HOE ARM NAPELS LEEFT.
Een luguber jubileumjaar
Gevaar dreigt in.de bocht
tn
s
DE GROOTE GEZINNEN
IN FRANKRIJK
K.N.A.C. GEEFT GOEDE
METHODE AAN
DRIE BURGERTWISTEN
JUBILEEREN”
1
1436...
De vonk
Voorname rol van de
remmen
De richtingaanwijzers
1
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
Ook Jacoba van Beieren
deed mee
De zwarte dood waart
over Mandajoekwo
DE STRAAT IS HET
DAKLOOZE HUIS
Hoe de Hoeksche en Kabel,
jauwsche twisten in Haar
lem huishielden
De rechterbocht worde zoo kort
mogelyk, de linker daaren
tegen wyduit genomen
Voortreffelijke rede van oud-
m inis ter George Pernot
Steeds wisselande kreten der am
bulante handkaren, vermengd
met het getjengel van
een orgeltje
Moderne hygiëne is er
onbekend
Het pestspook loert aan de oever»
van den Amoer
f
r,
rechtop, voorbM-
gtl
1
r
i
JOOP W. F. STOPPELMAN
De KJJAC. schrijft ons:
MB
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
De maïs-verkoopster te Napels, die in
'n groot en Ijzeren pot-op-wielen, waarin
het kokende water simmert en spattert,
een berg van goud-gele kolven gekookte
maïs achter zich aantrekt
r
l
i
t
k
i
S
s
1
De bocht wordt gemakshalve afgesneden.
Wat van den anderen kant komt moet
*war stoppen, t trottoir op, of „brokken”
De Napolitaansche schoenpoetsers zijn
jongens, die nauwelijks de schooljaren
achter zich kunnen hebben
poi
het
door-
Moderne hygiëne Is In deze volksbuurten een
nog vrijwel onbekend verschijnsel. Men werpt
er alles wat men kwijt wil op straat. Urenlang
ligt het afval van voedsel en fruit te rotten en
te stinken in de felle zon. Er klonteren duizen
den vliegen aan vast, die zich nauwelijks laten
verjagen als eindelijk de wagens der .nettezza
urbana" langs komen, om althans het grootste
gedeelte van al dit onbehoorlijks mee te nemen!
Op een goeden dag komt er een einde aan
hun zwervend bestaan. Dan hebben zM genoeg
overgespaard om ergens een aftandschen leu
ningstoel en dito parasol te koopen. De stoei
wordt vastgehamerd op een rollend podium en
de gelukkige schoenpoetser aanvaardt zijn nieu
we sociale functie ergens in de betere wijken,
op een ..vaste plaats”. Hij is van nu af aan ver
dwenen uit het kleurige leven der volkswijken.
Thans dient hij uitsluitend de „bourgeoisie" en
den vreemdeling, die rich gemakkelijk zittend
de schoenen laten opglimmen. Het proletariaat
van Napels beschouwt hem als een „verloren
zoon”!
Om op de juiste wijze linksaf te slaan en
daarbij niet te zondigen tegen de regels .van
een veilig verkeer, is het niet alleen noodig.
dat men daarbij let op de behandeling van het
stuur en de remmen, maar ook dat men den
richtingaanwijzer tijdig uitsteekt. Het uitsto
ken van den linker richtingaanwijzer mag ech
ter nooit als een imperatief teeken worden op
gevat dat zou willen zeggen: .Jk ga linksaf"
zonder meer. Men dlene zich van te voren te
overtuigen, dat het links afslaan geen gevaar
voor anderen oplevert. En daarom is een rich
tingaanwijzer, zonder tevens den achteruit
kijkspiegel te raadplegen, een gevaarlijk mid
del om de veiligheid te verhoogen. Wie linksaf
wil gaan, laat eerst de dichtst genaderde te
genliggers passeeren en observeert In zijn
achteruitkijkspiegel, of hM niet wordt Inge
haald, om eerst daarna met behulp van den
richtingaanwijzer linksaf te buigen.'
Het is helaas een Veel voorkomende, ver
keerde- opvatting, dat het uitsteken van den
richtingaanwijzer rechten zou geven. Wij cl-
teeren daarom ten slotte nog even het betref
fende artikel uit het gewijzigde Motor- en
RMwlelreglement, dat daarover het volgende
zegt:
Pen zeer gevaarlijke manoeuvre. De
rechterrichtingaanwijzer is uitgestoken
terwijl de bestuurder begint met naar
X links af tg buigen
te begeven, té volgen. Deze methode kan alleen
noodig zjjn voor bedrMfsautomoblelen of trek
kers met opleggers van ongewone afmetingen.
