van
De plechtige uitvaart
Haarlems Bisschop
Plechtige Metten voor Z.H.Exc.
Mgr. J. D. J. Aengenent
De strijdbare
vrouw
ir”
ZATERDAG 7 SEPTEMBER 1955
LEEKEPREEKEN
Kerkelijk leoen
BENOEMINGEN
In het biadom Den Boach
Voor allen
MGR. Dr. J. DE JONG
Abaoutea
De lijkrede
De rouwatoet
Op Duitsche debiteuren
4
:rs
tnaar
eld
ar
De Metten
4
t..
Er is
méér sap en
beter aroma in
ACHTERSTALLIGE HANDELS-
VORDERINGEN
Koninklijke deelneming
in I
Ontzaglijke belang at elling
heerlijks^
Californische
JHST sinaasappelen
lis
Apoatel der Liefde
Rijwiel- en motorhandelaren
E*"
"•vet» t,
vug, dn
>rdt
Sunkist
ons
loopt
aan
sec r?
Aen-
Janssen. Abt. Dom.
v. d. Tuyn.
f
In het 18de:
X
In het ruime.
rouwbehangen koor der
Namens H M de Koningin was een brief
van den volgenden Inhoud ontvangen:
In de rijtuigen namen plaats:
In het eerste: Mgr. L. Arrigoni, Mgr. H. Tas
De bond van Rijwiel- an Motorhandelaren in
Nederland (B.R.H.N.) houdt zijn 32ste jaarver
gadering op Dinsdag 19 en Woensdag 20 Novem-
oer as. In het feestgebouw „de Ruyter" te Am
sterdam. In deze vergadering zullen verschil
lende reeds aangevangen belangrijke reorganisa
ties verder worden voltooid.
Domlnus dedlt; Domlnus abstulit;
sicut placuit Domino Ita factum est:
slt Nomen Domini benedictum.
De Heer heeft gegeven; de Heer
heelt genomen; zooals het den Heer
behaagde Is het geschied; de Naam
des Heeren zij gezegend.
(Job. 1 21).
uit
van
saties
s te ld
vaart
der I
rerschot
ebracht
i. Disa
ïnnond.
hg van
r Don-
fmoaa*
dragen,
9, pas-
Aan het Hoogwaardig Kapittel
van de Kathedrale Kerk 8t. Bavo
te Haarlem
glazen
P M»
i Ver-
irdam,
,aarop
maat-
Poab
riart
in bet
ir van
erdruk
ringen
J> eea
8.
Nood*
rganl-
Pare
oaae*
i had
I ra»
ïlrsch
er
dng van
1.0. op
C.B.O.-
durende
1»,
leveer I
I micro-
t feest*
Z. H. Exc. de Bisschop van ’s Hertogenboech
heeft benoemd tot rector van Dekkerswald te
Oroesbeek den weleer» heer F. J. C. Verbunt,
tot kapelaan te Made den weleer», heer L. Th.
J. v. d Hoven en tot kapelaan te Best den eerw.
heer O. O. J. Francois priester van het Semi
narie.
Dinsdag 10 September ek. zal Mgr. prof. dr.
J. de Jong, benoemd-coadjutor van Z. H. Exc.
Mgr. J. H. O. Jansen. Aartsbisschop van
Utrecht, zijn vjjftigaten verjaardag vieren.
In de omgeving van het Bisschoppelijk Paleis
stonden dichte drommen belangstellenden, die
getuige wilden zijn van den laatsten tocht naar
de kathedraal. Diepe stilte daalde plotseling in
het woelige stadsleven, toen de paleisdeuren ge-
(gve«l werden en het stoffelijk overschot lang
zaam de bordestrap af naar de lijkkoets werd
gedragen
Langzaam aette de kleine stoet zich In be
weging....
Het verkeer stond stil, polltle-agenten salu
eerden, hcofden bogen zich of werden ontbloot.
Eerbiedig en stil zagen zij den stoet passeeren
op den weg door de stad, die zoo dikwijls ge
tuige mocht zijn van de verschijning van haar
Bisschop. hetzij in waardlgen luister of In vrlen-
delljken eenvoud
De stoet trok langs de Nieuwe Gracht en
de Klnderhulsvest na«r de Zijlvest, om ver
volgens door de Wllhelmtnastraat en langs bet
Wllsonpleln de Leldachestraat te bereiken.
langs den geheelen weg, welken de stoet pas
seerde, maar vooral op de drukke kruispunten
en In de omgeving van de kathedraal, stonden
honderden belangstellenden geschaard Zij allen
de hoofdplaats zijner kerkeljjke waardigheid:
de kathedrale kerk 8t. Bavo. Op de kist werd
meegevoerd het kussen „Justitia et Pax’’. de
Bisschopshoed en de eere-teekenen der orden
van den Ned. Leeuw en Oranje-Nassau. Een
schoone plechtigheid met een diepe liturgische
beteekenis.
