p
Met twee kameraadjes op avonturenreis
wut den daq
DE KERK VAN ABESSINIË
I
HAAR ONTWIKKELING
MULTATULI
Vondels geloof
DEIOSPRIJS
VOOR LORDEN
VRIJDAG 13 DECEMBER 1935
4
i
De dikke man
en het poesje
DOOR FLETCHER
,.v<
De
looplge
Nieuwe nederlaag
Succes in de 17e eeuw
Missie in Abessinië
Hereenigingspogingen
•A'
k -I
grL
JT. Douwes Dekker
Een tentoonstelling
en
tot
den
matieke Egypte breken!
Al»
op dit blad zijn Ingevolge de versekerlngsvoorwaarden tegen
raad
moest
HU
TWEEDE HOOFDSTUK
(Wordt vervolgd
t
1
hl) was er zich volkomen van bewust dat de
scherpe oogen van zün bedienden rijn wille
keurige beweging hadden opgemerkt.
Zoo! aeide hü. Villa Flrenza. niet, Janna
way? En waar ligt die Villa Flrenza?
Toen kitf echter merkte wie daar aankwa
men en hij Jan herkende, werd hij boos e
hief dreigend den „aelnlepel". waarmede hij
het vertreksein moest geven omhoog. De kin
deren stoven uiteen, behalve Piet. Des» stap
te naar den chef toe en met een bevend
stemmetje vroeg hij of hü hier even moch.
blijven, daar hü het hier too leuk vond. De
trein vertrok.
hebben
van
Uit vrees voor Portugal spaarde men hun le
ven Maar deze gevangenis was erger dan de
dood.
meer dan één btoschop had. die daarenboven
een geboren copte moest zijn. De herhaalde
Invallen van de Mahomedanen voerden het land
nog verder van Rome weg.
zal
zoo
n het Decembernummer van „Stemmen des
W SIMM Br. O> Taaetaar in MtM Mte-
ndre kroniek ostr warde omid wooixl aan
oqdals geloof" het boek van Prof. O. Brom.
kroniekschrijver beperkt slch tot jren voor-
vermeldlng. doch geeft hierin reeds
S. Kduard en 3. Maria, een email van Nico
Witteman
Papa, soa die dame wol
over do brag stegen?
(Ric A Ras).
züden). Overal Kv. doet de schrijver scherps
aanvallen: op Calvtfn en ztyn leer, op „Se Ge
reformeerde dictatuur", op de Hervormer» et»
hun streven. En zulke passages prikkelen tot
weerspraak maar die vordert ctteeren en ar-
gumenteerew. wat weer alleen mogelyk is tȟ
voldoende plaatsruimte. Bovendien ligt sulk
een pniemlek meer op den weg van een ander,
dan van den ilteralren kroniekschrijver.
Op done gronden dan meen ik te moeten
volstaan met vermelding van bet werk, maar
die doen dan toch juist door hun argumen
tatie uitkomen, wat de beteekenls is van tost
boek: dat het namelijk to een bij uitstek ge
documenteerde, ^ecifiek Roomseh-Katholieke
behandeling van do 17e-eeuwsche cukiur en
een door het veelvuldig materiaal belangrijke
toevoeging aan de Vondel-blografie."
De anderen hadden het pc:roei reeds ver
laten en Pietje stond daar nog steeds. Hü
vond het hier zoo gezellig. De chef kwam nu
naar hem toe en vroeg of hjj het hier zoo
gezellig vond. Plet knikte en de chef vroeg of
hü even mee naar zijn bureau ging.
Dat liet Plet zich geen tweemaal vragen
en met kloppend hart volgde hjj den sta
tionschef naar diens bureau. Jongens, wat
was het hier prachtig. Langs de wanden
stonden allemaal geheimzinnige Instrumen
ten met blinkende knoppen en aoomeer en
Plet raakte haast niet uitgekeken aan al dat
moois.
Dat lukte me al aan het
Ik zag de labels on zjjn
valies en zijn koffer. Daar stond op Rederdale
V. O. Rederdale Esq. Br waren etiketten
op geplakt, nog nieuwe van Parijs Grand hotel
en van Ryde Pier Hotel.
Dat heb je goed gedaan. Jannaway, sei
Jocelyn. En.... wat voor soort huls leek X
dat, die Villa Flrenza?
Ik kon van het huls niet aoo heel veel
zien, mijnheer. 1 Is een van die huizen met
een hoogen. vervelenden muur er om heen. Br
staan er zoo sen heeleboel in die buurt. Uit wet
Ik er van zien kon, maakte ik op dat het nog al
groot moet zijn, en in den tuin staat nog een
gebouw, een atelier of zoo Iets.
Juist, as! Jocelyn nadenkend
best - -
weten.
In een van de rustigste straten achter
Lord's Cricket Grounds mijnheer, antwoordde
de bediende Tusachen Lord s en Circus Road.
