De laatste spellingsronde?
Het Kieswetdebat
voortgezet.
Wardenier vertelt zijn wedervaren
Bouw der Douglas-
machines
Koningin Emma
herdacht
I
r.H
MINISTER MARCHANT
VERDEDIGT ZICH
f
„IK VOEL MIJ AAN ALLE
KANTEN BEDROGEN”
DONDERDAG 21 MAART 1935
EERSTE KAMER
TWEEDE KAMER
Motie waarschijnlijk
Minister Marchant
Minister De Wilde heden
aan het woord
Niet gereflecteerd!
Vervroegd pensioen
H erdenking te Delft
4
Staking voorkomen
te
Zonderlinge gebeurtenis
Motor in Utrecht
u
Demonstratie te Utrecht
h»
Loongeschil vlasindustrie
te Koewacht
Had „Aviolanda” te Papendrecht
de opdracht kunnen
uitvoeren?
Waarom de demonstratie
niet doorging
Ir. Bongaerts wil het ontwerp door
wyziging beter binnen het
kader der Grondwet
brengen
Na de feestelijkheden te Berlijn legde Rijkskanselier Hitler te München nog een
krans op het gedenkteeken voor de in den wereldoorlog gevallenen
„De Hooge Veluwe”
ju
A
;n
Woensdagmorgen hebben ter herden
king van den sterfdag van H. M. de Ko-
ningtn-Moeder B. en W- van Den Haag
een krans gelegd aan den voet van het
Het Kabinet staat in deze zaak
achter den bewindsman
van Onderwys
Uit het loodgieters-
bedrijf
Oude argumenten
Het „Wilhelmus”
„Toen myn vader en myn broer my
in het gesticht te Groningen
kwamen bezoeken, werden
zy ook tegen hun wil een
dag opgesloten”
Treffende huldebetuigingen te
’s-Gravenhage en Delft
Oud-minister De Geer tegen
i
■te 1
het
door
i-A
d. Heu-
katholieke
beknopte weergave.
Ir. M. BONGAERTS
zoo kwam het concrete ant-
st
el
-■x-
xija
WW
■i
Dat de spelling ook bulten het onderwijs
steeds meer ingang vindt, lichtte de minister
toe met een paar katholieke gebedenboekjes te
toonen, die hem waren ten geschenke gedaan
uit dank voor de vereenvoudiging en door mr.
POCK, die des morgens nog tegen het spelling-
beleid geopponeerd had, te verwUnen naar het
orgaan van den Bond van Jonge Liberalen.
niet verwerpelijk geachte indeeling van het land
in vier districten en vindt het voor het parle
ment een goede noot dat vrijwel eenstemmig
geweigerd is, de vraag welke partijen toegang
tot de Kamer verdienen, een rol te doen spelen.
Dat de spellingkwestie het onderwijsdebat in
da Eerste Kamer volkomen heelt beheerst ht.
Zoo heeft een ontwerp-Architectenwet gis*
teren zijn departement verlaten. Een ont
werp Monumentenwet volgt dezer dagen,
terwijl ook een voorontwerp-Natuurbescher-
mlngswet zoo goed als gereed is.
Enthousiast was overigens de heer
vel niet. Ook hij moest erkennen, dat de elsch
van driemaal den kiesdeeler vrij willekeurig is.
Besloten heeft minister Marchant zijn rede
met een welsprekende vergelijking tusschen de
maatschappijleer van Thomas van Aquino en
die van Rousseau's Coatrat Social". De minis
ter kiest de eerste.
Oranjes kunnen verjaagd worden, aldus de mi
nister, maar zjj kunnen óók opgesloten in het
Regeerkasteel door „een willekeurig avonturier",
die met de Oranjevlag zwaait, het „Wilhel
mus" uitschreeuwt en dit vergezeld doet gaan
van „uitheemsche gebaren”.
0
1
cr
ier
die
de
ïe—
I
i
het
in
led.
rom
lor-
op
A
ig
35
MB
K.
ten
uijs
en
eb-
>ril
tot
in
ro-
fe-
lie
ir-
en
en
dr.
