ONS BLAD
Aangrijpend document uit het
Volslagen oproer
Brest
in
Vliegtuig bij Cairo
neergestort
r
I»'
S
11
wrak van de
te
II
I
I
I'
l
R
1
Het nieuws van heden
Hoe het toestel zijn ondergang
tegemoet vloog
i
I
NOTITIEBOEKJE VAN
ONZEN COLLEGA...
DE BAROMETER’
I
BIOSCOPEN TE PARIJS
GESLOTEN
I
JOH. LAUWERS
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
VRIJDAG 9 AUGUSTUS 1935
2--
H
ir
aan-
Fransche boeren Magen.
(ANP) Een
s
I
Van minuut tot minuut
I
i
I
I
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
Communistische actie onder
Engelsche havenarbeiders
Acht inzittenden gedood; ook de
Italiaanse he minister van
Arbeid verongelukt
De opgewonden bevolking
K
i
12
5
sn
O
l’5
E
92
PAYGLOP 3
ALKMAAR
BREUKBANDEN
ZIEKENFONDSLEVERANCIER
d
6
Van 5000 M. plots snel
gezakt
Italiaansche troepen zijn druk bezig talrijke stukken klein-veldgeschut naar de grenzen
van Abbessinië te vervoeren
Toestel was op weg naar
Oost-Afrika
Aan de onlusten te Brest neemt,
behalve de arbeiders van het
Arsenaal, ook de opge
wonden bevolking
deel
ADVERTENTIEPRIJZEN:
Per lossen regel 20a, ingez. med. 40 a
p. regel; idem op pag. één 55a p.regel
Bij contract sterk verlaagde prijzen
Voor de kleine annonces Omroepers
zie de rubriek. Telefoonnummer 4330
Sober en duidelyk doen zyn
teekeningen het relaas van
die laatste minuten in
de lucht
I
De noodtoestand op
het platteland
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
ACHT EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 258
P7
uit het
personen
van
te
o
der boeren te Amiens
aanbrengen.
Stand Vrijdag nar vjn.: 757A
a
1
A
I
I
„Tijd" (waarvan de laats!
de KLM-vliegtuigen aanwi
Niet alleen de arbeiders van het arsenaal,
doch ook vele werkloozen, opgeschoten Jongens
en zelfs kinderen namen er thans aan deel.
De bevolking is zeer opgewonden.
collega te Brest. Zü hebben
kwartier gestaakt.
WAT ONZE OMGEKOMEN COLLEGA TOT
ENKELE MINUTEN VOO* DE GAAIRAMP
IN ZUN NOTITIEBOEKJE AANTEEKENDE.
Jcs van Langen teekende op:
Milano 20/7 12 uur slaat de klok lp
de Gaal met 10-tal passagiers, meest
Boüandepa Drijvende wolke» Do
De onlusten van Woensdag hadden een ge-
De materieele schade tengevolge van de on
geregeldheden, die gisteren hebben plaats ge
had, schijnt grooter te zijn dan op den eer
sten dag. Overal liggen brokstukken van hou
ten banken, kiosken, boomstammen en takken,
die door de stakers deels in brand zijn gesto
ken.
De „Paris-Mldl” verspreidt het gerucht, dat
nog een slachtoffer te betreuren sou zijn.
9
Nader wordt gemeld, dat de arbeiden van de
arsenalen van Toulon In staking zijn gegaan.
De marine-prefect gaf bevel de poorten van
Motortrain tasschen Kampen en Zwolle uit de
rails geloopen. Geen persoonlijke ongelukken;
goederenwagen vernield.
O O
I -
N
het personeel
In staking ge-
BI)
LE
tl
rt
«t»- ïis.i
|B
N.
d.
0.
ta
nsol
..(<M
Zij hebben niets
wa-
r.
Te Beest en Tonton is de toestand voortoopig
rustig; te Partje staakt het personeel der bios
copen.