Reed de man er recht naar toe?
Ja mijnheer!
11
HU wordt gevolgd, antwoordde Jocelyn
rustig. Mün knecht volgt hem en ik verzeker
u dat hij hem te pakken zal krijgen waar
heen hu ook gaat. U suit nader van ons hooren,
inspecteur.
HU nam afscheid en vulde verder den dag
op gezellige wüze tot het tüd werd om naar
huls te gaan en zich te kleecfen voor het diner
Op zün kamers aangekomen vond hü Janna
way bezig zUn avondtoilet uit te leggen.
Bn Jannaway vroeg hü. waar was het?
Bint John's Wood, mijnheer, antwoordde
zelfbewust. De woning heet Villa
En.... hü ging er natuurlük ook binnen?
Ja mijnheer, met bagage en al.
Zoo! Heb je z’n naam te weten kunnen
komen Jannaway?
Ja mUnheer.
Waterloo -station.
t
Je hebt je
jedaan. Jannaway. Ik wou heel graag
waar die man heenging
HU sei met geen woord aan Jannaway
dat hü »Un vervolging van den man mot den
A I 17 A PAMWt<,,Q °P d,t blad zlJn ^gevolge de versekerlngsvoorwaarden tegen E1 7^0 by .levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door 17 7EA bü een ongeval met 17 OtA bu verliea van een hand
/A I el O ongevallen verzekerd voor een der volgende ultkeertngen 1 f VVt verlies van beide armen, beide beenen of beide oogen F ÜV«" doodelijken afloop F tedvt" een voet at een oog
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIE MAAL VIER EN TWINTIG UUR NA HET ONGEVAL
•enige belangruke suggests voor de ontvangst in
Protestantsche kringen. Dr. Tazelaar verklaart
te dien aanzien os.:
..Het breede studiewerk dat Ik bedoel kan
naar waarde niet worden besproken in enkele
tientallen regels, zelfs niet binnen het rulm-
tebestek, dat ik voor deze kroniek heb. Zou
men van dit boek „Vondels geloof" door Ge
rard Brom een eenlgadns volledig beeld willen
geven, dan moest men beschikken over een
behoorlijk aantal biadzUden Want het is veel
meer dan een studie over één onderwern: bot
is de compacte, haast overdadige mededeeltng
van de resultaten, die een jarenlang zorgvul
dig speuren en verzamelen hebben opgeleverd
Waar men weet is Professor Brom in 1907
gepromoveerd op een dissertatie over „Vondels
geloof". Dertig Jaar geleden was hü dus al In
deae materie bezig en al do verdere japen is
hU er mee doende gebleven.
BU zulk een opzet nu valt er niet aan te
denken iets anders te doen dan bet eerbied
wekkende werk te vermelden: een levenswerk,
dat voor de Vondel-studie monumentaal is,
breeder nog, dat voor de bestudeertng van de
geestesstructuur der gouden eeuw onmisbaar
is De 13 hoofdstukken hebben wel alle eenlg
moment van Vondels leven of werkzaamheid
tot onderwerp, maar die zün eigenlük uitgangs
punt vobr een literair-historische en misschien
meer nog algemeen-critische behandeling van
de 17e-eeuwscbe verschijnselen op letterkundig
maar ook op theologisch, politiek, wetenschap
pelijk, philosophLM-h gebied Op verschillen ie
punten heeft de lezer Vondel haast yit het
oog verloren, verwikkeld als hu is in een 17e
eeuwsche quaestle van cultureelen inhoud
E» dan is er nog een tweede reden, die het
onmogelUk maakt in beperkt bestek op het
bosk nader in te gaan Het is namelUk niet
een dor, wetenschappelijk betoog, doch een le
vendig. persoonlUk-gestempeld. dlkwüto agres
sief essay van heel grooten omvang <500 blad-
éannaway
Flrenza.
X Was Jocelyn of iU) een schok kreeg HU
haalde een kaartje uit s'n aak en hU ksek er
«aar al wist hU wat er op moest staan Juist
■ooato hU gedacht had! Hetzelfde adres als dat
Van Blgnorlna Peplta Vespucci
Het heeft niet lang mogen duren. Het was
té mooi! De vüanden der dynastie, de polyga-
misten, de machtdragess £g de ad^gssatM»
kerk, vooral 'de monrilken, domme verdedigers
van X alleenzaligmakende oeroude, kwamen
spoedig weer in beweging. Door vriend en vU-
and werd de negus op alle mogelUke wüzen be
werkt. En zes Jaar later in 1632 teekende hü
't keizerlUke raadsbesluit: ieder mag voortaan
weer zün eigen godsdienst kiezen Wel heeft
Seitan Sag ad eenlge maanden later op zUn
sterfbed alles herroepen en beval hü sün zoon
weet niet hoevelen van mün medeburgers en
medeburgereassn Dat beneemt me mün slaap,
mün eetlust. mün gezondheid. Maar laat ik
geen tüd verzpllten In het kort komt wat ge
beurd 1» hierop neer, en hU vertelde dan aan Joce
lyn van zUn bezoek aan den tweede-handschen
boekwinkel en van de waarschuwing welke hü
in een der daar gekochte deelen gevonden had.