?ëï-
ng-
als
B
t
Wat die natuurbescherming betreft, maakte
de minister bekend, dat het fraaie landgoed ..De
Hooge Veluwe” buiten bezwaar van ’s Rijks
schatkist in een stichting is ondergebracht,
waarvoor de acten dezer dagen zijn gepasseerd
Bovendien heeft mevrouw Kröller een belang
rijke verzameling schilderijen en kunstvoorwer
pen aan het rijk geschonken.
Dat b(j de replieken een motie in eerdger-
lel vorm zal loskooien, is vandaag wel zeer
waarschijnlijk geworden. Want wat de zaak
zelf betreft, heeft MINISTER MARCHANT
niets toegegeven. Wijziging van de eenmaal
genomen maatregelen, zoo zelde hij. is niet
meer mogelijk. Terugkomen op het gevoerde
beleid is uitgesloten. Contlnueering van het
verzet kan geen enkel nuttig effect hebben.
En de regeerlng zal eventueel door nieuwe
maatregelen zorg dragen, dat dit verzet zoo
weinig mogelijk schade doet aan het door
haar gestelde doel.
van metaal vervaardigde
voor de
De minister heeft ook nog een en ander ge
zegd naar aanleiding van de crltiek, die van
sommige zijden is losgekomen op zijn uitlating
in de Tweede Kamer over het „Wilhelmus"
HU stelde zich op bet standpunt, dat inderdaad
met dit schoone lied gesold wordt. Met name
wees hU op den „zwendel”, welken een zuiver
revolutionnalr natioQgXism*-erméSe bedrijft. De
Ook echter Indien de Staten-Generaal vrijer
tegenover de regeerlng zouden staan, zou de
minister van OnderwUs deze zaak hebben
moeten ter hand hemen, omdat er een chaos
was. En bovendien, aldus de heer Marchant,
is het kabinet zoo vrU in dezen Ujd?
Een zeer belangrijke mededeeling was ooK
dat de vervroegde pensionneering van de
obderwijKTS zal belichaamd rijn „in het
eerstvolgend wetsontwerp”. Zal dat van het
departement van Onderwijs uitgaan? Of zal
het *t groote bezulnlgingsontwerp «Un en
zulten ook de andere ambtenaren wat wel
te verwachten is onder deaen maatregel
vaEen?
De R. K. Fabrieksarbeidersbond heeft in sa
menwerking met den. R. K. Landarbeidersbond
pogingen aangewend om te komen tot eenige
verhooging van de loonen van de arbeiders in
de vlasindustrie, oa. te Koewacht.
„Ik houd niet van die geheimzinnigheid”,
aldus begon de heer Wardenier ons te vertel
len, „maar men spint allerlei romantische ver-
lialen rondom mU- DaarbU ondervind ik een
enorme tegenwerking, terwUl ik altUd aan alle
kanten bedrogen ben geworden!”
Dan vertelde Wardenier, hoe hU kort nadat
hU zUn uitvinding had gedaan, in aanraking
kwam met den beer Muurhng, wethouder van
openbare werken te Wolvega, het plaatsje waar
van Wardeniers woning ongeveer 14 KM. ver
wijderd staat.
,Jk heb den wethouder toen verteld, dat mijn
uitvinding voordeelen voor de gemeente kan
oplevoren. Voorts heb ik ook met den burge
meester van Wolvega gesproken hem alles uit
gelegd en de teekenlngen laten zien.**
„Hoe stond de burgemeester tegenover uw
uitvinding?" zoo vroegen wü Wardenier.
.De burgemeester geloofde mU en geloofde
tier herdenking van wUlen H.M. de Koningin.
Moeder. Op het podium was een portret van
„Toen op een keer mUn vader en m*n broer
mi) kwamen bezoeken, werden zU ook van des
morgens 9 tot des middags 4 uur tegen hun
wil in een vertrek opgesloten. Vier k vjjf fa
milieleden van mU, die ook een bezoek kwa
men brengen, werden eveneens opgesloten.
Dr Heerlnga zelde mU. dat ik niet eerder
vri* mocht, of ik moest gezegd hebben waar de
motor stond.
