den daj
JCctmAaat <i«n
Met twee kameraadjes op avonturenreis
F 750.-
PAUL BOURGET OVERLEDEN
en
Oudejaarsavond
„Matje Flor”
,1
in.
f
DElOSPRIJS
VOOR LORDEN
Compagnons i
i
V^m>KG 3 JANUARI 1936
ZIJN INVLOED
Füm
r««n
iryf
Historische beteekenis
ir
4
l
i
DOOR FLETCHER
I
i
Met dezen wensch drink{ men op
Eiderstedt (Westkust van
Sleeswyk-H olstein) steeds
het laatste glas
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UIT ERLIJK DRIE MAAL VIER EN TWINTIG UUR NA HET ONGEVAL
f
verlegd te
diende
wolon-
iharp).
dagen
Vrl)-
trui
hem ston-
deponeerde den cassa-bon. Tegelijkertijd liep hij
tafel
gebracht worden. Andreas
moest
op
's
I
begrijp
Cbenery
nam
(Wordt vervolgd.)
Verbaasd en sprakeloos hoorde Plet’s vader
het verhaal aan wat de stuurman hem ver
telde en bij stukjes en beetjes vernam hü
de waarheid en het bericht dat zün zoontje
nog in leven was.
Er kwam geen einde asm.de omhelzingen
en vragen en antwoorden en het duurde ge-
ruimen tijd voordat Pietje eindelijk aan zijn
vader kon vertellen dat zijn vriendinnetje.
Wietje bulten stond.
wegens zijn officialiteit te onderschatten.
Onze tijd houdt niet van het gefixeerde. De
moderne sympathie gaat uit naar het zich
vernieuwende. Het is waarschijnlijk onze
tijd, die ongelijk heeft. DOM MUET
van
vierkante
„Dat zal ik
bij mijn verb
s over
door
13 M:
-15.20
1735;
1930;
23.05;
10.35;
1430;
18.20;
10.05;
-34.
week
>rden
r. de
IL
IBM
leen
eUjfc
op-
i op
Heef
tnd-
niet
t er
Ige-
rae-
>ede
ige-
in
ens
tan.
ice-
iren
on-
ing
ran
er-
0K
au-
TT-
r«-
rtle
op
pe-
S
m-
er-
iar
en.
den, geholpen waren, trad hij naar voren en
deponeerde den cassa-bon. Tegelijkertijd liep hij
rëg°gën. w*er terug naar de verkoopster, die hem de
Wat beteekent dit, zal men vragen? Het ant
woord daarop zal geen EWeratedter u schuldig
blijven, als hU maar in staat is om punch te
nad gedaan. Maar Von
rooksalon in
in zijn oogen. zei ze, als het tamme beroep
van een dier, dat iets verlangt mede te deelen
en dat de spraak mist om het te doen.
Wat kan het toch zijn? Jocelyn? vroeg ze.
Ik weet dat er iets is. waarover hU zich be
zorgd maakt; ofschoon alles aan hem dood
schijnt, is er leven in zijn oogen en ze kijken
je zoo smeekend asm.
Er valt niets te doen, zei Jocelyn droevig.
De dokters zeggen dat we slechts kunnen af
wachten Misschien is er morgen verandering.
Maar den volgenden morgen lag mr Pontifex
nog in geheel denzelfden toestand en het werd
een vraag hoelang de werkelijk ernstige aard
van den aanval voor het publiek verborgen kon
worden gehouden Er bestond echter geen drin
gende noodzaak, om iedereen den waren stand
van zaken te laten weten en de dokters gaven
dan ook een communiqué uit, gelijk aan dat
van drie dagen te voren en waarin aan het
land werd medegedeeld, dat de Eerste Minister
ongesteld was en zijn kamer moest houden.
