HEMBRUG EEN ECHTE WAPENSMIDSE I T Paarlen ROMANTISCHE INDRUK De Wieringermeerpolder EEN MODELFABRIEK 1 IIIIIIIIIM '''IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIH OUDE SAGEN EN SPROKEN ’.56 <1 i MEMBRLKi april t 935 =SB I i u in Overal staan de affuiten, calssonwagens, vuurmonden in alle kalibers in de meest schilderachtige elevaties i hierheen?” Eochaid vroeg Een terp in de Wieringermeer ■.-am i In alle détails wordt zooveel mogelijk de par ticuliere industrie betrokken. Het geheele land is „Vol verbeten overwinningzwil stonden onder de delgende luchten en stoot ten de spade in de klevende kluiten en groeven, moeizaam, greppel na greppeL”. (Uit „Littoria”, door C. en M. Scharten— An tink). van ter) Onder vorstelijke bruidsgeschenken speelt een halssnoer van paarlen nog altijd een belangrijke rol. Zelden zal een vorstelijke bruid het altaar naderen, zonder zich met zulk een sieraad ge tooid te hebben. Smeden met gloeiende klinknagels, met roodgloeiende smeedstuJcken, met tangen en vijlen, met hamers en koevoeten een als huls waarin bet srhaakhcrd zich bevindt, ia haar eigendom." ,Jk heb een eigen schaakspel bü mij, dat stellig niet minder goed is dan het uwe. heer konlng." antwoordde Midlr. En dat was de waarheid. HU had een rilveren schaakbord met gouden stukken, overal ver sierd met kostbare steenen en pionnen van ge slagen metaal van Credhumba. Zij geraakten slaags en zoo geviel het, dat de Opperkonlng werd geslagen en ondanks zijn operiüderü zün koningin verloor. En dan is er de geschiedenis in den beroem den roman van Diarmuld en Gralnne derde eeuw na Christus, nog in den tijd van het heldendom. Diarmuld O’ Dulbne. vluchtende voor de wraakzucht van Florin, had een schuil plaats gezocht in een vruchtboom. Maar Flonn en zijn Flanna vervolgden hem en het toeval wilde, dat zij kampeerden onder denzelfden boom. Na zich te hebben gewasschen en Ce hebben gegeten, zetten Flonn en zijn zoon Oisln, de dichter, zich onder den boom tot een partij schaak. De oude Flonn. de nauwgezette, kreeg de betere positie en Oisln was juist voor nemens een bok te schieten, toen Dalrmuld. de man. daarboven, aandachtig het spel volgende en een betere zet ziende.eén bes Het vallen, juist op het stuk, dat Oisln moest spelen, om zijn spel te redden. Toen stond de pan pas recht op het vuur, want de oude Flonn was verstandig en sluw en wraakgierig, en het kostte Dalrmuld al zijn behendigheid, een goed heen komen te vinden. >en !en Z. M. veldslag, één voor de administratie, één voor de drainage, édh voor ex- en transport, één voor het transport van hooi, graan en stroo en één voor de zoetwater-lnflltratle. In het eerste dorp „Slootdorp" wonen reeds 130 gezinnen, in het tweede dorp „Mlddenmeer" 130 gezinnen en in het jongste, dat staat op de plaats, waar een jaar geleden nog de eenzame klei-voren naar den gezichtseinder samen liepen. In „Wteringerwerf"; thans reeds log ge zinnen I er staving van de bewering over de eeu wen-, eeuwenoude afstamming van het edelste spel, het spel der spelen, het scha ken. beoefend over bijna gansch de wereld, die ne de hierna volgende bloemlezing van eenlge oude historische of legendarische vertellingen. Er is geen behoorlijke verklaring te gpven aan gaande de komst van het schaakspel in de westersche landen. De oude romans zijn vol van verwijzingen naar het spel. Interessant op zich zelf, maar incidenteel en broksgewijs, ons in het onwetende latende omtrent de regels van het spel, als omtrent de vraag of het overeenkomst vertoonde met ons hedendaagsch schaakspel, of wel dat het met vieren of drieën gespeeld werd, zooals dat ongeveer een eeuw