Ik werd echter op Zaterdag vrij gelaten zon
der bet gezegd te hebben De waarschuwing
kreeg ik mee, voortaan geen mededeelingen aan
de pers te doen.
De burgemeester heeft, volgens uitlatingen in
een raad de kosten voor mUn verbluf in Gro-
Dingen betaald.**
„Ik wilde den motor niet laten draaien, om
dat de heer ir. Steekete (Deventer) het mU af
ried. Ir. Steekete heeft mU reeds vele technische
adviezen gegeven.
De heer Dragt eischte toen van mij een scha
devergoeding van 365, doch dat was niet af-
g esproken.
Afspraak was, dat de heer Dragt 10 pCt. van
de entreegelden zou krUgen.
cok vast, dat mUn uitvinding van groote be-
teekenls zou zUn. HU ging als vriend met mU
om.
Ik was het ook, die voorstelde een perscon
ferentie te beleggen, hetgeen dan ook ge
schiedde ten stadhulze van Wolvega, in tegen
woordigheid van het voltallige college van B.
en W.
Deze pAsconferentle werd gehouden in No
vember van het afgeloopen jaar. en toen reeds
heb ik gezegd in Utrecht een demonstratie te
zullen geven."
Terzake van de Concentratie heden hield
daarover nog de Katholieke afgevaardigde NI-
VARD een verdienstelUk betoog heeft minis
ter Marchant nog eens beknopt de noodzaak
betoogd.
De -fcoclaal-democraat de Zeeuw kreeg te
hooren, dat, indien Nederland zou moeten af
zakken tot het peil van het Scandinavische on-
derwUs de heer DE ZEEUW had zich daarop
beroepen er Inderdaad van afbraak zou kun
nen worden gesproken. Thans steekt ons onder
wijs ondanks het schoolpalels te Stockholm daar
nog torenhoog boven uit.
en teruggereden. Ik werd toen in de woonkamer
van de burgemeesterswoning gelaten
Hier onderbrak Wardenier zUn verhaal en
zelde: „Nu moet ik u eerst zeggen, dat de bur
gemeester inmiddels met verschillende inspec
teurs van benzine-maatschappUen in onder-
handellng was getreden. Ik heb hem naar de
reden gevraagd, doch de burgemeester seide,
cat het voor zUn oliestook-apparaat was, het
geen ik niet kon aannemen.”
Dan vervolgde Wardenier: „Met den veld
wachter, then ik altUd mee kreeg, zat ik dus
in de voorkamer. In de achterkamer werd druk
gepraat door verschillende menschen. onder wie
de burgemeester.
Om half tien ongeveer vroeg de burgemeester
mU ook in de achterkamer te komen en daar
zaten verschillende personen, van wie ik alleen
or. Baarda, arts te Wolvega, kende.
Gesproken werd er niet; men keek mjj aan
en toen ik vroeg naar SteenwUk gebracht te
worden, stemde de burgemeester direct toe.
In SteenwUk deed ik zaken
Men bracht mU echter niet naar die plaats,
coch reed vla mU onbekende landwegen naar
Groningen!
Daar aangekomen werd ik buiten den wagen
gezet en stond ik tegenover dr. Hardong. die
in gezelschap was van enkele ziekenzusters.
Na eenlg heen en weer gepraat, vroeg dr.
Hardong mU één nacht te willen blUven. Ik
stemde daarin toe."
Wardenier vertelde daarop van zUn beleve
nissen van dien nacht. In het donker werd hU
in een vertrek gebracht en sliep daar met ver
schillende zware zenuwpatiënten. ZUn bed was
midden in de kamer gezet. Om vUf uur 's mor
gens werd hU wakker, daar de overige gasten
zUn bed door het vertrek zeulden.
Aan zUn ouders werd medegedeeld, dat hU
overspannen was.
„Ik ben echter heelemaal niet onderzocht of
lets van dien aard.
Toen de dokters Heerlnga en Bartstra bU mU
kwamen zeiden zU mU, dat van overheidswege
opdracht was gegeven mU vast te houden.
Zeven volle dagen ben ik daar geweest."