Deze manoeuvre is Inderdaad gevaarlijk, om
dat de bestuurder namelijk tijdig zijn rich
tingwijzer naar rechts heeft uitgestoken en de
vlak achter hem rijdende automobilist, dit
teeken ziende, meent veilig hem aan de lin
kerzijde te kunnen voorbijrijden. Maar juist
op dat oogenblik gaat zijn voorrijder de ver
raderlijke manoeuvre uithalen, door met een
naar rechte uitgestoken richtingaanwijzer
sterk naar links te zwenken om zijn rechter
bocht breed uit te nemen.
Er zijn natuurlijk omstandigheden, waarbij
de In te rijden zijstraat zóó smal is, dat het niet
mogelijk is zonder zich op de linkerzijde
van de eveneens smalle straat, waarin men
rijdt, te begeven het nauwe straatje In te
zwenken. Dit moet echter onder de uitzonde
ringen gerekend worden en dan zal de soede
bestuurder, na in den achteruitkijkspiegel ge
keken >te hebben of de weg vrij is, éérst zijn
linker richtingaanwijzer uitsteken, geheel links
gaan rijden, om pas, nadat het doorgaande
verkeer gepasseerd is, waarvan hij zich in den
spiegel kan overtuigen, rechts in te slaan met
den rechts uitgestoken richtingaanwijzer.
Een voorname ral bM het gemakkeljjk en
maar doordat hun indertijd bij het leeren der
gelijke kleine „Knlffe" niet zijn bijgebracht,
aan het sukkelen blijven en eigenlijk in de
meenlng zijn,.dat het niet anders kan.
Als argument voor het niet correct nemen
van een rechter bocht wordt meestal aange
voerd de lange wielbasis van den auto. Wij
geven toe, dat met een wagen met korte wiel
basis gemakkeljjker een
rechts is te maken dan
gen, maar ook daarmee
bijna haakschen booht
men hierbij de volgende
Vóór het Inbuigen van
Rechter bochten moeten, indien men er
aanspraak op wil maken correct te rijden, zoo
scherp mogelMk, met een kleinen straal, wor
den gereden.
Afgezien van het correct rijden als zoodanig
iets, waarop een goed automobilist zeker
onder alle omstandigheden prijs zal stellen
eischt In de eerste plaats de veiligheid van
het verkeer, dat een rechter bocht steeds zoo
kort mogelijk genomen wordt, terwijl de lin
ker daarentegen wijduit moet worden gereden.
In beide gevallen zijn deze elschen gesteld om
aan het van den anderen kant komend, ver
keer de gelegenheid te geven, om zonder ge
vaar gelijktijdig bochten en straathoeken te
kunnen passeeren.
In de praktijk schijnt deze gulden regel
voor een veilig verkeer In onze steden en dor
pen, met meestal niet al te breede straten en
wegen, nogal bezwaren op te leveren, of te
worden verwaarloosd. De gevolgen zijn soms
zeer noodlottig, maar over het algemeen be
palen ze zich tot meer of minder ernstige
materieele schade en In de statistiek wordt
dan weer de rubriek ongevallen ten gevolge
van verkeersfouten van autobestuurders aan
zienlijk vermeerderd.
Een goed automobilist zal, zoowel uit het
oogpunt van het gevaar, alsook omdat hij er
prijs op stelt onder alle omstandigheden blijk
te geveh een perfect rijder te zijn, linker en
rechterbochten .model” rijden.
Er rijden nog duizenden autobestuurders
rand, die wel gaarne goed zouden willen rijden,
~...tot de „nettezza urbana” langs
komt om althans het grootste gedeelte
van al dit onbehoorlijks mee te nemen!”
t Haarlem sloeg. De Haarlemmers hadden eerst
ijlings bet Haarlemmerhout laten omhakken,
opdat dit boseb geen schuilplaats voor de be
legeraars sou worden. De stad verdedigde zien
moedig en bet beleg eindigde zoet een wapen
stilstand op 3 Mei 1436. Philips van Bourgondld
was nJ. komen opdagen en Jacoba maakte dat
ze wegkwam!
De dankbare Philips schonk weer vele nieu
we voorrechten aan Haarlem en een schade
loosstelling. te betalen door de Kennemers, die
immers Jacoba hadden geholpen en nu moes
ten „bloeden". Bovendien stelde hij het eerste
democratische stadsbestuur in Haarlem In. HU
bepaalde, dat de burgers 80 vertegenwoordigers
anoden kiezen, die op, hun beurt 4 burgemees
ters zouden benoemen. Zoo werd de vroedschap
(een soort van gemeenteraad) gevormd. Hier
mede loste Philips een belofte in, welke hij
tijdens bet beleg aan de Haarlemmers gedaan
had.
De dood van Jacoba van Beleren In 1439
bracht een nieuw hoogtepunt in den strijd. De
Kabeljauwsche Haarlemmers verwoesten het
kasteel te Assendelft en daarna dat van Bre-
derode. Uit weerwraak werd daarop door de
Hoekschen het kasteel te Heemskerk verwoest.
