Mgr. van Noort over de N.S.B
*T IS ZOO OUDERWETSCH!
G
N
Onze boterpositie
WAARSCHUWEND WOORD
AMSTERDAM—BOVENRIJN
1
NED. MIDDENSTANDS-
BANK
mr
a
ZATERDAG 13 APRIL 1935
IDEEËN
1
i
Conflict de oorzaak
Amerika in de markt
Uit den Radioraad
SPERRMARKEN-ELLENDE
Nijverheidsonderwijs
De sigarenindustrie
Geen «taking bij Jannink te Goor
Gevaren
>8
7
R
PATER A. BROCKEN M.S.C.
en
RIJKSBEMIDDELAAR HEEFT
SUCCES
Geestdriftige kiezers-
bijeenkomst
Zomermaatregelen bij de
Spoorwegen
Noordelijk Verbond van Sigaren
fabrikanten uit den
Bedrijf sraad
De gevaren voor onze geestelijke
goederen vloeien uit het systeem
zelf noodzakelyk voort
FRIESCHE VLAG
met smaak
Provinciaal der Missionarissen van
het H. Hart bediend
De secretaris met verlof gezonden
na moeilijkheden
Restaurant DORRIUS
N L Voorburgwal b h. Spui
PLATS DU JOUR EN LA CARTE
SPECIAL* LUNCH-SCHOTUJI
Ingrijpende wijzigingen in de rege
ling der examens en de akten
van bevoegdheid
Verhooging van het mengpercen
tage der margarine dient zoo
lang mogelijk uitgesteld
te worden
Wetsontwerp tot verhooging van
vergoeding van verliezen
Stagnatie aan het kanaalwerk
Voor Uw jongen,
Rijksbemiddelaar stelt
arbitrage voor
te
in
I
I
dan
het
LIBRA
we-
dit
Met het
Landbouw
En er te praktisch geen twijfel aan, of wü
katholieken sullen die beknotting onzer vrij
heid niet alleen óók voelen, maar vermoedelük
DE
EN
k
EN
GE
ta
«ün
In
ten,
IS-/
ien,
P»
Drink Uw koffie met
EN.
NT
IE.
.50.
ten.
woord,
door-
dan neem Ik aan dat zij dit beter kunnen be-
oordeelen dan Ik; dan zal Ik mij schikken naar
hun oordeel en daarnaar handelen.
Indien dat redelijk te, ml) dunkt, dan mag Ik
een schrede verder gaan: dan te dat voor den
emstlgen katholiek óók plichtmatig.
het ergst en het zwaarst voelen. Of te het niet
waar, dat de NB B., terwijl zü van den eenen
kant door misleidende propaganda katholieken
zoekt te winnen, van den anderen kant reeds
thans haar scherpeten Trant richt tegen ons.
Katholieken. Ik zeg niet: Vormelijk tegen den
katholieken godsdienst, maar wel reeds tegen
de Katholieke Staatspartij.
En de teekens van wat ons wacht. Indien de
NS B. triomfeeren mocht, vertoonen zich reeds.
In den boezem van den Radioraad hebben
zich moeilijkheden voorgedaan, die, volgens het
..Volk" ertoe hebben geleld, dat de secretaris
van dien raad, de heer E. P Weber, met ver
lof gezonden is. De waarneming van het se
cretariaat te opgedragen aan het lid mr. B.
de Gaay Fortman.
En nu een afzonderlijk woord over de
N. S. B. en aanverwante bewegingen. Ik
hoor, men fluistert hier en daar, en het
is onlangs in een vergadering in het
Zuiden des lands hardop gezegd: dat
de Deken van Amsterdam in zijn hart
de N. S. B. wel genegen is, maar dat
hij dat niet mag zeggen of niet durft
zeggen. Nu ik van avond ongezocht de
gelegenheid heb, is het misschien nut
tig openlijk te verklaren, dat dit niet
waar is, dat er niets, maar dan ook
heelemaal niets van waar is.
(Langdurig applaus).
De rechter te Coesfeld heeft twee eenvoudige
handelslleden uit den Qelderschen Achterhoek,
cle geregeld de markt te Bocholt bezochten,
wegens verboden uitvoer van ongeveer 300 Mark
voor geleverde waren ontvangen, veroordeeld
tot een maand gevangenisstraf en 2920 mark
boetê plus verbeurdverklaring van de 300 mark.
Belde mannen hadden reeds zes weken in
voorarrest gezeten.
In verband met de vraag van het mengper
centage voor de margarine, hebben wü bü be
voegde zijde inlichtingen ingewonnen omtrent
het standpunt der Regeeringsorganen. Men
wees er ons op. dat het aspect, dat onze boter
positie vertoont, gedurende den laatsten tijd
een grooter afwisseling heeft te zien gegeven.