Ook vertelde Wardenier nog over verschil
lende proeven, die naderhand met hem ge
nomen werden. .Maar steeds kwam dezelfde
vraag terug zoo vertelde Wardenier waar
staat je motor?”
Te elf uur heeft het vroeger personeel van
Wijlen H.M. de Koningln-Moeder een krans ge
legd op het graf in de Nieuwe Kerk te Delft.
De oud-hulsmeester, de heer J. Lodder, gaf
in een toespraak uiting van het gevoelen van
weemoed dat het personeel op dezen gedenk-
waardigen dag bezielt.
Wij danken God, aldus spr., voor alles wat
HU door en in haar ons heeft geschonken.
Na deze rede bleef men eenige oogenblikken
in stilte bü het graf.
Voorts is een krans gebracht vanwege den
fx-keizer en namens de Vereeniging Oranje-
dag te Delft.
Door bemiddeling van de heeren P.
Vlagt en 8. Booy, deze laatste alt Wol
vega geboortig, waren wtj in de gelegenheid
een onderhoud te hebben met Wardenier.
den sinds korten tjjd bekend geworden jon
geman alt Wolvega.
Thans houdt Wardenier verbluf in het
café „Oud-Utrecht” aan de Viachmarkt te
Utrecht, in welk gebouw hU ook voorne
mens was hc drnmiddag en -avond een uit
eenzetting te geven over zijn uitvinding,
terwtjl dan de motor voor een ieder te be
zichtigen aal sjjn en see tijdig toeatem-
ming van de autoriteiten verkregen wordt
ml draaien!
dagen
een bespreking plaats gevonden tusschen den
RUksbemiddelaar Prof. Mr. Aalberse en verte
genwoordigers van de betrokken partijen.
DaarbU is het gelukt een gerezen misver
stand uit den weg te ruimen. Partüen zullen
nu de onderhandellngen wederom voortzetten
en hebben zich bereid verklaard. Indien onver
hoopt geen overeenstemming zou worden be
reikt, het geschil aan arbitrage te onderwerpen.
De aangekondigde staking is daardoor voor
komen.
Dat b.v. de groote pers met uitzondering
van de socialistische de vereenvoudigde spel
ling niet toepast, is, dunkt ons, toch van meer
beteekenls. Wat in Nederland in de vereenvou
digde schrUfwUze wordt gedrukt, is nog altUd
verre en verre in de minderheid.
Uiteraard heeft minister Marchant ook niet
kunnen nalaten, den 29 Eerste Kamerleden, die
zich openlUk lid verklaarden van de Nationale
vereeniging voor Eenheid en Orde in de Schrijf
taal, en prof, de Savomln Lohman, die al eenige
weken geleden zeide. tóch niet bekeerd te zul
len worden, voor de voeten te werpen, dat zU
staatsrechtelUk niet juist handelden. HU ge
waagde zelfs van een „zuiver revolutlonnalre
methode”, die „lünrecht in strUd was met het
juiste constitutloneele begrip van Overheidsge
zag”. Men had, alvorens buiten de Kamer in
comité s zitting te nemen, alvorens een defini
tief standpunt te kiezen, alvorens op moties
te zinnen, de argumentatie van den minister
moeten af wachten. StaatsrechtelUk is dit alle
maal natuurlUk niet onjuist. Maar heeft de
minister zelf zoo uitgeblonken door koel over
leg?
Was er dus van de züde van den minister
van geen enkele concessie sprake, de heer Mar
chant heeft zich bovendien als hu niet voorlas,
weer tal van sarcastische zetten en denigree-
rende uitlatingen over de ondeskundigheid zUner
tegenstanders veroorloofd, welke het vrUwel on-
mogeUjk maken, een motie achterwege te laten.
De argumenten van minister Marchant
ze mochten thans tot een veel grooteren omvang
worden uitgesponnen waren overigens geens-
De instemming, die de minister vond is ook
heden zeer miniem geweest. Slechts zUn partU-
genoot v. d. HEUVEL nam het voor het wets
ontwerp op en motiveerde zijn houding met het
doelmatlgheids-argument, hetwelk ook den mi
nister tot de Indiening heeft gebracht.
blUkt wel afdoende, doordat de minister er drie
uur aan besteedde, terwUl de rest van zijn be
leid het met een dikke drie kwartier moest
doen. In deze drie kwartier intusschen heeft
minister Marchant enkele belangrUke mede
deelingen gedaan.