Hoe Is de kroon u van het hoofd gevallen,
o Kerk van Haarlem’ Hij dien gij nauwelijks
jubel hebt Ingehaald, uw Herder, uw Leidsman,
jubelt hebt ingehaald, uw Herder, uw Leidsman,
uw glorievolle Bruidegom, ligt daar nu op de
doodsbaar. Onbedrieglijk schenen de voorteeke-
nen, die hem een langdurig episcopaat beloof
den: zijn kTftchten leken zoo forsch, zoo sterk. maar ook al onze verlangens te boven gaat (Or
Maar zie! nadat hij van velerlei toekomstplannen
eerst de grondlijnen uitgestippeld, daarna dc
fundeerlng gelegd had. grijpt eensklaps eesx
kwaadaardige ziekte hem asm, en rukt hem bij
na plotseling uit het midden van zijn werk weg.
u achterlatend als eenzame, als treurende we
duwe (Thren, 1, 1); O God! hoe onnaspeurlijk
zijn Uwe wegen! hoe ondoorgrondelijk Uwe
raadsbesluiten. (Rom. 11, 33).
den. Immers een ander schriftuurwoord (Sap. 6.
8) zegt, dat zü die in overheid gesteld zijn zware
rekenschap moeten afleggen. En wie is zóó vol
maakt in alles, dat hü geheel zonder vlek of
smet Is? Daarom bidt de Kerk bij de lijkbaar
ook van een bisschop: Heer treed niet in het
En wU? Wü hebben den duren plicht dank
baar te zijn jegens God, omdat HIJ ons In Mgr
Aengenent zulk een voorbeeldigen bisschop, zulk
een Apostel van liefde heeft geschonken. Zijn
lessen hebben we in eere te houden door die te
beleven. Zijn „Kinderen bemint elkander" blljve
ons immer bij. maar dan zooals hij ons door
woord en voorbeeld heeft geleerd: niet liefheb
ben met woorden of met de tong, doch met de
daad en in waarheid (1 Joan. 3, 18).
Hier blijkt weer voor de zooveelste maal: het
zij wij leven of sterven, wü zijn het eigendom des
Heeren. Waarmee Hij handelt naar welgevallen
<Rom. 14. 8). Hij. HU alleen is de Heer van ons
leven; als maaksel ZUner handen zijn wU volko
men afhankelijk van Hem Doch wU weten dat de
beschikkingen ZUner Voorzienigheid nooit falen
(Or Dom. 7 p. Pent) en daarom hebben wU niets
anders te doen dan ons hoofd te buigen en tn
stille berusting den H. Man Job na te zeggen:
de Heer heeft gegeven, de Heer heeft genomen:
zooals het den Heer behaagde is geschied: de
Naam des Heeren zü gezegend.
kin. Kan. Th. W Pichot secretaris H Agtcrof.
rijtuig: Mgr P. Hopmans,
secre.
Dan heeft de gebruikelüke plechtigheid der
vUf absoutes plaats. De eerste wordt verricht
door Z. H. Exc. Mgr. A. F. Diepen; de tweede
door Z. H. Exc. Mgr. Dr. J. H. O Lemmens.
bisschop van Roermond; de derde door Z. H.
Exc. Mgr. J. Biermans, de vierde door Z H.
Exc. Mgr. A. Smets en de vijfde door den
celebrant Mgr. P. Hopmans.
langs
kathedraal aan
De Apostel Joannes schrijft (1 Joan. 4, 17)
..Hiertoe juist is bU ons de liefde tot volmaakt
heid gebracht, dat we vertrouwen mogen hebben
op den dag van het oordeel." Niemand betwU-
felt dat voor dezen Joannes, die het groote ge
bod der liefde zoo hoog heeft gehouden, de
vreugde des hemels verzekerd is. Toch ontslaan
deze woorden ons niet van den plicht voor de
H«« woord „SoakM" to op
eikrto MnaaMpprl
peM. erctoah op dr w-
p*kklnol Dtt to Uw gp-
raotto. Vrrkrdgbw ia elkra
pordro fruithandel
Precies om 5 uur begonnen de klokken te
luiden als een gebed voor den Overledene en
begaf zich de Hoogwaardige en Doorluchte Heer
Mgr. H. J. M. Taskln. Kaptttef-Vlcaris vaa het
Bisdom, gekleed In de kerkelUke rouwgewaden,
naar het Paleis op de Nieuwe Gracht, waar de
overige geestelUkheld. welke Mgr. naar de ka
thedrale kerk zou vergezellen, n.l. Mgr M
Möllmann en Mgr. Th. Pichot. Vicarissen van
den overleden Bisschop, de H. E H J. C. Aal-
berse. President van de KerkelUke Rechtbank,
de zeereerw heer pastoor F. V Beukering als
mede de zeereerw. heeren H. W Agterof en F.
Bank, Secretarissen van het Bisdom, eveneens
In kerkelUk gewaad, tn de hal stonden opge
steld Terwijl de kist werd weggenomen om in
den lUkkoets te worden geplaatst, werd de Anti-
phoon gebeden „SI iniquitates” enz., waarna lulde
werd begonnen met het immer ontroerend ge
bed ,J3e profundls clamavl ad te Domlne. do-
mine exaudi vocern meam", waarna nog een- I brachten een laatsten groet aan hun overleden
asaHtozkzjMM zxrvtotari™ Oi 9 mm'* I niu—t.,»»
waarna de kist door den Kaplttel-Vicaris naar
de koets werd geleld Inmiddels weerklonk het
gebed door de Paleishal „Exsultabunt Domino”,
gevolgd door het „Miserere mei Deus"
Toen de kist in de lUkkoets geplaatst was,
gingen de koetsen, waarin de bovengenoemde
geestelUken met den Kaplttel-Vicaris hadden
plaats genomen, den verschelden Bisschop voor
af voor den laatsten tocht van het Paleis naar
Na het laatste evangelie bestUgt Z. D.