Sommige kasteelen zjjn sedert dien geheel van
den aardbodem verdwenen, andere als dat van
Brederode. bleven slechts als ruïne voortbe
staan. Men keek in dien tijd niet op de ver
woesting van een kasteel meer of minder!
De geschiedschrijver Cornelia de Honing, aan
wiens boek we tezamen met de chronologie van
Janssen van Raay eenlge bijzonderheden ont
leenden. vertelt het volgende schokkende voor
val uit den strijd, welke opnieuw opkwam toen
Philips een stadhouder aanstelde en de Hoek
schen weer invloed kregen.
Uit Amsterdam werden een aantal Kabel-
jauwschen verdreven, die in Haarlem de par
tijen tegen elkaar In het harnas joegen.
„Op bet kleppen der klokken kwamen belde
partijen op de Groote Markt in bet geweer. Ge
reed om elkaar te bevechten, namen vrienden,
bloedverwanten en buren afscheid van elkaar
en wenschten elkander voor eeuwig vaarwel.
Twee dagen stonden de vijandelijke burgers
in den hevlgsten slagregen met geveld geweer
in slagorde gereed cm voor de goede zaak des
vaderlands, zooals zjj bet noemden, te strijden.
Een priester, met bet H. Sacrament tusschen
belde partijen op en neer gaande, hield hen nog
in ontzag. De Hoekschen trokken af. gel^jd door
bun aanvoerder Klaas van Adrlchem. burge
meester der stad. Simon van Adrlchem, zijn
broer, stond aan het hoofd der Kabeljauwscben.
waaronder zich de vleeschhouwers bevonden
(die zijn aan bloed gewend!), en trok tegen zijn
broer op en bestormde zijn huis. Ook de hulzen
der Hoekschen werden nu bestormd. Zij boden
echter hevigen tegenstand Het gevecht werd
algemeen en duurde verscheidene dagen. Ben
aantal burgers sneuvelde in dien strijd, die met
eerder eindigde dan toen Philips, de Landsheer
zelf in de stad kwam. Zijn gemalin Isabella was
reeds naar Haarlem gekomen om vrede te ma
ken. Zjj werd zeer onbehoorlijk ontvangen, doch
slaagde er niettemin In den strijd eenlgszins te
stillen.”
Philips, die op 7 April 1445 de stad binnen
trok, was natuurlijk zeer verbolgen over de on
behoorlijke ontvangst van zijn echtgenoote. Hij
wilde Haarlem eerst vergiffenis schenken, na
dat 100 notabele burgers „betering* zouden
hebben gedaan op bloote knicfn en tegen beta
ling van een hooge boete. Bovendien verander
de hij bet bestuur van de stad, liet de voor
naamste aanvoerders straffen en verbood aan
de stad nog langer koophandel in Holland au
Zeeland te drijven, waardoor ze zeer verarmde.
Wel schonk Philips den 17den November van
hetzelfde jaar aan Haarlem den voetval kwijt,
maar door bet handelsverbod verarmde de stad
zoo zeer, dat zM tenslotte haar schulden niet
meer kon betalen....
Haarlem heeft wel prachtige resultaten van
de Hoeksche en Kabeljauwsche twisten gehao.
Tientallen burgers gedood, vele kasteelen ver
woest, ontzettende schade aan de huizen der
stad en bet Haarlemmerhout en een financieel
en economisch bankroet. Moge dit voor allen,
die in den huldigen tijd tweespalt en oneenlg-
held onder bet Nederlandsche volk brengen (al
of niet onder het mom van ..herstellen der Na
tionale eenheid”) een herinnering en waar
schuwing zijn!
Art. 4 sub 4. Het doen blijken van bet voor
nemen om van richting te veranderen, geeft
een bestuurder nooit aanspraak op een voor
rang, welke hem krachtens de regeling, ver
vat In de overige bepalingen van dit Regle
ment, niet toekomt,
Maar hoeseer de verpleging van het lichaam
nog op den achtergrond staat, men heeft hier
*n waren hartstocht voor.... glimmende schoe
nen! Reeds van vroeg in den morgen af boort
ge het .jozn-bom-bom" van den schoenpoetser,
die, zijn „fabriek" aan een leeren riem over den
schouder dragend, met een eind hout tegen de
schoenenkist slaat en eiken voorbijganger aan
klampt als een mogelijk cliënt! Jongens, die
nauwelijks de schooljaren achter zich kunnen
hebben, slungels van om en bij de twintig, oude
mannetjes met flarden voor eenlge kleedlng
zij allen behooren tot het gilde der schoen-
smeer-verkwisters. Tot den aüerlaagzten rang
want ook voor deze „industrieelen” is de pro
motie niet uitgesloten!