I
De Minister voor de Koopvaardij te Parijs
heeft hedenmiddag de vertegenwoordigers der
stakende zeelieden te Le HAvre ontvangen en
had met hen een langdurig onderhoud, in het
verloop waarvan zij toezegden, dat de werk
zaamheden hervat zouden worden.
Het vertrek der mailboot „Champlain” werd
opnieuw uitgesteld, aangezien de zeelieden Vrij
dagochtend nog een bijeenkomst moeten heb
ben.
De conferentie ter bespreking van de AbeaM-
nische kwestie wordt 16 Augustus gehouden.
Berichten over een militaire overeenkomst tus-
schen Frankrijk en Italië.
Het zijn de vijf laatst beschreven bladzijden,
dis met enkele korte aanteekenlngen het sober
•n daardoor Juist zoo beklemmend relaas doen
*an dertig tot bijna vijf en veertig minuten
Tan een tocht, die om 12 uur t middags aan-
■evangen, om 12.48 eindigen sou.
LONDEN, 8 Aug. (Reuter.) De Communisti
sche Partij heeft haar leden opgeroepen tot
sympathie-demonstraties met de in Brest en
Le HAvre stakende Pransche arbeiders.
De communisten zijn bijzonder actief in het
havengebied onder de arbeiders der dokken en
de zeelieden der daar liggende schepen.
door men weer tijdelijk zicht
aarde. Een bliksemschicht, de
bergen al seer geringe hoogte van 2100 Meter
zijn de laatste bijzonderheden, die worden ver
meld, het zijn het laatste woord en de laat
ste cijfers, die Jos van Langen schrijft
Op twaalf minuten vóór Mn is de klok van de
„Gaai” stil blijven staan.
Oom zoo tragisch om bet leven gekomen
STRIJDMETHODEN IN HET DERDE RIJK De strijd tegen Kerk, joden en reactie
neemt in Duitschland grove vormen aan. In Stuttgart rijdt de S. A- met boven afge-
beelden auto door de stad„Wij dulden geen sabotage van het opbouwwerk.- van den
Leider,” galmen de spreekkoren. De caricaturen spreken voor zichzelf. V.l.n.r. een
priester, die een adellijken jonker smeekt een of ander misdadig gedrocht niet te
steriliseer en, een jood, die het ras schendt, de adellijke student en een kloosterzuster,
die zoogenaamd geld smokkelt. Deze vier categorieën vormen de „reactie” tegen het
Derde Rijk
I
fl 01
BUREAUX: HOF 6, ALKMAAR
Telefoon Administratie 4330, Redactie 4220
ABONNEMENTSPRIJS:
Per kwartaal voor Alkmaar t
Voor buiten Alkmaar t .12.85
Dagblad uitgegeven door de
N.V. Drukkerij De Spaamestad - Haarlem
Met geïllustreerd Zondagsblad f 0.60 hoogér
den, dat hier sprake was van een protest-de
mons tralie in verband met den dood van hun
gedurende een
TOULON, 8 Aug. (Reuter) Bij de Don
derdagavond plaats gehad hebbende onge
regeldheden, zouden drie personen zijn ge
dood en een vijftigtal gewond, waaronder
een Inspecteur van politie.
Er werden ongeveer honderd
gearresteerd.
Het bericht van de ramp en vooral van den
dood van Minister Razza, heeft te Rome
groote ontsteitenis gewekt en werd pas van
avond bekend.
Luigi Razza werd in 1892 geboren en be
hoorde in 1919 tot de stichters der fascistische
partij, aan welker opbouw hij als persoonlijk
vriend en medewerker van Mussolini in de eer
ste Jaren na de fascistische revolutie een be
langrijk aandeel heeft gehad. Hij Interesseerde
zich in het bijzonder voor de fascistische syn
dicaten en den opbouw van den corporatleven
staat, en op dit gebied heeft hij vele functies
bekleed, tot hij tot Minister van Openbare
Werken en later tot Minister van Arbeid werd
Thans werd een nieuwe taktiek toegepast.