Jooeljm voelde er beet weinig voor naar het
diner van den jongen Amerikaanschen mllllon-
nair in Petronia te gaan. Zeker, hij had op
Cambridge veel met Milman op gehad en hï)
had hem opgezocht in het paleis der Mthnans
aan de Fifth Avenue en hij had met hem op
grot wild gejaagd in de Rockies, maar hij aou
veel liever matig met hem gedineerd hebben,
dan op zoo’n buitenissige partij. Lesbia stond
er echter op. dat hij gaan zou; die volslagen
afwisseling aou hem goed doen, sel re En
bevond zich om zeven uur dien avond Jocelyn
Toen hü dat hoorde, sprong mijnheer Van
Leeuwen op en schreeuwde, vol vreugde,
„mün zoontje leeft, zegt U. waar Is hü, breng
me naar hem toe.” Lachend voldeed de
stuurman aan dezen wensch en het weerzien
tusschen Plet en zün vader valt niet te be
schrijven.
bij verlies van een hond,
een voet of een oog
Als training voor de
Olympische Winter
spelen te Garmisch-
PartenJdrchen oefe
nen de Duitse he en
Fransche ski-ploe-
gen broederlijk op
de Parsenn te Davos
„Une Impression personelle de la vie”.
Deze formitleering week, in 1885 reeds, op
zettelijk af van de naturalistische formule,
welke Bourget nochtans niet wilde buiten
sluiten, en die aan de romankunst vroeg,
een weergave van de natuur, gezien door
een temperament: „la nature vue 8 tra
vers un tempérament”. Bourget zocht niet
de natuur, maar het leven, zooals hij ook
niet de visie zocht, maar de impressie. Aan
vankelijk leidde dit tot de verfijnde, im-
pressionnistische aesthetiek van zijn portret-
novellen, maar spoedig breidde zijn talent
zich verder uit en sloot hjj zich aan bij de
Fransche traditie van den analytischen
- roman, zooals de achttiende en het begin
der negentiende eeuw dien beoefenden.
„Cruelle Enigme” was eigenlijk na wat
verzenbundels, en eenlge minder beduidende
romans en novellen nog niet de roman,
zooals men hem later van dezen meester
der zielkundige ontleedkunst zou leeren
kennen, maar de uitgebreide novelle munt
te uit door twee hoedanigheden, welke den
schrijver eigen bleven: een overzichtelijke
intrigue, opgebouwd volgens een eenvoudig,
maar klemmend schema, en een zielkundige
behandeling van de liefde als hartstocht.
Vooral dit laatste was in 1885 nieuw; sedert
dien heeft de schildering van de liefde zich
in de Fransche letteren verfijnd tot het
uiterste, zelfs tot het decadente, zoodat men
het pionierschap van Paul Bourget licht
vergeet In die dagen echter, toen het on
naar den schijn was von Schlelnltz kalm en
onverstoord; zün aandacht bleef geboeid op wat
Kressler zei en deed; Pepita keek hü nauwe
lijks aan. Later, toen allen het laboratorium
verlaten hadden, bleek hü in de beste luim en
hü had niets meer weg van den^Von Scheinitz.
dien Jocelyn zich herinnerde. En eens te meer
voelde hü zich verbüsterd en onzeker.
Vespucci noodigde de mannen uit voor een
whisky en soda; Pepita beüverde zich sigaren
en sigaretten aan tq dragen. Hadley die een
avondblad In de hand hield, keek Jocelyn ge
amuseerd aan en duldde op de pagina, welke
bovenop lag.
Kük eens aan, zei hü. Ik zie daar In de
krant dat u tot de twintig bevoorrechten be
hoort, die morgenavond in Hotel Petronia de
gasten zullen zün van Paul J. MUman.
We waren samen op Cambridge, merkte
Jocelyn op.
Zoo! Hü en ik waren op Harvard, liet
Hadley er op volgen. Hü was *n opgewekte
kameraad, die MUman. al moet ik erkennen,
dat we niet intiem bevriend waren. *t Scnünt
Iets heel bijzonders te zün, wat hü in Petronia
gaat geven.
Ik ben bang, dat het werkelük zoo zün
zal, antwoordde Jocelyn. Mllman houdt wel van
buitensporigheden.
Dat doet hü, beaamde Hadley Vorlgen
herfst gaf hü een soortgelijk diner bü Del-
monlcs te New York, en er werd verteld dat
het een van de fijnste vertooningen is geweest,
waarvan men ooit had gehoord. De zaal waarin
SU mü toe, dierbare Henry James, uw
naam te schrijven op de eerste bladzijde van
dit boek, ter herinnering aan de dagen, toen
ik begon te schrijven, die tevens de dagen
onzer eerste kennismaking waren. In onze
gesprekken van den laatsten zomer (1884) in
Engeland hebben wü het dlkwüls gehad over
de romankunst, dien nieuwsten kunstvorm,
die aooveel soepeler is dan de andere, en zich
zooveel lichter aanpast aan de verschillende
behoeften, waardoor de menscteelüke natuur
genuanceerd Is. Wü kwamen hierover tot
eensgezindheid: dat de ulteenloopende wet
ten. door verschillende kunstopvattingen aan
den roman voorgeschreven, samen te vatten
zün in deze grondwet, dat de romanschrijver
een persoonlijken Indruk van bet leven moet
weergeven.
kwam, den ouden Andreas de geleden schade
vergoedde en het schoons meisje Flor meenam
en haar tot zün gemalin maakte. Dit xü zoo.