Als men een hond wil slaan, is spoedig een
stok gevonden, zegt een spreekwoord. De aan
leiding, welke noodig was om de Hoeksche en
Kabeljauwsche twisten te doen ontbranden,
werd gevonden In een persoonlijke veete tus
seben Vrouwe Margaretha, die In 1345 haar ge
sneuvelden broer Graaf Willem IV in Holland
opvolgde, en haar zoon Willem, die de regee
ring weer van haar bad overgenomen tegen
betaling van een groot jaargeld, maar het jaar
geld niet betaalde, weshalve Vrouwe Margaretha
de regeering van haar zoon terugelschte. Moe
der en zoon verzoenden zich met elkaar, maar
een aantal Hollandsche steden, onder wie Haar
lem, wenschten niet door een Vrouw geregeerd
te worden en erkenden Willem in 1351 als
Graaf van Holland. Ook Vrouwe Margaretha
had haar aanhangers (voornamelijk adelUken,
die hoopten wat In de melk te brokkelen te krij
gen als een gravin regeerde) en de strijd ont
stond.
In Haarlem vertoonde de strijd telkens bM
iedere phase bet volgende beeld: een flinke
vechtpartM met een aantal dooden, de Graaf
komt In de stad, de schuldigen worden gestraft
en de schade moet vergoed worden. De vrede
duurt eenlge jaren en dan opnieuw strijd.
Zoo verging het in 1377, toen de heer v. Bre
derode met zijn soldaten zijn tegenstander. Si
mon van Zaanen, in diens woning aan de Ko
ningstraat (de tegenwoordige Maria-school)
belegerde. Simon v. Zaanen was hem echter te
slim af, sloot de poort van zijn huls, doodde de
indringers en liet toen niet minder dan 34
doode tegenstanders uit de ramen van zijn
woning werpen.
Hertog Albrecht van Beieren kwam persoon
lijk naar Haarlem, herstelde den vrede, die
duurde tot zijn dood in 1404. Weer werd dan
Simon van Zaanen aangevallen en nu gedood.
De burgerij vloog elkaar In de haren (op 1
Augustus 1406). 5 burgers sneuvelden en 300
werden de stad uitgejaagd. Hat slot te Heem
stede werd verwoest.
Dan verscheen ten tooneele Jacoba van Bele
ren, In den laatsten tijd weer befaamd gewor
den, dank zij een even befaamden roman. Haar
lem koos haar zijde en kreeg van haar daarom
vele voorrechten. Een jaar later gaat Haarlem
echter naar haar tegenstander. Philips van
Bourgondlë, over en nu kreeg Haarlem niet al
leen van dezen Hertog vele voorrechten, maar
het ook duchtig aan den stok met Jacoba van
Beieren. In 1435 werd het herstelde kasteel te
Heemstede voor de derde maal door de Kabet-
jauwschen vernield. De Haarlemmers verloren
dan te Alphen een gevecht tegen Jacoba, die
met behulp van de, om de hooge belastingen
zeer ontevreden Kennemers, het beleg om
goed nemen van bochten speelt de rem. Wan
neer men bjj het Inrijden even krachtig bij
remt, zal men bemerken, dat de wagen om
zoo te zéggen gedeeltelijk door de remmen
de bocht wordt Ingestuurd.Vóór het ingaan
heeft men den wagen de nogdlge vertraging
gegeven, door de motor als rem te gebruiken.
In het begin van de bocht wordt deze ver
traging even geaccentueerd door een druk op
het rempedaal, om dan In de tweede helft al
de verloren snelheid te herwinnen- door wat
gas te geven.
Bij het maken van een ruim genomen lin
ker bocht ziet men nog al eens, dat de be
stuurder het sterk naar links omgehaalde
stuur te laat terugdraalt. De auto volgt direct
het stuur en het gevolg is, dat de correct ge
nomen linkerbocht met wijden straal eindigt
in een ongracieuzen zwaai, waarbij deze tot
verwondering óf schrik al naar gelang de
situatie van den tegenligger, die op zulk
een surprise allerminst kon rekenen, op de
linker weghelft terecht komt. Nog vóór de
bocht geheel is beëindigd, moet men dus reeds
het stuur redresseren, om zuiver de rijbaan
te kunnen vervolgen.
Mandsjoekwo is het pestcentrum der wereld.
Dit kan men zonder overdrijving concludes ren
De zwarte dood, de geesel der menschheid, vindt
hier rijken oogst en treedt er regelmatig op.
Van tijd tot tijd verbreidt hjj zich epidemisch
over een groote uitgestrektheid en eischt tai-
looee menschenlevens. De laatste groote epi
demie in Mandsjoerije kwam voor in 1910 en
1911. In die jaren vielen 60 000 slachtoffers.
Ook de jaren 1930 en 33 eischten menschen
levens.
