Steun voor de zeescheepvaart
Katoenindustrie in Ned. Indië
B
Iw
A
w
'ii
lli
Steun
aan onze
zeehavens
Tweevoudig
moederschap
77/ crèrrvz
2O-35-6Océ.
Beschermi tegen zon-en weersóuAoeden.]
ONVOLDOENDE HULP
VESTIGINGSONDERZOEK
GEREED
BRANDKAST MOET HET
ONTGELDEN
RUMOER BLIJFT IN
AMSTERDAM
ZATERDAG 24 AUGUSTUS 1935
leekepreeken
HONDERD METER BOVEN DEN WATERSPIEGEL
Drie N.S.B.er» gewond
F
fa
Een Réaumé-rapport van de
T extielcommiaaie i« thana
verachenen
De meening der Eerate Kamer over
het gebeurde met de pen-
aioenen by den K. H. L.
Inbrekera werken met dynamiet in
een Woerd enache fabriek
Proefbedrijf op Java
wordt voorbereid
Verlaging der loodagelden alleen
onvoldoende
Meening der Eerste
Kamer
Het gebeurde met den K. H. L.
Opgeblazen
De tweede „Statendam”
Een apoor?
F*
De tweede „Statendam”
tóffe
Een proefbedryf
getroffen
geilen
gepubliceerde
cijfer»
goederenvervoer
en
i
om
voor
Men heeft zich bij dit onderzoek en nu bij
de uitwerking der plannen geheel gesteld op de
basis van het industriallsatie-memorandum van
Prof. Wissellnk later grootendeel» gepubliceerd
Verscheidene leden traden in beschouwingen
omtrent het gebeurde met den Koninklijken
Hollandschen Lloyd.
zij dé onderhavige voorstellen minder doeltref
fend.
Zü bepleitten bevordering van Overheidswege
van den aanbouw van schepen, mede ter ver
meerdering van de werkgelegenheid.
Vrijdagavond colporteerde de N. 8. B. weer op
de Mamixstraat bij de Westerstraat, Wlllem-
straat en Raampoort.
Nauwelijks waren de colporteurs daar ge
arriveerd of uit de Jordaan kwam een groot
aantal communisten opzetten, die zich in de
nabijheid der colporteurs posteerden. Er werd
druk gevent met anti-fascistische lectuur en
het duurde niet lang of er ontstond een groote
volksoploop.
Deze Inbraak is, naar „Het Volk" meldt,
blijkbaar een grootsch opgezette onderneming
van Amsterdamsche inbrekers, die over erva
ring en middelen beschikken. Zij hebben de
omgeving van de fabriek en de mogelijkheden
op zorgvuldige wijze besplonneerd. zoodat zij
wisten, dat zij hun luidruchtige werk konden
verrichten, zonder al te veel gevaar te loopen
ontdekt te worden. Ook de manier, waarop zij
In de fabriek konden binnendringen, moeten
zij tevoren nauwkeurig onderzocht hebben. Er
zijn overigens aanwijzingen voor het vermoe
den, dat de inbraak reeds maandenlang voor
bereid is.
De inbrekers zijn met een auto uit de rich
ting Amsterdam gekomen.
in
is:
Volgens het Voorloopig Verslag der Eerste
Kamer over het ontwerp van wet tot wijziging
en verhooging van het tiende hoofdstuk der
RUksbegrooting voor het dienstjaar 1935 (Ren
teloose voorschotten ten behoeve van de see-
scheepvaart 1spraken verscheidene leden hun
ne instemming met doel en strekking van de
onderhavige voordracht uit, al verklaarden zfj
tevens, dat hetgeen In ons land van Rijkswege
ten behoeve van de scheepvaart wordt gedaan,
wel zeer weinig is in vergelijking met wat in
Frankrijk, Italië en in Oroot-Brittannië ge
schiedt, alwaar uiterst aanzienlijke subsidies
worden verstrekt. Ook betreurden dese leden,
dat dit ontwerp van wet niet eerder was inge
diend. ZU brachten in herinnering, dat de Ne
derlandsche Reedersvereeniging reeds meer dan
een jaar geleden laatatelUk op den ernst tan
den toestand In de betrokken bedrijven had ge
weien.
In het algemeen trokken zij In twijfel, of ten
onsent wel voldoende hulp wordt geboden aan
het kwUnende scheepvaartbedrijf.
BlUkens het Voorloopig Verslag der Eerste
Kamer over het wetsontwerp tot wijziging der
wet, houdende bepalingen op den loodsdlenst
voor zeeschepen, juichten vele leden de Indie
ning van dit wetsontwerp ten zeerste toe.
in de Economische Statistische Berichten en het
Economisch Weekblad voor Nederlandsch-Indië
(Mei 1933), onder den titel „Het vraagstuk der
katoenindustrie in Nederlandsch-Indië.”