Het spreekt vanzelf, dat de loop der gebeurte-
nissen op dit terrein met groote aandacht wordt
gevolgd. Zooals bekend, werd met ingang van
13 Januari 1.1. het mengpercentage van boter
in de margarine teruggebracht van 25 op 15
pCt. Deze maatregel was eenerzljds het gevolg
van de (overigens geheel normale) sterke da
ling van de boterproductie en anderzijds ge
grond op de overweging, dat het zeer wensche-
Hjk moest worden geoordeeld het op de Engel-
sche markt verworven afzetgebed te blijven
voorzien teneinde het gewonnen terrein aldaar
niet meer te verliezen.
Sindsdien steeg de boterproductie aanmerke
lijk en werd er van verschillende zijden bij her
haling op aangedrongen, het mengpercentage
voor de margarine weer op 25 pCt. te bren.
gen. Hiertoe werd vooralsnog echter niet over
gegaan. Verwerkt in de mzfrgarine toch brengt
de boter feitelijk niet meer op dan den prijs
van de grondstoffen van eerstgenoemd product,
zijnde een aanmerkelijk geringer bedrag
bjj export van de boter wordt verkregen.
De toestand van den HoogEerw. Pater A.
Broeken, Provinciaal der Missionarissen van
het H. Hart, die vorige week een zware maag
operatie heeft ondergaan, te de laatste dagen
zorgwekkend geworden; Donderdag zijn de
zieke uit voorzorg de laatste H. H. Sacramenten
toegediend.
„Als de N S B. aan de macht komt, dan is
het gedaan met de vrijheid van ons open
baar katholiek leven en werken en zullen
onze geestelijke belangen enorme schade
lijden", aldus Mgr. Dr. C. C. van Noor)
Ingediend is een wetsontwerp tot wijziging en
verhooging van de Rjjksbegrooting van Finan
ciën voor 1934.
Met f 1.040.000 wordt verhoogd artikel 86a'
vergoeding aan de Nederlandsche Midden-
standsbank, wegens verliezen door deze instel
ling geleden op na de totstandkoming dezer
wet verleende credleten aan in llquidlteits-
móeilljkheden geraakte, overigens echter vod
waardige mlddenstandsbedrljven, en weger.s
kosten van maatregelen, door haar getroffen
ter versterking van het Nederlandsche midden-
standscrediet.
Voor meer dan een Jaar schreef Oraal d’An-
sembourg; Sportvereenlgingen in katholiek ver
band zullen moeten verdwijnen. Ja wel, en meer
dan dat. De consequentie te. dat heel de katho
lieke jeugdvorming en heel het katholieke ver-
eenlgingsleven als zoodanig zal moeten verdwij
nen. In de kerk zal men den priester als hij
zoet genoeg is zijn vrijheid nog wel laten,
maar daarbuiten in het maatschappelijke le
ven, in vereenigingen en bonden van allerlei
aafd, zal hü zich hebben terug te trekken, zal
hl; door de gelijkschakeling worden uitgescha
keld.
Voor enkele dagen vermeldden de bladen een
rede van den heer Geelkerken, secretaris der
N SB. van ongeveer dezen inhoud: De N.S.B.
kza) eerst fel worden, wanneer zü de macht in
^nanden heeft; dan zal de godsdienst niet meer
gebruikt mogen worden om de eenheid des
vclks te ondermijnen; dan zal openbare kri
tiek niet meer geduld worden. Ge hoort: bet
oude liberale liedje van de splijtzwam en nu
d* doofpot er naast! Maar begrijpt ge wat dat
zakeljjk beteekent? Dan zal de Kerk zich heb
ben te onthouden van alle pogingen, om op het
sociale en staatkundige leven der katholieken
een katholiek stempel te drukken; want dat
zal heeten: de eenheid des volks ondermijnen.
En we zullen dat alles zwijgend moeten dragen,
went openbare critiek zal niet meer geduld wor«
den
Nog één puntje. Voor enkele, dagen kreeg tar
ir.zage van een brief, gericht tot een hoogge
plaatst geestelijke, waar ongeveer in stond: De
kerken hebben veel te veel schulden gemaakt;
veel te veel geld uitgegeven. Dat te belaas in
vele gevallen waar, en ik klaag er niet over
dat men het zegt. Maar daarop volgde: Wjj
zullen wel zorgen, dat ae niet meer over veel
geld te beschikken hebben. Ik hecht aan dien
brief geen bijzondere waarde; hij was niet on
der teek end: ik noem hem alleen als symbool
van wat er leeft in sommige geesten. „Wü zul
len wel zorgen”!
Bjj Koninklijk besluit van 30 Maart 1935,
Staatsblad no. 162, is een algeheele herziening
tot stand gekomen van het zoogenaamde be
voegdhedenbesluit voor het nijverheidsonder
wijs, met de in bijlage C daarvan vervatte ge
heel nieuwe opstelling van de programma's
voor de Staatsexamens voor alle bewijzen var.
bekwaamheid voor dit onderwijs, die in hun tol
nu toe geldenden vorm geheel verouderd waren.
