Met twee kameraadjes op avonturenreis
I
I
PAUL BOURGET OVERLEDEN
lw
wui den daq
H
en
Oudejaarsavond
„Matje Flor”
4
3
VOOR LORDEN
Compagnons
OElOSPRIJS
II
VRIJDAG 3 JANUARI 1936
jws
Hl-
ZIJN INVLOED
‘O
cht
Historische beteekenis
x>
r
1
DOOR FLETCHER
Hl
1
II
ii
If/
diende
verlegd te
MB.
sta-
boeren, waarover
leven moet
taal
JjOO
rel-
L
i
r
nam
haastig ritten, zoodat se oen goed gericht had-
(Wordt vervolgd.)
den jongen Dultscher
i
-1
die den daadwerkelUken slag ging
raa-
roet,
raea
ord-
rond
Verbaasd en sprakeloos hoorde Plet's vader
het verhaal aan wat de stuurman hem ver
telde en bij stukjes en beetjes vernam hij
de waarheid en het bericht dat zijn zoontje
nog In leven was.
K)
Ing.
rt 3
«37
l, 4
rd
wegens zijn offlcialitelt te onderschatten.
Onze tijd houdt niet van het gefixeerde. De
moderne sympathie gaat uit naar het zich
vernieuwende. Het is waarschijnlijk onze
tijd, die ongelljk heeft. DOM MUET
de
dit
heeft
ember
■lagen
M
kg.
Ine
>d-
ine
■t.
340,
110.
Mtn
O kg.
- sn
Dec.
I per
30—6
Ipen:
100
1-19
cent.
ligd
op
da-
ko
rst,
rer-
OO
en
m
>ol
tnol-
jroc-
17.00
—14,
ccut,
600
3-00
t.
M1W-
zak
oene
kg.
180
per
rbe-
Er kwam geen einde aan de omhelzingen
en vragen en antwoorden en het duurde ge-
ruimen tijd voordat Pietje eindelijk aan zijn
vader kon vertellen dat zijn vriendinnetje,
Wiet je bulten stond.
dan worden de leege
geschonken meb eerP
>e-
Tbt
80,
70,
I—
33.
terwjji de proeven aan den gang waren Ze
knikten de aanwezigen zwijgend toe en gingen
nad gedaan. Maar Von
rooksalon In
Toen hjj dat hoorde, sprong mijnheer Van
Leeuwen op en schreeuwde, vol vreugde,
„mijn zoontje leeft, zegt U, waar is hl), breng
me naar hem toe.” Lachend voldeed de
stuurman aan dezen vrensch en het weerzien
tusschen Piet en zijn vader valt niet te be
schrijven.
Af et dezen wensch drinkt men op
Eiderstedt (Westkust van
Sleeswyk-Holstein) steeds
het laatste glas
bij verlies van een hand,
een voet of een oog
ard-
MH-
Sele
igea
uwe
300
igen
haar geloof in het bovennatuurlijke? Ken
nen zij de waarde,, de kracht, de beteekenis
van dit geloof? Is het niet onverantwoor
delijk, af te willen rekenen met tradltio-
neele waarheden, indten deze nog zulk een
sterk vermogen tot begeestering en behoud
blijken te bezitten als de oude geloofswaar
heden?
Dit boek gold als een „bekeering”; door
de krachtige, wederom zeer eenvoudige uit
eenzetting der ktof, en de knellende intri
gue, sloeg het overal geweldig in. Na dit
boek was Paul Bourget de doctrinair van de
Toen Manu* zich weer op straat bevond,
kwam er een trek van gluiperige sluwheid op
zijn gelaat. De oogen kneep hjj half dicht en
met een onverschilligen ruk trok hij de schou
ders omhoog. Hij liep een paar straten verder,
sprong in een autobus, die hem naar een na
burige gemeente braht, vanwaar hjj den trein
naar de grootstad nam.
„Er mag van komen wat er van komt,” dacht
Manus, „maar 1 k blijf buiten schot.”
Hjj kneep de lippen sluw opeen en mompelde
tenslotte:
,XHe boertjes zijn dikwijls nog linker dan je
denkt I”
Toen Toon den winkel was binnengestapt,
liep hij recht af op bet doel van zjjn komst.
Hij kocht een dozijn scheermesjes en begaf zich
naar de cassa.