Aangezien de binnenstad sterk door politie en
militairen werd bewaakt, verlegden de opstande
lingen hun operatieterrein naar de buitenwij
ken.
Op de hoeken der stfaten verzamelden zich de
revolutionnalren en zangen de „Internationale".
Zoodra de politie dan verscheen werd zü met een
hagel van steenen begroet. Zoodra evenwel po
litie en militairen ter versterking oprukten,ver
spreidden zich de opstandelingen en verzamelden
zich weer enkele straten verder.
Dit alles speelt zich af In het licht van groote
vuren, welke de opstandelingen op de straten uit
rijshout ophouwen.
Ook werden barricaden opgericht van banken,
tafels, stoelen en ander huisraad en eenlge ma
len werd getracht auto’s en vrachtwagens om
ver te werpen en in brand te steken.
PARIJS, 8 Aug. (Reuter) Tweeduizend ar
beiders der staatsfabrieken te LOrient hebben
tegen de noodverordeningen geprotesteerd.
Na een bijeenkomst in het Vakvereeniglngs-
gebouw, waarop de leiders der communistische
en socialistische vakvereenigingen bet Woord
voerden, trok men gezamenlijk naar de onder
prefectuur, waar een protest-schrijven wefth
overhandigd.
Wetsontwerp ter bescherming der bevolking
tegen luchtaanvallen.
Verruiming van arbeidstijden in bakkerijen
daags voor Katholieke feestdagen toegestaan.
Het verloop van de vlucht kunnen wij van
minuut tot minuut volgen. Eerst de bewolking
boven het vliegveld Talledo bij Milaan. Dan
kort na het vertrek het regelmatig stijgen door
de regenwolken tot op 4500 M. het hemelblauw
zichtbaar wordt- Bijna 5000 M. is men hoog,
als men blijkbaar weer zware wolken ontmoet.
De regen klettert tegen de vensters en op het
metaal van de vliegtuigramp.
Half Mn. Tot nu toe is dus alles goed ge
gaan. Maar dan, midden In de buien, wordt
een knal gehoord. Is het een onweerslag, een
stoornis? Het toestel zakt snel. Beklemmend Is
de taal der opeenvolgende cijfers. Het tempo
wijst op ongewone verschijnselen üsvor-
mingi Op 3200 Meter sneeuwbuien. Lager en
lager: 2400 M. „Vlak boven de toppen," schrijft
van Langen. Het toestel vliegt dus reedaln de
buienflarden der onderste wolkenlaag, waar,
heeft op de
tusschen de
nummers in
r zijn. Red.)
brengt ons op de hoogte van het ongeluk
van de „Maraboe”, nada^ een medepassa
gier ons op de hoogte had gebracht van
de ramp van Zondag JL („Kwikstaart”
Red.) Een wees gegroet en een schiet
gebedje tot Sint Christoforus geven ver
trouwen ai gauw boven de wolken; vrij
regelmatig dwars door de wolken, alles
wit stijgen 3000 M. (dit is geregeld af
te zien van den hoogtemeter die voor in de
passagierscablne hangt. Red.) Regen
tegen de ramen 4000 4500 boven de
wolken hemelblauw zichtbaar 4600
4700 bijna 5000 regen klettert geeu
blauw meer regen half een knal
dalen snel 4000 3800 3200
sneeuw 3000 2800 2500 2400
'vlak boven toppen bliksem 2100
bemanning
blaam.
Itaüaaiuch vliegtuig op weg naar Oost-Afrika
bQ Cairo neergestort; alle acht inzittenden ge
dood; ook de Italiaansche minister van arbeid
verongelukt.
Gisteravond Is plotseling
van de bioscopen te Parijs
gaan uit protest tegen de loonsverlagingen.
De filmvoorstellingen werden afgebro
ken en den toeschouwers werden de betaalde
entreegelden terugbetaald.
De staking duurt nog voort.