Bjj de herziening hebben de volgende alg"-
meene beginselen als leidraad gegolden:
1 De bevoegdheden voor het nüverheidson-
derwüs en de programma's voor de verschil
lende bewüzen van bekwaamheid worden zoo
veel mogelük in overeenstemming gebracht met
de thans geldende behoeften van het bedrijfs
leven én met die van huishouden, enz.
2 Het aantal bewüzen van bekwaamheid
worde zoo mogelük Ingekrompen.
3. Zü. die een bewüs van bekwaamheid voor
het geven van nüverheidsonderwüs wenschen,
moeten:
a. waarborgen geven, dat zü een behoorlüken
ondergrond van algemeene vorming en c.q. al-
gemeene vakkennis bezitten;
b. voldoen aan eischen van büzondere vak
kennis en vaardigheid.
4. Het aantal en den duur van de examens
worden zooveel mogelük beperkt, o.a. door:
voor de eischen sub 3 a gebruik te makei:
van bestaande .betrouwbare examens, getuig
schriften en diploma’s enz.;
het verleenen van vrijstellingen, waar
zonder bezwaar kan geschieden;
het splitsen van een aantal examens jn twee
gedeeltep.
üit de bepalingen van het Kon. Besluit ver
melden wjj, dat enkele akten wegens gebrek
aan belangstelling geheel worden opgeheven,
terwül enkele andere vervangen worden door
aanteekeningen op reeds bestaande akten. In
verband met de zeer sterke differentiatie in de
metaalbewerking en de electrotechniek werd
bet aantal verschillende akten hiervoor uit
gebreid, met dien verstande dat alle zes akten,
die hiervoor werden ontworpen één gemeen-
schappelüken grondslag hebben van algemeene
ontwikkeling en vakkennis.
Het Noordelük Verbond van Sigarenfabri
kanten heeft, naar de „Volkskr.” meldt, zich
voor eenigen tüd uit den Bedrüfsraad in de
Sigarenindustrie terug getrokken. Het meende,
dat naast zün gewone vertegenwoordigers ook
zün „technisch bureau” in den bedrüfsraad zit
ting moest hebben. De andere leden hadden
daartegen bezwaar.
den overeenkomen elkaar slechts zoo lang trouw
te blüven, tot de genegenheid bü een of bü
beide partijen gedoofd is. Noch man noch vrouw
mag gedwongen worden tegen zün of haar zin
in gebonden te blüven door een zoogenaamden
huwelüksband. Een nieuwerwetse!) mensch
noemt zoo Iets onzedelük. Die zoogenaamde
eeuwige trouw is niet alleen gruwelijk ouder-
Wetsch maar bovendien misdadig tegenover de
partü. die haar liefde zag blusschen.
Ouderwetsch te ook het geloof aan een Open
baring van negentien eeuwen geieoen. De mo
dem denkende mensch gelooft niet meer aan
dat sprookje van het christendom. In eigen
menschenwaarde, in zuiverheid van ras, in de
macht van een eenswillende gemeenschap, in de
grootheid van een volk openbaart zich God
Meewerken aan de grootheid van een natie,
zich één voelen met zün land- en rasgenooten,
leven, strijden en sterven voor den staat, waar
toe men behoort, ziedaar het waarachtig geluk
van den nleuwerwetschen mensch. die meelü-
dend neerziet op de enghartige zielen, die ge-
looven in de mythe van een God, die als een
menschenkind geboren zou zün en aan een
schandhout gestorven.
Ziedaar eenige modesnufjes op geestelük ge
bied. Zoo betrekkelük ongevaarlük de grillen
van de mode in kleeding, schoeisel en gebruiks
voorwerpen Is, zoo ruïneus is de nleuwhelds-
Jacht op het terrein van godsdienst en moraal
En hoe komt het. dat zoo ontelbaar velen ook
van dien laatstbedoelden modetyran de slaven
en slavinnen worden? Omdat zü het verschji
niet vatten tusschen voorbügaande verschijn
selen, tusschen bükomende omstandigheden en
eeuwige, onveranderlüke beginselen. Zie in dit
voorjaar groen en bloemen ontluiken; zie de
zware lentewolken scheuren en vormen onze
onvergelükelük prachtige Hollandsche luchten
Wü kijken er naar: dertig, vüftlg, zeventig Jaar
en altüd is het oude weer nieuw. Ga de grenzen
over en kük naar de bergen. Kom er Jaar op
Jaar en altüd weer zullen die reuzen u boeien
met hun besneeuwde kruinen en groene ruggen,
met hun grillige vormen en het spel, dat de
nevels spelen om hun machtige hoofden.
Waarom noemen wü de wisseling der Jaarge
tijden en de granieten klompen van het berg
land niet ouderwetse!)? Toch is dat alles zoo
oud als de wereld! Waarom dan de eeuwige
beginselen, het geloof in den persoonlüken God.