Toen vroegen wU aan Wardenier waarom
eigenlUk de demonstratie in het café van den
heer Dragt niet is doorgegaan.
Van katholieke zUde
heeft Ir. BONGAERTS
verklaard, dat de minister
zUn steun kan krUgen, in
dien hU er alsnog in slaagt
aan te toonen. dat zijn j
voorstel niet strUdig is met
de Grondwet.
Kan de minister dat
niet, dan doet hU beter
het ontwerp terug te
nemen.
Intusschen wil de beer
Bongaerts door amendeering trachten den in
houd van het ontwerp dusdanig te wUzlgen, dat
het beter binnen het kader van de Grondwet
komt en dat het zich ook meer verdraagt met
den geest der Kieswet, waarmee de katholieke
afgevaardigde het vereischte drievoud van den
kiesdeeler eveneens voorloopig in strUd acht.
Aangezien de onderhandellngen niet tot re
sultaat leidden, is aan een tweetal werkgevers
te Koewacht een ultimatum gezonden.
Naar aanleiding daarvan heeft dezer
Het kabinet - dit heeft Minister
Marchant nog eens beklemtoond
staat in deze zaak achter den be
windsman van het Departement
van Onderwijs. Dat het kabinet in
dezen tjjd tegenover de Staten-
Generaal een exceptioneel sterke
positie inneemt, erkende de Minister.
Zeer in den breede werkte de minister b.v.
uit, dat ook volgens de grondbeginselen van De
Vries en Te Winkel de schrUftaal de spreektaal
volgen moet.
Vervolgens werd te half tien bij hetzelfde
monument een krans neergelegd
Haagsch Comité voor Volksfeesten.
Het ontwerp is heden ook nog door 'n tweeden
soclaal-democraat besproken en wel door den
heer DREES, die eveneens bezwaren had tegen
den gecamoufleerden aanslag oo de kleine par-
UJen.
En voorts spraken de communist DE VISSER,
de revolutionnalr-soclallst SNEEVLIET, de
staatkundig gereformeerde Ds. ZANDT en de
plattelander VERVOORN.
Het behoeft geen betoog, hoe het oordeel van
deze heeren luidde. De heer Vervoorn verwekte
met zUn uitspraak dat zUn partU (de partU
van Braat!) staat op den grondslag van een
agrarische Ideologie, een hevigen aandrang tot
kuchen bU de zeven leden, die nog aanwezig
waren.
De perstribune was vrUwel uitgestorven, de
gereserveerde tribune was volslagen leeg en op
de publieke tribune troonde nog één eenzame
WU kunnen mede in het belang van de
Tweede Kamer, zelfs al verdient die er een
vrUe week mee, die elndelooze reeks van ver
gaderingen nog maar steeds niet bewonderen.
zins nieuw. Voor zoover ze van taalkundigen
aard waren, leenen ze zich bezwaarlUk voor een
Veertien Douglas-vliegtuigen heeft de K.L.M.
in Amerika besteld. terwUl de MaatschappU voor
Vliegtuigbouw „Aviolanda” te Papendrecht tot
dezen bouw volkomen in staat zou zUn geweest,
aldus haar directie. En zonder daarmede crl
tiek op de Regeerlng of de K. L. M. te willen
uitoefenen, zegt zU het zeer te betrëuren, dat
deze opdracht voor Holland en speciaal voor
Aviolanda verloren was gegaan. Drie Jaar had
de fabriek op opdrachten gewacht en hier was
een pracht opdracht, geheel metaalbouw. Daar
Aviolanda de eenige fabriek in Nederland is,
compleet geoutilleerd en ook thana nog voor
zien van specialisten voor metaalbouw, ware
deze opdracht zeer welkom geweest.