De conclusie van dit memorandum was, dat
wilde men geen noodelooze risico's loopen en aan
de andere zfjde, bü slagen, het tempo der in-
dustrieele ontwikkeling niet noodeloos vertraging
hebben, de vestiging in drie phasen moest ge
schieden, waarvan een betrekkelUk klein proefbe
drijf de eerste was. De kosten van dit kleine
proefbedrijf beliepen echter toch reeds ongeveer
f 500.000.
Enkele leden waren van oordeel, dat steun
verlening van Overheidswege aan de scheep
vaart niet het gewenschte resultaat zal hebben.
In het algemeen waren zij tegenstanders er
van.
Vrijdagnacht heeft een aantal bandieten
een zeldzaam brutaal stukje uitgehaald,
door In Woerden een brandkast van de fa
briek „Excelsior” met dynamiet te laten
springen en er daarna met een buit van
c.a. 500 en wat postzegels van door te
gaan.
Over het dak wijten de inbrekers een raampje
te bereiken, dat zü openmaakten. Met een
dommekracht wisten zU de brandkast van den
muur weg te krijgen. Daarna wurmden zü hun
dynamietpatroon in de brandkast. Over de kast
wierpen de inbrekers toen een paar lagen nat
katoen, opdat de slag van de ontploffing ge
dempt zou worden en de stukken niet al te erg
in het rond zouden vliegen. Daarop staken zü
dc lont aan.
De ontploffing van de dynamietpatroon had
een sterk vernielende uitwerking op de brand
kast. De bovenkaht vloog eraf en de achter
kant werd eveneens vernield. De buit lag voor
het grijpen. De natte katoen belette inderdaad,
dat de ontploffing ver gehoord werd.
Verscheidene andere leden, die instemming
met de onderhavige voordracht deelende. be
treurden niettemin, dat niet eerder geheel
afgezien van de devaluatie in België tot een
verlaging van de loodsgelden als welke thans
wordt voorgesteld, was overgegaan.
Was derhalve de bereidheid. zün stem aan
dit wetsontwerp te geven, algemeen, even al
gemeen was de overtuiging, dat onze zeehavens
•n veel hoogere mate dan haar thans wordt
geboden, steun van Overheidswege behoeven,
ten einde zich in den strijd met concurreerende
havens buitenslands te handhaven.
Hoewel het dus alleen om dit proefbedrijf ging,
heeft de Cocnmissle-Menko bij dit onderzoek de
vestigingsvoorwaarden beoordeeld naar den, bij
een eventueel slagen der industrialisatie, uit
elndelük te bereiken toestand. In het kort gezegd
beteekent dit (derde phase) een volgroeide ka
toenindustrie met ongeveer 300.000 spindels, on
geveer 10.000 weefgetouwen en eenlge groote
finishlng-bedrijven.
Bij dit zeer moeilijke onderzoek, waarbij zoo
wel in Nederl.-Indië als in Nederland proe
ven moesten worden genomen, meende de com
missie geen risico's te mogen nemen. Het in der
de phase te investeeren bedrag is nJ. zeer groot
waarschijnlijk meer dan 30 mlllioen gulden
om niet te spreken van de groote sociale ver
antwoordelijkheid vooral tegenover de Inheem-
sche arbeidskrachten. Een in derde phase mis
lukte vestiging beteekent zoo goed als zeker een
totale economische en sociale ontwrichting van
het betreffende district.
Per slot van rekening is dit vraagstuk, hoe
wel moeilijk, niet onoplosbaar gebleken. Ook
de overige technische moeilijkheden, die zich bij
een vestiging van textielbedrijven in de tropen
voordoen, wilden de commissie niet onoverko
melijk voorkomen, noch zuiver technisch be
schouwd, noch wat den Invloed op den kostprijs
aangaat.
De arbeids-efflclency op Java blijft echter
een vrij onberekenbare factor. Volgens de on-
derteekenaars laat deze factor reeds nu niet
veel reden tot optimisme als men een vergelij
kende kostenraming opmaakt voor Japan en
Nederlandsch-Indië. De loondalingen der laat
ste jaren in Japan, gepaard aan een nog steeds
stijgende arbeids-efflclency. hebban sedert 1931
het geheele aspect in ongunsjfeen zin beïn-
Met name betreurden zij, dat gedurende zoo
vele jaren subsidies aan den Koninklijken Hol
landschen Lloyd waren verstrekt. Deze leden
hadden de overtuiging, dat devaluatie van den
gulden de eenlge mogelijkheid biedt om de Ne
derlandsche scheepvaart weder in staat te stel
len, met die van het buitenland te kunnen con-
curreeren. Wenschte de Regeering dien weg
vooralsnog niet in te slaan, dan zullen thans
ingrijpender maatregelen noodlg zijn dan bij
dit wetsontwerp worden voorgesteld. De leden,
hier aan het woord, drongen daarop met klem
aan, omdat de Regeering nog onlangs de mo
gelijkheid van devaluatie met beslistheid heeft
afgewezen.