In zün openbaring, in de natuurwet, gegrift in
leder menschen hart, ouderwetse!) te noemen?
Ook bü beginselen kan men van belichting en
toepassing spreken. Zooals de zon speelt over
het landschap en aan elk nieuw geslacht de
schoonheid der schepping openbaart, zoo ver
klaart de stem uit Rome aan de opvolgende ge
slachten telkens opnieuw de eeuwige waarheden
in de taal waarin deze het best kunnen wor
den verstaan. Maar de beginselen zelf zün als
het graniet der bergen, onveranderlük en on-
veroetteUjk. DWaas doet Mj. die bü het vateche
licht van vateche profeten den winter zomer
en den berg een dal noemt, alleen om toch maar
niet hopeloos ouderwetse!) te schünen. Het zui
vere zonlicht zal er niet door verduisteren en
de bergen zullen voor zün waan niet uit den
weg gaan. Alleen zal hü zichzelf belachelük ma.
ken en het tegendeel vinden van het geluk, dat
waanwüzen hem beloofden.
Ten opzichte der N.S.B. en dergelüke
onze Bisschoppen zeer omzichtig geweest,
hun Vastenmandement van 1934 hebben
voorop gezet: „Bü de vage theorieën, die ver
kondigd worden, Is het moeilük beslissend uit te
maken, in hoever verschillende fascistische en
Nationaal-sociallstische stroomingen ten onzent
den totalen staat (d.l. „het verderfelüke begin
sel van het staats-absolutlsme”) aanvaarden”;
maar ondanks dat, hebben zü met grooten na
druk gewezen ,.op meerdere groote gevaren,
welke van die partüen te duchten zün." En om
die groote gevaren, weer gevaren voor onze
geestelüke belangen, dus om de gevaren voor
Godsdienst en Kerk, hebben zü alle katholie
ken zeer ernstig vermaand éh in het algemeen
om de eenheid te bewaren én in het büzonder
om zich verre te houden juist van deze partüen.
Bü artikel 135a wordt vermeld, dat blijkens
attlkel 14 der acte van overeenkomst, aange
gaan tusschen den staat en de N.V. Konlnklükc
Maatschappü ..De Schelde” te Vllssingen. aan
deze naamlooze vennootschap een leening werd
tcegezegd van f 3.500.000 en haar de bevoegd
heid werd verleend, dit bedrag in zün gebet 1
of In termünen van f 100.000 of een veelvoud
daarvan op te nemen. Van deze bevoegdheid
heeft ..De Schelde" aanvankelük tot een be
drag van 2 millioen gebruik gemaakt. In den
loop van 1934 heeft zü nog vüf termünen, tot
een totaal van f 900.000 aangevraagd.
lig en heeft durf. Waarom zou ze alleen het
gezag en de ongelükheid van man en vrouw
aantasten. Er warén nog gebieden genoeg, waar
op zeer ouderwetsche begrippen heerschten.
Daar hebt ge büv. het door en door verouderde
systeem van het onverbrekeUjke huwelük. Hoe
was het mogelük, dat zulk een instelling zoo
lang onveranderd bleef? De nieuwe mode ging
radicaal te werk en hield stevig stand; ze was
dan ook zeer aantrekkelük. Jongemannen en
vrouwen moesten het eerst eens in kameraad
schap, in proefhuwelük probeeren. En dan: het
verbond zü niet eeuwig! Het is veel mooier en
Als de N. S. B. aan de macht komt,
dan is het gedaan met de vrijheid ran
ons openbaar katholiek leven en wer
ken, dan zullen onze groote geestelijke
belangen enorme schade lenden. Wie
weet voor hoe lang!
Voor onderwüs in kinderverzorging en -op
voeding, werd een nieuwe akte Ingesteld.
Een van de belangrükste wüzigingen brengt
artikel 10, volgens hetwelk voor toelating tot
In de Vrijdagavond in Krasnapolsky
te Amsterdam gehouden, zeer druk
bezochte algemeene vergadering
van de R.K. Kiesvereeniging is. na
dat het Statenlid H. A. Vulink en
de lijstaanvoerder mr. C. P. M.
Romme het woord hadden gevoerd,
ook gesproken door den Hoogeerw.
Deken van Amsterdam, Mgr. dr.
G. C. van Noort. die een simpel
maar ernstig woord wilde zeggen om
de Katholieken op het hart te druk
ken hun stemplicht a.s. Woensdag
en later naar eer en geweten te ver
vullen.
Is het niet ontzaglük ttreurig, dat er ka
tholieken gevonden worden, die door de NB.B.
te steunen, mee helpen om zulke toestanden
voor te bereiden. Natuurlük. zü begrüpen dat
met, zü zien bet niet in, evenmin als Duitsche
katholieken, die voor een paar Jaar Hitler te
paard hielpen, hebben Ingezien wat daarvan
voor hen het gevolg zou zün. Thans ondervin
den zü het, helaas. En ze mogen zwügen. als
ze niet naar een concentratiekamp willen gaan.