Wat maak JU daaruit op. Chenery, vroeg hü
kregel Stel je een» voor, dat die schurken aan
het moorden slaan van mannen en vrouwen en
misschien selfs kinderen, zooato ze mün vee
vermoord hebben, t Is al te versehflkkelUk
om er aan te denken en toch denk Ik er voort
durend aan.
Ik geloof dat u ernstigen
tnwinnen. mUnheer. set Jocelyn.
De Eerste Minister maakte met sün han
den het karakteristieke gebaar, dat men van
hem kende en dat zooveel inhtekl ato; wan
neer je niets beters weet, dan zwUg maar
liever heelemaal.
Maar tot wtan moet dan
Het succes had God bewaard voor hun mede
broeder Paëz, die in 1604 in Abesslnlé. aankomt
na in zUn tienjarige ballingschap bU dè Turken
geschiedenis en gewoonten van zUn toekomstige
kudde bestudeerd te hebben. Al aanstonds weet
hU priesters voor Rome te winnen, zelfs den
keizer; langzaam aan, volgens opgezet plan.
terwUi *t kelserlUk hof vóórgaat, moet het volk
ontwend worden aan zUn voorvaderlUke schis
matieke gewoonten. Eerst nog eenlge jaren van
strUd met woorden en zwaarden en dan komt
het hooge woord eruit: niet aan Alexandria
maar aan Rome vraagt de keizer om een pa
triarch. -Met uitbundige vreugde en praal wordt
in 1626 Alphonsus Mendez 8J. ais abouna ont
vangen en eenlge dagen later volgt de geloofs-
belUdenis en onderwerping aan Urbanus Vin.
Koning, troonopvolger, al de kerkelUke en we
reldlijks waardlgheldsbekleeders zweren
eed van trouw.
De R. K. Kerk is nu Staatskerk. Ben heel
volk ineens teruggevoerd in den éénen schaap
stal onder den éénen herder.
„Ga weg met toet beest." mauwde ik. Ik
was bet beu. „Ga weg en verdrink t at hen t.
at t kan me
niet schelen vrat.
Breng t maar
naar t poliUe-bu-
reau.”
De Jongen zette
het dier voor m'n
voeten neer en
voegde zich bU de drie op t trottoir.
„t Is een schande." set de vrouw met de
waschmand.
Toen kwam de dikke man er aan. HU d™*
nu een vet hoedje in plaats van een vette pet
en de stoppels op z’n vol gezicht waren ver
dwenen. Ik herkende hem echter direct.
„Wat is er?" vroeg hU aan t groepje.
_'n Katje," zei de vrouw. „*n klein zwart
katje. HU heeft t de deur uitgegooid! HU wil
1 verdrinken I t U een schandaal!"
De dikke man ging over t bek leunen, keek
naar het katje en toen naar mU
.Als ik een kat had en ik kon er geen vreten
voor betalen," sei hU luid, „dan bracht ik ham
naar de kennel
Het zwarte diertje sprong op de stoep tus-
schen m'n voeten en wreef met s'n zUkanten
langs m'n pantoffels en miauwde zacht.
JCUk es." sei de dikke man. „HU kent
Zoo*n hartelUk beeesle. t Is een schandaal. Ato
Je een kat hebt en Je kunt nog geen graatje
voor 'm betalen, hoef Je 'm nog niet op straat
te laten verhongeren."
Een kruidenlerzjongen sprong van s'n fiets
om het geval te onderzoeken.
.HU zegt <tat t niet van hem to." legde de
dikke man hem uit, .en dan mot zien hoe
ie 'm anhaalt. soo’n hartelijk beest
Ik zet nog eens langzaam en duidelijk, dat
ik nooit een kat had bezeten.
De dikke man hitste het publiek verder op.
„t Katje kent 'm En as ie aefrt dat t ujn
katje niet is, dan liegt ie. HU heeft t opstraal
gegooid, dat to X. Op straat gegooid om te ver
hongeren. As Je geen eten voor sen kat kan
betalen, hoef je *m nog niet op straat te
Het katje Heef op de stoep met opgeheven
staartje heen en weer tippelen.
.Ja sou aoo seggen." aarde de dikke man
weer, „als iemand in soo’n buurt woont, kan je
wel *n kat onderhouwen. Graatjes en afvH.
Maar dat eten m esker self op.
..Heb ik ook al geaegd." sei de vrouw.