De hellwensch en dronk wargn echter inge-
burgerd; tot op den jiuidlgen dag is hü ge
bleven De naam .Matje Flor" la de algemeenc
wensch geworden, een wensch, waardoor een
jong meisje eens het noodlot van haar huls
wist af te wenden.
Then Manus zich weer op straat bevond,
kwam er een trek van gluiperige sluwheid op
zün gelaat. De oogen kneep hü half dicht en
met een onverschilligen ruk trok hü de schou
ders omhoog. Hü liep een paar straten verder,
sprong in een autobus, die hem naar een na
burige gemeente braht, vanwaar hü den trein
naar de grootstad nam
„Er mag van komen wat er van komt,” dacht
Manus, „maar ik blüf buiten schot.”
Hü kneep de lippen sluw opeen en mompelde
tenslotte:
.Die boertjes zün dlkwüls nog linker dan je
denkt!”
Toen Toon den winkel w*s binnengestapt,
liep hü recht af op het doel van zün komst.
Hü kocht een dozijn scheermesjes en begaf zich
naar de cassa.
Nadat enkele dames, die voor
m de beteekenis en den Invloed van
iPaul Bourget op het Fransche ge-
dachtenleven van het begin dezer
eeuw te doen begrijpen door den jeugdigen
lezer van heden, moet men een vergelijking
zoeken met tegenwoordige toestanden, en
dan treft het, dat onder de Fransche jon
geren geen figuur wordt gevonden van de
zelfde merkwaardige gesteldheid, want
Montherlant, wiens invloed groot is, zal
men eerder beschouwen als den geestelijken
opvolger en voortzetter van Maurice Barrès
en hoewel Francois Mauriac eenlge over
eenkomst met Bourget vertoont, zijn de tal
rijke en groote verschilpunten tusschen
deze belde meesters van den roman toch
veel opvallender.
Beiden verdedigen in stellingromans,
zoo men wil, de katholieke en tra
ditioneel levensopvatting, belden hebben
een bijzondere aandacht voor de psycholo
gische zijde van het maatschappelijk be
staan, en speciaal van het gezinsleven, bel
den kunnen ten slotte vergeleken worden
als aandachtige en onvermoeide werkers
aan de verbreiding van het gezonde levens
inzicht, maar terwijl men bij Mauriac altijd,
ook nu hij lid der Academie Is, den Ietwat ze-
nuwachtigen jongen uit de Landes, met den
scherp-borenden blik, achter den beroem
den schrijver ontwaart, was men reeds lang
gewoon, Paul Bourget te beschouwen als
een offlcleele en onveranderlijke persoon
lijkheid, gefixeerd, In zijn glorie van tame-
Ujk nuchter genie met een zucht naar de
clinische behandeling van zielsconflicten
en met een zekeren struggle-for-high-llfe,
die hem in veler oogen een beetje belache
lijk maakte.
Kort voor zijn dood, namelijk In Novem-
ber van dit jaar, was het precies vijftig jaar
geleden, dat Paul Bourget den roman pu
bliceerde, waardoor hij voor het eerst de
belangstelling van het groote publiek trok.
Dit was „Cruelle Enigme” en het boek was
opgedragen aan den Engelschen psycholo-
glschen romanschrijver Henry James met de
volgende woorden:
haar geloof In het bovennatuurlijke? Ken
nen zij de waarde, de kracht, de beteekenis
van dit geloof? Is het niet onverantwoor
delijk, af te willen rekenen met tradltio-
neele waarheden. Indien deze nog zulk een
sterk vermogen tot begeestering en behoud
blijken te bezitten als de oude geloofswaar
heden?