H. Mgr. H. J. M. Taskln, vlcarius-capltularis,
en proost van het kapittel, den ambo. HU
vergeUjkt dezen Bisschop Johannes op tref
fende wUze met den evangelist van de
liefde, den apostel Joannes. Krachtig klinkt
de stem van den praeses van Warmond en
kloek is zUn taal. ZUn stem wordt door de
luldsprekerslnstallatle de geheele kathedraal
doorgedragen.
De weldsche beuken van St. Bavo waren ge
heel gevuld met geloovlgen. Velen, die de Uit
vaartplechtigheden van Zaterdagmorgen niet
konden bUwonen. waren gekomen om thans
reeds den beminden herder een laatsten groet
te brengen. Op het priesterkoor en in den koor-
omgang had de geestelUkheld plaats genomen.
Op een paar bidstoelen tegenover den ver
laten bisschopstroon knielden H.H. H.H. Exc.
Mgr. dr. J. Olav Smit en Mgr. H. J. Paulussen.
Apostollsch-Vlcarls van Kumasl. In de koor
banken zaten de kanunniken van het Kathe
draal Kapittel, de belde Vicarissen-Generaal
van den overleden bisschop Mgr. M. P J. Möll
mann en Mgr. Th. W. Pichot. Mgr dr. O. C.
van Noort, de Hoogeerw. Heeren WUtenburg
en directeur J. H. Nlekel.
Agens was de Vlcarlus-Capltularis van het
Bisdom en proost van het Kapittel. Mgr. H. J.
M. Taskln, die werd geassisteerd door pastoor
J P. Reynenberg O.FM. en kapelaan J. Hen-
Can
maal de antlphoon opsteeg ,JBI iniquitates". Biaschop, wiens magistrale figuur zU vereerd
en bemind hebben.
Tijdens den tocht door de stad luidden de
klokken van de kathedraal. Hun klanken wer
en door den vroegen herfstwind over de stad
gedragen, den rouwstoet tegemoet....
Aan de kerk aangekomen werd gebeden het
„Exsultabunt Domino". Langzaam werd de
droeve last uit de koets gedragen en terwU>
de mannen den dierbaren overledene de kerk
liefde in zUn volheid wordt opgevolgd, dan zal
’oow^l In het sociale als In het particuliere le
ven een toestand worden geboren, die aan de
wereld een heel ander aanschun zal geven.”
Deze woorden welden op uit de volheid van
zUn gemoed, en wat hU neerschreef vervulde hu
Na deze acte van overgeving aan den H. Wil
van God past het verder dat wU niet ter ult-
bazuinlng van Udelen lof. doch alleen tot glo
rie en verheerlUking van dienzelfden God
eenige oogenbllkken vertoeven In de dankbare
gericht met uwen dienaar, want geen mensch is
bU U gerechtvaardigd, indien OU hem geen
kwijtschelding verleent.
Derhalve bidden wU. en blUven wU bidden:
„God, die onder de apostolische priesters Uwen
dienaar Joannes met de bisschoppelUke waardig
heid bekleed hebt. geef, bidden wU U, dat hU
voor eeuwig In hun heilig gezelschap worde op
genomen. Geef zUne ziel de eeuwige rust: dat
hU ruste In vrede.
Van den preekstoel worden dan eenige maat
regelen van orde afgekondigd voor het rustig
ontruimen van de kerk.
In de week van 2 tot en met 7 September
heeft de Nederlandsche Bank In totaal een be
drag van omstreeks RM. 1.200.000 van de op
haar Sonderkonto bU de Deutsche Verrech-
nungskasse uitstaande vorderingen met de be
gunstigden af gerekend. De nummers van deze
posten liepen van 7951679675.
Het totale bedrag van de op het Sonderkonto
uitstaande posten die nog niet tot uitbetaling
zUn gekomen, beloopt op het oogpnbllk omstreeks
RM 40.0 mlllloen De Sonderkonto-posten
waarvoor koersflxeerlng Is verkregen, zUn hier
onder begrepen.
Aan Treuhknderkonto-posten heeft de Ne
derlandsche Bank gedurende dezelfde periode
in totaal een bedrag van ongeveer RM 250 000
met de begunstigden afgerekend. Het hoogste
afgerekende volgordenummer was 16601.
Het totale bedrag van de op het Treuhander-
konto Niederlande uitstaande vorderingen die
nog niet tot uitbetaling zUn gekomen, beloopt
op het oogenbllk omstreeks RM 16.3 mlllloen.
De Treuhknderkonto-posten waarvoor koers-
flxeering is verkregen, zUn hieronder begrepen
Het was deze liefde voor zUn medemenschen.
vooral voor de maatschappeluk achtergestelden.
die hem In de eerste jaren van zjjn priesterschap
bracht tot het bUzonder bestudeeren van het
sociale vraagstuk. HU beschouwde en overdacht
dit vraagstuk hoofdzakelUk in het licht van
wijsbegeerte en Openbaring. Wat deze studie
hem leerde over de mateloos groote goedheid van
den Schepper, die niet enkel onze verdiensten.
herinnering aan hetgeen deze Bisschop in de
korte jaren van zUn bestuur voor ons geweest Is.