Weder andere leden verklaarden In te stem
men met het betoog, hetwelk het lid van de
Tweede Kamer, de heer Brautlgam, over dit
wetsontwerp heeft gehouden. Zü hadden den
Indruk, dat de ontworpen regeling, indien ten
uitvoer gelegd, slechts zal kunnen strekken tot
.dekking van geleden verliezen. Deswege achtten
Vele leden, die niet In allen deeM net de
hiervoren gegeven voorstelling van zaken kon-
den Instemmen, meenden te weten, dat ver
menging van de middelen bestemd voor pen
sioenen en andere doeleinden, met name op
Scheepvaartgebied, niet enkel bij den Konink
lijken Hollandschen Lloyd, doch ook bü tal van
andere ondernemingen pleegt te geschieden.
treft, groote economische fouten gemaakt, ten
eerste door het scheppen van een teveel aan
productle-capaclteit en ten tweede door een ge
brek aan samenwerking netgeen zich ultte in
een destructieve onderlinge concurrentie en niet
bereiken der voor de industrie-als-geheel-be-
schouwd grootst mogelijke efficiency en daar
mede der laagst mogelijke productiekosten.
De eerste, technische fout kon alleen verme
den worden door een zeer grondig vestigings
onderzoek. De tweede, economische fout, moet
van de zijde der ondernemers eener Industrie
voorkomen worden door te zorgen voor een
breede collectieve basis hoewel in laatste in
stantie alleen maatregelen der Nederlandsch-
Indische regeering en oa. een doelmatige han-
teering der Bedrijfsreglementeerlngs-Ordon
nantie een ongewenschten loop van zaken kun
nen verhinderen.
Aangedrongen werd op tijdige Invoering van
Rünvaartpremies ook hier te lande. Enkele le
den spraken den wensch uit, dat het zoowel
aar. de gemeente Rotterdam, als 'aan Amster
dam mogelijk worde gemaakt, de haven- en
kadegelden, alsmede de huren van kadeterrel-
nen dusdanig te verlagen, dat die meer in over
eenstemming worden gebracht met de haven
rechten in de naburige landen.
Wij vernemen, dat de N. 8. B.er, die door
messteken gewond is, in het Binnengasthuis is
verbonden. De wond bleek zeer ernstig. De an
dere twee zijn eveneens door den OG. en G.D.
geholpen en konden naar huis terugkeeren.
De politie bleef in de omgeving sterk survell-
leeren en dreef later nog herhaaldelijk samen
scholende groepjes uiteen.
Een foto (renomen tijden» van ome, drie-daagsche Exweto-trip», op de Citadel
van Dinant. Deelnemer» aan onze Exweto-reizen kunnen mededingen aan ome
speciale Exweto-foto-prijsvraagDeze foto werd ingezonden door N. Rouwendaal
te Krommenie
De dieven hebben vingerafdrukken en voet-
aforukken achtergelaten. De zaak wordt
op het oogenbllk door twee Amsterdamsche
rechercheurs onderzocht, die bezig zijn te po
gen uit te zoeken, welk ontploffingsmiddel ge
bruikt Is en welke waarde aan de vingerafdruk
ken kan worden toegekend.
Inmiddels heeft de politie alle hoop tamelijk
spoedig de hand te kunnen leggen op de in
brekers.
Enkelen hunner betreurden, dat de Regee
ring niet beeft bevorderd, dat de ter beschik
king gekomen assurantiegelden zouden worden
gebezigd, om den dienst voort te zetten.