In den namiddag had in het Volkshuis een
^vergadering van de arsenaal-arbeiders plaats;
de redenaars, waarvan verscheidenen uit Parijs
waren gekomen, spoorden de vergaderden aan
by de demonstraties „waardiger” te zijn. Na de
vergadering trachtte men een optocht te formee-
ren, doch de politie sloeg dezen uiteen en ar
resteerde een aantal personen.
PARUS, 8 Aug. Daar de organisatoren
van de teraardebestelling der slachtoffers
van de onlusten te Brest, morgen tijdens de
plechtigheid zelf met de handhaving van
de orde zijn belast, zal de politie zich be
perken tot het houden van toezicht. De
plaatselijke vakvereeniglngsbesturen hebben
het parool uitgegeven, daf een stipte orde
en discipline moeten bewaard blijven. Voorts
is bepaald, dat na de begrafenis geen op
tochten mogen worden gehouden en vooral,
dat de straten en pleinen, waar de onlus
ten zich hebben af gespeeld, vermeden moe
ten worden.
Wij bladeren In het boekje, lezen ontroerd
van bladzij tot bladzij. Zijn vertrek per vlieg
tuig, Vrijdagmiddag 5 Juli om twee uur uit
Amsterdam, zijn indrukken tijdens de vlucht,
de beschrijving van alle détails in het vlieg,
tuig. Het is alles goed gezien. ..Sneeuw ligt
op de bergen als het wit op bonte koelen”
schrijft hü ergens boven de Alpen. En iets
verderop: ..Dan weer een mooi groen dal met
donkere boeschen en enge watergeulen.”
Zoo’n dal was het ook bij San Bernardino.
Drie bladzijden verder begint zijn beleven in
Italië zelf:om 6 uur omstreeks kwamen
wij op de Piazzi dl Duotno, waar de Dom zijn
kunstwerk van steen in het wit van de zon
omhoog streeft.”
En dan naar Rome. „We rollen weer over
de aarde op de spoorwegralls, toch een veel
minder vrije wijze van voortbewegen.” Tus
schen de Indrukken van het landschap be
schrijft hij ergens den Inhoud van zijn Itall-
liaansch lunchpakket. Aanteekenlngen over de
drie dagen, doorgebracht in Assisië, bet stadje
van 8t. Franclscus. alles in vlot lezende zin
nen. zijn het’laatste vóór de boven af gedrukte
aangrijpende notities van de rampzalige
thuisvlucht uit Milaan.
Dit weten wij tenminste: die twee laatste
weken heeft Jos van Langen de schoone we
reld en het heerlijke zonnige leven nog met
Jeugdig.begeerlge echt katholieke oogen gezien
en met volle teugen genoten!
Hier zjjn de aanteekeningen, die
aanvankelijk duidelijk en regel
matig geschreven, maar vermoede
lijk door het remous, het stooten
van het vliegtuig in de buien, steeds
krabbeliger worden, plotseling be
ëindigd. Het is dan korter of lan
ger na half één en de laatst ver
melde hoogte, 2100 M., wijst er op,
dat het toestel reeds laag vliegt in
den dalketel van den San Bernar-
dinopas, waarvan de omringende
bergketens tot over de 3000 Meter
reiken. Nog slechts enkele minuten,
seconden misschien, en het oogen-
de catastrophe5 zal daar
PARIJS 8 Aug. (Reuter). De onlusten, wel-
^e gisteren te Brest hebben plaatsgehad, wa
ren van emstlgen aard.
Hoewel Iedere samenscholing op straat
verboden was en verscheidene café’s gesloten
moesten blijven, verzamelden zich steeds
weer de opstandelingen, om dan plotseling
politie, militairen en mobiele garde aan te
vallen.
Ongeveer 20 keer moesten de opstandelin
gen uiteen geslagen worden, doch steeds
verzamelden zij zich weer op andere plaat
sen.
Het aantal gewonden is niet bekend, aan-
gcrlen de oproerlingen hun gewonded, niet
in het ziekenhuis doen onnemen -i- -ft
Te elf uur scheen de rust eeJgsïfns weer
gekeerd. doch te middernacht begonnen de
onlusten opnieuw.