BU de uitvaart van ZUn Doorluchtlgen Voor
ganger mocht Ik Mgr. Gallier voor u gedenken
_a_ Ais <L
Deze Bisschop heeft opvallend gestreefd naar
gelUkenis met een anderen Joannes, met den
Apostel, die de beminde leerling van Jesus en
de Apostel der liefde genoemd wordt.
Mgr. Aengenent heeft onder ons willen zUn
Joannes, de Apoet. der liefde: Apost. van de lief
de tot God, en omdat ware Godsliefde zich uit
en vervolmaakt in liefde voor de menschen
ook Apost. der naastenliefde. Aan allen, voor al
len en in alles zich zelven geven, goed zUn en
blUmoedig en hartelUk en behulpzaam en vrede
brengend. dat was zjjn vreugde en zUn leven,
hierin lag het eigenlüke kenmerk van zün
karakter.
ZUn liefde was breed: zij (taalde niet alleen
af, maar zU hief op: zU omvatte allen, zU maak
te geen onderscheid tusschen rUken en armen,
tusschen meer en minder beschaafden, tusschen
maatschappeluk hooger en lager staanden. zelfr
niet tusschen katholieken en andersdenkenden,
afkeerlg was zU van alles wat verdeelt en zocht
Uverig naar alles wat samenbindt.
Dit levensprinciep voerde hU door in alle om
standigheden, ook wanneer hU krachtens zijn
ambt van bestuurder verplicht was tot ernstige
vermaning of berisping: daarbU wisten altUd de
liefde en goedheid de gestrengheid zooveel mo-
gelUk te temperen. In één «toord de geheele op
zet van zUn blsschoppelUk bestuur is geweest:
door liefde en goedheid alles tot stand te bren
gen wat zUn volk gelukkig kon maken en den
tegenstand, dien hU ontmoette, door liefde en
goedheid te overwinnen, want Immer had hU
dat heerlUke «Pord van zUn grooten Patroon
voor oogen (1 Joan. 4, 16) „God is liefde; wie In
de liefde blUft, blUft in God. en God in hem".
Hoe ontroerend spreekt zün liefde uit zün
laatsten Vastenbrief. Nooit heeft hü vermoed
dat hü toen zün testament schreef, waarin hij
aan zijn volk als erfenis zün hartelüke alles
medelevende liefde vermaakte. „WU komen tot
u". zoo ving l^ü aan, „om u een woord van
troost en opbeuring toe te spreken, want wü zün
overtuigd, dat zeer velen onder u. gedrukt door
den nood der tüden, aan zulk een woord ten
zeerste behoefte gevoelen.”
En nu is de mond, die zulke bemoedigende
woorden kon spreken, voor altüd gesloten; den
vriendelUken glimlach, die altüd speelde op dat
goedige gelaat, zullen we niet meer zien. Spoe
diger dan wie ook had durven denken Is hü van
ons heengegaan; ‘spoediger ook dan hü zelf ver
wachtte. Hierin Is hü geen navolger van zün H
Patroon, die een zeer hoogen leeftUd bereikt
heeft. Ik moge u verzekeren dat het brengen van
dit offer: niet langer voor ons te mogen werken
hem zwaar is gevallen. Doch ook hier heeft zün
liefde heldhaftig overwonnen. „Wat God doet Is
welgedaan, want God is goed in alles", sprak hü,
toen hem openhartig werd meegedeeld, dat zun
kwfcal ongeneeslük was. Geheel overgegeven aan
den H. Wil van God en In de verwachting der
Christelüke hoop, dat hü nu de heerlükheid van
Gods liefde zou gaan aanschouwen heeft hü
den dood in het aangezicht gezien en aange
nomen.
Ach, waarom kende de dood geen genade voor
hem? Heeft de felle gloed züner liefde zün le
venskracht te snel opgeteerd? Want hü heeft
dubbel gewerkt en zich niet gespaard: daartoe
dreef hem de liefde van Christus.
Of zou een stil verdriet (wat hü echter voor
allen zorgvuldig verborgen heeft gehouden) zou
een stil verdriet, omdat zün vurige liefde met
door allen begrepen of door een enkele miskend
werd, de doodelüke kwaal in zün lichaam
hebben uitgezaaid, die hem zoo vroegtüdlg ten
grave voert?
Doch neen weg met dergelüke nuttelooce
vragen en veronderstellingen. De Heer heeft ge
geven. de Heer heeft genomen: zooals het den
Heer behaagde is het geschied: de Naam des
Heeren zü gezegend.
In soberen luister werd het Officie gezongen
Zonder aanhef of intonatie begonnen de can-
tores met het Invltatloriumden Konlng. door
Wlen alles leeft, komt, laten we Hem aanbid
den De primUeve soberheid der liturgie, die
de Kerk opeettelUk scheen te bewaren voor de
viering van het geheim der Goede Week fr
voor de rouwdagen van haar kinderen
Langzaam gaat de deiiflhg der dringende
psalmverzen voort, in herhaalde beurtzang van
Schola en het koor der priesters.
De geloovlgen in de kerk luisteren eerbiedig
en vertalen de klassieke psalmverzen, de ver-'
mening van de lessen en de smeekbeden der
responsoria in hun eigen taal, de taal van
liefde en rnedelüden voor hun eigen, gestorven
bisschop.
De laatste plechtigheid, welke Vrijdag
middag te 5 uur gehouden werd in de rouw
kamer van het BlsschoppelUk Paleis, was
er een van soberen eenvoud, maar die door
hare dleptreffende beteekenis niet naliet
indruk te maken op de weinige bevoor
rechten die van dezen droeven uittocht welke
tevens het begin was van een verhevener
Intocht, getuigen mochten zün.