'I
Zij achtten het eene fout, dat men na aan
vankelijk de genoemde maatschappij te hebben
gesteund, haar nu teniet laat gaan, te meer
daar het gevolg van de liquidatie oa. is, dat
tal van personen hun pensioen zullen verlie
zen. De Regeering had. dus betoogden de le
den. hier aan het woord, kunnen weten dat,
Indien zij de drie mlllioen gulden uit het Pen
sioenfonds voor zich behield, dat fonds geheel
was uitgeput. Deze leden achtten die hou
ding zeer laakbaar en spraken de hoop uit, dat
alsnog zou worden getrachte de getroffen
maatschappij in stand te houden.
sprekingen, met het oog op de noodzakelijkheid
van het zoo spoedig mogelijk In de vaart bren
gen van het nieuwe schip, weldra tot een
gunstig resultaat zouden lelden. Uit de door de
Holland-Amerlka Lijn
blijkt, dat er Inderdaad eene belangrijke toe
neming van passagiers-
tusschen Nederland en de Vereenlgde Staten
van Amerika te verwachten is, zoodra het nieu
we schip zal zijn voltooid en dat de resultaten
van dit vervoer een behoorlijke rendabiliteit
zullen waarborgen.
Ten slotte werd de vraag gesteld, of inder
daad gelijk verluidt bij den bouw van het
genoemde schip eene tot dusverre ongebruike
lijke verdeeling van arbeid over de verschil
lende scheepswerven toepassing zal vinden.
sociale
gebeurtenissen
voorschriften
sprak
een verschrikkelijke verwaarloozlng van
lessen van Leo XIII. Men heeft niet weten
gehoorzamen, deels uit traagheid, deels uit
Wcbt tot verzet. De sociale beweging heeft
over de geheele wereld gerekend ten
detl* «onder ons en tegen ons voltrokken.
10 <*e harten van het volk is door de han-
Deze leden nu stelden de vraag, of dergeltfke
samensmelting van middelen met kennis en
goedkeuring van de rechtstreeks belangheb
benden wordt toegepast, zoodat dezen en de
voor hen optredende organisaties bekend zijn
met het feit, dat het wel of wee van de em
ployé'», niet enkel wat hunne tegenwoordige
positie betreft, doch ook wat hunne rechten uit
het verleden aangaat, ten nauwste bij dat van
de onderneming in haren ganschen omvang
betrokken is.
Dat de Minister van Economische Zaken zij
nen ambtgenoot van Sociale Zaken heeft ver
kocht, „deze aangelegenheid eene onder de
oogen te •willen zien”, werd mét belangstelling
vernomen. Intusschen sprak men de hoop uit.
dat dit „onder de oogen zien’’ niet tot eene
vluchtige kennisneming zou leiden, doch dat de
onderhavige aangelegenheid tot een onder
werp van ernstige studie zou worden gemaakt.
Weer andere leden verklaarden met name
hunne instemming met deze laatste opmerking.
Waar recht op pensioen huns Inziens moet
worden beschouwd als uitgesteld loon, achtten
zij voorzieningen gewenscht ter verzekering
van de instandhouding van de pensioenfond
sen.
Sommige leden zouden gaarne nader worden
Ingelicht omtrent den stand der onderhande-
lingen over den bouw van de tweede „Staten
dam". Deze hebben dus betoogden zij, reeds al
te gerulmen tijd in beslag genomen. ZU spra
ken dan ook de hoop uit, dat bedoelde be-
dlgheld van de demagogen en door onze afzij
digheid het christelUk sentiment door socia
listische mystiek vervangen. Gelukkig nog maar
ten deele, dank zü de phalanx, die het inzag en
op het woord van den Paus, de netten uitwierp.
I De ondervinding heeft ons geleerd. Zü toont
aan. dat, wanneer wij in de sociale zaken wei
geren de richtlUnen van de Kerk te volgen, dit
1 een rennen naar een catastrophe; ’n
-J gevaar, waarin
Mochten de gelden, die zouden vrijkomen
als gevolg van de door hen bepleite intrekking
van de genoemde wet, niet toereikend zün ter
bekostiging van de gekozen hulpmiddelen, dan
drongen deze leden er op aan, de benoodlgde
sommen desnoods door belastlngverhooglng In
te vorderen, Hulpverleening toch zou huns In
ziens niet alleen vermindering van de werk
loosheid, doch ook welvaartsvermeerdering te
weeg brengen, welke beide resultaten het daar
voor te brengen offer alleszins billUken.
Eenlge reederijen worden gesteund, doch dit
maakt hare positie tegenover buitenlandsche
ondernemingen nog niet krachtig genoeg. Alle
met Nederland concurreerende landen hebben
vele moderne schepen in de vaart gebracht. In
dien Nederland niet volgt, dreigt het hopeloos
ten achter te geraken en zal het ondervinden,
dat Dultschland het voor een belangrijk deel
in de vaart op Nederlandsch-Indië verdringt.