ROME, 8 Aug.
Italiaansch vliegtuig, op weg
Rome naar Massoea, is kort na een
tusschenlanding te Cafro, ongeveer
14 K.M. voorbij Cairo, door tot
nog toe onbekende oorzaak neerge
stort. Nadere bijzonderheden om
trent de vliegramp ontbreken,
doch vast staat, dat de acht inzit
tenden, n.l. vier leden der beman
ning en vier passagiers, om het
leven zijn gekomen. Onder de vier
passagiers bevond zich de Italiaan
sche Minister van Arbeid, Luigi
Razza, die een dienstreis naar Oost-
Afrika maakte.
Voor ons ligt thans het eenvoudige verslag-
geversboekje van den dooden kameraad. Een
boekje zooals het ligt op den lessenaar, zooals
bet steekt in de zakken van de meesten van
’n smal zakblocnote met stijven bruinen
omslag De omslag vertoont een paar kreuken,
bet schrijfpapier is hier en daar aangetast
door het regenwater. Verder is er niets aan te
«ien.
Hier ligt het vóór ons en de collega's groepen
o*n ons heen om zwijgend een blik te werpen
op deze rellquie, die de laatste gedachten, de
laatste opmerkingen bevat, welke onze mak
ker enkele oogenbllkken voor zijn tragisch
einde beeft vastgelegd. Weinig heeft hij daar
bij vermoed, hoe die luttele woorden nog eens
de stomme getuigen zouden zijn, die de nage
dachtenis van de met hem ongekomen Gaal.
zouden vrij pleiten van elke
blik van
zjjn.
De twee laatste blaadjes
notitieboekje van onzen om
collega Jos van Langen. De aan-
teekeningen zijn bij gehouden tot
enkele minuten vóór de catastrophe.
Een groot aantal nieuwsgierigen was naar
de Wijk, waar de ongeregeldheden plaats hadden
gekomen om te kijken.
Vanaf de vestingwallen zagen zij naar de
charges van de politie en zoodra de politie te
dicht in hun nabijheid kwam, vluchtten zij in
de naastbügelegen kazematten.
Omstreeks een uur vannacht werd gemeld,
dat in het centrum der stad de rust was her
steld en dat In de buitenwijken de ongeregeld
heden verminderden.
Het aantal gewonden wordt voor helde da
gen op 50 geschat.
Het gerucht gaat, dat enkele zwaargewonden
in het .militair hospitaal zjjn overleden.
Een Duitscher die met een getrokken dolk
in de hand tegenwoordig was bij een aanval
op de politie-prefectuur, waarbij met steenen
werd gegooid, werd gearresteerd
Zoo is Jos van Langen dus in het harnas
gestorven. Tot op het laatste moment is hü
de Journalist gebleven, die wat hü waarnam,
wat er in hem omging, sober en duidelük
weergaf. Hoe dlep-menschelük en hoe waarlük
katholiek vooral was het reageeren op den
schok, dien het vreeeelüke nieuws van de
„Kwikstaart" en „Maraboe" wel moest geven
aan hen. die zelf op het punt stonden een
groote vlucht te ondernemen. Deze notitie is
wel de meest aangrüpende.
Het D. N. B. meldt uit Parüs, dat het be
stuur der vereeniging tot behartiging der be
langen van de boeren, waarbü 499 boerenbon
den uit Noord-Frankrük zün aangesloten, een
motie heeft aangenomen, welke de stemming
onder de boeren duidelük weergeeft.
Deze motie zegt: ,J)e ernstige raadgevingen
en waarschuwingen aan het parlement en aan
de openbare meening, zün zonder succes ge
bleven. Protestbetooglngen en verzoekschriften
aan het parlement zün reeds in normale tüden
verouderde en ontoereikende middelen, doch in
een revolutionnalren tijd, waarin wü sedert
maanden leven, moeten zü volkomen zonder
uitwerking blijven. Wanneer de landbouwers
gedwongen werden, hun oogsten tegen honger-
prüzen van de hand te doen om hun verplich
tingen na te komen, zal het hun duidelük wor
den. dat zü volkomen te gronde zün gericht.