In het 17de: F 2-
le. Deken G Ruys. wn. Prov J. Bemelmans.
Pater Prov. N. de Wit. Pater
Anacletus. Pater L. Saut. Pater B. Schaal,
het 19de: Pater Prov. L. Hoüing. Pater
B. Heyboer, Pater Prov. H. Flnke. Pater
Deken J Lucassen
In het 16e: Deken G Maat. Deken C Jonck-
bloedt. Deken E Rengs. Deken W. Horsboom.
Deken J Hui be ra. Deken L. pol-
binnendroegen, baden de priesters het ..Sub-
venlte Sancti Del".
Hlerbü merkten wü nog op Z. Hoogw. Exc
Mgr. H. J. Paulussen, tl^talr Bisschop van
Pomario, Apostollsch-Vlc^v van Kumari en
Z. Hoogw. Exc. Mgr. dr. J. O. Smit, titulair
Bisschop van Parolus. te Rome.
BU het koor aangekomen werd de kist neer
gezet met gelaat naar het volk, ten bewUze. dat
evenals de priester, zooals oudtUds gewoonte
was. aan het altaar met gelaat naar het volk
staat, zoo ook gestorven het gelaat gekeerd
houdt naar het aan hem toevertrouwde volk
Intusachen weerklonken de slotgebeden, een
bede tot God om barmhartigheid voor de ziel
van den zoo diep betreurden Bisschop: .Absolve
quaesumus Domlne anlmam Famuli tul Joannls
pontlficls etc. etc.".
En hiermede had de overleden Bisschop op
Indrukwekkende en diep ceremonieels wUze voor
de laatste maal Intrek genomen in de kathe
draal, welke zoovele malen getuige was van de
hoogste uiting züner prieeterlüke waardigheid
en waarin hü voor de laatste maal zou aanwezig
zün om de gebeden van dankbaarheid In ont
vangst te nemen van hen aan wie heel zün
artx idzaam leven besteed was.
Deze plechtigheid maakte grooten Indruk op
de groote schare aanwezigen.
Onder de vele bewüzen van deelneming welke
het Hoogwaardig Kapittel van het Bisdom
Haarlem alsnog mocht ontvangen noemen wU
nog: een schrUven van Z. K Minister van
Schaick; een schrijven van Z. E. Minister Oud;
een diep ontroerd schrUven van het bestuur der
St. Radboudstlchtlng met de onderteekenlng
van den voorzitter; Z. H Exc. Mg* P. Hop
mans. Bisschop van Breda; een schrUven van
Die Schwestern der H Elisabeth"; een tele
gram uit Poerabaja van Mgr. Meuffels.
Telegrafische oondoleance-bewUaen zün Inge
komen van de BisschoppelUke Oomm. v. d. St
Adelbertus Akker; Regent. Leeraren en kwee-
kellngen BisschoppelUke Kweekschool; W J. R
Dreesmann; Kapittel en Vlcarts-Oenersal Bis
dom Breda; Comité Katholiek 's-Gravenhage;
Broeders van Liefde St. Bavo Stichting; Hoofd
bestuur Zusters van Liefde; R.K. Metaalbewer
kers Bond; Algemeene Katholieke Kunstenaars
NV. Rotterdamsche Lloyd; Aalmoezenier
Brouwer; RK. Land- en Tuinbouwbond.
Dom. 11 p. Pent), heeft een onuitwischbaar
diepen indruk gemaakt op zün van nature zoo
goedaardig en warmvoelend hart, heeft zün lief
de geadeld tot een echte bovennatuurhjke. god-
delüke deugd. 4
Toen hem een leerstoel in het Groot-Semlna-
rie was toegewezen Het hü niet na bü het vormen
van de levieten, die straks zouden uitgezonden
woiden om het Evangelie der liefde te verkon
digen, van zun goedheid en liefde en deernis met
de scharen der verdrukten In hunne harten over
te gieten. En zoo kunnen we begrüpen dat zün
hart opsprong van vreugde toen hü tot het hoog
verheven bisschopsambt werd geroepen niet
om de eer; maar omdat hü nu zün levensideaal
kon gaan uitvieren op een wijze als hü zich
vroeger nooit had durven denken: goed zün i
voor allen die hü te besturen kreeg; hen allen
aaa zich en aan elkander binden door den band
der liefde, en zoo hen allen brengen tot hun tü-
deiük en eeuwig geluk. Hoe jubelde hü dit uit
in zür. eerste herderlük schrijven: „Het eerste
woord, dat ik u. müne geliefde kinderen, toe
spreek. ontleen ik aan mün grooten Patroon den
H. Joannes, den Apostel der liefde: „Kinderen,
bemint elkander". In dit woord ligt de oplos
sing van alle nooden en kwalen van den tüd r
waarin wü leven. Indien dit gebod der naasten- zlelerust van onzen geliefden Vader veel te bid-
Haarlemzche kathedraal werden Vrüdag-
avond om half 8 de plechtige Metten van
het Officie voor de Overledenen gezongen
voor de zlelerust van Z. H. Exc. Mgr. J. D.
J. Aengenent.
voor een verzachting van de moellükheden,
in
men
De
wanneer
en
gezondheid van haar omgeving.