Then kwam er weer een meisje aan, een
meisje, dat ik neg niet gesion had. Ze was iota
grooter dan de vorige twee en ae had óók een
driehoekige scheur in baar schort. Ze keek naar
den dikken man en toen naar het katje op
sUn stoep:
„O, vader!" riep ae den dikken man toe, jato
pnaaaitl"
beklaagde de vrouw, „kan te z’n huisje nie*
meer vinden?"
.HU hoort dkkr, geloof ik." zei het eerste
meisje en wees naar mUn huta. Er kwam ean
Jongen bU staan.
„Ga maar eens vragen." ast de vrouw, en
was aan de deur vóór hU kon kloppen.
JDee ia Je katje," sei de Jongen, on hU htoM
X me voor.
den hoorn aan den haak en richtte zich lachend
naar zUn studeerkamer Hu had liever niet, dat
iemand van de ontdekking van Jannaway afwlst.
totdat zU zichsslf een helderder voorstelllg
van haar beteekenls had gevormd
HU SOU dien avond bu mr Pontifex dlneeren
en hU ging er vroeg heen om Lesbia een minuut
of tien voor zichzelf te hebben. BU sUn aan
komst vond hU haar echter in druk onder
houd met haar vader die hem uitnoodlgde zich
b(j hen te voegen. Jocelyn merkte terstond
op, dat de Premier er ontstemd en geérgerd
uitaag, alsof een sware verentwoordelUkheld
van anderen aard dan die der gewone regee-
ringszorgvn hem drukte Met een wenk noo-
digds hU zün secretaris uit. plaats te nemen
Waar ik u alles op Soznerbourne verteld
heb, Chenery, begon hü, nadat Jocelyn vader
en dochter begroet had en een paar vragen
omtrent sUn besoek aan Wight had beant
woord. geloof ik. dat ik u ook moet vertellen
wat slndadton is voorgevallen en Lesbla te hol
daarmee eens
U doelt zeker op die geheimzinnigs ge-
vchledenla mUnheer, ik hoop dat er niets
ernstigs is om u te verontrusten, sei Joeelyn
Er is inderdaad lets gebeurd dat mU sesr
ernstig verontrust en natuurlük doel ik op die
geschiedenis, sei mr. Pontifex ietwat geprikkeld.
Die geheimzinnige geschiedenis sooals u het
noemt, te sinds Zondagmorgen niet uit mün
gedachten geweest; hot sou gek zün als het
anders was wanneer je dbn ernst er van inziet,
nt roei mü verantwoordelük neen, ik ben ver-
antwoordelük, Chenery, voor hot leven van ik
ring geheim moest houden, omdat hü wist
dat die voorzorg volmaakt overbodig was.
ZUn bediende had zich doen kennen als een
toonbeeld van trouw; bovendien koesterde hü
een persoonlüke genegenheid voor zün meester,
welke nauw verwant leek aan die welke vaak
door trouwe honden aan den dag wordt ge
legd. In al wat hem betrof wist hü dat Janna
way zoo gesloten was als het graf
Joeelyn vond een aantal brieven op hem
liggen wachten tn het vertrek dat hü als
werkkamer en bibliotheek gebruikte. Hü kende
van elk het handschrift en legde ze lusteloos
tsrsU, tot hü onderop er sen tegenkwam waar
van hü het schrift niet kon thuisbrengen Hü
opende desen het eerst en stond verwonderd
toen hü bemerkte, dat het adres hetzelfde was
als Jannaway hem aoo juist bad genoemd
Villa Flrenza. St. John's Wood.
De brief was van den oom van de aardige
Itallaansche en uit de manier waarop hü
onderteekende leidde Joeelyn af. dat hü in zün
eigen land een edelman van beteekenls moest
«Dn. in seer hoffelüks bewoordingen bracht
de schrijver Joeelyn dank voor den dienst dien
hü Blgnorlna Vespucci had bewesen door haar
gellefkoosden hond, waaraan, naar sohrüver
verklaarde, de signoria zeer gehecht was, te
redden. Het schrijven gaf voorts uitdrukking
aan het oprechte leedwezen van den schrijver
dat hü tengevolge van sen ziekte welke hem
belette zün woning te verlaten, nlst In staat was
geweest bü mr. Chenery een besoek af te leg
gen om hem peraoonlük zün dank te betuigen
En hst eindigde met een uitnoodlglng aan sar.
Eerst in 1839 te de Propaganda erin geslaagd
den missionarissen in Abessinië een mln of
meer vast verbluf te verzekeren. Benige La
zaristen onder Mgr. de Jacobis en Oapucünen
met Mgr. Massala vonden een weg door de on
herbergzame woestünen. ZU zün de grondleggers
geworden van het huidige Katholicisme In die
streken. Aanvankelük hadden zU nogal succes:
12000 bekeertngen; vooral de vorming van in-
landsche geeetelUkheld gaf goede hoop. Maar
nog eens moest het bloed der martelaren het
zaad der Christenen worden. Vervolging bleef
niet uit; slachtoffers vielen o. a. de Zalige La
zarist Ohebra Michael.