Nadat enkele dames, die voor hem ston
den, geholpen waren, trad hij naar voren en
deponeerde den cassa-bon. Tegelijkertijd liephy
Neüjahx", maar ^Matje Flor" zeggen. weer terug nBar verkoopster, die hem de
Al» training voor de
Olympische Winter
spelen te Garmisch-
Partenktrchen oefe
nen de Duitsche en
Fransche ski-ploe
gen broederlijk op
de Parsenn te Davos
voor stond en daar ik u niet wakker kon krijgen,
heb ik den dokter laten roepen. Hij aei, dat u
bedwelmd was. mijnheer en we hebben u tn
bed gelegd.
Ik bedwelmd? vroeg Joeelyn. Bedwelmd?
Zoo zei de dokter, mijnbeer, beaamde de
knecht. Hij is .vannacht driemaal hier geweest
maar hij aei, dat u gezond ontwaken sou en
dat ik u wat brandewijn en soda geven moest,
zoo gouw u wakker werd. Hier is het. mijn
heer.
Joeelyn dronk het bruisende goedje dat
Janna way hem voorhield op en trachtte dan
uit de zaken wUs te worden.
Dus ik ben niet naar Petronia geweest,
zei hjj.
Neen, mijnheer, antwoordde de kneeht.
U bent er niet geweest. En dat is maar ge
lukkig ook.
Jocelyn nam zijn knecht scherper op. Dess
haalde een ochtendblad voor den dag.
- Hier kunt u bet allemaal vinden, mijnheer,
zei hij. Mr. Mllman en sjjn gasten sUn allen
dood, dood mijnbeer! En ae schijnen gestorven
te zjjn precies op dezelfde manier als we mr.
Rederdale hebben zien sterven. Mr. Chenery.
het is moord!
den op den assistent. Jocelyn, die in de schaduw
stond, achter Vespucci en Pepita, had een uit
stekende gelegenheid om den jongen Dultscher
in het oog te houden. Tot zijn verwondering
merkte hij niets van die vreemde jalousie tn
•Dn oogen, welke hij vroeger had opgemerkt;
naar den schijn was von Schleinltz kalm en
onverstoord; zijn aandacht bleef geboeid op wat
Kressler zei en degd; Pepita keek hij nauwe
lijks aan. Later, toen allen het laboratorium
verlaten hadden, bleek hij in de beste luim en
hl) bad niets meer weg van den Von Schelnitz.
dien Joeelyn zich herinnerde. En eens te meer
voelde hjj zich verbijsterd en onzeker.
Vespucci noodigde de mannen uit voor een
whisky en soda; Pepita beijverde zich sigaren
en sigaretten aan te dragen. Hadley die een
avondblad in de hand hield, keek Joeelyn ge
amuseerd aan en duidde op de pagina, welke
bovenop lag.
Kijk eens aan, zei hij. Ik zie daar in de
krant, dat u tot de twintig bevoorrechten be
hoort, die morgenavond in Hotel Petronia de
gasten sullen zijn van Paul J. Mllman.
We waren samen op Cambridge, merkte
Joeelyn op.
Zoo! HU en ik waren op Harvard, liet
Hadley er op volgen. HU was 'n opgewekte
kameraad, die Mllman. al moet ik erkennen,
dat we niet Intiem bevriend waren. 1 Schijnt
tets heel bijzonders te zijn, wat hjj in Petronia
gaat geven.
Ik ben bang, dat het werkelijk zoo zijn
aal, antwoordde Joeelyn. Milman houdt wel van
buitensporigheden.
Dat doet hij, beaamde Hadley Vorigen
herfst gaf hij een soortgelijk diner bij Del-
monlcs te New York, en er werd verteld dat
het een van de fijnste vertooninoen is geweest,
waarvan men ooit had gehoord. De zaal waarin
ral.
„31
de beteekenis en den invloed van
f iPaul Bourget op het Fransche ge-
dachtenleven van het begin dezer
eeuw te doen begrijpen door den jeugdigen
lezer van heden, moet men een vergelijking
zoeken met tegenwoordige toestanden, en
dan treft het, dat onder de Fransche jon
geren geen figuur wordt gevonden van de
zelfde merkwaardige gesteldheid, want
i Montherlant, wiens Invloed groot te, zal
men eerder beschouwen ate den geestelijken
opvolger en voortzetter van Maurice Barrès
en hoewel Francois Maurlac eenlge over
eenkomst met Bourget vertoont, zUn de tal
rijke en groote verschilpunten tusschen
deze beide meesters van den roman toch
veel opvallender.