Sedert 1916 heeft zich In Weet-Europa geen
geval van pestziekte voorgedaan. Te Venetië
werd in 1897 een Internationale Pestconventie
afgesloten, welke voor alle onderteekenende
staten verplichtingen In deze inhield. Deze
conventie heeft sedert dien met succes ge
tracht de pestziekte uit Europa te bannen.
Hoe vreeseliJk de pestziekte in vroeger eeuwen
heeft gewoed, Is uit de geschiedenis bekend.
Zij kwam in de 14e eeuw uit China naar Euro
pa, waarschijnlijk door karavanen en schepen
naar hier overgebracht Zij werd het eerst in
ffilezië en Marseille waargenomen en verbreidde
zich dan met angstwekkende snelheid over ge
heel Europa.
Wij. moderne menseben. kunnen ons daarvan
nauwelijks een’ begrip vormen. Uit geschriften
en boeken uit dien tijd weten wfj echter, dak
het zoo geweest ia Geheele dorpen, ja ganscha
steden In Eurcoa, waren aan dood en verwoes
ting prijs gegeven. Het ontaettendste wa» ach
ter, dat medische hulp, welke toentertijd nog
zeer primitief was, niet baatte. Bijna alle ste
ken stierven binnen de drie dagen na het op
komen der pestbuilen. In de drie jaren van-
1348 tot 1350 stierven In Europa 25 millioen
menseben. Nadien verdween de ziekte om In
1899 in het Russische Gouvernement Astrakan te
worden waargenomen. Evenwel eischte do
epidemie toen niet zoo veel slachtoffers,
De verwékker der pest, de pestbacil, werd in
1894 door Yersin ontdekt. Medisch onderzoek
wees uit. dat de pestbacil door de huid dringt.
Onzindelijkheid op huid en kleeren bevordert
d^Verbreidlng der stekte.
De Incubatietijd duurt in den regel 3 tot 5
dagen en zelden langer dan 15 dagen. De eer
ste voorteekenen der pestziekte zijn zware
hoofdpijn, hooge koorts en dorst. Tot op heden
heeft de wetenschap geen serum tegen de pest
gevonden. Toch is het gehikt door immunlsee-
rlng dieren van de ziekte te vrijwaren. In het
Parfjsch Instituut Pasteur en het Berner In
stituut voor Infectieziekten zijn In de laatste
jaren meerdere sera beproefd, doch een vol
komen bevredigend resultaat beeft men tot
nog toe niet bereikt.
thans aangesloten 300.000 huisgezinnen met on
geveer 2.000.000 kinderen.
De Fransche bevolkingsstatistieken wijzen een
voortdurende daling van het geboortecijfer aan.
Terwijl In het jaar 1933 het geboortecijfer
nog 173 per 1000 bedroeg, was dit cijfer In
1934 reeds gedaald tot 16.1 per 1000. Uit de
cijfers die thans reeds over het jaar 1935 be
kend geworden zjjn, blijkt duidelijk dat het ge
boortecijfer zich nog steeds in dalende lijn be
weegt. Oud-Mlnister Pemot verklaarde dat deze
toestand voor Frankrijk nog des te noodlottlger
is, daar in de naburige landen een steeds stij
gend geboortecijfer valt waar te nemen. In
Italië heeft men voor 1935 zelfs een geboorte
overschot van ruim 400.000. Wanneer men deze
verschijnselen in oogenschouw neemt, zoo ver
volgt de Minister, mag Frankrijk niet langer
werkeloos toezien. Tot lederen prijs moet een
strijd worden aangebonden tegen de samen
zwering van het stilzwijgen dat rond dézen
hachelijken toestand wordt gespannen. Het
steed, dalende geboortecijfer heeft voor Frank
rijk een katastrofalen omvang aangenomen. De
Bond van Groote Gezinnen is zich goed bewust,
dat een volk niet een gemeenschap is van los-
loopende Individuen, maar een organisch geheel
van huisgezinnen; slechts door het herstel van
het huisgezin zal Frankrijk de thans heerschen-
de crisis, die in haar oorsprong van moreelen
aard is, bezweren kunnen. De Bond van Groote
Gezinnen heeft aan de Regeering den eisch
gesteld om de belastingen, die juist op de groote
huisgezinnen drukken, te verlagen. Er zijn reeds
verschillende maatregelen besproken om den
grooten gezinnen belangrijke faciliteiten te ver-
leenen. De uitgaven, die de Staat daarvoor
moet doen, zjjn zeer productief, daar de groote
gezinnen aan het land niet alleen soldaten,
maar ook belastingbetalers en verbruikers ver
schaffen. Verder wordt bij de Regeering er op
aangedrongen om den jongelui het stichten van
een nieuw gezin te vergemakkelijken, terwijl de
jong-gehuwden geholpen moeten worden om
meerdere kinderen te kunnen onderhouden.