Ook wat betreft de vaart op Noord- en Zuid-
Amerika bestaat dit gevaar. De Overheid zal
dus. betoogden de leden, hier aan 't woord, de
tnaatschappUen, die deze vaart onderhouden,
niet in den steek mogen laten, zoowel ter wille
van het personeel als van de talrijke bedrijven,
die er bü betrokken zUn. Ook het behoud van
de passagiersvaart én op Noord- én op Zuld-
Amerika achtten zü van groot gewicht. De be
dragen, aan steun van deze bedrijven ten koste
gelegd, kunnen, dus verklaarden zü. niet als
verlies worden beschouwd. Immers, RUk en
gemeenten ontvangen belangrijke bedragen te
rug uit belastingen, havengelden, enz.
Verschenen is een zgn. „Résumé-Rapport”
van de Commisste-Menko, officieel genaamd
De Textielcommissle, omtrent het door haar
op Java verrichte vestigingsonderzoek voor
een textielindustrie. Het eigenlijke rapport,
het uitgebreide zoogenaamde Reis-rapport
der commissie, voornamelijk verzameld door
Prof. Wissellnk en uitgewerkt op het Econo
misch Instituut voor de Textielindustrie aan
de Nederlandsche Handels-Hoogeschool, kan
om voor de hand liggende redenen niet wor
den gepubliceerd.
"Het onderzoek en de voorbereidingen tot een
proefbedrijf voor de textielindustrie In Neder-
landsch-Indië hebben langer geduurd, dan ver
wacht was. In het kort kan men den langeren
duur ternq voeren op het streven om twee be
langrijke fouten, elders gemaakt, in Indië niet
te herhalen.
In Amerika heeft men bü de vestiging van een
katoenindustrie in het Zuiden zich ettelijke ma
len technisch vastgewerkt door een onvoldoend
vestigingsonderzoek.
In Nederland zün. wat de katoenindustrie be-
De politie van het bureau Raampoort had
reeds enkele posten uitgezet, doch de survell-
leerende agenten vroegen al spoedig aan het
bureau om versterking, daar de tegenstanders
tegenover de N. 8. B.ers een zeer dreigende
houding aannamen.
Ongeveer half negen werd een groepje N. 8.
B.ers door communisten bü de Westerstraat
aangevallen. Men dreef hen In de richting van
de Wlllemstraat en daar raakte men eveneens
met een andere groep slaags. De colporteurs
werden besprongen en men rukte hun de lec
tuur uit de handen en verscheurde deze. Over
en weer werd het een kloppartij en plotseling
bemerkte een N. 8. B.er, dat hij een tweetal
messteken in £ün wang had bekomen.
Men bracht hem naar het posthuis aan de
Westerstraat.
Bü de Rotterdammerbrug werd een tweetal
andere N. 8. B.ers door 'n groep tegenstanders
besprongen en kregen met een zwaar voorwerp
een aantal slagen op het hoofd, zoodat er ga
pende wonden ontstonden.
De polltie van het bureau Raampoort was
spoedig met een aantal motoren onder bevel
van inspecteur Harrebomee uitgerukt en char
geerde met sabel en gummistok.
Om erger Incidenten te voorkomen werd hier
het verder colporteeren verboden.
Uit de Jordaan kwam veel publiek opzetten,
dat herhaaldelUk door de politie moest ver
spreid worden.
Tegen half tien schooide men weer samen
tegenover het bureau Raampoort en werden
spreekkoren gezegd. Eenige malen werd hier
het publiek verspreid, doch op de brug van de
Bloemgracht bleef veel publiek verzameld uit
welks kring plotseling met steenen in de rich
ting van de politiemannen gegooid werd.
Hierop ging de politie gebruik maken van
de vuurwapenen en ontruimde zü opnieuw de
omliggende straten.
Ongeveer tien uur verzamelden zich hier de
colporteurs en werden onder gelelde van de
politie naar het kringhuis aan de Maarten
Harpertszoon Trompstraat terug gebracht.
vloed. Alleen een arbeidsproef gedurende eenige
jaren in een proefbedrijf, kan omtrent de ar-
belds-efflclency van den Javaan voldoende ge
gevens verschaffen om er een vergelükende
kostprijsberekening voor het uitelndelük ge
dachte grootbedrüf op te kunnen baseeren.
Op verschillende motieven komt de com
missie dan tot het advies om tot vestiging
van een proefbedrijf over te gaan.
De Commissie-Menko heeft gemeend zoo
veel mogeUjk alle direct en indirect belang
hebbenden bü den afzet van weefsels bü
haar plan te moeten intereseeeren. Dan toch
loopt men, afgezien van den Invloed ten
goede door het Nederlandsch-Indlsche gou
vernement uit te oefenen, de minste kans
op onafhankelüke vestigingen en daarmede
op de economische fout, die men hier ver
mijden wil. Een groot aantal binnenland-
sche wevers en spinners hebben aan de tot
standkomlng van het plan medegewerkt.