Om de belangrijkheid van hetgeen deze hoog
ste autoriteit in het katholieke leven der hoofd
stad dezen avond heeft gezegd, laten wü zün
rede hieronder in haar geheel volgen.
De Kerk heeft geen zeggenschap in zuiver po
litieke dingen, en de kerkelüke Overheid, ook in
ons vaderland, laat alle staatkundige vraag
stukken (het opstellen van een politiek program,
het zoeken naar middelen om dat program uit
gevoerd te krügen, de organisatie en leiding der
staatkundige partü) over aan de katholieke
Burgers en dezer vertrouwensmannen.
De Kerkelüke Overheid, d.wz. Onze Bisschop
pen, vragen alleen, dat alle katholieken, óók in
het staatkundige, één zullen zün en één willen
blüven. En zü vragen dat ,Jn naam der groote
geestelüke belangen", die daarbü betrokken zün.
Zü vragen dat ..overtuigd, dat alles door het
bewaren der eenheid onze heilige rechten en
viüheden voldoende gwaarborgd zün” (Vasten
mandement 1934).
Het is verklaarbaar, dat er katholieken zün.
die dit alles niet begrüpen, ik bedoel: die niet
zelf inzien, hoe en waarom het verbreken der
eenheid onze geestelüke belangen, onze heilige
rechten en vrühecien, dus de belangen van
Godsdienst en Kerk in gevaar brengt. Is het te
veel gevorderd, dat zulke menschen. als ze een
maal katholiek zün, ten dezen hun oordeel
onderwerpen aan het oordeel der leiders, die
ons van Godswege gegeven zün? Is het niet
volkomen redelük, als zulke menschen zeggen:
onze geestelüke belangen zün van Godswege
toevertrouwd allereerst aan onze Bisschoppen:
uerhalve wanneer onze Bisschoppen zeggen,
openlük zeggen, herhaaldelük zeggen, dat onze
geestelüke goederen op den duur gevaar loopen.
als de staatkundige eenheid verbroken wordt,
Naar wü vernemen zullen de vacantiekaarten
dit jaar behalve van 1 Juli tot met 15 Sep
tember, ook verkrijgbaar gesteld worden van
19 tot en met 24 April en van 7 tot en met 12
Juni as.
Voor de passiespelen te Tegelen zullen in de
maanden Juni, Juli en Augustus, eiken Zondag,
den tweeden Pinksterdag en op 15 Augustus,
eendaagsche retourkaarten worden afgegeven,
tevens recht gevende op toegang tot de pas
siespelen. Deze retourkaarten moeten tevoren
worden besteld.
Voor de passiespelen voor kinderen, die alle
Zaterdagen in b.g. tijdvak worden gehouden,
zullen aan schoolkinderen jonger dan 20 jaar.
die bü minstens 20 te zamen reizen, gezelschap»
biljetten worden verstrekt, tegen het bekende
uitstapjestarief voor kinderen.
Bovendien heeft onze boterpositie, ondanks
de zelfs boven het normale uitgaande selzoen-
stüging eenige verbetering ondergaan doos het
In de markt komen van Amerika voor ons pro-
duet. De export daarheen heeft beduidende Af
metingen aangenomen; hetgeen zich weerspie
gelt in het oploopen van de zoogenaamde
Leeuwarder Commissie noteering. Als gevolg
hiervan kan het tüdstip om tot verhooging
van het mengpercentage over te gaan op dit
oogenbllk nog niet als aangebroken worden be
schouwd.
De Situatie wordt evenwel van dag tot dag
nagegaan om, zoodra de noodzakelükheid
dwingt, tot verhooging van het mengpercentage
te besuiten.
De heer Weber zal waarschünlük niet in zün
functie terugkeeren. Zün herplaatsing bü de
Posterijen, waar hü vroeger werkzaam was, is
waarschünlük.
De oorzaak van de gerezen moellükheden
moet gelegen zün in een artikel van de hand
van den heer Weber over den radlo-omroep
in ons land, welk artikel te gepubliceerd in het
.jlaagsch Maandblad".
lie büaondere hulp en leiding bü studie noodlg
heeft, te een plaats beschikbaar in klein inter-
óaat onder gezinsverband. Marimi)m-aantel
leerlingen 8 Schitterende resultaten. Prima refe
rentiën. Brieven onder No. 7073, Bur. v. d. blad.
oog op de inkomsten van
Crisis Fonds dient dus de ver
hooging van het mengpercentage zoo lang
mogelük uitgesteld te worden, waarbü nog
komt, dat handhaving en zoo mogelük uit
breiding van den boterexport naar Enge
land om de reeds genoemde redenen aan
beveling verdient.