Men herinnert er in dit verband aan, dal
deze fabriek in dé eerste zeven jaren van haar
bestaan 41 geheel
Domler-Vllegbooten voor de Nederlandsch-
Indische Marine heeft geleverd. terwUl zU in
dien tüd tevens 6 Curtis-Jagers bouwde voor
het Nederlandsch-Indische leger.
In de laatste drie jaren is de fabriek niet
meer van voldoende opdrachten voorzien, daar
door de crisis vele regeeringsopdrachten werden
uitgesteld. De directie heeft, in overleg met
commissarissen en aandeelhouders zich als
plicht gesteld, de fabriek in bedrijf te houden,
teneinde dagelUks gereed te staan voor het
leveren van vervangingsmaterieel en het doen
van reparaties, welke dan ook. zU het in gerin-
gen omvang, geregeld worden opgedragen Zoo
doende bleef het bedrijf intact, teneinde Indien
er wederom opdrachten op vliegtuigen mochten
binnenkomen, deze onverwUld te kunnen uit
voeren.
Omtrent het bovenstaande informeerden wU
te bevoegder plaatse in 's Gravenhage. Hier
achtte men het niet duidelUk. waarom Avio
landa. Indien zU voor de K. L. M. Douglas-
vliegtuigen had willen bouwen, niet de noodige
stappen heeft gedaan bU de K. L. M. en bij
Fokker, om een opdracht te verkrijgen.
De Alg. Ned. Metaalbewerkers Bond deelt
mede
De onderhandellngen over de vernieuwing
van het collectief contract in het loodgleters-
bedrijf hebben met de grootste groep van pa
troons, den Bond van Loodgieters- en Fitters-
patroons in Nederland, tot een bevredigend re
sultaat geleid.
DaarbU rijn door de metaalbewelkersbonden
en de betrokken loodgietersgezellen concessies
gedaan op de loonen, die voor de twee hoogste
klassen met 3 ets., voor de andere klassen met
1 ets. per uur verlaagd worden. Tevens moeten
de arbeiders voortaan de helft van de ziekte-
premle en de kosten voor administratie van het
vacantie- en feestdagen-zegelfonds betalen.
De Ned. R. K. Bond van Loodgieters- en Ko-
perslagerspatroons heeft daarvoor bU zUn leden
geen meerderheid kunnen krUgen en derhalve
het contract afgewezen.
ZU wenschen een vermindering van liet aan
tal vacantiedagen met twee. doch, wat hoofdzaak
is, zU wenschen niet langer gebonden te zUn
aan hft zegelfonds. waaruit het verzuim op
ChrisBlUke feestdagen en bU vacantie betaald
wordtö
Dit "fonds, dat nu eenige jaren bestaat en
door beide partUen wordt beheerd, Is een onmis
bare instelling voor de toepassing van de sociale
bepalingen van het contract.
Door de samenwerkende metaalbewerkers-
bonden is thans machtiging verleend aan de
besturen ter plaatse, den leden van den R. K.
Patroonsbond een ultimatum te stellen.
„Hebt maar één of meerdere exem
plaren van den motor", vroegen wjj verder.
„Ik heb drie motoren. soo antwoordde
Wardenier twee stationnaire en één motor
voor gewone trekkracht, bertemd voor
anto*x"
„Waar xtjn dese motoren vervaardigd?"
zoo vroegen wtj.
„De onderdeden werden in een fabriek
In België vervaardigd."
Wat zUn houding tegenover de Staten-Gene
raal betreft, wees de minister er op, dat hU. door
de aanvankelUk voorgenomen algeheele afschaf
fing van de buigtngs-n weder terug te nemen,
„een emmer water” in zUn wUn „KollewUn”
interrumpeerde mr. Mendels gedaan had. HU
vond die houding tegenover de motie-TUanus
„een historisch voorbeeld van uiterste samen
werking” tusschen regeerlng en Staten-Gene
raal.