geleden ook nog in ons land placht te geschieden. De pre sident van de Colmcllle Chess Club te Dublin heeft in een merkwaardig opstel In British Chess Magazine eenlge oude lersche verhalen meegedeeld, die niet zullen nalaten schakers en selfs ook nlet-schakers te Interesseeren. Zondag bier drinken. Maandag regelen wet telijke aangelegenheden ten behoeve van bet volk. Dinsdag schaken. Woensdag toeschouwen b|j de wedrennen der hazewindhonden. Don derdag allerlei vermaken. Vrijdag paardenren nen, Zaterdag uitoefening der rechtspraak. Koningen hadden in die dagen nog aoo’n slecht bestaan niet! Wü lieten onze oogen dwalen over het uit gestrekte vruchtbare land, dat onze waterbouw kundigen aan de zee ontworstelden en wij be dachten, toen wij het derde en nieuwste dorp in den nieuwen polder naderden, dat hier ver leden jaar om desen tijd, nog geen steen ge stapeld was! Wij deden het In de helft vin den tijd, zonder vertoon van macht en zelfver trouwen. Het is een vriendelijk dorp, dat de „cultuur maatschappij", onder leiding van den bekwa men architect A D. van Eek, hier heeft laten verrijzen. Het bevat circa honderd solide ge bouwde arbeiderswoningen, goed van bouw en gezellig van indeeling, vijf middenstandswonin- gen voor het opzlchthoudend personeel, een tiental winkelhuizen, een postkantoor, een tijde lijk Raadhuis, een mooie moderne school en binnenkort ook nog een gemeenschappelijk ver gadergebouw, waarin voorshands de diverse ge zindten bij toerbeurt hun godsdienst-oefenin- gen zullen kunnen houden. Er bestaan reeds plannen voor een katholieke kerk, maar aangezien men nog niet weet, welke Cleopatra bezat twee paarlen. waarvan zij de eene, zooals bekend is, oploste om een wedden schap, die zij aangegaan had, te winnen. Zij had namelijk beweerd in één enkelen teug de waarde van een mlllioen te kunnen verzwelgen. De tweede paart werd in tweeën gespleten, soodat zij dlene^kon om de ooren van het Ve- nusbeeld in het Pantheon te Rome te versieren. In Spanje heerscht over het algemeen een zeer groote weelde wat edelgesteenten betreft. Ook In de kerken zijn tallooze voorwerpen met paarlen versierd. De Madonna in de kerk te Guadeloupe heeft een kleed aan. dat geheel uit paarlen bestaat, de kanten zijn gemaakt van smaragden en robijnen. Wist u dat paarlen aan slijtage onderhevig zijn? Zelden bestaan ze langer dan honderd jaar. Dy glans verdwijnt langzamerhand en ze worden zeer bros. B(j een grafopening in Rome vond men eens de gebalsemde en kostbaar getooide lijken van een paar jonge meisjes. 4 Alle klelnooden. die In het graf gevonden werden, waren onbeschadigd, alleen de paarlen braken onmiddellijk, toen men ze aanraakte. In een Fransch werk wordt door de markie zin Erequl vermeld, dat de familie Egmont een kostbaar paarlensnoer verscheidene eeuwen be waard heeft, doordat zü een stukje van den wortel van een each in het kistje legde. Toen twee eeuwen later de schoone gravin Septlmanlë Egmont, een dochter uit het huis Rlchelien, het paarlensnoer op een feest aan het hof te Versailles droeg, hadden slechts, dank zij het stukje wortel, twee paarlen haar glans verloren. Zooals de deskundige opzichter ons mede deelde. stelt onze nieuwe grond niet teleur. De oogst 1935 bracht reeds 2800 bunder tarwe op, met 50 zak per bunder (dl. ongeveer 4000 kg), verder bracht hjj 950 bunder haver op met 4500 kilo het bunder,; 1400 bunder gerst, met 50 zak per bunder en 350 Hectare koolzaad, met 30 Hectoliter per Hectare. Ook werd er een proef- kavel suikerbieten in bewerking genomen van 30 bunder, die 40.000 kik» per bunder opleverde, prachtige bleten met een veelal hooger dan