Zü zün vastbesloten niet meer den weg der
deellooze onderhandellngen en compromisoplos
singen te bewandelen.
Wanneer de dappere verdediging geen vruch
ten meer draagt, zün zü vastbesloten alle maat
regelen te treffen, welke hun wanhopige toe
stand noodzakelük maakt.
meer te verliezen en kunnen daarom alles
gen
Op 11 Augustus vergaderen de afgevaardigden
De minister van Blnnenlandsche Zaken heeft
een inspecteur-generaal naar Toulon gezonden
om een onderzoek in te stellen naar de onlusten
van Maandag JJ. Deae inspecteur-generaal zal
vergezeld worden door een ambtenaar van de
Süreté. Tevoren heeft hü reeds een onderhoud
gehad met de autoriteiten van Toulon, die te
Parüs besprekingen hebben gevoerd.
Er werden heden pamfletten verspreid waar
in de socialistische en communistische vakver
eenigingen hun leden aansporen Vrijdagoch
tend 8 uur het werk in de arsenalen te her
vatten.
De prefect te Brest heeft overal in de bin
nenstad versperringen doen aanbrengen. De
winkeliers hebben hun rolluiken neergelaten.
redacteur zou van zün Italiaansche reis een
reportage geven in onze kranten. Het notitie
boekje, dat in het wrak van de „Oaai” werd
gevonden en waarschünlük tot het laatste
oogenblik in zün onmiddellük bereik is ge
weest, bevat uitvoerige aanteekenlngen van al
zün reisbelevenissen. Straks als hü terug was,
zou hü ze uitwerken, zou hü gaan schrüven.
Hedenmiddag ts de bü de onlusten te Brest
om het leven gekomen arbeider uit het arsenaal
op een der begraafplaatsen van Brest ter aarde
besteld. Ongeveer 10.000 arbeiders volgden de
baar. De meesten hadden een roode bloem op
hun jas gestoken. Incidenten deden zich niet
voor. Op het graf werd slechts een rede ge-
jhouden. waarin tot rust en gematigdheid werd
aangespoord. In kleine groepen gingen de aan
wezigen uit elkaar.
Laat in den avond is het te Brest Donderdag
weder tot botsingen gekotpg*k Een tweehon
derdtal demonstranten schoolden in de vesting
werken samen en zongen de Internationale.
Toen de mobiele gso-de tegen hen optrad, werd
een demonstrant zwaar gewond.
De Paris Solr meldt in de late avondeditie,
dat het meerendeel der arbeiders van het Ma-
rine-arsenaal te Cherbourg om vier uur des
middags het werk verliet.
Zü begaven zich naar de onderseeboot-
flotllle en hieven daar de Internationale aan.
Het garnizoen werd gereed gehouden.
Binnenkort zal het rapport ver-
schijnen, opgemaakt door de des
kundigen van den Rjjksstudiedienst
voor de luchtvaart over de ramp
van de „Gaai”. Zooals men weet
hebben deze deskundigen bij het
onderzoek naar de oorzaak uiterst
belangrijke gegevens gevonden in
het notitieboekje van een der omge
komen passagiers. Uit deze aantee-
keningen bleek, dat de piloot, tegen
de aanvankelijke veronderstelling
in, op groote hoogte heeft gevlogen,
maar door meteorologische invloe
den werd gedwongen tusschen de
bergen te dalen.
Dit notitieboekje met de van zoo
groot gewicht gebleken aanteke
ningen, dat tusschen de wrakstuk
ken is gevonden, behoorde aan
onzen redacteur Jos van Langen,
die mede onder de slachtoffers was.
De familie van onzen omgekomen
collega heeft ons het boekje afge
staan, om kennis te nemen van de
zoo hoogst belangrijke gegevens,
die onze collega er in had neerge-
•cKreven.
e-’-'