Keizer Menellk (188B—1913) was de missie
welwillender gezind. Daarvan getuigen de leeu
wen. die hü Plus X ten geschenke zond. Voor
al bleek dat uit zün verhouding tot den Apos-
toltechen Vicaris, Mgr. Taurin. Want toen hü
als generalissimus ten oorlog trok tegen Italië
(1896) bracht hü hem zün zoem. Ras TZfart. den
tegenwoordigen Negus Hallé Selassie: „Hier geef
ik u X kostbaarste wat ik heb. Als ik sterf, wees
gü dan zün vader."
Trouwe vriendschap heeft Hallé Selaaslë
steeds met de missie verbonden gehouden. Mgr.
Jaroaseau, Apostolisch Vicaris der Galla's
trouwen worden naar de woestünen verbannen, schrijft over hem: ,Js de missie veel aan hem
verschuldigd, hU dankt haar zün eigen op
komst en succes. Wü zün altijd zün raadslie
den geweest. Nooit nam hü een voorname be
slissing zonder ons te raadplegen.Het besoek
dat hü in 1934 den Paus bracht, is een ander
bewijs van zün sympathie voor Rome.
Toch is alles te zamen de vrucht van de laat
ste bUna honderdjarige prediking niet bUson-
der groot te noemen. Er is een katholiek le
prozenhuis; er zün hospitalen, weeshuizen,
scholen, een |peln en een groot-seminarie; er
zün enkele Uüandsche priesters, en ongeveer
10.000 Katholieken. De Invloed van Alexandrié
en van de schismatieke monniken die zün
er meer dan het land katholieken telt! te
nog altüd groot, evenredig met hun eigen dom
heid en de onwetendheid der bevolking. Licht
punten zUn daartegenover de vriendschap van
den Negus, de aansluiting van Abessinië bü
den Volkenbond, afschaffing van de slavemü,
de ernstige opleiding en vorming der Katho
lieken. .Maar op een massa-terugkeer naar Ro
me te nog weinig uitzicht.
Of daar de oorlog met Italië, dat Rome
tot hoofdstad heeft, veel goed aan
doen? Gods wegen zijn wonderbaar,
eindigt pater van Kempen zjjn belangwek
kende beschouwing.
het ware en goede Roomsche geloof en den
Patriarch en de Paters aan, maar de troonop
volger had reeds alle gemeenschap met hen ver
boden en zou al heel gauw het verbannlngs-
decreet onderschrüven Eenlge Jezuïeten weten
zich verborgen te houden om tot troost en op
beuring van de weinig trouwgeblevenen honger
en dorst te verdragen, maar ook zü vielen wel
dra als martelaren voor het geloof. Vanuit Goa
werd nog eenlge malen een poging gewaagd het
land binnen te dringen; de meesten vielen als
slachtoffers van de Turken, die overal mees
ter waren van de kusten der Roode Zee. In 85
Jaren was de bodem van Abessinië. men mag
wel seggen doordrenkt geworden van bet zweet
en bloed van 58 leden der Jezuïetenorde; als
een droom waren de 6 Jaren van hereenlging
vocrbügegaan; wat een bittere werkelükheid
was er van overgebleven!
©apucünenpatera. Franciscanen. Oarmglleten,
Augustunen hebben toen getracht hulp te bie
den; ze vielen onder X zwaard of de steenen
van den dubbelen vijand: de Turken en de
Schisma tleken.
ater J. van Kempen S. J. schrijft in
het December-nummer van Studiën
een samenvattend overzicht over de
geschiedenis van de Kerk in Abessinië.
Men herinnert zich dat in de „Handelingen
der Apostelen” de opperschatmeester van
Candace, koning der Ethiopiër», genoemd
wordt.
De apostel Philippus onderricht en doopt
hem. Deze schatmeester is echter niet de
stichter van de Abessinlsche kerk. Ook niet
de apostelen Mattheus of Bartholomeus.
Aan de twee gebroeders Frumentius en
Edeslus, die als slaven gevangen naar het
hof van den koning In Aksum werden ge
voerd en daar in zoo hoog aanzien kwamen,
dat ze zelfs opvoeders werden van den
troonopvolger, is de stichting der Abessi-
nische kerk te danken, aldus pater Vfcn
Kempen. Door hun invloed wisten zij voor
de Grieksche kooplui vrijheid van gods
dienstuitoefening te verltrijgen; aan het
hof en elders verbreidden zij de kennis van
de- leer van Christus. Zelf vrijgelaten gin
gen ze bij den H. Athanasius, Patriarch
van Alexandrié, apostolische zending en
priesterlijke macht halen om vruchtbaarder
werk te kunnen verrichten. Weldra werd
van uit Alexandrié in Abessinië een eigen
kerkprovincie opgericht, aan wier hoofd
een metropoliet en zes bisschoppen gesteld
werden in afhankelijkheid van het Alexan-
drljnsche patriarchaat. Dit zou later haar
ongeluk worden.