Dit boek gold als een „bekeerlng”; door
de krachtige, wederom zeer eenvoudige uit
eenzetting der stof, en de knellende Intri
gue, sloeg het overal geweldig In. Na dit
boek was Paul Bourget de doctrinair van de
rechterzijde, die hij bleef tot zijn dood.
Een sterk religieus temperament zal nie
mand hem* toeschrijven. HIJ was in zijn
denken exact en pragmatisch; ook zijn
godsdienstig denken werd door dit pragma
tisme met een zekere nuchterheid, een soort
„nieuwe zakelijkheid” gekenmerkt. Lyrische
verteedering over godsdienstige onderwer
pen zoekt men gewoonlijk vergeefs In zijn
werk; ook zijn talrijke essais blijven altijd
zeer zakelijk van opzet. Hij stelt met vaar
digheid en onverzettelljke klaarte de diag
nose van de moderne menschenziel.
Men kan hem het verwijt maken, dat de
schrijver van zooveel romans zoo weinig
blijvende typen heeft geschapen; In dit op
zicht Is de oude wijsbegeerte-professor uit
„Le Disciple” feitelijk de eenlge uitzonde
ring. De problematiek Interesseerde hem
schijnbaar meer dan de mensch; vandaar
dat al zijn romans „interessant” zijn, maar
dat men ook zelden een aesthetisch bevre
digende bloemlezlngbladzijde uit zijn wer
ken zal halen. Zijn arbeid vertoont een op
den duur vermoeiende gelijkmatigheid,
maar daarbij een groote kracht en een
altijd bewonderenswaardige helderheid.
Zijn roem is het, een wending te hebben
gegeven aan de Fransche romankunst, toen
het naturalisme de begeestering dreigde te
verstikken. Zonder die wending ware de
nieuwe Fransche roman niet wat hij is.
In dit opzicht zijn de bewonderaars van
Mauriac dank verschuldigd aan Bourget.
Een herlezing van „Le Disciple" of „Un
Divorce” sal hen daarenboven overtuigen,
dat men verkeerd zou doen door Bourget
ft
drinken, en dat kunnen daar reeds de kinderen.
Elk kind weet dus ook, dat „Matje Flor” be- Flor en de zünen werden zelfs gedwongen den
teekent: „Möge es uns wohl gehen in unseren
alten Tagen!”
Vraagt men dan verder, naar de historische
beteekenis. of beter gezegd, naar de betrekking
tusschen deze belde woorden en den wensch.
dan hoort men zelden een ander antwoord dan:
.Ja, men drinkt met .dezen wensch steeds het
laatste glas, dat is hier gebruik.” De uitdruk
king ..Matje Flor” beteekent eigenlük niets
anders dan „Jungfer Flor”; waarom men In
Eiderstedt op Oudejaarsavond oo haar gezond
heid drinkt, moge hier verteld worden, volgens
het verhaal van Albers in ..Das jahr und seine
Feste".
In geheel Eiderstedt liggen (en lagen) weinig
dorpen, maar des te meer groote hofsteden en
bezittingen De geheele bevolking telt slechts
twintig duizend zielen.
Op ongeveer een uur afstand van het stadje
Tönning lag eertüds, aan een landweg, de
grootste hofstede van die streek. In het jaar
1713, toen de Denen en Russen de vesting
Tönning belegerden, woonde hier de oude
Andreas Flor. Naar hem werd deze boerenplaats
„Andreashof" genoemd. Op 6 Mei gaf men zich
over, en de vrijgevochten Deensche legermach
ten stortten zich roovend en plunderend op
geheel Eiderstedt* Dat duurde den geheelen
zomer en zelfs tot het begin van het nieuwe
jaar. Den grüsen Andreas Flor werd eveneens
de laatste rest van zün vee ontnomen, en toen uau v«w-
Sylvesteravond van het Jaar 1714 aanbrak, be-“ len, dat hü na den oorlog weer op deze hofstede
zat hü volgens de overlevering van zün
eens zoo rijken veestapel nog maar één koe.
Daags te voren ‘waren de Denen weder op
..Andreashof” aangeland. De koe werd ge
slacht om er een oudejaarsmaaltüd van te
bereiden, want de-Deensche generaal wilde hier
Oud en Nieuw vieren. Alles, wat met het oog
op den strengen winter nog voor de loerende
blikken van den vüand verborgen gebleven was.
et operatie-terrein
worden.