De Bond moet echter zjjn werkzaamheid niet
uitsluitend tot stoffelijke dingen beperken. Aan
de leden moet de overtuiging worden btjge-
bracht, dat het huisgezin alleen kan bloeien
in een gezonde zedelijke atmosfeer. In het bij
zonder werd de eisch gesteld, dat de autoritei
ten den strijd zullen aanbinden tegen de slechte
lectuur en de openbare zedeloosheid. Tenslotte
moet ook aan het Fransche gezin op politiek en
sociaal terrein die plaats worden ingeruimd,
waarop het recht heeft. Daarom moet gestreefd
worden om het gezins-klesrecht te verkrijgen,
dat wil zeggen dat huisvaders van gezirjien met
meer dan drie kinderen een stem meer mogen
uitbrengen dan de gewone kiezers. Een derge
lijk streven is niet revolutionnair, maar beoogt
het algemeen welzijn In dienst der natie. Het
is juist een kenmerk van de tegenwoordige cri
sis, dat veel Franschen geen zorgen koesteren
omtrent het algemeen welzijn. Al diegenen, die
deelnemen aan den kruistocht voor het herstel
van het Christelijk huisgezin In Franltrijk,
mogen ervan overtuigd zjjn, dat zij verdienste
lijk werk verrichten door het Fransche volk
meer gemeenschapszin bij te brengen.
man In watermeloenen zijn „stalletje” be
staande uit een leege kist en een oude parasol
moet doen verdwijnen, of het aanbieden van
cltroen-llmonade, „orzate” sasseparilla en andere
lafenissen van bedenkelijke reinheid verboden
wórdt, is het einde nabij van dien overvollen,
broeienden mierenhoop, die Napels’ volkswijk is.
De ambulance-koopmanHij is een engel
uit Gods Hemelen voor het Napolitaansche pro-
letariërs-klnd, dat zich voor zijn paar ..soldi"
(gekregenof in de betere buurten gebe
deldden bulk vult met gekookte mals,
*n bos druiven, wat vijgen of een handvol gezou
ten vlschjesHij is de „bazar” voor de
volksmoeder die bM hem haar keukengerei koopt,
die voldoet aan haar vrouwelijk verlangen n»ir
een .sMden Entje”, een versiersel voor huis of
„bambino”. Van hem slaat ze gekleurde prentjes
In, of naaigerij, hM haalt haar over tot de luxe
van „kristallen" waterglazen, of van een rieten
mandje om de dagelMksche Inkoopen naar de
hoogte der vierde of vMfde étage mee te hljschen.
Het eindeloos voorbijtrekken dezer kooplieden
vult het bestaan der Napolitaansche volks
menigte met verwachtingen en verrassingen.
Men weet het uur van den dag bh het ver
schijnen van den ,.limonata”-man, of van de
nMvere koopvrouw, die In ’n grooten Mzeren pot-
op-wielen (waarin het kokende water simmert
en spattert) een berg van goud-gele kolven ge
kookte mals achter zich aantrekt!
T-v vreemdeling krijgt, als hM het Stazione
I 1 Centrale verlaten heeft, een geheel ver-
keerden Indruk van Napels. Vóór zich ziet
hM een groot plein; in alle richtingen kriskrast
t verkeer van trams, auto's, lawaaiige lorries, rij
tuigjes, en ulterst-beweeglMke menschen, om
zich te verliezen in lange, breede straten, ge
vuld met verbllndend-wlt zonnelicht en blauw
zwarte schaduwen. Het is het beeld van een
rumoerige zuldelMke stad, bedrijvig, modern
«onder aanspraak op architectonische schoon
heid, doch wél berekend op haar taak van ge
weldige havenstad: de „poort van het nabije
Oosten”....
En als onze vreemdeling den moed heeft te
voet den weg te volgen die naar de .Mergel-
llna” en den boulevard van Santa Lucia leidt,
vindt hM weinig aanleiding zMn eerste impres
sies te herzien, ’t Is waar: de bestrating met
ongelMke basaltblokken verraadt haar antiek-
Romelnschen oorspronghet getjengel en
gesuis van de trams is wel heel erg uitgelaten
maar overigens zMn deze winkelstraten „we-
reldsteedsch”. Groote étalage-ruiten, uitstal
lingen, cinema’s, Mswlnkels, confiserleën, „ta-
bacchi” (die de slechte sigaretten van het' rijks-
monopolie verkoopen, evenals het dure, want
door den Staat verkochte, tafelzout....), en
velerlei andere nuttige Instellingen waar men
de lire kan inwisselen tegen noodige of onnoo-
dlge voorwerpen! Aan het einde van dit stra-
ten-complex ligt dan de geweldige haven, met
haar witte en rood-zwarte zeekasteelen van alle
nationaliteiten een warmkleurige schilderij
die nooit verveelt. Geleund op het parapet van
den luxueusen Santa Ludh boulevard (een
aaneenschakeling van groote hotels en offlcieele
gebouwen) kan men urenlang het gewoel daar
beneden gadeslaan. Het is als een kleurig ma
rionettenspel, dat smaakvol is geënsceneerd te
gen den achtergrond der geweldige heliotrope
baal, de geeLpurperen bergwanden van Saler
no en de dreigende majesteit van den Vesuvius,
wiens eeuwige rookpluim zich samentrekt of
uitspreidt op den wind....