Beiden verdedigen in - stellingromans,
zoo men wil, de katholieke en tra-
ditloneele levensopvatting, belden hebben
een bijzondere aandacht voor de psycholo
gische zijde van het maatschappelijk be
staan, en speciaal van het gezinsleven, beP
den kurihen ten slotte vergeleken worden
ate aandachtige en onvermoeide werkers
aan de verbreiding van het gezonde levens
inzicht, maar terwijl mén bjj Maurlac altijd,
ook nu hjj lid der Academie te, den ietwat se-
nuwachtlgen jongen uit de Landes, met den
scherp-horenden blik, achter den beroem
den schrijver ontwaart, was men reeds lang
gewoon, Paul Bourget te beschouwen ate
een ohicleele en on ver ander lijke persoon
lijkheid, gefixeerd, in zijn glorie van tame
lijk nuchter genie met een zucht naar de
cllnteche behandeling van zielsconflicten
en met een zekeren struggle-for-high-Ufe,
die hem in veler oogen een beetje belache
lijk maakte.
Kort voor zijn dood, namelijk in Novem
ber van dit jaar, was het precies vijftig jaar
geleden, dat Paul Bourget den roman pu
bliceerde, waardoor hij voor het eerst de
belangstelling van het groote publiek trok.
Dit was „Cruelle Enigme” en het boek was
opgedragen aan den Engetechen psycholo-
gischen romanschrijver Henry Jamesmet de
volgende woorden:
moest op tafel gebracht worden. Andreas
Flor en de rijnen werden selfs gedwongen den
generaal en zijn officieren te bedienen en aoo
den volledigen ondergang van hun eenmaal zoo
welvarend boerenbedrijf aan te zien. Het feest
maal ontaardde in een woest gelag; in talrijke
toasten werd het roemrijke Deensche leger
verheerlijkt. waarbU men niet naliet den grijs
aard te hoonen en te bespotten Eindelijk luwde
de braspartij wat; niemand wist meer een
nieuwen toast of heilwensen uit te brengen. Toen
kwam een der officieren op de gedachte, om
den ouden Andreas een toast op het aegevie-
rende Deensche leger te laten uitbrengen.
Onder luid gejubel werd dit voorstel aange
nomen. Andreas verzocht dringend van een
toespraak verschoond te mogen blijven. Doch
vergui
voor
arme
Toen
Matje Flor, bhwq
hief zij het glas
derwerp, ook sociologisch beschouwd, nog
zeer stoutmoedig was, las men „Cruelle
Enigme” als een hypermodern, alles ver
nieuwend boekje. De om vang was gering; de
herdruk in de populaire .JBlbUothéque Pion”
beslaat slechts 148 bladzijden. Zet men
zich om het te herlezen, wat aanvankelijk
eenlge Inspanning koet, gezien het ouder-
wetsche karakter, dat het werkje reeds ge
kregen heeft, dan wordt men spoedig ge
boeid, omdat de auteur zijn lezer onmid-
dellljk, en op schilderachtige wijze, inleidt
In de sfeer van de rijke bourgeoisie om
streeks 1880.
De gestelde formule: „une Impression
personelle de la vie” liet echter alle ruimte
aan de ontwikkeling van een jong talent en
toen Paul Bourget zijn meesterwerk, de
twee deelen „Essais de psychologie contem
poraine” schreef, was het duidelijk, dat hU
het leven dieper zou onderzoeken dan In
zijn Jeugd-romans en schetsen, waarin hij
de ontleding van de passie be-
Sta mfj toe, dierbare Henry James, uw
naam te schrijven op de eerste bladzijde van
dit boek, ter herinnering aan de dagen, toen
ik begon te schrijven, die tevens de dagen
onzer eerste kennismaking waren. In onze
gesprekken van den laataten zomer (1884) in
j Engeland hebben wij bet dikwijls gehad over
de romankunst, dien nieuwsten kunstvorm,
die zooveel soepeler te dan de andere, en zich
zooveel lichter aanpast aan de verschillende
behoeften, waardoor de menschelljke natuur
genuanceerd is. Wij kwamen hierover tot
eensgezindheid: dat de utteenloopende wet
ten. door verschillende kunstopvattingen aan
óen roman voorgeschreven, samen te vatten
rijn in pose gzondw'pt, ^„d,
een persoonlijken Indruk van
WGCrgGV©!!.
drinken, en dat kunnen daar reeds de kinderen.