Ds grond in Amsterdam, Den Haag on
Rotterdam werd hun te beet onder de voeten,
aou een dag kunnen komen, waarop hun
opaet door de nimmer rustende recherche door
zién werd.
Gewis, hun truc was nieuw! Hü was nog niet
doorzién en nimmer nog was er in de dagbladen
tegen gewaarschuwd. Een reden te meer om
voorzichtig te blüven en zorg te dragen dat hü
niet al te dikwijls in dezelfde omgeving werd
toegepast. Zoodrs immers ook slechts één slscht-
offer argwaan kreeg en de politie in den arm
nam, aou bet voorgoed met hun winstgevend
bedrog gedaan zün.
En seker, ook in de provincie waren er druk
bezochte koophuizen te over, die wel niet den
grootschen naam van warenhuizen droegen,
maar die hun dan toch, even zoo goed als in
de grootsteden, volop gelegenheid zouden bie
den een argelooee, met werk overstelpte casslère
in het gedrang van het afrekenend publiek de
dupe te maken.
Het werd ook tüd. hoog tüd om weer aan den
slag te slaan. Hun bedrijfskapitaal was tot niet
veel meer dan één ongelukkig tientje met s*n
tweeén weggeslonken, en Maniu, de bedrüfs-
lelder en kashouder, de pushlng-man en wer-
ker-met-de-hersens, drong aan op toetasten.
„Hier kunnen we het wagen." zei hü tot zün
compagnon in het kroegje tegenover het* ma-
gazün van hulshoudelüke artikelen in de pro
vinciestad. „Ik een stuk zeep van een kwartje,
jü een pakje scheermesjesI”
Daarop reikte hü den ander het laatste tientje
van hun gemeenschappelük „eigendom”.
nam het in ontvangst, krabbelde er met
potlood een paar letters op en gaf het terug
aan sün confrater. Dan stapten ze op en gingen
hun slag slaan.
Zü maakten een korten omweg en na enkele
minuten liep Manus alléén het tevoren aange
dulde magazün binnen. Hü slenterde wat rond
in den ruimen, drukbezochten winkel, kocht ten
slotte een stuk scheerzeep, begaf zich naar de
cassa. deponeerde het. tientje en liet zich het
wisselgeld teruggeven.
Manus deed niets bijzonders. Hü gedroeg zich
precies zooals ieder ander kooper van een stuk
scheerzeep gedaan aou hebben. Hü liep de rond
wentelende draaideur door en stond kort daar
op buiten.
Enkele minuten na hem echter was ook
Toon het magazün binnengestapt en Toon was
de man, die den daadwerkehjken slag ging
slaan.
„Uw zedelük leven zoo schrüft Bourget
aan den onbekenden twintigjarige is bet
zedelük leven van Frsnkrük. uw ziel, is
Frankrüks ziel. Binnen twintig jaar zult gü
met uw broeders het lot van dit oude vader
land, ons gemeenzame vaderland, in handen
hebben. Gü zult dit vaderland zijn. Wat zult
gü dan hebben geput, wat zullen uw tüdge-
nooten hebben geput uit ónze geschriften?
Hierover nadenkende, kan geen eerlük letter
kundige nalaten te huiveren voor zün verant-
woordelükheid. In ,Xe Disciple” zult gü zulk
een verantwoordelükheid bestudeerd vinden.”
Het boek is een aanklacht tegen het na
turalisme als levensbeschouwing. Weten
onze filosofen van de materie wel, zoo
vraagt de schrijver zich af, wat zij de
jeugd aandoen door haar te berooven van
En die terugslag is dlkwüls van heel plot-
selingen aard, merkte de Italiaan op. Het
overkomt je onverwacht, vooral op dien teef-
tüd.
Jocelyn antwoordde niet. Hü vroeg zich af
of Vespucci ook bübedoelingen kon hebben. Voor
zoover hü bevroeden kon, wilde de Italiaan
gaarne uitvorschen hoe het met den werkelüken
Cezondheldstoestand van mr. Pontifex stond.
En Jocelyn was niet van plan daarvan iets te
vertellen. Hü was nsar Villa Flrensa gekomen
om inlichtingen op te doen en niet om ze te
geven.