Voor het Arlanlsme heeft de jonge Kerk
zich steeds weten te bewaren, hoe lastig en
listig de ketters hun aanvallen ook maak
ten. Zóóver bleef zij daarvan steeds verwij
derd, dat nu nog onder 't gewone volk de
naam van Arius als een gruwel geldt. Maar
tegen dwalingen, die langs Alexandrié
haar kwamen bleek ze niet bestand.
Joeelyn stak het kaartje dat de aardige
Itallaansche hem gegeven had weer In zün
■»k en trachtte onbevangen ta küken, maar
Wat de Abessinlsche Kerk steeds eigen is ge
weest en nog kenmerkt, is dat zü nooit tot man.
nelüke rüpheld is uitgegroeid. De evangelisa
tie van Frumentius greep wel geweldig om
zich heen; maar nooit heeft zü diepgang ge
kend, altüd bleef de Kerk in haar ktndersta-
dium staan. Dat komt vooral dóór haar slaaf-
sche afhankelükheld van de Egyptische moe
derkerk, van wie zü de dwaling van het mo-
nophysitlsme overnam, waardoor haar de le
vendmakende. bevrijdende leer van dan vollen
en geheelen Christus. Weg, Waarheid en Leven
onthouden werd. Resten van joodache en hel-
densche dwalingen kwamen dat Christusbeeld
nog verminken. Wel hebben orthodoxe predi
kers vanuit Byzantium gezonden een tüdlang
het kloosterleven en de wetenschap tot bloei
gebracht; maar ato dan weer de islam ato een
alles verwoestend sprtnkhanenleger over de
vruchtdragende akkers valt; wanneer dan twee
eeuwen lang de patriarch van Alexandrié geen
bisschoppen wil of kan zenden; wanneer het
land door voortdurende revoluties geteisterd
wordt; geen wonder dat dan een gezonde ontwik
keling van kerkelük en godsdienstig leven on-
mogelük is. Maar evenmin is dan te verwonde
ren. dat bü de besten het verlangen otn met de
oude Roomsche Kerk in verbinding te komen
aldoor sterker wordt.
De Dominicanen hebben in 1237 den
Jacobltlschen patriarch van Jerusalem met
Rome hereenigd; hoevelen in Abessinië zou
den aoo graag die sluitboomen van het scbls-
missionarissen
mogen Domlnicua' zonen den bodem van Abes
sinië betrenen. Hun succes 4s van korten duur;
het slaat spoedig om in vervolging en dood.
Als er dan na verloop van tüd weer een pe
riode van rust en opbloei van kloosterleven en
studies volgt, gaat men opnieuw steun zoeken
bü ae Pausen. En ook deze verlangen niets vu
riger» dan in hun hereen.gingspogingen ook de
Jacobitlsche Abessimérs te betrekken. Toen in
1439 Grieken en Armeniërs zich met Rome wil
den vereenigen, zocjit Paus Eugeniu» IV ook
de Jacobleten van Synë, Egypte en Aethiopië
voor de eenheid te winnen. Daartoe werd de
Franciscaan Albert Sarchlano ato gedelegeer
de naar Egypte en Palestina gezonden, waar hü
ook met afgevaardigden van den Negus Zaru
Jaoob onderhandelde. Ook op het concilie van
Florence verschenen deze en legden den Paus
het getuigenis af: „Onze Vader Nicodemus,
uw dienaar in Jerusalem, geeft U de verzeke
ring, dat den Keizer van Aethiopië op aarde
mets zoozeer ter harte gaat als de eenheid
met de Roomsche Kerk. Hü wil zich aan Uw
geheiligde voeten nederwerpen; zóó groot zün
voor hem de naam van Rome en het geloof der
Latünen." 4 Febr. 1442 werd de vereenlging
van de Jacobitlsche, Coptische en Aethlopi-
sche kerk met de Algatneene Kezk uitgeroepen
Helaas van korten duur! Want toen de Grie
ken afvielen, gingen ook de anderen weer me
de. En voortaan zou het Alexandrünsche pa
triarchaat alles op het spel zetten, om een blü-
vende unie van Abessynië met Rome te ver
hinderen en duldde zelfs niet, dat het arme land
osn raad
gaan? klaagde hü Ato ik ar nwt RJveraford
over spreek, aal hü zün monocle in zün oog
steken an zich afvragen et ik mün verstand
verloren heb. ato Ik naar Merten ga aal hU
probeeren mü er van te overtuigen dat er
gwen reden la om mg ongerust te maksn
Een tentoonstelling, welke een voortreffelük
beeld geeft van het leven van den mensch en
kunstenaar Eduard Douwes Dekker, die zich
onder zün nom de plume Multatull een blü-
vende plaats in onze letterkunde heeft ver-
sekerd, is te Amsterdam In de Unlversiteits-
Blbliotheek opengesteld.