Ondanks alle voorzorgsmaatregelen zal het
kwaad toenemen in de mate, waarin men na.
laat de sociale sfeer te ontsmetten. Kan men
verder de leden van een gezin wel opsluiten?
Binnenshuis beveiligd, zullen zü buitenshuis
de kwade kiemen in zich opnemen. Zal ten
slotte een christen vrouw zich niet om den
evenmensch bekommeren? De moeder, die waar
lijk merder is. de katholieke vrouw, die werke.
lijk tjezorgd is voor de zielen, zal zich hier niet
onbevoegd mogen verklaren.
Wat zal zU dan moeten doen?
Op de eerste plaats al haar krachten aan
wenden om de zoozeer scheef gegroeide pu-
bUeke opinie ten opzichte van het gezin weer
in het rechte spoor te brengen. De openbare
1 meerling beheerscht de zeden, vormt of her
vormt de wet. Dwaze conversatie, modeboèken
en dagbladen strooien het kwade zaad uit. De
katholieke vrouw kan, ieder in eigen kring en
elk op eigen wüze. tegengif geven. Daarvoor
Is alleen moed en overtuiging noodlg. Men be-
hoeft niet geleerd eri geletterd te zün om er te.
I gen in te gaan, wanneer de echtscheiding wordt
geprezen als de eenige uitkomst in geval dat
I de liefde ontbreekt; om het ongerümde aan
te toonen van de bewering, dat een groot ge.
I zin misdadig is; dat de staat het kind moet
I opvoeden, wanneer de ouders er geen lust 1-
I hebben en zoo voorts!
TUdens het regeeringsjublleum van het En-
I gelsche koningspaar was de katholieke pre
mier van Australië. Joseph Lyons, in Londen
I met zün vrouw. Zü is een voorbeeldige katho
lieks moeder van elf kinderen. In Manchester
f werd e^, «eeting van vierduizend katholieke
huisvrouwen belegd en mevrouw Lyons trad er
als spreekster op. ..'STU, katholieke moeders,
selde zü onder meer, moeten tot het uiterste
de kwalen der moderne wereld bestrüden, die
haar ongeluk brengen. Ons werk moet vooral
hierin bestaan, dat wü de christelüke idealen
redden. Zoo moeten wü b.v. krachtig waken
tegen bet bioscoopgevaar. De bioscoop is een
voorname factor in de opvoeding der kinderen,
ten goede of ten kwade. En dan die andere
voorname kwestie, het groote gezin. In Enge-
land vindt men mü een zeer büzondere vrouw.
omdat ik elf kinderen ter wereld heb gebracht
Ik ben er zeker van, dat er zelfs velen in
Engeland zün, die mij als een wangedrocht
beschouwen, omdat ik mUn plicht heb gedaan
tegenover God en mün man. Men zei mü ook.
dat het goed en wel is er een groote familie
op na te houden, wanneer men er de middelen
maar voor heeft ZU. die mü dit onder den
neus wreven zouden echter zeer verbaasd zün.
wanneer zü wisten over welke geringe mldde.
len ik slechte beschikte om mün kinderen op
te voeden."
Deze moedige vrouw wees ook op de dwaas
heid van de zoogenaamde rasverbetering. Den
ken de menschen heusch, zeide zü. dat alle kin
deren voor honderd procent lichamelük volmaakt
moeten rijn om nuttige leden der maatschap
pij te worden? En zU noemde een aantal groote
mannen en vrouwen op. die physiek achterlük
waren en waaraan de menschheld toch ontzaglijk
veel te danken heeft.
De groote fout van onzen tüd ia, vervolgde
zü, dat ons geslacht niets anders doet dan jacht
maken op geluk. En wat verstaat men dan onder
geluk?" Alleen maar zinnelijkheid! En deze
leidt tot wanhoop en levensleegte. Wü. katho
lieke moeders, moeten ons daartegen verzetten.
Wü moeten een waar gqpstelük geluk om ons
heen verspreiden. In ons hart brandt heilig ge
loof en liefde; wü hebben dus geluk te over om
rondom ons uit te strooien. En met stemver
heffing riep deze echte christin: ik ben een ka
tholieke moeder van elf kinderen met een diep
geloof In God. Ik roep u op om te vechten tegen
alles wat het geloof tracht te ondermünen. Ge
looft mü: het Is niet het groote gezin, niet het
slop en de achterbuurt en ook niet de werkloos
heid. die de elgenlUke oorzaak van het ongeluk
in de wereld zün. maar wel alles, wat het be
staan der christelüke families in de wereld on-
dennUnt, WU moeten vechten tegen allen die
het christelük geloof tegenwerken. Op het oogen-
blik, dat niemand weet, hoe een einde aan de
werkloosheid kan worden gemaakt, zou men er
tenminste goed aan doen het schoone bestaan
van het gezin niet te verwoesten. Sociale mis
standen moeten wU bestrijden, doch tevens daar
door aan het gezin nieuwe kracht bübrengen en
•dó bet schoone werk van God in volle mate
ootmoedig dienen."
De vergadering in Manchester, waarin met
vele andere autoriteiten ook de bisschop aan-
*erig was, bracht deze moedige vrouw een lang
durige ovatie. Terecht! En toch had zü niets
bijzonders geaegd; geen geleerdheid kwam over
haar lippen, noch buitengewone welsprekendheid
Het bijzondere was, dat zü de eenvoudige waar
heden van het chrlstelUk geloof open en on
omwonden tegen de moderne opvattingen In,
durfde verkondigen en daarbü wüzen, kon op
•igen voorbeeldige daden.