normaal suikergehalte. Dat zijn uitkomsten, die het Hollandsche hart met trots mogen vervullen. Dat alles werd be reikt met echt vaderlandsch flegma door boe ren die uit alle provinciën stammen. Zeeuwen zijn er. Friezen, Oelderschen en Noord- en Zuld-Hollanders, ook Grönnigers en landbou wers uit Zeeuwsch-Vlaanderen. Zeer weinigen daarentegen uit Utrecht en Limburg. VUf hoofd-offideren leiden onzen landbouw- V er voor werkzaam en het is een staalkaart van technologische aardrijkskunde, wanneer men hoort uit welke deelen van ons vaderland de di verse onderdeelen soms stammen, die tezamen één verdedlgings-apparaat vormen. Het is inte ressant omdat 't zoo duidelijk demonstreert hoe onze defensie langzamerhand ’n zaak geworden is, die het geheele volk aangaat. Het kaste-idee van den krijgsman is verdwenen. Hier verde digt een geheel volk zichzelf en vertrouwt de zuivere vaktechnische deelen toe aan een corps van specialisten, die men yroeger officieren noemde met een geheel ander begrip vaa zaken. n de werkplaats, waar het geschut hersteld en gemonteerd wordt aan de Hembrug, krijgt men den romantischen indriik, zich te bevin den in de echte wapensmldse. In alle andere afdeelingen, waar de moderne speclaal-machlnes draaien, of waar de pyrotechnische geheimen in alle stilte voltrokken worden, heerscht de sfeer van een moderne, nijvere en door haar syste matiek haast geluidlooze fabriek. Maar hier da vert de voorhamer op het aambeeld, hier is heel het luidruchtige en vroolüke geraas dat een smederij of constructle-werkplaats pleegt te vullen. Links en rechts, voor en achter, ja over al staan de affuiten, calssonwagens, vuurmon den in alle kalibers in de meest schilderachtige elevaties. Daaromheen krioelt het smedenvolkje met gloeiende klinknagels, met roodgloeiende smeedstukken, met tangen en vijlen, met ha mers en koevoeten, met meetllnialen en Engel- ache sleutels. Hier worden platen vernieuwd, steunüzera rechtgebogen, proflelüzerz ter versterking opge- lascht, schroefdraden gesneden, gaten geboord en getapt. Alles wat van den troep terugkomt, krijgt hier de rivisle. Maar het betreft natuur lijk hoofdzakelijk het normale slijtage-werk, dat de werkplaats onder oogen komt. Niet de mate- riaal-verwoestingen, die het gevechtsveld te aten geeft en op welker reparatie de techniek toch ook ingesteld dient te worden om straks paraat te zijn. Want hier geldt het principe, de Hembrug uitsluitend de modelfabriek, waar de verdere landelijke industrieën in 4te leer kunnen gaan om te zien hoe het gebeuren moet. De degelijksche bezigheden der koningen voor eeuwen her Op al zijn tochten door Erins groene dreven droeg de Flanna zijn schaakspellen met zich tot scherping van het vernuft tot verdrijving der verveling. De waarde en het aantal der schaak borden was buitengewoon. Indien de oude sagen en vertellingen geloof verdienen. Er bestaat een beschrijving» van de avonturen van een Schotsch-Gallischen prins, die kort na Corneil le’s tijd in Ierland kwam. „Waar zullen wij naar toe trekken?” vroeg zijn volk hem. „WIJ gaan naar het land van Eireann." gaf hjj ten antwoord, „naar een van onze vrienden." Hij gaf order booten te maken. Zij trokken naar de kust en dit was de volgorde, waarin zij van de heuvels naar de zee trokken: Vijftig krijgs lieden, teder gekleed in een van vijf vouwen voorzien karmozijnkleurig gewaad; twee dood dreigende speren in elke hand; een schild met een vergulden rand op den rug; een zwaard met gouden gevest aan den gordel; het goud gele haar om de schouders golvende. Zij wer den begeleid door hun vijftig echtgenooten, die leder een groen kleed droegen, met