Hadley kwam binnen met Von Schlelnitz.
terwijl de proeven aan den gang waren Ze
knikten de aanwezigen zwügend toe en gingen
haastig zitten, zoodat se een goed gezicht had
den op den assistent. Jocelyn, die in de schaduw
stond achter Vesnuccl en Pepita, had een uit
stekende gelegenheid om den jongen Dultseher
in het oog te houden. Tot zün verwondering
merkte hü niets van die vreemde jalousie in
■Un oogen, welke hü vroeger had opgemexkt;
zich tot
paalde.
Men weet, dat de verschijning van ,Xe
Disciple” een datum geweest Is in de ge
schiedenis der Fransche romankunst. Dit
eindeloos herdrukte boek was opgedragen
„aan een jongen man” en de opdracht Is
onderteekend te Parijs op 5'Juni 1889.
Al I f op dit blad Zün Ingevolge de verzekerlngsvoorwaarden tegen E* ’7^(1 bW levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door p 7^0 bü een ongeval dnet p OEXfi
(T, ril w s3 ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeeringen hJnJe verlies van beide armen, beide beenen of beide oogen VJX/a doodeüjken afloop
slag. De casslère mg bom vregmfl aan en scheen
sün betaling af te wachten.
..Dan krijg ik dus negen-vijftig van u. juf
frouw.”
Hrw bedoelt
.Dan krüg ik dus negen gulden «n vijftig
cents van mün tientje terug!’ gei Toon iets
luider.
„Van welk tientje, meneer?”
„Nou, van m-n tientje, dat ik hier juist te-
gelük met den eersten bon heb neergelegd.’
.Moe komt u daarbü, meneer? U moet zich
vergissen!”
Er kwam een kwaadaardige trok op Toon s
gelaat, en de klank in sün stem klonk bijna
dreigend:
.Maar juffrouw, maakt u nu alsjeblieft geen
grapjes, ik weet wei héél zeker...."
De casslère Bet hem niet uitspreken. Ook zü
meende seker van haar zaak te zün. Zij riep
den naam van haar chef, die naderbü kwam
en vroeg wat er
aan de hand was.
De casslère sette
hem de zaak uit
een en gaf als
haar meenlng te
kennen, dat er
een vergissing in
het spel moest «ün.
.jSen vergissing van meneer, chef," zei ze-
„Ik kan me tenminste niet voorstellen dat deze
heer met opaet zou....”
Nu was het Toon’s beurt, om de casslère niet
aan het woord te laten. Hü richtte zich tot den
chef en gaf zich het air van een beleedlgd
gentleman:
„Ik weet absoluut zeker, meneer, dat ik het
tientje hier gedeponeerd heb. De juffrouw heeft
het in haar kasregister geborgen.”
Dan scheen hem ploteeltng iets te binnen te
schieten.
„Wacht, ik kan u uit den droom helpen. Ik
herinner me toevallig dat ik in gedachten mün
naam nog op dat tientje gekrabbeld heb. Kük
u maar in uw cassa.Visser moet er op
staan. Dat is dan toch, dunkt me, seker wel
een bewüs.”
En er kwam een triomfantelüke uitdrukking
op sün gelaat.
De chef nam nu het muntbiljet uit zün kas
register, bekeek het van nabü en zei toen:
„O, bedoelt u dèt tientje!”
En toen gebeurde er iets, wat Toon niet ver
wacht had en wat ongetwijfeld verband hield
met de gluiperige sluwheid op Manus’ gelaat
van kort tevoren.
Aan een paar rechercheurs, die op dat oogen
blik binnenkwamen, toonde de chef het munt
biljet en riep uit:
.Dat is het valsche tientje, heerenT waarover
ik u zooeven heb
Toen, op Toon
„En dit is vermoedelük de fabrikant. Hü heeft
er zün handteekening op geplaatst.”
Tandenknarsend liet Toon zich wegvoeren
Weinige minuten daarna, toen de brigadier
dé politiecel achter zün arrestant grendelde,
hoorde hü hem dreigend lissen:
betaald zetten, Manus, straks
I”
mesjes gegeven had en bestelde nog een twee
de dosün. Andermaal liep hü terug naar de
cassa, deponeerde ook den tweeden bon en bleef
in afwachtende houding voor de toonbank
staan.
,JMt b dan temmen twee kwartjes, menner.”
set de casslère.
„Juist, juffrouw.’