Elk kind weet dus ook, dat „Matje Flor" be-
teekent: „Mögé es uns wohl gehen in unseren
alten Tagen!"
Vraagt men dan verder, naar de historische
beteekenis, ot beter gezegd, naar de betrekking
tusschen deze beide woorden en den wensch,
dan hoort men aelden een ander antwoord dan:
„Ja, metr drinkt met dezen wensch steeds het
laatste glas, dat te hier gebruik.” De uitdruk
king ..Matje Flor" beteekent eigenlijk niets
anders dan .Jungfer nor”; waarom men In
Eiderstedt op Oudejaarsavond op haar gezond
heid drinkt, moge hier verteld worden, volgens
het verhaal van Albers in „Das Jahr und seine
Feste".
In geheel Eiderstedt liggen (en lagen) weinig
dorpen, maar des te meer groote hofsteden en
bezittingen De geheeie bevolking telt slechts
twintig duizend zielen.
Op ongeveer een uur afstand van het stadje
Tönrilng lag eertijds, aan een landweg. du
grootste hofstede van die streek. In het Jaar
1713, toen de Denen en Russen de vesting
Tönning belegerden, woonde hier de ouae
Andreas Flor. Naar hem werd dese boerenplaats
..Andreashof" genoemd. Op 6 M’l gaf men zich
over, en de vrijgevochten Deensche legermach
ten stortten zich roovend en plunderend op
geheel Eiderstedt. Dat duurde den geheelen
zomer en zelfs tot het begin van het nieuwe
jaar. Den grijzen Andreas Flor werd eveneens
de laatste rest van zijn vee ontnomen, en toen
Sylvesteravond van het jaar 1714 aanbrak, be
zat hjj volgens de overlevering van iUh
eens zoo rUken veestapel nog maar één koe.
Daigs te voren waren de Denen weder op
..Andreashof” aangeland. De koe werd ge
slacht om er een oudejaarsmaaltUd van te
bereiden, want de Deensche generaal wilde hier
Oud en Nieuw vieren. Alles, wat met het oog
op den strengen winter nog voor de loerende
blikken van den vijand verborgen gebleven was,
- f -
in zijn oogen, zei ze, ate bet tamme beroep
van een dier, dat iets verlangt mede te deelen
en ^at de spraak mist om het te doen.
)Wat kan het toch zUn? Joeelyn? vroeg ze.
Ik weet dat er iets is. waarover hU zich be
zorgd maakt; ofschoon alles aan hemdood
schünt. te er leven in zijn oogen en ze kbken
je zoo smeekend aan.
Er valt niets te doen, zei Joeelyn droevig.
De dokters zeggen dat we slechts kunnen af
wachten. Misschien te er morgen verandering.
Maar den volgenden morgen lag mr Pontifex
nog in geheel ctenzelfden toestand en het werd
een vraag hoelang de werkelUk ernstige aard
van den aanval voor het publiek verborgen kon
worden gehouden. Er bestond echter geen drin
gende noodzaak, om iedereen den waren stand
van zaken te laten weten en de dokters gaven
dan ook een communiqué uit, gelijk aan dat
van drie dagen te voren en waarin aan het
land werd medegedeeld, dat de Eerate Minister
ongesteld was en zijn kamer moest houden.
Joeelyn voelde er heel weinig voor naar het
diner van den Jongen Amerikaanschen mllllon-
nalr in Petronia te gaan. Zeker, hli had op
Cambridge veel met Mllman op gehad en hU
had hem opgezocht in het palete der Milmans
aan de Fifth Avenue en hU had met hem op
grot wild gejaagd in de Rockies, maar hli sou
veel liever matig met hem gedineerd hebben,
dan op zoo*n buitenissige, partij. Lesbla stond
er echter op, dat bü gaan sou; die volslagen
afwisseling sou hem goed doen, sei re En roo
bevond rich om seven uur dien avond Joeelyn
fs. Van alle kanten werd hU vdtoolgens
i^n vUand der Denen uitgekreten. De
rnbn was op bet allerergste voorbereid,
kwsri^ rijn dertienjarige kleindochter.
4 ziende wat er gaande was.
siniKar groqtvader op en
riep: ..Moge es Euch allen wohl gehen in Buren
alten Tagen!"