Een belangrijk percentage van het door de
industrie gefourneerde kapltaal-gedeelte Is
afkomstig van typische home-market onder
nemingen, die zoo goed als niet naar Indië
exporteerden. Het aantal deelnemers uit de
Nederlandsche kantoenindustrie bedraagt 30.
Sommige leden waren van oordeel, dat de
offers, welke het RUk zich zal moeten getroos
ten tot Instandhouding van de havens van Am
sterdam en Rotterdam, zouden kunnen worden
opgebracht door intrekking van de wet tot den
aanleg van een kanaalverbinding tusschen Am
sterdam en den Rün. Van onderhandellngen
met Antwerpen stelden zü zich weinig resul
taat voor na de mislukking der besprekingen
tusschen Nederland en België in 1933. Zü be
pleitten bescherming op gelüken voet van Am
sterdam en Rotterdam, hetgeen zü te nood-
zakelüker achtten, nu als gevolg van het over
leg, tusschen die belde steden gevoerd, volledige
overeenstemming is verkregen omtrent de
regeling van de havengelden. Bü wüzlging in
den status van Rotterdam zal, dus werd be
toogd, dienovereenkomstig verandering, wat be
treft de andere havens, dienen te worden aan
gebracht.
Aangedrongen werd op het betrachten van
zoo groot mogelüken spoed bü het onderzoek
naar de quaestie der Rünvaartpremies, en de
practlsche strekking daarvan.
Intusschen zullen de bestaande moeilük-
heden niet ten volle zün opgelost, indien de
bepleite maatregelen zouden worden Ingevoerd.
Veeleer is te verwachten, dat zich telkens nieu
we bezwaren zullen voordoen, hetgeen voort
durende waakzaamheid en de toepassing van
veelvuldige concrete voorzieningen geboden
maakt. Zoo zet zich de opleving van het ver
keer naar Belgische havens in versneld tempo
voort, hetwelk de vraag, hoe het verlorene te
herwinnen, tot een büna onoplosbare maakt,
te meer daar de loonen en belastingen in Ne
derland toch hooger blüven dan die in België
en Dultschland en mitsdien de voorwaarden,
onder dewelke ten onzent en in de havens der
naburige landen diensten worden verricht, nog
allerminst dezelfde zullen zün. Indien dit wets
ontwerp tot wet zal zün verheven.
De leden, hier aan het woord, bedoelen aller-
In 1932 werd in verband hiermede opgericht
de „Combinatie van Nederlandsche Textielfa
brieken tot eventueele vestiging van katoen-
fabrieken in Nederlandsch-Indië” waarvan deel
uitmaakten de volgende ondernemingen; H. P.
Oelderman en Zonen N.V. Oldenzaal; N. J.
Menko N.V. Enschede; N.V. P. F. van Vlis-
singen en Co.’s Katoenfabrleken. Helmond; Kon.
Weefgoederenfabriek vil. C. T. Stork en Co.
N.V. Hengelo (O.)
De combinatie ging voor eigen rekening eerst
het vestigingsonderzoek verrichten. Hiertoe zond
zü in overleg met het Ministerie van Koloniën
een commissie van vier leden uit bestaande uit
de heeren Sigm. Menko NJm„ voorzitter; H.
Ekker, P. Fentener van Vlisslngen Pzn., en
Prof. Dr. J. Wissellnk. Deze commissie, offi
cieel de textielcommissle genoemd, doch in de
industrie beter bekend als de Commlssle-Menko,
vertoefde van einde Mei tot einde Juli 1934 op
Java. Einde 1933 bezocht bovendien de heer Joan
Geldermand. die het Résumé-Rapport mede
onderteekent, Java.
Aan Hem Zelf.Dunkt u niet, dat aan Hem
en aan ons zelf dit sociale werk waardiger is,
hetwelk zich niet tevreden stelt met Hem eer
aalmoes te geven, maar dat zich Inspant om het
leven minder hard en meer menschelük
maken?
Wanneer de Katholieke vrouwen den Chrls-
van
minst het pielt te voeren voor een permanent
verleenen van Rünvaartpremies en een voortaan
duurzaam verlagen der havengelden met be
hulp van "sRUks middelen. Zün de Nederland
sche havens wederom in staat met buitenland
sche te concurreeren, dan mag redelükerwüze
worden aangenomen, dat de partüen te dezer
zake, te weten de besturen der betrokken ha
vensteden, tot onderling overleg bereid zullen
zijn, ten einde tot een gemeenschappelüke re
geling te komen. Het belang dier havens kan
moeilijk gediend zün met telkens herhaalde
verhooging van de Rünvaartpremies en ver
laging der gemeentelüke heffingen. Een en
ander toch zou toch uitsluitend ten voordeele
van de afladers komen, hetgeen nimmer in de
bedoeling heeft gelegen.