zilver om zoomd en een ondergewaad, doorweven met roodgouden draden; doekspelden van goud, de insnijdingen bezet met veelkleurige edelsteenen; den hals getooid met snoeren van hel gepolijst goud, ieder een gouden diadeem op het hoofd dragende. De vijftig hen vergezellende dienaren droegen geel zijden tunica's. Iedere dienaar droeg op den rug een schaakbord met figuren van goud en zilver, terwijl ieder van hen in de linkerhand een. bronzen harp droeg en met de rechter twee hazewinden leidde aan een zil veren ketting. Een andere oude sproke bevat de volgende passage: Cuchulain landde op het eiland en kwam aan een huis met wlt-metalen pilaren. Daarin zag h|j drie maal vijftig rustbedden, boven elk waarvan een schaakspel, een dam spel en een harp hingen. In het Book of Lismore komt volgende merk waardigheid voor: „Taatha de Danaan was ge komen om te zien naar een wedstrijd in het speerwerpen en bü die gelegenheid werd hem gebracht: een schaakspel voor teder zes man. een damspel voor elke vijf, een timpan (harp) voor iedere tien, een eruit (ander soort tokkel- instrument) voor elke honderd en een bekwaam fluitspeler voor elke negen." Een oude wettelijke verhandeling uit dat tijd perk schreef de dagelijksche bezigheden van den konlng. zeven in getal, als volgt voor: van cle drie nieuwe dorpen definitief de hoofd plaats van het pas verworven gewest zal wor den, moet men met den bouw daarmede nog even wachten. Het derde dorp Wieringerwerf is thans reeds administratief het hoofddorp. Door zijn zuiver centrale ligging, is het daarvoor dan ook het meest aangewezen. Ten zuiden van het ^ieuwe dorp ligt kunstmatig opgeworpen terp, die men vluchtheuvel heeft bedoeld, bij onverhoopte overstroomlngen. Zooals de opzichter der cul tuurmaatschappij, de heer H. A. Gtesen. ons mededeelde, had men aanvankelijk het nieuwe dorp rondom dezen breeden vluchtheuvel wil len bouwen. Maar de landbouwgrond was er te zuur en toen heeft men het dorp een kilometer meer Noordelijk gezet. In de dorpen wonen de arbeiders, die werk zaam zijn op de groote boerenbedrijven, welke in exploitatie genomen zijn. De totale Wierin- germeerpolder beslaat ongeveer 30.000 bunder en deze zün verdeeld over 60 bedrijven, elk on der een bedrijfsleider. Om die bedrijven, die zoo ongeveer 3000 bunder per stuk groot zijn, te bewerken, zijn dus veel nijvere armen noodig. In tegenstelling met de Itallaansche droog makerij, waar men den grond versnlpi>erd heeft in bedrijfjes van ongeveer 15 bunder per stuk, kan hier de landbouw in grooter stijl worden beoefend. In de Téin Bo Chuailgne eerste eeuw vóór Christus lezen wfj^ „Dit was de wijze, waar op konlng Conchubhar zijn tijd besteedde, se dert hij het bestuur der provincie op zich had genomen. HU verdeelde den dag in drie deelen. Het eerste deel besteedde hü aan het opper toezicht op de militaire en balwerpspelen der adellUke jongelingen. Het tweede deel ging ver loren aan de beoefening van het dam- en schaakspel. En het laatste deel aan eten en drinken, totdat de slaap het gezelschap beving, zich middelerwUl onderhoudend met kenners van muziek of andere vermaken. Toen des ko- nings neef, Cuchulain, zün oom voor de eerste maal bezocht op Emhain Macha, kwam hü tegen enkele van de edellieden van het hof in het nadeel en in zijn- woede daarover wierp hü het schaakspel, waaraan de konlng en zün eerste minister Fergus Mac Rolch een partü speelden, omver en dit was natuurlük oorzaak van minder aangename dingen. In een andere vertelling uit heldensche rij den wordt medegedeeld hoe Midlr, de Da Da- naanman van Brl Leith, neiging opvatte voor Etaln. de gemalin van den Opperkonlng