Deze woorden uit een .kindermond maakten
de dronkaards beschaamd, en de „beteren" van
ben namen den ouden man in bescherming om
erger te voorkomen. De generaal, die volgens
sommigen een Jonge Deensche prins geweest
moet sUn. maakte daarop een eind aan de
bijeenkomst.
De overlevering weet dan verder te vertel
len, dat hU na den oorlog weer op dese hofstede
kwam, den ouden Andreas de geleden schade
vergoedde en het schoone meisje Flor meenam
en haar tot zijn gemalin maakte. Dit slj zoo.
De hetlwensch en dronk waren echter inge-
burgerd; tot op den huldigen dag te hU ge
bleven De naam „Matje Flor” te de algemeens
wensch geworden, een wensch, waardoor een
jong meisje eens het noodlot van haar huis
wist af te wenden.
„Uw zedelfjk leven zoo schrijft Bourget
aan den onbekenden twintigjarige is het
zedeUJk leven van Frankrijk, uw ziel, is
Frankrijks ziel. Binnen twintig jaar zult gU
met uw broeders het lot van dit oude vader
land, ons gemeenzame vaderland, in handen
hebben. Gij zult dit vaderland zUn. Wat zult
gij dan hebben geput, wat zullen uw tljdge-
nooten hebben geput uit onze geschriften?
Hierover nadenkende, kan geen eerlijk letter
kundige nalaten te hdlveren voor zijn verant
woordelijkheid. In .Xe Disciple” zult gU zulk
een verantwoordelijkheid bestudeerd vinden." rechterzlJde, die hij” bleef tot zijn dood.
Het boek te een aanklacht tegen het na
turalisme ate levensbeschouwing. Weten
onze filosofen van de materie wel, zoo
vraagt de schrijver zich af, wat zij de
jeugd aandoen doof haar te berooven van
op zijn kamer in Down Street om zich te klee-
den voor de feestelijke gelegenheid, welke, naar
hl) hartelUk hoopte, niet tot luidruchtige vroo-
lUkheid sou uitdijen.
Jannaway kwam binnen met een brief, dien
hjj op de toilettafel neerlegde.
Juist gebracht door een boodschapper mUn-
heer. zei hij. Er werd niet op antwoord ge
wacht.
Joeelyn beëindigde zijn toilet voor hU den
brief opende. Het adres op de envelon was
getypt; hU haalde er een onbeschreven vel
letje papier uit. Zich afvragend vrat het te
beteekenen had, hield hU het dichter vóór z*n
oogen; een vreemde, eigenaardige geur drong
tot hem door en plotseling zakte hu op de sofa
aan het voeteneinde van zjjn bed neer en
een golf van bewusteloosheid rolde over hem
heen en sleepte hem mee.
HU ontwaakte even plotseling als hU was
Ingeslapen; hU zag het licht van den Junt-
morgen door het venster b’nnenstroomen en
Jannaway. die naast zijn bed stond. HU
richtte zich op, in het volle bezit van al rijn
zintuigen, opgewekt,Xrtech van hoofd en keek
zUn kamerdienaar aan. die met ernstige, ver
wonderde pogen op hem neerzag.
Lieve hemel, Jannaway, wat beteekent dll
allemaal? riep hU uit. Is.... te bet geen mor-
gen? Ik heb een flauwe herinnering, alsof ik
op de sofa in slaap viel
Dat .was soo. mUnheer. en het te morgen,
antwoordde Jannaway. Ik vond u in vasten
slaap, toen ik u kwam «eggen, dat de auto
Een sterk religieus temperament zal nie
mand hem toeschrijven. Hij, was In zijn
denken exact en pragmatisch; ook zijn
godsdienstig denken werd door dit pragma
tisme met een zekere nuchterheid, een soort
„nieuwe zakelijkheid” gekenmerkt. Lyrische
verteederlng over godsdienstige onderwer
pen zoekt men gewoonlijk vergeefs in zijn
werk; dok zijn talrijke essate blijven altijd
zeer zakelijk van opzet. HIJ stelt met vaar
digheid en onverzettelijke klaarte de diag
nose van de moderne menschenziel.