Vele moellükheden zün. dus werd betoogd,
In 1 verleden overwonnen en gehoopt mag wor
den. dat men ze ook in de toekomst zonder hulp
van Overheidswege te boven zal komen. De laat
ste zal evenwel niet kunnen uitblüven, waar
het geldt zich te weer stellen tegen kunst
matige bevoorrechting. Wordt dan niet ten
spoedigste hulp verleend, dan verwachtten de
leden, hier aan het woord, dat de nadeellge ge
volgen dier nalatigheid duurzaam op handel
en industrie zouden blüven drukken.
Deze leden zouden gaame vernemen, of de
Regeering bereid is, te dezer zake handelend
op te treden; zoo ja, of “haar voorstellen dan
op korten termün tegemoet gezien kunnen
worden.
Wat de Indische banken, Importeurs- en
scheepvaartkringen betreft, ook hier nemen
alle belangrijke lichamen deel. De belangstel
ling was hier groot en hoewel enkele onderne
mingen ook hier belangen-tegenstelllngen
meenden te zien en deze eerst overbrugd moes
ten worden, verliepen de onderhandellngen
naar wensch. Naast de groote banken nemen
zeven importhulzen deel, terwül ook de Ko-
nlnklüke Paketvaart Maatschappü, de Stoom
vaart Mü- „Nederland” en de Rotterdamse he
Lloyd tot de aanstaande aandeelhouders be
boeren.
Men zal nu zooveel mogelük voortgang ma
ken met de voorbereiding van het proefbedrijf-
Omtrent de plaats van vestiging werden nog
geen mededeellngen verstrekt. Waarschlfnlük
zullen hieromtrent binnenkort nadere berichten
volgen.
Ml.
I De mensch is voor het gezelschapsleven ge-
I schapen en is dus een sociaal wezen. De maat-
I achappü. waarin hü zal leven, zal hem be-
I invloeden. In welken zin? Een samenleving In
I wanorde zal hem mln of meer uit zün even
wicht slaan, al naarmate de kracht van zün
weerstand zal zün. Welke edelaardige moeder
nl toelaten, dat de haren de kans loopen van
misschien onherstelbare afdwalingen, de kans,
in leder geval, van in ellende en smart te wor- j
den ondergedompeld, wat onvermüdelük is
een sociale orde, wakrvan de naam zelf
leugenaar?
De vrouw moet haar moederschap vervolma
ken door aan haar kinderen een samenleving te
bereiden, hunner waardig, een samenleving. In
staat hen te helpen tot hun bovennatuurlük
doel te geraken, in plaats van hen ten grande
te richten. Het is onduldbaar, dat de maat
schappü georganiseerd of liever gedesorgani
seerd is op dusdanige manier, dat het voor be
paalde wezens onmogelük is, of althans buiten
gewone heldhaftigheid verelscht, om hun men-
schelüke en christelüke bestemming te berei
ken; onduldbaar en toch is de werkelükbeid
niet anders De moeders kunnen zich daarbü
niet neerleggen!
Geschapen voor het gezin, hebben zü recht
t°ë«icht en ingrüpen overal, waar de be
langen van het gezin op het spel staanbü de
school, bü de kazerne, bü de fabriek, bü de
stembus, bü de grens, overal waar het kind
morgen of later heen zal gaan.
Het complete moederschap, of wel het moe
derschap, dat zich uitstrekt tot de zwakken, de
Wdenden, tot de groote kinderen, welke de
menschen zün, het geeft aan de vrouwen het
recht, ja het verplicht haar om zich met het
herstel der maatschappü bezig te houden.
De vrouw van heden Is aan zichzelf verplicht
ie dienen; zonder dat, verzaakt zü aan haar
roeping van moeder door de plichten van het
moederschap te verwaarloozen.
Wanneer zulk een vrouw katholiek is pleegt
tegelükertüd verraad aan haar roeping als
gedoopte. Het doopsel toch Is niet alleen de ver
wekker en de aanduiding van het 'kindschap
Gods. Het maakt ons één van lichaam met
Christus en verbindt ons met al de leden van
Zün mystiek lichaam.