r zün weinig denkbeelden, die zóózeer
L ons doen en laten beheerschen als de
J—vraag: is dit ouderwetsch of nleuwer-
„etsch! Wü denken hierbü natuurlük dadelük
f.» de mode, en terecht! t Heeft weinig zin
on af te geven op de dwaasheid, dat de vrou
wen de voorschriften van bepaalde modehuizen
leder seizoen opnieuw en met gfoote stiptheid
volgen. Wat baaj bet in dit verband te spreken
ven „slavinnen" van kleermakersgrillen, van
menschelük opzicht en zoo meer? Wü zün er
toch van overtuigd, dat geen predikatie, geen
sermoen, geen propaganda, hoe overtuigend of
krachtig ook. hierin eenige verandering zal bren
gen. Men behoeft nog niet zoo oud te zün om
vich details van het vrouwelük tollet te herin
neren zóó dwaas, dat de draagster zelf er zich
belachelük mee voelde, maar er zich niettemin
aan onderwierp, t Is nu eenmaal mode! En
daarmee is iedere discussie afgesloten. Behoort
bet niet tot de vermakelükste uren van dames
op leeftijd om oude familieportretten door te
kijken en zich te herinneren hoe „besfgjttelük"
men er twintig, dertig jaar geleden uitzag? En
vaak ook komt men tot de conclusie, zelf niet
te begrijpen hoe men indertijd „zoo iets gedurfd
heeft.” Kükt menige eerbare vrouw van thans
niet een beetje bedremmeld tegen een foto aan
met haar beeltenis van tien Jaar geleden in 'n
korten rok, waarin zü zich thans voor geen geld
van de wereld meer In het publiek zou durven
vertoonen? De eenige „afdoende” verontschul
diging bü dit alles is: t was mode!
En laat het mannelük deel der schepping niet
teveel met steenen werpen naar de vrouwelüke
sekse. Gaat de drang naar een modieuze klee
ding van de vrouwen niet voor een zeer groot
deel van den man uit? Zouden de meeste man
nen niet weigeren zich in het openbaar te ver
toonen met een ouderwetsch gekleede vrouw?
En de man zelf? Er moge in zün uiterlük om
hulsel weinig veranderingen plaats hebben, zoo
dra er een eenigszins opvallende wüziging in de
bovenkleeding komt, al is het maar in de details
van hoeden, boorden of dassen, dan zün de ster
ken van ons geslacht niet minder slaaf dan de
zwakken slavinnen zün.
Met dit alles willen wü maar zeggen, dat
ouderwetsch genoemd te worden blükbaar een
der ergste dingen te, welke een mensch in zün
leven kan overkomen. Ten opzichte van de mode
kost het de vrouw haar gemoedsrust en den man
den inhoud van zün beurs. In zekeren zin te d«
zoo erg niet. Wanneer de mode de perken van
fatsoen en goeden smaak niet al te zeer over
schrijdt kan het geen kwaad en is het zelfs een
noodzakelük uitvloeisel van een vitale samen
leving. dat ons uiterlük voortdurend aan wisse
ling onderhevig is. Bü alle grilligheid en schün-
bare wispelturigheid volgt de mode van jaar tot
Jaar een zekere evolutie, welke den groei van
het maatschappelijk leven zelf weerspiegelt. En
wat voor de kleeding geldt kan eveneens van
de meeste gebruiksvoorwerpen gezegd warden.
Ook onze hutzen met alles wat zü bevatten,
meubelen en stoffeering, zün aan mode onder
hevig. En heeft de auto niet leder jaar een
ander uiterlük?
De strüd tusschen het oude en het nieuwe
duurt zoolang de wereld bestaat. Zoolang het
gaat om uiteriükheden kan men tegen exces
sen waarschuwen, maar zal men overigens het
beste doen, die voortdurende wisselingen haar
gang te laten gaan.
Veel voornamer echter wordt de zaak,
wanneer het gaat om dingen van geest en hart. 1
Ook op dit terrein te er sprake van ouderwetsch
nieuwerwetse!), van oude en nieuwe begin
selen. En hierbü mag niemand onverschillig
blüven.
Ook op het gebied van geest en gemoed is er
een mode, die, evenals haar meer materieele
zuster, in het eene tüdperk sneller wisselt dan in
bet andere, den eenen tüd rustig en büna on
merkbaar voortgaat en in een andere eeuw met
fc°rie tusschenpauzen van den eenen wansmaak
in den anderen, van de eene gedrochtelükheld
in de andere valt. Ons geslacht kan helaas niet
°P een tüd van rustige en evenwichtige be-
schavlng van een geleldelük zich ontwikkelende
geestelüke cultuur roemen. Twéé geweldige bot
singen tusschen ouderwetsche en nieuwerwet-
•che ideeën, welke de ouderen onder ons van
óen aanvang af en de jongeren van het hoog
tepunt af hebben meegemaakt, zün de gezagcri-
ete en de emancipatie der vrouw. Zooals voor elke
geestelüke modewisseling was ook voor deze een
tanlelding. Toen In de vorige eeuw der democra
tie de burger tot volle ontplooiing van zün bur
gerrechten gekomen was, kregen de oude gezags
verhoudingen ook buiten het politieke leven te
groote spanning. Werknemers maakten zich
sterk in hun organisaties en onderhandelden
door bemiddeling van hun vrijgestelden over hun
«rbeidsvoorwaarden op voet van gelükheid met
de patroons.