In het tweede
secretaris L. Beckers. Mgr. M Möllmann.
taris F Bank
In het derde: Mgr A. Diepen met secretaris,
Mgr. dr J. Lemmens met secretaris.
In het vierde: Mgr. J. Biermans met secreta
ris. Mgr. A. Smets met secretaris.
In het vüfde: Mgr. dr. J. Smit met secretaris.
Mgr. dr. G. Vesters met secretaris.
In het zesde: Mgr dr. J. M. Buckx met
taris. Mgr I. Verriet met secretaris.
In het 7de: Mgr H. J. Paulussen met secre
taris. Mgr C Dubbelman met secretaris.
In het 8ste: Mgr. dr. H. Mekkenholt met
secretaris. Pater G Aengenent. Frater Emeri-
cus Geers.
In het 9de: Hr. J. Aengenent. Hr. A.
genent. Hr B Geers. Kap. A Hendriks
In het 10de: Th. Weüers. Hr. W. Koelman.
Hr. André Aengenent. Hr. H. van den Dool.
In het 11de: Mgr. dr. G. van Noort. Kap M.
WUtenburg. Kan J van Heeswük. Kan J. Aal-
berse
In het 12de: Kan. J. Nlekel. Kan Callewaert.
Kan van Kerckhove. Eerekan. H. Sandaal.
In het 13de: Ferekan. H. Dankelman, Mgr B
Eras, Mgr C. de Gruüter, Mgr. dr. Th. Ver
hoeven
In het léde: Abt. Dom F. Janssen. Abt. Dom.
J de Punlet de Parry Mgr. W van Dinther.
Prelaat H Stöcker
In het 15de: Oud-secr deken J. v. d. Tuyn,
Regent N. Ammerlaan. Pater J. Reynenberg.
zelf van ganscher harte. Met warme en offer
vaardige liefde gaf hfj zich aan zün blsschop-
pelüke taak. Het ontzettend zware pak zorgen
dat hem op de schouders drukte, droeg hü ge-
makkelük en blUmoedig. want hü droeg het met
liefde. Alleen in de belde laatste maanden
scheen het alsof hü iets van zün blümoedlghelri
verloor: t was het gevolg van de ziekte, die tr
t verborgen reeds haar aloopend werk had aan
gevangen. Dat echter zün liefde niet venninder-j
was. en dat hü zün blümoedigheid wilde be
waren bleek wel uit het woord, dkt hü zür
priesters tüdens zjjn laatste retraite op den ver
jaardag züner consecratie heeft toegesproken.
In
Proc.
dr N. Poelman.
In het 20ste: Pater Prov. N. Verhoeven. Pater
Prov. V. Esser, Pater Prov Athanasius. Pater
Prov. D. Bongers.
In het 21ste: Archivaris P Brüggemann. Past.
H van Baaren. Past. P de Kok. Past. J. Nuyen.
In het 22ste: Past. J. Onel, Past. J. Vasten
hoven. Past L. Schalke. Past P. Roov>rs.
In het 23ste: Past. A. van Eeden. Past. H. van
DUk, Past F. van Beukering. Past. Th. Roorda.
In het 24ste: Prof Z. de Korte. Prof. J. Hen-
neman. Prof. dr. N. Greiteman. Prof. A. Cleo-
phas
In het 25ste: Prof. C. van Trlgt, Prof. L. Wolf,
Prof P. Stammeyer, Prof dr N. Steur.
In het 26ste: Prof. M. Jansen, Subregent J.
Starrenburg. Prof. J. Lauwrier.
In het 27ste- Dr. J. G. Hoge. Dr. Th. Koot.
In het 28ste: Rector J. van Zon. Kap. H.
Heylnk. Kap G Alkemade. Kap. E. Determeüer.
In het 29ste: Hr. C. van de Berg. Hr. F. Hel-
mlnck. Hr L. Nieuwenhuis. Hr. G. Weustink
als eeri*fBasgezant met den geest en de kracht
van Elias bezield, die als een Joannes de Dooper
onder ons gewerkt en gepredikt heeft, om
te maken tot een heilig volk voor God.
y anneer een leder voor eigen deur veegt
\A zal de straat schoon zün, of wel, wan.
V v neer Iedere katholieke vrouw zorgt, dat
haar eigen gezin in orde is, zal de maatschappü
gered zün!
Ziedaar een bewering welke men veelvuldig
kan hooren aanvoeren tegen iedere actie van
de katholieke vrouw naar bulten. Het lükt een
afdoend betoog en toch zouden wü het niet
anders dan een dooddoener willen noemen,
immers, wü weten, dat de ware christenen, die
hun geloof beleven, overal verre In de minder
heid zün en dat een herstel dér samenleving
nooit tot stand zal komen, wanneer daaraan,
ook naar bulten, niet met alle krachten ge
werkt wordt, t Is juist te vreezen dat. wan
neer de goede elementen zich opsluiten, de
kwade hoe langer hoe meer de overhand zullen
krijgen. Dringend noodlg Is daarom een strijd
waar,
het gezin en vooral het groote gezin is ko-
te verkeergn.
moeder zondigt tegen haar eigen gezin,
zü zich aan de samenleving onttrekt
zich weinig bekommert om de geestelüke
H M de Koningin, momenteel in het buiten-
and, dragt mü op, aan het Hoogwaardig Ka
pittel van de Kathedrale Kerk 8t Bavo de
oprechte deelnemthg van H. M. te betuigen met
het overlüden van Z. H. Exc. Mgr. J. D J.