Daarom kunnen de christen en de chlrstin
niet meer, zonder zichzelf te verlagen, het woord
van Kaïn uitspreken: „Ben ik dan de bewaker
müns b<ceders?” Allen, mannen en vrouwen,
moeten elkanders lasten dragen. Op een
ieder rust een stuk verantwoordelükheid In het
algemeen heil; want ieder voorrecht is be
swaard met een plicht; bovenal moet iedere
•lel, bü den Verlosser ingelüfd, meewerken
aan de Verlossing.
Geen christen kan, zonder aan de rechtvaar
digheid te kort te doen, in deze taak falen. En
dese bemoeienis omvat ook het sociale werk,
omdat de orde of de wanorde In de samenle
ring vergemakkelükt of belemmert den opgang
der menschheld tot God.
Het bovennatuurlük leven zal aan de massa,
•an de scharen, waarmee Christus medelüden
bad, gemakkelüker vallen, wanneer men, vol
lens een zinrijk woord, „de economische wereld
bet Rük Gods heeft doen terugkeeren.”
Den tweeden titel, waarom onze vrouwen aan
•ociale actie moeten doen, hebben zü met de
Roomsche mannen gemeen: omdat wü katho-
üek zün, hebben wü het Licht. Het sociale her-
««1 er niet zoekend en tastend komen. In
bet donker kan men wel afbreken maar niet
opbouwen, wu nu, wü hebben het Evangelie,
ril hebben het woord van de Pausen; wü heb
ben een geloofsleer. Wanneer wü ons onttrek-
b®, zün wü dieven van het licht en hetzelfde
verwüt waard als ten tüde van hongersnood de
dieven van het koren. Want de menigte leeft
b*** ran brood ajleen; het woord Gods, over
gebracht door de lippen van hen, die broeders
ia Christus zün en voor de practük In wetten
«b zeden vastgelegd, blüft voor die menigte
•oodzakelük.
ïhdien wü het verwüt van een Fransch schrii-
,er rerdlenen: „GU. die ziet, wat doet gü met
bet licht? oü die weet, wat doet gü met uw
«rienschap”; indien wü voor onze traagheid al
Rrantschuldigingen weten te vinden, toch heb-
b®1 wü tegen de Waarheid gezondigd door haar
to «n» te verstikken.
WU zondigen ook tegen de gehoorzaamheid,
••ri de Kerk heeft ons door dringende verma-
biagen van de laatste Pausen en nog zeer on-
'*nIB door den mond van Plus XI de
•bU* voorgeschreven. En de
bebben de juistheid van hun
Bla<r al te goed aangetoond. Maritaln
roeping van de vrouw is het moeder- beteekent r-
1 schap. Op dezen regel is geen uitzon- verergeren van het geestelüke
dering, wanneer men hem maar neemt omkomen.
den vollen zin des woords. Naar het lichaam Dlt talmen, dit weigeren om mee te werken
of naar den geest, in de gewone orde van het aan sociale verbetering men zou een
jeven of door uitverkiezing, er is geen vrouw, Dante moeten züu om er het stempel van mu-
die niet op een of andere wüze blük moet ge- dadlgheld op te drukken. Het is uitelndelük
ven van moederlükheid. Vrouwen, die nooit ren “«de tegen de liefde, de liefde van Chris-
sü het dan te vergeefs dit moederlük gevoel tua' dle alleen volledig is, wanneer men met het
in zich hebben ontwaard, zün diep te beklagen; I hoofd ook de leden omhelst: „Wat gü aan den
het zün abnormale wezens of brute egoïsten. minste der münen zult doen, zult gü aan Mü
Moeder! De vrouw moet het niet zün als de 8«daan hebben.”
dieren: voor enkele uren of enkele jaren.
Haar functie van het moederschap strekt zich
verder uit dan tot de kinderen en het gezin,
omdat zü niet enkel een lichaam ter wereld
Mengt voor den tüd, maar een ziel voor de
eeuwigheid. Haar moederschap stelt haar büna
onbegrensde elschen, als het doel zelf, waartoe
het kind geroepen is. Zü moet vooruitzien, wat I *,ua i^rden zien onder de gedaanten van de
er met het vogeltje buiten het nest gebeuren onterfder>. hoe zou de sociale actie noodzake-
lüker schünen. hoe zou zü een behoefte des
harten worden!
„De rechtvaardigheid,’’ heeft Sully-Prudhom-
me gezegd, „Is de liefde In het licht.’’ Vrouwen
I hebben in zich de rijkste bron van menschelüke
teederheid.
Katholieke vrouwen dragen in zich de on
eindige Liefde en het Licht. Wie meer dan zü
hebben dan de zending om in onze samenleving
de rechtvaardigheid weer te herstellen?
LIBRA.
‘’X fa