Men kan hem het verwijt maken, dat de
schrijver van zooveel romans zoo weinig
blijvende typen heeft geschapen; in dit op
zicht te de oude wljsbegeerte-professor uit
„Le Disciple” feitelijk de eenige uitzonde
ring. De problematiek interesseerde hem
schijnbaar meer dan de mensch; vandaar
dat al zijn romans „interessant” zijn, maar
dat men ook zelden een aesthetisch bevre
digende bloemlezingbladzljde uit zijn wer
ken zal halen. Zijn arbeid vertoont een op
den duur vermoeiende gelijkmatigheid,
maar daarbij een groote kracht en een
altijd bewonderenswaardlge helderheid.
Zijn roem te het, een wending te bebbeji
gegeven aan de Fransche romankunst, toen
het naturalisme de begeestering dreigde tc
verstikken. Zonder die wending ware de
nieuwe Fransche roman niet wat hij is.
In dit opzicht zijn de bewonderaars van
Maurlac dank verschuldigd aan Bourget.
Een herlezing van „Le Disciple” of „Ün
Divorce” zal hen daarenboven overtuigen
dat men verkeerd zou doen door Bourget
zich tot
paalde.
Men weet, dat de verschijning van .J^e
Dteclple” een datum geweest te in de ge-
schledente der Fransche romankunst. Dit
einabloos herdrukte boek was opgedragen
„aan een jongen man” en de opdracht^is
onderteekend te Parijs op 5 Juni 1889.
En die terugslag te dikwUls van heel plot-
•sUngen aard, merkte de Italiaan op. Het
óverkomt je onverwacht, vooral ap dien leef
tijd. 1
Joeelyn antwoordde niet. HU vroeg zich af
of Vespucci ook BUbedoelingen kon hebben. Voor
zoover hU bevroeden kon, wilde de Italiaan
gaarne ultvorschen hoe het met den werkelljken
gezondheidstoestand van mr. Pontifex stond.
En Joeelyn was niet van plan daarvan iets te
vertellen. HU was naar Villa Firensa gekomen
1 om inlichtingen op te doen en niet om as te
«even.
Hadley kwam binnen met Von Schleinltz.
terwUl de proeven aan den gang waren
mesjes gegeven had en bestelde nog een twee
de dosUn. Andenmal liep hg terug naar de
cassa, deponeerde ook den tweedui bon en bleef
in afwachtende houding voor de toonbank
staan.
JMt te dan tezamen twee kwartjes, meneer,”
set de cassiére.
.Jutet, juffrouw.”
Toon was nu op het cuiiiuiaHsvsint van zijn
slag. De casetere toe hem vragend aan en scheen
*Un betaling af te wachten.
..Dan krijg ik dus negen-vüftlg van u. juf
frouw.”
„Hoe bedoelt u?"
„Dan krUg ik dus negen gulden en vijftig
cents van mUn tientje terug!" aei Toon iets
luider.
„Van welk tientje, meneer?”
..Nou, van m'n tientje, dat ik hier juist te-
gelUk met den eersten bon heb neergelegd."
.Jloe komt u daarbU. meneer? U moet zich
vergissen!”
Er kwam een kwaadaardige trek op TtxxVs
gelaat, en de klank in zijn stem klonk bijna
dreigend:
„Maar juffrouw, maakt u nu alsjeblieft geen
grapjes, ik weet wel héél aeker...."
De cassiére Het hem niet uitsproken. Ook rij
meende zéker van haar zaste^te zUn. ZU riep
den naam van haar chef, drf naderbij kwam
en vroeg wat er
aan de hand was.
De cassiére zette
hem de zaak uit
een en gaf ate
haar meening te
keifaen. dat er
een vergissing in
bet spel moest zijn.
..Ben vergissing van meneer, chef.” zei ae.
„Ik kan me tenminste niet voorstellen dat deze
heer met opaet zou....”
Nu was het Toon’s beurt, om de cesetere biet
aan het woord te laten. HU richtte zich tot den
chef en gaf zich het air van een beleedigd
gentleman
„Ik weet absoluut aeker, meneer, dat ik het
tientje hier gedeponeerd heb. De juffrouw heeft
het In haar kasregister geborgen."
Dan scheen hem plotseling iets te binnen te
schieten.
„Wacht, Ik kan u uit den droom helpen. Ik
herinner me toevallig dat ik In gedachten mijn
naam nog op dat tientje gekrabbeld heb. KUk
u maar In uw csesa...Visser moet er op
staan. Dat te dan toch, dunkt me, aeker wel
een bewijs."
En er kwam een triomfantelijke uitdrukking
op z|jn gelaat.