Ook de voorbereiding van het spelllngsbesluit
vond uiteraard nog eens verdediging. Het ver-
wUt van de eenzUdige samenstelling van de
adviescommissie moest het stellen met de ma
gere tegen-opmerking. dat bet op de waarde
van de argumenten en niet op het aantal van
degenen, die de argumenten aandragen, aan
komt. Waarom dan niet slechts twee adviseurs,
uit ieder kamp één? Trouwens, de minister zelf
presideerde de commissie en moest zUn keuze
doen uit de tegenovergestelde standpunten. Het
is vrUwel uitgesloten, dat hU zich niet beïn
vloeden liet door het feit, dat in de commissie
vier vereenvoudigers stonden tegenover één
nlet-vereenvoudiger.
Den Haag, 30 Maart 1935.
Nog steeds is de Eerste Kamer niet met de
OnderwUsbegrootlng klaargekomen. Niet aan
haar intusschen is de schuld. Minister Marchant
heeft bUJkbaar eën soort van ultputtingstactiek
Jegens de tegen zUn spelling rebeUeerende
Senaatsmeerderheid willen toepassen en hield
een rede van bUna vier uur, welke voor een
belangrUk deel weinig boeiend was, omdat
gjoote stukken vrij monotoon van lange vellen
papier werden voorgelezen. De Eerste Kamer
was na deze „Dauerrede” meer dan Inoe en
niet ten onrechte besloot president de Vos van
SteenwUk de replieken tot morgen (Donderdag)
ochtend uit te stellen.
Den Haag, 30 Maart 1935.
De Tweede Kamer ging voort met minister
de Wilde's klesrecht-ontwerp.
Na een eindelooee reeks sprekers is men thans
gevorderd tot 's ministers antwoord, als ten
minste de katholieke afgevaardigde van Poll
en de christeUJk-democraat van Houten om
zeven uur, toen de vergadering eindjgde, be
sloten hebben zich als spreker te laten schrap
pen.
Volstrekt tegen heeft zich JHR. DE GEER,
leider der ChristelUk-Historische fractie, ver
klaard.
HU wUst een dusdanige uitlegging van de
Grondwet, dat het door de Grondwet gewilde
gezag van den kiesdeeler wordt aangetast, af.
is evenzeer gekant tegen de door Ir. Bongaerts
„Na die persconferentie zoo vervolgde
Wardenier en glimlachte even stond haast
de heele wereld op haar kop."
WU beaamden dit en vroegen toen verder
naar zUn plaatsing in de zenuwinrichting.
„Och dat zal ik u vertellen. Ik zou u echter
dringend willen verzoeken, alles op te nemen
zooals ik het vertel, want tot nu toe beeft
iedereen mUn woorden verdraaid. Wat ik
vertel, neem ik voor mUn geheele verantwoor
ding.”
Dan begon Wardenier over „het" avontuur.
„Een week na die persconferentie werd ik
door een gemeente-veldwachter, in burger-
kleedlng, uitgenoodigd op het gemeentehuis te
komen, want de burgemeester wilde mU spre
ken.
Toen Ik kwam en ook de burgemeester ge
arriveerd was, bleek mU, dat hU (de burge
meester) mU heelemaal niet geroepen had.
De gemeente-veldwachter trad zeer onhebbe-
lUk op en schold mU uit voor al wat mod en
leelUk ia
Ik zelde tegen den burgemeester, dat deze
manier van optreden niet te pas kwam, maar
toen deed ik de teleurstellende ontdekking, dat
de burgemeester mU ook niet meer goed ge
zind was.
De burgemeester vroeg mjj, onmlddellUk te
zeggen waar de motor rich bevond. Dit wei
gerde Ik te doen In het bUzUn van den veld
wachter en een journalist, die bU alles tegen
woordig was geweest.
Daarop antwoordde de burgemeester echter,
dat deze twee menschen zUn adviseurs waren.
Na dit gesprek heeft men mU den geheelen
verderen dag gevraagd waar de motor was. Om
6 uur *s avonds seide de burgemeester mU met
den auto naar huis te zullen brengen. Ook de
veldwachter nam in den auto plaats eb onder
weg vroeg men mU nog herhaaldelUk waar de
motor stond. Ik heb toen- den bugremeester
aangeboden alleen mee te gaan, doch dit wilde
nu niet.