De zaal van de UB- welke met bet Vondti-
Muaeum en het Fr. van Eeden-Museum aan
het Multatull-Museum onderdak verleent, to
thans geheel Ingericht voor deze expositie, wel
ke een groot deel van haar büzondere waarde
ontleent aan het feit, dat door de Vereenlging
uit de nalatenschap van Multatuli's tweede
echtgenoote, de in 1930 overleden mevrouw
Dekker—Hammlnck Schepel zeer belangrijk
materiaal to aangekocht.
Op overzichtelUke wü«e gerangschikt, wordt
de ruimte van enkele vitrines ingenomen door
handschriften van veracheidene van Multatuli’s
werken; oa. het fün geschreven schrift van
zün „Max Havelaar”, waarin de door Van
Lennep aangebrachte veranderingen duidelük
waarneembaar zün; voorts kan men kennis
nemen van stukken, betrekking hebbend op het
rechtsgeding tusschen Van Lennep en Douwes
Dekker over bet „copyright" van de .Max
Havelaar". Brieven van Multatull aan Tine en
aan zün broer Jan, die. toen hü het werk, dat
hem beroemd zou makan. op zün armoedig
zolderkamertje te Brussel schreef, financieel
steunde, vormen mede interessante beziens
waardigheden. evenals de foto's, betrekking
hebbend op sün Indlschen tüd en de offlcieele
aanstellingen, die een beeld geven van zün
vlotte Indische carrière, vóór hü verbitterd ont-
sl*g vroeg.
In de handschriften van rün „Ideeën” valt
het geheel veranderde karakter van sün schrift
blükbaar in groote scheppingsdrift op het
papier „gesmeten" zinnen met doorhalingen
duidelük op; hier is de op litérair ge
bied homme arrivé aan het woord, die min
der consideratie behoeft te hebben met zün
uitgever I
Merkwaardig zün ook Multatuli's portret met
opdracht, waarvan hü verscheidene exempla
ren verkocht heeft om aan geld te komen voor
de uitgave van ean«dagblad, zün ugitolriii-
gen -uit voordrachten; zün boekenkast -- met
boeggn en leelük exemplaar van meubel
kunst uit dien tüd het schrijfbureau, dat
hem ter gelegenheid van de opvoering van zün
„Vorstenschool" door vrienden ten geschenke
is gegeven.
De urnen met Multatuli’s asch en die vsn
sün echtgenoote, de roode sofa, waarop hü to
gestorven en voorts tal van curiosa, maken
mede deel uit van deze expositie, welke een be
zoek overwaard ia
et was in het voorjaar, dat ik den dik
ken man leerde kennen. Ik was in m'n
tuin aan X wieden. Toen ik overeind
kwam, zag ik een pet en een hoofd boven het
tuinhek uitsteken. De pet was vet en bet ge
zicht er onder was ook vet; een pafferig ge-
ztoht. een en al stoppelhaar. Het getacht zal
ik u biet beschrijven, maar bet was geen ge
tocht om veel vertrouwen in te boezemen.
„Goeden morgen." set ik en ik greep een
bloempot van den grond.
.Heb u ook vodden at beenen of iets anders
op te ruimen?" vroeg de dikke man
„Vandaag niet, dank u." antwoordde ik, en
verwisselde den bloempot voor een hark. VUf
minuten later keek ik op; het gezicht era» er
nog.
„Wat wou u?" vroeg ik.
„Vodden at beenen at iets anders op te rui
men?" vroeg het gezicht weer.
Uk heb niets voor u." antwoordde ik een
beetje ongeduldig
„Ouwe kleeren of schoenen at flesschen?"
klonk het weer.
^Ato Je niet weggaat set ik. en ik raapte
een anderen bloempot op, nu met een plant
er in.
„Had ik wel kunnen snappen." set de num.
Ue draagt al je ouwe kleeren self op, hè?” En
het getocht verdween.
Toen mg ik bet gezicht langen tijd niet meer,
lot vorige week. X Ging aoo:
Er eras een klop op de deur, die aan een
klein kind deed denken, een klop, gevolgd door
een bons. Iemand was opgesprongen naar den
klopper, en weer op den drempel teruggevallen.
Ik deed de deur open en zag een meisje met
een smerig rood jurkje aan en een schort met
een driehoekige scheur: een armoedig klein
meisje, dat op een sliert van d'r eigen haar
stond te kauwen.
.Ia dat uw poessle?” vroeg ae en vertoonde
een bundeltje zwart dons, dat met al z'n klau
wen aan haar schort hing.
„Neen." sei ik. „Ik heb geen kat."
„X Zat in uw tuin," beweerde ae, en er klonk
verwüt in haar stam. Uk heb 'm in uw tuin
gevonden. HU zat te huilen
„Toch is 't niet van mü." zei ik
„Vraag maar hier naast of ergens anders
„X Zat tn uw tuin." herhaalde het kind.