Toon was nu op het cumnlatlepunt van sün
Aan de westkust van Bleeswük-Holstein
ligt bet 335 vierkante kilometer groote
schiereiland Eiderstedt. tusschen de monding
van de rivier de Eider en de zg. Lyster Tlefe.
Den vreemdeling, die hier een 'bezoek brengt,
en er den landelüken drank, een soort punch
geniet, zal onwillekeurig een vaak geuit gezegde
bü het drinken zün opgevallen. Doch seer zeker
zal hü deze spreuk gehoord hebben op Oude
jaarsavond, wanneer hü dien op de Sleeswük-
sche westkust doorbracht. Bü elk feestmaal, dat
ordelük verloopt, doch In' t bijzonder op Syl-
vesteravond, drinkt men .Matje Flor”.
Zoo gauw in een of ander gezelschap de
vrouw, het sein tot vertrekken geeft dit
schijnt^, daar een barer privileges te zün!
dzn worden de leege glasen nog eenmaal in
geschonken met een geurlgen drank. Als het
dan werkelük ernstig bedoeld is om te schel
den, staat iemand van het gezelschap, die zich
daartoe geroepen voelt, op en roept: .Matje
Flor". Daarop staan allen op, klinken met
elkaar, drinken het glas leeg en de büeenkomst
is officieel gesloten.
De inwoners van Eiderstedt boort men geen
;J»rosit Neujahr”, maar ..Matje Flor” t-
op zün kamer in Down Street om zich te klee-
den voor de feestelijke gelegenheid, welke, naar
hü hartelük hoopte, niet tot luidruchtige vroo-
lükheld aou uitdien.
Jannaway kwam binnen met een brief, dien
hü op de toilettafel neerlegde.
Juist gebracht door een boodschapper mijn
heer. zei hl!. Er werd niet op antwoord ge
wacht.
Jocelyn beëindigde zün toilet voor hü den
brief opende.- Het adres op de envelop was
getypt; hü haalde er een onbeschreven vel
letje papier uit. Zich afvragend wat het te
beteekenen bad. hield' hü het dichter voor in
oogen; een vreemde, eigenaardige geur drong
tot hem door en plotseling zakte hü on de sofa
aan het voeteneinde van zün bed neer en
een golf van bewusteloosheid rolde over hem
heen en sleepte hem mee.
Hü ontwaakte even plotseling als hü was
Ingeslapen; hü zag het licht van den Junl-
morgen door het venster binnenstrootnen en
Jannaway. die naast zün bed stond. Hü
richtte zich op. in het volle bezit van al sün
zintuigen, opgewekt, frisch van hoofd en keek
zün kamerdienaar aan. die met ernstige, ver
wonderde oogen op hem neerzag.
Lieve hemel, Jannaway, wat beteekent dit
allemaal? riep hü uit. Is.is het geen mor
gen? Ik heb een flauwe herinnering, alsof Ik
op de sofa In slaap viel.
Dat was zoo, mijnheer, en het is morgen,
antwoordde Jannaway. Ik vond u In vasten
slaap, toen Ik u kwam zeggen, dat de auto
voor stond en daar ik u niet wakker kon krijgen,
heb ik den dokter laten roepen. Hü zei. dat u
bedwelmd was, münheer en we hebben u in
bed gelegd.
Ik bedwelmd? vroeg Jocelyn. Bedwelmd?
Zoo zei de dokter, münheer, beaamde de
knecht. Hü Is vannacht driemaal bier geweest
maar hü zei, dat u gezond ontwaken aOU'wn
dat Ik u wat brandewün en soda geven moest.
Zoo gouw u wakker werd. Hier is het. mün
heer.
Jocelyn dronk het bruisende goedje dat
Jannaway hem voorhield op en trachtte dan
uit de zaken wüs te worden.
Dus ik ben niet naar Petronia geweest,
zei hü.
Neen, münheer. antwoordde de knecht.
U bent er niet geweest. En dat is maar ge
lukkig ook.
Jocelyn nam zün knecht schemer on. Dees
haalde een ochtendblad voor den dag.
- Hier kunt u het allemaal vinden, münheer,
zei hü. Mr. MUman en zjjn gasten sün ellen
dood, dood münheer! En ze schünen gestorven
te zün precies op dezelfde manier als we mr.