korte -bocht naar
met een langen wa-
zal men een korten,
kunnen maken, als
methode volgt.
den bocht blMft men
zuiver op de rechter weghelft, d wz. men rijdt
met de llnkerwlelen precies op het midden
van den rijweg. In plaats nu direct bM den
straathoek het stuur rechts om te halen,
wacht men even tot de motorkap volgens het
oog van den bestuurder den hoek gepasseerd
is, en pas nu haalt men snel het stuur naar
rechts om, waarbM men geUjktMdlg even bM-
remt. Op deze wijze loopt men nooit kans, dat
de achterwielen' het trottoir zullen raken en
toch draait de geheele wagen vlak langs het
trottoir, zonder dat het noodig is de verrader-
IMke methode, om zich vóór het nemen van
den rechterbocht eerst op de linkerweghelft
De prille jeugd gebruikt de trottoirs als pu-
lleke latrine en nieumand die zich aan deze
openbare vertoonlng stootUit de één-
kamerwoningen komt de muffe lucht van slecht-
geventlleerde hokken; men ziet er de bedden,
het armzalig commodetje, het Marlabeeldje met
zMn devote lichtje en de gore vaalheid van de
gekalkte muren, ’s Avonds als de kinderen
reeds lang van vermoeidheid in slaap zMn ge
vallen, geleund tegen den huismuur of languit
gestrekt op het plaveisel zit men er bMeen
tot ver na middernacht, om slechts schoorvoe
tend de bedomptheid der „slaapgelegenheid” op
te zoeken. Hier ligt dan, in de meeste gevallen,
de geheele familie bMeen, achter gesloten straat
deuren, zonder eenige andere mogelMkheid tot
luchtververschingEr valt inderdaad nog
veel te doen om dezen menschen een waardiger
samenleven mogelMk te maken!
Stroomend water Is nog een uitzondering.
Dat hebben slechts de nieuwere huizenblokken;
in de meeste straten sjouwen meisjes en vrou
wen den ganschen dag door met potten en
emmers water, getapt uit de publieke kranen.
Maar hoe interessant ook en in volkomen
overeenstemming met de beloften van Baede
ker en Grieben dit is niets dan het uiter-
IMke hulsel van Napels: een net van strakke
IMnen, met den stevlgen voorvinger der mo
derne noodzakelMkheld getrokken door het la
byrinth van straten, stegen, en sloppen dat
de groote massa, de werkelMke ziel dezer mll-
lioenen-stad, herbergt. Ga terug naar de brui
sende Via Nazionale en buig, rechts of links
naar willekeur af in een der vele zijstraten.
Of wel: steek den boulevard van Santa Lucia
over, langs den zijkant der vreemdelingenpa
leizen....: en het stadsbeeld is, als bM toover-
»lag, veranderd. Aan beide kanten hooge ver-
velooze huizenrijen, roestige balkonnetjes, guir
landes van de meest intieme wasch. in diverse
stadia van hernieuwde blankheid. Op lederen
straathoek een zorgvuldig met glas afgedekt
Marlabeeldje van fel-gekleurd gips, of het le-
vensgroote portret van een bijzonder geliefd
Heilige. Hier blinkt het goed-verzorgde koper
van afdak of „eeuwig lampje", en in armoedige
vaasjes staan bloemen gerangschikt, echte en
nagemaakte, de dagelMksche offeranden der
devote wMk-bewoners.
De straat is hier niet alleen verkeersweg: zM 1
is het daklooze huis waarin het geheele leven
wordt uitgeleefd, waar men als één groote
familie lief en leed deelt, en de kinderen op-
groeien in het stof en vuil der goten, waar de 1
fruit- en groentennegotie op elke tien meter
een beoefenaar vindt, en geleurd wordt met 1
alles waarana deze armen behoefte kunnen
hebben.