,,'t Huilde Ze wreef haar rechterschoen op en
neer langs haar linkerscheen en wachtte.
„Neen.” zet ik met nadruk en op een toon of
drie te hard voor een kind, „ik heb geen kat."
„■k Hem 'm in uw tuin gevonden." kwam
door de brievenbus en ik ging weer leaen.
Tien minuten later klopte de klopper weer
Een ander klein meisje met hetaelfde poesje.
Us dat van u?" vroeg ae en hield bet op
een armlengte voor zich. Ik vertelde opnieuw
dat we geen katje hielden. Ik sag dat bet
eerste kleine meisje bulten stond te wachten.
VUf minuten later zag ik ae met den vonde
ling spelen Ze sleepten een touwtje over het
trottoir en riepen: poes, poes, poes! Een vrouw
met een tnand waachgoed bleef naar se staan
küken.
„XIs verdwaald." sei een van de meisjes, en
de vrouw zette haar mand neer.
.Bomt ie dan? Is ie verdwaald? Arm poestoe!"
m het begin der zestiende eeuw werd vooral
door de bemoeiingen van keizerin Helena op
nieuw steun gezocht bü de Pausen Leo X. Cle
mens vil en Paulus III en ook bü de ko-
ningen van Portugal, met wie de Abesslnlërs een
verdrag hadden gesloten, waarbü Portugal hel
pen zou tegen de Turken en zü vrijheid en
bescherming beloofden aan de katholieke mis
sionarissen.
Koning Jan UI van Portugal richtte tot den
H. Ignatius een verzoek om den Z. Petrus Fa
ber als Patriarch naar Abessinië te sturen.
Hoe jammer dat deze pas gestorven waa Maar
als Ignatius geen ander kan vinden, zal hü
zelf wel gaan. Want de hereenlging der ker
ken had al Jatyi lang zün volle aandacht.
Dat Ignatius ting, vond geen züner metgezel
len goed. De keus viel toen op Paschasius
Brouet, die als Pauselük legaat in Ierland en
ato hervormer van bisdommen en kloosters ge
toond had al de veretochten te bezitten voor de
ze opdracht. Nu begint de koning te talmen
Maar Ignatius laat hem niet los en blüft hem
in zün brieven voortdurend herinneren aan zün
vroegere plannen. In 1553 wordt dan door Ju
lius UI, Pater Joannes Nunez Barreto als pa
triarch naar Abessinië gezonden en ato mede
helper» kreeg hü behalve 10 Paters ook nog
ato bisschoppen mee: Melchior Camerio en
Andreas Oviedo, allen leden der Sociëteit van
Jezus, in Lissabon werden se gewijd en in
Maart 1555 vertrok het illustre gezelschap naar
Goa.
Maar intusschen hebben daar de Schisma-
tleken bü dit dreigende gevaar, ook niet stil
gezeten. De gewone insinuatie» natuurlük: De
Jezuïeten komen om het terrein voor de verove
ring der Portugeezen voor te bereiden, ena.
Op deze religieuze hoogspanning barst nu
een tweede vervolging ioa. Oviedo met sün ge-
Chenery voor een intiem diner op een bepaal
den dag en met den wensch dat de verwon
dingen die hü had opgeloopen volkomen gene
zen souden zün.
Joeelyn stak den brief in zün portefeuille
en overdacht eehlgen tüd in alle kalmte de
gebeurtenissen van den dag. HU had genoeg
gezien in het leven om te weten, dat de stoutste
verbeelding vaak door de feitten wordt over
troffen en dat, wat wondert Uk toeval lükt. met
toéval niets heeft uit te staan., niettemin
piekerde hü er over dat zün medepassagier van
dien morgen rechtstreeks van Waterloo-
station was doorgegaan naar wat bUJkbar
Vespucci's huls was. En zich herinnerend ging hü
naar de telefoon en belde den inspecteur op.
Inspecteur MariUK. zei hü. toen de
verbinding tot stand gebracht was. u herinnert
toch nog wel ons gesprek van hedenmiddag?
Zeker mr. Chenery.
Zoudt u zoo vriendelük willen tojn. In geval
u mr. Pontifex ziet of spreekt, er tegenover
hem geen melding van te maken?
Zooato u verlangt. mUnheer,
Mün dank inspecteur. Hebt u nog met
niemand over de zaak gesproken?
Met geen sterveling mUnheer.
Mooi doe me een pleltoer en spreek ar
ook met geen mensch over tot we elkaar ont
moet hebben, zei Joeelyn, terzrül hü toeh ge
reed maakte om af te bellen. Goeden middag
Een oogenbük, mUnheer, zei Marinier
Heeft uw bediende leks ontdekt? Mag ik vragen
of hü te weten gekomen ia....
Maar Joeelyn had reeds afgehald. Hü Mng