In het gezin werden de oude patriarchale
Verhoudingen als ondraaglüke tyrannic gevoeld
Al heel spoedig heette het hopeloos ouderwetsch,
dat de ouders „de baas” waren. Kinderen moest
“en zich vrü laten ontwikkelen; welk recht
tmd men hen in hun geestelüken groei te be
lemmeren door ze te wringen en te dwfngen
naar eigen oude, overgeleverde opvattingen? Zü
moesten ooafhankelük, als gelüken naast vader
•n moeder opgroeien.
®oo werd ook in het laatste kwart der vorige
®euw de ongelükheid <l,er vrouw als een bela-
éhelük ouderwetsch begrip overboord geworpen.
Ife vrouw zou in alles de gelüke van den man
•Un. Waarom dat ouderwetsche verschil tus-
mbén de seksen, waardoor op de vrouw een
mlnderwaardlgheidsstempel werd gedrukt? Kan
de vrouw niet evengoed werken, studeeren, behee-
mn, besturen als de man? Daarom weg met alle
•mketsels. Onze dochters kregen den huissleutel,
mochten komen en gaan waar en met Wie ze
*Hden. In het openbare leven werden de gren-
m*> tusschen man en vrouw ultgewtecht. Man-
’••u en vrouwen moeten als kameraden naast
met elkander werken in fabriek en op kan
toor, maar dan ook met elkander uitgaan, roo-
dansen, zwemmen, kampeeren: wie niet
m*let dat het zóó moet en zóó goed te, te een
•oderwetsche droogstoppel-
De mode, ook die op geestelük terrein, is grii-
Zün die gevaren dan zoo reëel? De NB B. be
toogt immers, dat zü den Godsdienst vrülaten.
Ja beschermen zal. en ik heb onlangs een
strooibiljet gezien, waarin Mussert stond afge-
beeld met een kruis in de hand, alsof hü uit
riep: „Hoog het kruis”. Katholieken, laat u geen
zand in de oogen strooien. De bedoelingen van
Mussert en anderen laat Ik daar: ik bestrijd
geen personen, wil niemand lichtvaardig oor-
deelen. Maar de gevaren voor onze geestelüke
goederen, voor onze vrüheid om openlük als
katholieken te leven en te werken, zitten in het
systeem zelf, en vloeien daaruit gezien onze
Nederlandsche omstandigheden noodzakelük
voort.
Men wil heel het volk één maken, zoo volle
dig mogelük, en daarom alles gelükschakelen
en alles brengen onder de onbeperkte en aan
nlemand-verantwoordelüke macht van een lei
der.
Welnu, als heel een volk denzelfden Gods
dienst belüdt en dien volgens dezelfde levens
beschouwing huldigt, dan kan dat tot zekere
hoogte doorgevoerd worden, zonder dat een vrü
heid van het godsdienstig leven sterk in het
gedrang komt. Ik zeg niet, dat het dan een ge-
wenschte toestand is. maar dan kan het ml. tot
zekere hoogte.
Maar als een volk onder godsdienstig opalcht
verdeeld te zooals helaas ten onzent als
de levens- en wereldbeschouwing van groote
groepen burgers vér en zeer vér uit elkander
loopt, dan kan dat gelükschakelen onmogelük
gebeuren, zonder dat alle groepen behalve
die van den leider een aanmerkelük stuk
van hun vrijheid van beweging Inboeten. Dat
..stuk” kan naar omstandigheden, wat grooter
of wat kleiner zün. maar een aanmerkelük stuk
zal het zeker en noodwendig wezen.
Daar de vier organisaties van arbeiders in de
sigarenindustrie het, in de vorige conferentie
door den rüksbemlddelaar prof. mr. Aalberse
gedane voorstel niet hebben aanvaard, werd
heden onder diens leiding op het departement
van Sociale Zaken een derde conferentie ge
houden.
Nadat gebleken was, dat er op geen enkele
wüze tusschen partüen overeenstemming te be
reiken viel en dus het uitbreken van een con
flict op 22 April a.s. niet meer te voorkomen
scheen, gaf de Rüksbemlddelaar in overweging
het geschil aan arbitrage te onderwerpen.
Alle aanwezigen verklaarden zich bereid
deze gedachte uiterlük Maandag az. in hun
hoofdbesturen ter sprake te brengen.