De chef nam nu het muntbiljet uit zijn kas
register, bekeek het van nab(j en aei toen:
„O. bedoelt u dkt tientje!”
En toen gebeurde er iets, wat Toon niet ver
wacht bad en wat ongetwUfeld verbsmd hield
met de gluiperige sluwheid op Manus’ gelaat
van kort tevoren.
Aan een paar rechercheurs, die op dat oogen-
blik binnenkwamen, toonde de chef het munt
biljet en riep uit:
.Dat te het valsche UentJ
ik u zooeven heb opgebeld
Toen, op Toon wUaend:*
,J£n dit te vermoedelUk de fabrikant. HU heeft
er zUn handteekenlng op geplaatst.”
Tandenknarsend liet Toon zich wegvoeren
Weinige minuten daarna, toen de brigadier
de politiecel achter zijn arrestant grendelde,
hoorde hU hem dreigend sissen:
.Dat zal ik Je betaald zetten, Manus, straks
bü mUn verboorl’L t I
„Une impression personelle de la vie”.
Deze fonnuleering week, in 188S reeds, op
zettelijk af van de naturalistische formule,
welke Bourget nochtans niet wilde buiten-
sluiten, en die aan de romankunst vroeg,
een weergave van de natuur, gezien door
een temperament: „la nature vue a tra
vers un tempérament”. Bourget zócht niet
dé natuur, maar het leven, zooate hij ook
niet de visie zocht, maar de Impressie. Aan
vankelijk leidde dit tot de verfijnde, im-
presslonnistlsohe aesthetiek van zijn portret-
novellen, maar spoedig breidde zijn talent
zich verder uit en sloot hij zich aan bij de
Fransche traditie van den analyttechen
roman, zooate de achttiende en het begin
der negentiende eeuw dien beoefenden.
„Cruelle Enigme” was eigenlijk na wat
verzenbundels, en eenlge minder beduidende
romans en novellen nog niet de roman,
zooals men hem later van dezen meester
der zielkundige ontleedkunst zou leeren
kennen, maar de uitgebreide novelle munt
te uit door twee hoedanigheden, welke den
schrijver eigen bleven: een overzlchtelljke
Intrigue, opgebouwd volgens een eenvoudig,
maar klemmend schema, en een zielkundige
behandeling van de liefde als hartstocht.
Vooral dit laatste was in 1885 nieuw; sedert
dien heeft de schildering van de liefde zich
In de Fransche letteren verfijnd tot het
uiterste, zelfs tot het decadente, zoodat men
het pionierschap van Paul Bourget licht
vergeet. In die dagen echter, toen het on
ze dineerden, was opgetuigd a’s een Uskelder;
alle gasten waren gekleed als Poolonderzoekers
en ze vonden heusche poolberen en al der-
gelUks op tafel. Wat te er morgenavond aan
de hand, mr. Chenery?
Ik weet het niet, antwoordde Joeelyn.
Ik vermoed dat het voor iedereen een verras
sing moet blijven.
't Zal in alle geval iets kolossaals wezen,
betoogde Hadley. Paul J. Mtlman. signor Ves
pucci. te een van onze Jonge tnultimillionnalrs:
begrijp wel, geen doilar-mi'llonnalr, maar in
ponden, die er van houdt zonderlinge .diners
te geven van het geld, dat de oude Mllman In
de staal verdiend heeft. U zult uw diner mis
schien op den rug van een kameel of van een
olifant hebben op te peuzelen, mr. Chenery.
U kunt er van op aan. dat Paul J cm> of
andere buitenissigheid in petto heeft.
Joeelyn lachte en aei dat hU. wat Mllman
betrof, op alles was voorbereid. Spoedig daarop
hU afscheid; toen hü door den salon
ging, was Pepita aan het zingen en Kressler
hing over haar heen precies zooals Redeidale
den vorigen keer
Schleinltz bevond zich in den
druk gesprek met Vespucci.
Joeelyn begaf zich rechtstreeks naar Dow
ning Street In den toestand van den Eerste
Minister was geen verandering Ingetreden D%
dokters vonden hem niet slechter en niet beter
Maar Lesbia was ongerust over dien vreemden
gloed tn zUn oogen, welke schenen te willen
zeggen, dat hü iets wenschte. Daar ligt Iets
Aï T A op dlt blad zUn ingevolge de verzekeringsvoorwaarden tegen p 7^0 - btJ levenslange geheeie ongeschiktheid tot werken door p bij een ongeval met p QKO
Hl Tt ZA r»V_/l W I xf 11 O ongevallen verzekerd voor een der volgende ultkeeringen verlies van beide armen, beide beenen of beide oogen doodelljken afloop
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIE MAAL VIER EN TWINTIG UUR NA HET ONGEVAL
et operatle-terrein
worden.