Voor mUn huls gekomen (pl.m. 14 KM. bul
ten Wolvega) werd mU niet eens gelegenheid
gegeven uit te stappen, maar werd omgedraald
Naar wU thans vernemen zal de heer War
denier hedenmiddag en -avond een causerie
houden over zUn uitvinding en tevens den mo
tor toonen.
Café „Oud-Utrecht" moet eerst nog ge
keurd worden, zoodat thans de demonstratie
zal plaats hebben in de groote zaal van hotel
„de LEurope” aan het Vredenburg te Utrecht.
De eerste lezing begint te 3 uur en de tweede
te 7 uur.
Er bestaat voorts gelegenheid Wardenier vra
gen te stellen.
De ketel van den motor (100 atmospheer!)
moet nog gekeurd worden; Is dit geschied, dan
sa. de motor ook te Utrecht In werking worden
Dan vertelde Wardenier over zUn proeven,
die goed gelukt waren.
„Hebben ook andere menschen den motor
zien draaien?”
„Ja seker
woord o. a. heeft wethouder Muurling den
motor in werking gezien.
Ook heb ik proeven genomen in auto-
chassis. Dit waren chassis van Minerva; deze
proeven geschiedden voor eigen rekening."
Wat betreft de relaties van Wardenier met
verschillende fabrikanten, kunnen wU mede-
deelen, dat zUn post intusschen is aangegroeid
met een formidabel pakket. Daaronder zUn
brieven uit Amerllsa, Engeland, Frankrijk,
Ierland en Nederland.
„Wilt u dit ook even vermelden," zelde
Wardenier en toonde ons twee brieven van de
Koolhovenfabrieken te Rotterdam.
Woensdagochtend om negen uur heeft op het
Regentesseplein te 's Gravenhage een eenvou
dige doch treffende plechtigheid plaats gehad.
Een deputatie van het Haagsché gemeentebe
stuur met den burgemeester aan het hoofd be
gaf zich vanuit de consistoriekamer van de
Regentessekerk naar het Emma-monument,
aan den voet waarvan een krans, welke door
boden van het stadhuis werd gedragen, werd
neergelegd, als een stille hulde aan de nage
dachtenis van wUlen H. M. de Konlngln-Moe-
der, die heden een Jaar geleden is overleden.
Van de zUde van het publiek bestond er veel
belangstelling voor deze eenvoudige, doch tref
fende plechtigheid.
de overleden Vorstin, met rouwfloers omkleed,
geplaatst te midden van een eenvoudige palm.
versiering. Onder de aanwezigen waren de
burgemeester, mr. De Monchy, de Zuid-Afri-
kaansche Gezant, dr. v. Broekhuizen, de par
ticulier secretaris van HM. de Koningin, de
heer Sixma baron v. Heemstra. Jhr. Van
Flsenne. lid van Ged. St„ de gouverneur der
Residentie, lult.-gen. Jhr. Röell en Staatsraad
Muller Massls.
De voorzitter, lult-gen. W. Lasonder. sprak
een kort openingswoord, waarna hU allen aan
wezigen verzocht zich van hun zetels te ver
heffen en in stilte een gedachte te wüden van
diepe vereering en groote dankbaarheid Jegens
wUlen H M. de Koningln-Moeder.
Mevr. Henriëtte Sala. aan den vleugel be
geleid door den heer J. P. J. Wterts zong ver
volgens twee coupletten van het Wilhelmus en
eenige liederen van Valerius.
Daarna hield prof. dr. H. Brugmans uit
Amsterdam een rede over „H.M. de Koningln-
Moeder als vorstin.”
Nadat prof. Brugmans het woord had gevoerd,
zong mevr. Sala weder eenige liederen, thans
van Guido Gezelle en van René de Clercq.
Na de pauze sprak dr. J. D. Hefting, voorzit
ter van de Ned. Centrale Ver. tot Bestrijding
der tuberculose, over: ..H.M. de Koningln-
Moeder als mensch.”
De afd. Den Haag en omstreken van
Alg. Ned. Verbond had Woensdagavond
Pulchrl Studio” een bUeenkomst georganiseerd