Voor deze poortvormige deuren, die toegang 1
geven tot de holwoningen dezer «.berooiden, zitten
de vrouwen: dik, slonzig, oud en verwelkt, als
eenige glorie van vergane charmes, haar rijk
dom aan bladw-zwarte haren ep de groote, me-
lanchollek-brulne oogen. ZM converseeren al
schreeuwende met buren, ergens verderop en
houden een oogje op den rijken kinderschat. ZM
houden de wacht bM een poovere „negotie”:
▼enMnig-gekleurd snoepgoed, wat half-vergane
vijgen en perziken op een groezelig rietmatje
UHgestald, „versnaperingen” voor de jeugd die
nog ergens een „soldo” heeft gevonden of gebe
deldNaast moeder speelt de jongste spruit,
half-naakt hetgeen luiers spaart! In het
straatvull en zoekt met engelen-oogen in een
smerig bruin snoetje naar de attracties van het
Plaveisel. En vaak is ook de .kostwinner” bul
ten aan het werk, behamert zjnkplaten, repa. I
roert manden, is de gemoedelMke „padrone” van
een tapperMtje, dat een zuren stank van leege
wijnvaten uitgolft: één ingrediënt in
«leuren-mengsel, waarvan deze wUken
drongen zMn.
De Bond van Groote Gezinnen werd in
Frankrijk In het jaar 1921 gesticht en stelt zich
ten doel om de hoofden dezer kinderrijke fa
milies te organiseeren, teneinde hun gezamen-
IMke belangen te verdedigen. BM den Bond zMn
Dn volle potten lichten zM op het hoofd en zóó
beladen loepen zM u. met kalmen pas, fier
rechtzm vnnrhii
Het jaar 1936 la een luguber jubileumjaar.
Dan kunnen nJL niet minder dan drie burger
twisten, welke ook in Haarlem danig huisge
houden hebben, „herdacht" worden: de Hoek
sche en Kabeljauwsche twisten, die precies 500
jaar geleden hevig oplaaiden, de strijd tusschen
de ».g Patriotten en Prinsgezlnden, waarvoor
nu 150 jaar geleden in Haarlem de groote trom
letterlMk en flguurlMk geroerd werd, en ten
slotte de overheerschlng door de Franschen,
vóór 135 jaar, waarvan sommige gevolgen tot
op den huldigen dag in Haarlem doorwerken.
De middeleeuwen, die zoowaar, ondanks hun
„donkerte", om hun adciale en maatwehappe-
Ujke ordening thans weer in het brandpunt der
wetenschappelijke en politieke belangstelling
staan, stelt de doorsnee-lezer zich voor als een
tijd, waarin zwaar-geharnaste ridders met wap
perende plulmenbossen op hun helmen. In groo
te. plompe kasteelen, met koiossaal-dlkke mu
ren leefden, en In de steden, welke naar hun
grootte ons niet meer dan dorpen toelMken,
halfbeschaafde burgers in armzalige woningen,
waar varkens en kippen, om nog niet te spre
ken van de katten en de muizen, rustig rond
kuierden. De Hoeksche en Kabeljauwsche twis
ten (ter opfrisschlng van de op de Lagere
school opgedane geschiedeniskennis zM er aan
herinnerd, dat de naam ontstaan Is aan bet
vlachtuig „hoek welke den kabeljauw moet van
gen) beschouwt men als een romantlscben, niet
al te tragisch op te vatten strijd tusschen de
opkomende en steeds machtlger en krachtiger
wordende burgerij (de Kabeljauwscben) en den
adel, die zMn overwicht verliest en toch zMn
macht op en tegenover de burgerM wil hand
haven (de Hoekschen).
Hoezeer echter de romantiek een bloedig
aureool draagt, moge blMken uit hetgeen hier
verteld zal worden over den strijd in Haarlem.
Wel kenden de Middeleeuwers de moderne
strijdmiddelen van gifgassen, brandbommen,
dum-dumkogels, enz. niet, waarmede thans in
Afrika de „onbeschaafde” Ethloplërs worden ge
lukkig gemaakt, maar per slot van zaken blMft
het resultaat hetzelfde of men nu door een
modernen mitrailleurkogel gedood wordt of door
een middeleeuwsche vergiftigde speer van
een lansknecht, of een bom u met één slag bet
leven beneemt of dat u levend verbrandt door
kokende olie, waarmede de middeleeuwsche be
legerden gewoon waren hun belegeraars te be
gieten.
e Bond van Groote Gezinnen In Frankrijk
1 heeft een congres gehouden, waarop on-
der meer het woord werd gevoerd door
den vroegeren Minister van Justitie George
Pernot, die een redevoering hield over het doel
dezer organisatie.
Wat zouden de armenbuurten van Napels,
broeikassen van cholera en andere ellende, zMn
zonder de steeds wisselende straatkreten der
ambulante handelaren, of het getjengel van een
orgeltje, door vader voortgeduwd, terwMl een
kind, schrijlings op het instrument gezeten, on
vermoeid den slinger draalt? Als ooit de koop-
- -
L At"