De grond in Amsterdam, Den Haag en
Rotterdam werd hun te heet onder de voeten.
Kr sou een dag kunnen komen, waarop hun
opeet door de nimmer rustende recherche door
zién werd.
Gewis, hun true was nieuw! HU was nog niet
doorzién en nimmer nog was er in de dagbladen
tegen gewaarschuwd. Ben reden te meer om
voorzichtig te blijven en zorg te dragen dat hU
niet al te dikwijls in deaelfde omgeving werd
toegepast. Zoodra immers ook slechts één slacht
offer argwaan kreeg en de politie In den arm
nam, zou het voorgoed met hun winstgevend
bedrog gedaan zün.
Eb aeker, ook in de provincie waren er druk'*
bezochte koophuizen te over, die wel niet <d<
grootochen naam van warenhuizen drr^fcr
maar die hun dan toch, even zoo
de grootsteden, volop gelegenheid i
den een argelooze. met werk overstel
in het gedrang van het afrekenend publiek dé
dupe te maken.
Het werd ook tUd. hoog tUd om weer aan den
slag te slaan. Hun bedrijfskapitaal was tot niet
veel meer dan één ongelukkig tientje met z’n
tweeën weggeslonken, en Manus, de bedrijfs
leider en kashouder, de pii-shlng-man en wer-
ker-met-de-heraens, drong aan op toetasten.
^£Bfr kunnen we bet vragen,” aei hU tot zUn
compagnon in het kroegje tegenover het ma-
gazün van hutehoudeUjke artikelen in de pro
vinciestad. „Ik een stuk seep van een kwartje.
JU een pakje scheermesjes!"
Daarop reikte hU den ander het laatste tientje
van hun getneenachappelUk „eigendom”.
Toon nam het in ontvangst, krabbelde er met
potlood een paar letters op en gaf het terug
aan zUn confrater. Dan stapten ae op en gingen
hun slag slaan.
ZU maakten een korten omweg en na enkele
minuten liep Manu» alléén het tevoren aange
duide magazUn binnen. HU slenterde wat rond
in den ruimen, drukbesochten winkel, kocht ten
slotte een stuk scheerzeep, begaf zich naar de
cassa. deponeerde het tientje en liet zich het
wisselgeld teruggeven.
Manus deed niets bijaonders. HU gedroeg zich
precies zooate ieder ander kooper van een stuk
scheerzeep gedaan zou hebben. HU liep de rond
wentelende draaideur door en stond kort daar
op bulten.
Enkele minuten na hem echter w«e
Toon het magazUn binnengestapt en Toon
de man,
slaan
Aan de westkust van SleeswUk-Hotetein
ligt het 335 vierkante kilometer groote
schiereiland Eiderstedt. tusschen de monding
van de rivier de Eider en de sg. Lyster Tiefe.
Den vreemdeling, die hier een bezoek brengt,
en er den landelljken drank, een soort punch
geniet, zal onwillekeurig een vaak geuit gezegde
bU het drinken zUn opgevallen. Doch zeer zeker
zal hU deze spreuk gehoord hebben op Oude
jaarsavond, wanneer hU dien op de SleeswUk-
sche westkust doorbracht. BU elk feestmaal, dat
ordelUk verloopt, doch In 't bUzonder op Syl
vesteravond, drinkt men .Matje Flor”
Zoo gauw in een of ander geselschap
vrouw het sein tot vertrekken geeft
schünt daar een barer privileges te zUnl
glazen nog eenmaal in-
geurlgen drank. Als het
dan werkelUk ernstig bedoeld is om te schel
den, staat iemand van het geselschap, die zich
daartoe geroepen voelt, op en roept: .Matje
Flor”. Daarop staan allen op, klinken met
elkaar, drinken het glas leeg en de bijeenkomst
te officieel gesloten.
De inwoners van Eiderstedt hoort men geen
..Pabtet ...„.„Ii
5¥at beteekent dit. ral men vragen? Het ant
woord daarop zal geen Elderstedter u schuldig
blijven, ate hu maar in staat is om punch tc
ik
Paul Bourget