Mochten de ontvangen antwoorden gunstig
zün, dan zal Dinsdag as. een andere conferen
tie plaats hebben voor de opstelling van de ac
te van compromis.
Nader vernemen wü, dat de oorzaak der
spreekt van veel zuiverder liefde, wanneer belri moellükheden te gelegen in een conflict tus
schen den aannemer van het werk en den on
deraannemer, de firma Den Breejen van Den
Bout.
Daar het werk is tegengevallen door verzak
kingen en andere tegenslagen, meent de onder
aannemer het niet tegen den vastgestelden
prijs te kunnen voltooien, indien de aannemer,
die inmiddels failliet is gegaan, niet voor de
extra-kosten opkomt.
Door het stilleggen van het werk zal een
groot aantal werklieden broodeloos worden.
Naar wü vernemen zal het werk aan den zü'
tak van het kanaat Amsterdam—Boven rijn,
tusschen Jutp|)aas en Vreeswük. binnen enkele
dagen worden stilgelegd Een en ander te eer.
gevolg van bü de uitvoety^g gerezen moellük
heden.
En als er nu menschen «ün, die voor het ma
terieele en stoffelüke leven meenen te kunnen
vertrouwen op de beloften der NB B., dan staat
daar nog altoos voor lederen gcloovigen man en
voor elke geloovige vrouw, als een felle licht
baak in den wazigen mist der beloften, dit
groote woord van Christus, Onzen Herder:
Wat baat het den mensch. als hü heel de
reld wint en schade lüdt aan züne ziel."
Ik eindig met een woord, dat letterlük geno
men is uit het Vasten-mandement Onzer Bis
schoppen van 1934, dat niet verouderd en op
geen enkele wüze teruggenomen is. En dat
woord luidt:
,,W2e ondanks dit Ons waarschuwend
meenen hun eigen Inzichten te moeten
drijven, mogen weten, dat zü een zware ver-
J'ntwoordeiykheid op zich laden en dat zij zich
tegenover God en hun geweten hebben U ver
antwoorden over hun kortzichtige roekeloos
heid.”
Dat zün sombere woorden, maar ik vertrouw
de Roomsche Amsterdammers zullen in groote'
uVtr.BïOO*ie meerderheld toonen, dat ze niet «ün
lichtzinnige of roekeloose. maar ernstige en
doelbewuste katholieken.
O, Ik begrijp het, daar zün ook onder de onzen
ta) van menschen, die in een soort van wan-
hoopstemmtng verkeeren, en zeggenAlles Is
tegenwoordig zoo ellendig; de NB.B. belooft
ra eenige moeilüke Jaren een heerlüke toe
komst, laten we het met haar maar wagen:
baat het niet, het schaadt niet.
Ja, als dét waar was; als het niet schaden
kon! Maar het kan niet alleen schaden, het
zal ^chaden en vreeselük schaden. Of de N.
8. B. als zü aan de macht komt, een beteren
economischen toestand zal kunnen voorberei
den, daarover zal ik niet spreken. Dan zou
iemand misschien zeggen: daar heeft zoo’n
pastoor geen kük op. Maar waar ik meen wél
kük op te hebben, wat ik meen wél te kunnen
beoordeelen, en wat ik utt volle, volle overtui
ging uitspreek te dit:
de examens voor alle akten en aanteekeningen i
bewüzen van voldoende algemeene ontwlkke-
ling moeten werden overgelegd.
Vrijwel alle adviseurs waren het eene over
de noodzakelükheid, dat zü. die het leeraars
ambt bü het nüverheidsonderwüs begeeren.
waarborgen dienen te geven van voldoende
algemeene vorming.
Blükens het derde lid van artikel 16. te het
echter de bedoeling, dat deze eisch In het
algemeen in 1936 nog niet zal worden door
gevoerd.
Het nieuwe besluit treedt op 1 September
1935 in werking, zoodat dit jaar alle examens
nog volgens de oude bepalingen en program
ma’s worden afgenomen.
Onder leiding van den Rüksbemlddelaar. mr.
prof. Jozephus Jitta is te Hengelo een conferen
tie gehouden Inzake het dreigende conflict bü
de N.V. Arntz. Jannink te Goor. Het resul
taat was, dat ten slotte het voorstel werd ge
daan om de verlaging nu tot vüf pet. te be
perken. De arbeidersorganisaties zullen hun
pogingen tot verkrügen van steun voor de
nettenindustrie voortzetten. Mochten deze
pogingen niet gelukken, dan zün de besturen
bereid om voor Juli te spreken over vüf pet
verlaging.
In de Vrijdagavond gehouden ledenverga
deringen met de arbeiders te besloten, om zich
bü dit voorstel neer te leggen.
Hierdoor is de staking, welke Maandag zou
ingaan, voorkomen en een oplossing van het
dreigende conflict bereikt.