Eochaid Alreamh van Tara; hoe hü met. desen schaak speelde om de koningin en deze van hem won door een schitterende partü. Het volgende gesprek ontspon zich tusschen den Opperkonlng en Midlr: „Hoe is uw naam?" vroeg Eochaid. „Niet schitterend! Midlr van Brl Leith," ant woordde Midlr. „Wat voert u verder. „Ik kom hier om schaak met u te speten." gaf Midlr ten antwoord. „Ik ben een sterk schaakspeler," zei Eochaid. „Dat zou ik wel eens willen onderzoeken." repliceerde Midlr. ,De Koningin slaapt," zei Eochaid, .en het t Om het verwoestlngsbeeld van het gevechts veld in heel klein bestek na te bootsen, zoo ver telde onze geleider, heeft men tegen eenlge calssonwagens en oude affuiten, granaten tot ontploffing gebracht. De schade, die daardoor wordt toegebracht is zoo geheel an ders, dan die welke de normale slütage veroor zaakt Het blükt dat de scheepswerven van nature de beste werklieden hebben voor deze soort reparatie en ook de meeste ervaring. Trou wens een schip dat na een aanvaring wordt binnengesleept, vertoont soms averij, die het oorlogsgeweld zeer nabü komt. In elk geval, wordt bp deze wüae ook op dit gebied de ge heele Nederlandsche Industrie voorbereid op haar nationalen plicht in rijden van oorlog. In aansluiting op deze herstel-werkplaats, be vinden zich de fabrieksrulmten waarin de groote trekbanken staan opgesteld. Een projec tiel uit een vuurmond afgeschoten was aanvan- kelük n.L kogelrond. Later maakte men het om practische rendenen cyllndervormig. met een punt van voren. Maar wanneer een dergelük propectlel zonder meer uit een kanon zou wor den afgeschoten, zog het zonderling buitelend zün weg vervolgen. Om deze redenen laat men het om zün eigen lengte-as roteeren. Nu ligt het stabiel in zün baan en treft het doel ook met de punt naar voren. Dit is noodig én voor het perforeeren van dit doel of het diep bin nendringen In de te vernietigen massa, én voor de richtige werking van het ontstekings mechanisme, dat in de punt is geconstrueerd. Later maakte men het projectiel uit aero-dy- namische overwegingen ook van achteren nog ogiefvormlg, zoodat het op een kleine Zeppelin gaat gelüken. Om dat projectiel hu om zün lengte-as te laten draaien, krügt het in dea loop van den vuurmond een draaiing. Tot dat doel heeft het stuk van blnnrfi kurketrekker-achtige groeven (de z.g. „trekken”). Tusschen deze trekken ligt de oorspronkelijk vlakke binnenwand van den loop, deze vlakke deelen noemt men de „velden”. Rondom het stalen projectiel wordt een ring geconstrueerd van zacht metaal, die iets grooter is dan de blnnenwandsche diameter van den loop. Deze ring wordt dus rijdens het schot in de „trekken” geperst, volgt deze trekken en deelt op deze wüze zün kurketrekker-draaiing aan het projectiel mede. Op de trekbanken nu, worden deze groeven in den kanonwand uitgestoken. Dit is een heel precies en langzaam werkje. Telkens wordt er een klein beetje metaal uitgekrast, totdat de trekken de vereischte diepte hebben. Maar de zg. .spoed" van deze schroeflün moet ook heel precies zün, anders zou het s&iot al zeer onzuiver worden, zoo er al geen ongelukken zouden ge beuren, voordat de granaat de monding zou hebben verlaten. Zoo zien wü dus hier de zeld zame combinatie van het pyecisie-lnstniment en de .gwaar-lndustrte”. -r w y moesten aan het merkwaardige boek .JJttoria” denken, toen wü dezer dagen een bezoek brachten aan den Wieringer meerpolder, dat prachtige cultureele werk in ons eigen land. Hiervoor was geen üzeren dic tator noodig. Het ging minder pompeus. Er was geen nationale zelfbedwelming met vaandels en partü-symbolen. Er was hier geen Duce noodig, die