindering van het aan
tal vacantiedagen met twee, doch, wat hoofdzaak
te. zij wenschen niet langer gebonden te zijn
nan het zegelfonds, waaruit bet verzuim op
Christelijke feestdagen en bij vacantie betaald
wordt.
Dit fonds, dat nu eenige jaren bestaat en
door beide partijen wordt beheerd, is een onmis
bare Instelling voor de toepassing van de sociale
bepalingen van het contract.
Door de samenwerkende metaalbewerkers
bonden te thans machtiging verleend aan de
besturen ter plaatse, den leden van den R. K.
Patroonsbond een ultimatum te stellen.
Woensdagochtend om negen uur beeft op bet
Regentesseplein te Gravenhage een eenvou
dige doch treffende plechtigheid plaste gehad.
Een deputatie van het Haagsche gemeentebe
stuur met den burgemeester aan bet hoofd be
gaf zich vanuit de consistoriekamer van de
Regentessekerk naar het Emma-monument,
aan den voet waarvan een krans, welke door
boden van bet stadhuis werd gedragen, werd
neergelegd, als een stille hulde aan de nage
dachtenis van wijlen H. M de Koningin-Moe
der, die beden een Jaar geleden te overleden.
Van de zijde van het publiek bestond er veel
belangstelling voor deze eenvoudige, doch tref
fende plechtigheid.
ook vast, dat mijn uitvinding van groote be
teekenls zou zijfi. Hjj ging als vriend met mij
om.
Ik was het ook, die voorstelde een perscon
ferentie te beleggen, hetgeen dan ook ge
schiedde ten stadhuize van Wolvega, in tegen
woordigheid van het voltallige college van B.
en W.
Deze persconferentie werd gehouden In No
vember van het afgeloopen Jaar, en toen reeds
heb ik gezegd in Utrecht een demonstratie te
zullen geven.”
Toen jfroegen wij aan Wardenier waarom
eigenlijk tie demonstratie in bet café van den
heer Dragt niet te doorgegaan.
De afd. Den Haag en omstreken van
Alg. Ned. Verbond had Woensdagavond
..Pulchri Studio” een bijeenkomst georganiseerd
ter herdenking van wijlen HM. de Koningin-
Moeder. Op het podium was een portret van
de overleden Worstln. met rouwfloer» omkleed,
geplaatst te midden van een eenvoudige palm-
verslering. Onder de aanwezigen waren de
burgemeester, mr. De Monchy, de Zuld-Afri-
kaansche Gezant, dr. v. Broekhuizen, de par
ticulier secretaris van HM. de Koningin, de
heer Sixma baron v. Heemstra, jhr. Van
Flsenne, lid van Ged St., de gouverneur der
Residentie, lult.-gen. Jhr. Röell en Staatsraad
Muller Massls.
De voorzitter, luit -gen. W. Lasonder, sprak
een kort openingswoord, waarna hij allen aan
wezigen verzocht zich van hun zetels te ver
beffen en in stilte een gedachte te wijden van
diepe vereering en groote dankbaarheid Jegens
wijlen HM. de Koningin-Moeder.
Mevr. Henriëtte Bala. aan den vleugel be
geleid door den heer J. P. J. Wlerts song ver.
volgens twee coupletten van het Wilhelmus en
eenige liederen van Valerius.
Daarna hield prof. dr. H. Brugmans uit
Amsterdam een rede over .HM. de Koningin-
Moeder als vorstin."
Nadat prof. Brugmans het woord had gevoerd,
zong mevr. Bala weder eenige liederen, thans
van Ghldo Gezelle en van René de Clercq.
Na de pauze sprak dr. J. D. Hefting, voorzit
ter van de Ned. Centrale Ver. tot Bestrijding
der tuberculose, over: „HM. de Koningin-
Moeder als mensch.”
en teruggereden. Ik werd toen in de woonkamer
van de burgemeesterswoning gelaten
Hier onderbrak Wardenier zijn verhaal en
zeide: ,Nu moet ik u eerst zeggen, dat de bur
gemeester tfunlddels met verschillende inspec
teurs van benzine-maatschappijen in onder-
handellng was getreden. Ik heb hem naar de
reden gevraagd, doch de burgemeester zelde.
cat het voor zijn oilestook-apparaat was, het
geen ik niet kon aannemen.*
Dan vervolgde Wardenier: Met den veld
wachter, dien ik altijd mee kreeg, zat ik dus
in de voorkamer. In de achterkamer werd druk
gepraat door verschillende menschen. onder wie
de burgemeester.
Om half tien ongeveer vroeg de burgemeester
mij ook In de achterkamer te komen en daar
zaten verschillende personen, van wie ik alleen
ar. Baarda. arts te Wolvega. kende.
Gesproken werd er niet; men keek mij aan
en toen ik vroeg naar Steenwljk gebracht te
worden, stemde de burgemeester direct toe.
In Steenwljk deed ik zaken.
Men bracht mij echter niet naar die plaats,
coch reed vla mij onbekende landwegen naar
Groningen!
Daar aangekomen werd ik buiten den wagen
gezet en stond ik tegenover dr. Hardong. die
in gezelschap was van enkele ziekenzusters.
Na eenlg heen en weer gepraat, vroeg dr.
Hardong mij één nacht te willen blijven. Ik
stemde daarin toe."
Wardenier vertelde daarop van zijn beleve
nissen van dien nacht. In het donker werd hij
in een vertrek gebracht en sliep daar met ver
schillende zware zenuwpatiënten. Zijn bed was
midden in de kamer gezet. Om vijf uur mor
gens werd hij wakker, daar de overige gasten
zijn bed door het vertrek zeulden.
Aan zijn ouders werd medegedeeld, dat hij
overspannen was.
„Ik ben echter heelemaal niet onderzocht of
lete van dien aard.
Toen de dokters Heerlnga en Bartetra bij mij
kwamen zeiden zij mU, dat van overheidswege
opdracht was gegeven mij vast te houden.
Zeven volle dagen ben ik daar geweest."
Ook vertelde Wardenier nog over verschil
lende proeven, die naderhand met hem ge
nomen werden. .Maar steeds kwam dezelfde
vraag terug zoo vertelde Wardenier waar
staat Je motor?”
-