Aengenent. Bisschop van Haarlem, welke droe
vige tüding H. M. met leedwezen vernam.
Met betuiging van de meeste hoogachting heb
Ik de eer te zün
particuliere secretaris van H. M.
(W. g.) HEEMSTRA.
Zóó kan iedere vrouw meewerken aan bet
herstel der samenleving: door nauwgezette
plichtsbetrachting; door heldhaftige voorbeel
den; door christelüke deugdbeoefening tegen al
len smaad van een gemakzuchtige en egoïsti
sche wereld in; doos een moedig woord van af
weer, overal waar het pas geeft.
Dit kan zü doen individueel, maar zü moet
het doel niet minder nastreven In vereeniging
met anderen. De eenling kan veel; met anderen
vereenlgd, is hü sterk en (mweerstaanbaar. Hier
raken wü een delicaat punt. Vrouwenorganisatie
is het moellükste deel van het vereeniglngsleven.
Zoolang het gaat om een speciaal doel: verzor
ging van armen, zieken, van kraamvrouwen, van
verwaarloosde jeugd, van kerkverslering en van
missiesteun, levert de vereeniging van een
plaatselüke vrouwenclub geen onoverkomeUJke
moellükheden op. Maar een vrouwenbond, die de
katholieke volwassen vrouwen van lederen stand
en leeftüd moet omvatten en een algemeen doel
nastreven, zulk een organisatie gaat niet ge-
makkelUk. En toch is zü noodzakelük, vooral
in onzen tüd! De vrouwen hebben onnoembaar
groote belangen gemeen, welke haar boven alle
standsvooroordeelen vereenlgen. De bescherming
van het kind in het gezin, dat is de - jeugd, het
'oekomstig geslacht en het behoud van de cel
len der maatschappü. is er voornamer taak
denkbaar? Die belangen moeten nationaal en
soms zelfs internationaal behartigd worden. Het
blükt hoe langer hoe meer noodlg, dat de vrou
wen daarbü zelf een woord meespreken en met
eigen fün gevoel en intuïtie aanvullen, wat aan
de goed bedoelde berekeningen van den man
ontbreekt. Te veel vrouwen, van wie op het
openbare leven een groote invloed ten goede
zou kunnen uitgaan, houden zich nog schuil en
beperken zich uitsluitend tot haar eigen gezin
Voorzeker komt dit op de eerste plaats en zoo
noodlg, moet alles daarvoor wijken. Maar in
zeer vele gevallen Is er tüd en gelegenheid te
over, om, naast een volmaakte vervulling der
gezinsplichten, ook nog belangstelling en zelfs
medewerking te geven aan de algemeene zaak
Wat tegenhoudt zün meestal slechts stands- en
valsche gevoelsoverwegingen.
Aan een algemeene en krachtige organisatie
van onze katholieke vrouwen ontbreekt nog veel.
En toch kan deze tot herstel van de maatschap
pü in christelüken zin enorm veel bUdragen. WU
hebben geen feministen, geen suffragetten noo-
dig. De wereld heeft behoefte aan sterke vrou
wen, die opkomen, afzonderlük en gezamenlük,
met voor vrouwenrechten tegen den man, maar
voor de heilige rechten van het christelük gezin!
LIBRA
neef van den overledene.
’antores waren de zeereerw. zeergel. heeren
A. Vollaerts en J. Everts, leeraren van bet Semi
narie Hageveld
De responsoria en de antlphonen werden ge
zongen door de theologanten van het Groot
seminarie te Warmond onder leiding van pas
toor Til. Beukers, van de 8t. Petruskerk te
Lelden
Het is afgeloopen. Het kerkgebouw
leeg. Bulten formeert zich de stoet.
Het is ontzaglük druk langs den weg. Mgr.
Aengenent is genoemd de Bisschop van de
Graal, de Bisschop van het jeugdwerk, de Bls-
schop van het leekenapostolaat, de Bisschop
van de Marlacongregatles; in Haarlem zou hü
bovendien met den eerenaam van Bisschop van
de werkloozen kunnen genoemd worden, omdat
hU niet alleen het initiatief nam tot de stich
ting van een plaatselük Crisiscomité. lang
voordat er van een Nationaal comité sprake
was. maar ook omdat Mgr. metterdaad zooveel
leed gelenigd heeft. ZU allen hebben hem
langs zün laatsten weg een Indrukwekkende
hulde bereid door hun massale aanwezigheid.
Vooral de jeugd liet zich niet onbetuigd. Niet
minder dan 6500 schoolkinderen, allen leerlin
gen van katholieke inrichtingen van onderwijs
Haarlem en Overveen en 2500 leden
verschillende Haarlemsche jeugdorgani-
i hadden zich langs den weg opge-
van de kathedraal aan de Leldsche-
naar den Bisschoppelüken Grafkel-
te Overveen twee en een halven K M.
lang. ZU stonden daar aan twee züden van
den weg. Een comité, onder leiding van den
heer van Teterlng, had zich op voortreffeluké
wüze met de regeling betast. BUna onafgebro
ken stonden de schoolkinderen schouder
schouder van de kathedraal tot Overveen.