Rederdals hebben zien sterven. Mr. Cbenery...
het Is moord!
ze dineerden, was opgetuigd a’s een Uskelder;
aUe gasten waren gekleed als Poolonderzoeken
en ze vonden heuache poolberen en al der-
gelüks op tafel. Wat la er morgenavond aan
de hand, mr. Chenery?
Ik 'weet het niet, antwoordde Jocelyn.
Ik .vermoed dat het voor Iedereen een veiras-
slng moet blüven.
t Zal in alle geval Iets kolossaals wezen,
betoogde Hadley. Paul J. MUman. signor Ves
pucci, is een van onze Jonge multimUlionnairs;
begrijp wel, geen doUar-mlllionnalr. maar in
ponden, die er van houdt zonderlinge diners
te geven van bet geid, dat de oude MUman in
de staal verdiend heeft. U zult uw diner mis
schien op den rug van een kameel of van een
olifant hebben op te peuzelen, mr.
U kunt er van op aan. dat Paul J. enn of
andere buitenissigheid in petto heeft
Jocelyn lach* en zei dat hü. wat Mllman
betrof, op alles was voorbereid. Spoedig daarop
hü afacheld: toen hü door den salon
ging, was Pepita aan het zingen en Kressler
hing over haar heen precies zooals Rederdals
den vorlgen keer
Schlelnltz -bevond zich in den
druk gesprek met Vespucci.
Jocelyn begaf zich rechtstreeks naar Dow
ning Street. In den toestand van den Eerste
Minister was geen verandering Ingetreden. De
dokters vonden hem niet slechter en niet beter.
Maar Lesbia was ongerust over dien vreemden
gloed In zün oogen, welke schenen te willen
zeggen, dat hU iets wensebte. Daar ligt Iets
generaal en zün officieren te bedienen en zoo
den volledigen ondergang van hun eenmaal zoo
welvarend boerenbedrijf aan te zien. Het feest
maal ontaardde in een woest gelag; In talrüke
toasten werd het roemrijke Deensche leger
verheerlijkt, waarbü mA niet naUet den grijs
aard te hoonen en te bespotten Eindelijk luwde
de braspartij wat; niemand wist meer een
nieuwen toast of hellwensch uit te brengen. Toen
kwam een der officieren op de gedachte, om
den ouden Andreas een toast op het zegevie
rende Deensche leger te laten uitbrengen.
Onder luta gejubel werd dit voorstel aange
nomen. Andreas verzocht dringend van een
toespraak verschoond te mogen blüven. Doch
vergeefs. Van alle kanten werd hü vervolgens
voor een vüand der Denen uitgekreten. De
arme man was op bet allerergste voorbereid.
Toen kwam zün dertienjarige kleindochter.
Matje Flor, binnen; ziende wat er gaande was.
hief zü het glas van baar groqtvader op en
riep: „Moge es Euch allen wohl gehen in Euren
^ten Tagen!”
Deze woorden uit een kindermond maakten
de dronkaards beschaamd, en de „beteren" van
hen namen den ouden man in bescherming om
erger te voorkomen. De generaal, die volgens
sommigen een Jonge Deensche prins geweest
moet sün. maakte daarop een eind aam de
büeenkomst.
De overlevering weet dan verder te vertel-
derwerp, ook sociologisch beschouwd, nog
zeer stoutmoedig was, las men „Cruelle
Enigme” als een hypermodern, alles ver-
nieuwena boekje. De omvang was gering; de
herdruk in de populaire „Blbllothéque Pion”
beslaat slechts 148 bladzijden. Zet men
zich om het te herlezen, wat aanvankelijk
eenlge inspanning kost, gezien het ouder-
wetsche karakter, dat het werkje reeds ge
kregen heeft, dan wordt men spoedig ge
boeid, omdat de auteur zün lezer onmld-
dellljk, en op schilderachtige wijze, inleidt
In de sfeer van de rijke bourgeoisie om
streeks 1880.
De gestelde formule: „une impression
personelle de la vle” liet echter alle ruimte
aan de ontwikkeling van een jong talent en
toen Paul Bourget zijn meesterwerk, de
twee deelen „Essais de psychologie contem
poraine" schreef, was het duidelijk, dat hij
het leven dieper zou onderzoeken dan In
zijn jeugd-rotnans en schetsen, waarin hü
de ontleding van de passie be-
Paul Bourget
-f:3