den bouw voorspelde en realiseerde van de drie gemeenten, Littocla, Sabaudla en Pontlnia. Maar de drie gemeenten verrezen ook hier uit de woeste klei, al klinken hun namen wat minder zoetvloeiend: Slootdorp, Mlddenmeer en Wieringerwerf. -w-k aarien zün tranen," zegt een oud spreek- 1-^ woord en wü vergelüken de tranen met paarlen. Hoewel de paarlen slechts dienst doen als een sieraad et^ luxe zün, schünt in derdaad eenig werkelük verband tusschen deze twee te bestaan. .p^de verhalen toch beweren, dat de paarlen ontstaan zün uit dauw en licht en dat zü de godin der liefde gewüd zün. Een halssnoer van paarlen was het symbool van het huwelüksverbond. De Romeinen hecht ten zooveel waarde aan de paarlen, dat er bü de wet bepaald was, dat zulk een schat door erfenis In hetzelfde geslacht moest bewaard blüven en zoodoende nimmer in vreemde han den kon geraken. Servilia, de moeder van Brutus, kreeg een geschenk van paarlen, dat een waarde had van 1.200.000 gulden. In de zegekar van Pompejus prijkten twee en dertig kronen van paarlen en Alexander Severus verbood zün vrouw een paar prachtige, bijzonder groote paarlen te dragen, wanneer zü in het publiek kwam, daar hü dc afgunst der Romelnsche vrouwen niet wilde opwekken. Annex aan de vervaardiging van affuiten en calssonwagens is de fabriek voor transportmid delen en voertuigen in alle afmetingen. Deze centralisatie van een bedrijfsonderdeel, dat vroeger In Delft zetelde, is een der staaltjes van knappe organisatie. Hierdoor heeft het staatsbedrijf een belangrijke bezuini ging gevonden, die ons elders weer ten goede komt. Want dit is het parool der Artillerie-in- richtingen: „voor het helaas zoo schaars toege meten geld, de hoogste waarde te brengen!” Daarop zün allen uit, van den hoogstgeplaat- sten ingenieur tot den eenvoudigsten opzichter. Dit is oorzaak dat men zich binnen dit staats bedrijf voelt als In een groote, moderne particu liere fabriek. In de teekenkamers staan de ont werpers over hun borden gebogen, in de labo ratoria zün de onderzoekers onverdroten bezig met de materlaal-contróle, in de ruime en lichte werkruimte gonzen de machines en draaiban ken. Overal wordt nauwlettend toegezien op vei ligheid en hygiëne, zooveel mogelük zün de ge bouwen omplant met groen, zelfs in de werk plaatsen waar hiertoe maar even ruimte is, staan bloemen en groen voor de ramen. Het is een vreedzame aanbllk, die natuurlük in scherpe tegenstelling is met het doel, dat weten allen. Maar ook weten allen, dat het alleen de bittere noodzaak is, dat het Neder landsche volk verplicht op deze zaken nauw lettend acht 'te geven. Rondom onze oase van rust en vrede, kolkt de roerige wereld. Wanneer de weg door Holland open ligt voor den indrin ger, dan zal hü er meedoogenloos doorheenmar- cheeren, teneinde de defensieve maatregelen van den tegenstander te omzellen. Nu reeds wikken en wegen de bultenlandsche generale staven, wat voor hen het voordeeligst zal zün, eer? stormloop op den zwaarverschansten rijand rechtstreeks, of een omtrekkende beweging door onze vreedzame comtreien. Nu reeds, per con sequentie overweegt de bedreigde of het geen aanbeveling dient den omtrekkenden indringer reeds in ons land tot stilstand te brengen. Met andere woorden, over ons land wordt reeds ge dacht als het toekomstige tooneel van den wereldstrüd die men in Europa verwacht. WU kunnen dat alleen voorkomen, door onze defensie zóó te vervolmaken dat de indringer met zekerheid te rekenen heeft op ernstigen tegenstand en groote verliezen en vooral op ernstige vertraging. BIL te'

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1936 | | pagina 9