Pi n ks terbloèniFo Ik lore 230 14: V V Niet K. DE HEER VOOR DE PINKSTER M. MEIJER ZN. I $*3 WASSERIJ JORRITSMA PINKSTER NADERT 31 BERGEN TEL CENTRUM-HOTEL DAMES! BEHANGSEL DANCIHC PAPIEREN GLANSVERF VAN NIEUWKUYK J. C. MULLER Fa-.GEBR. KAAL W. KLAASSE-BOS ALKM. PATROONSBAKKERIJ 1 BE VRIES VOOR VERWARMING „DE PELIKAAN” TURFMARKT 3-4 - TELEF. 2309 - ALKMAAR OIVfr> AT U da*r BETER en GOEDKOOPER Uw RIJWIEL VJ1V1LJ/A 1 alsmede ONDERDEELEN kunt koopen, TEGEN DE LAAGSTE PRIJZEN W* AB. NETEL -W 'I 5 IN HEEL HETLAND Mantels Complets Japonnen Blouses Hoeden MAISON MARIE VAN VLIET VOOR DE PINKSTEREN VOOR DE FEESTDAGEN BRUS8ELSCHE KERMIS 25 cent per pond FROU FROU 4 ene >5 cent VAN HOUTEN REEPEN 5 cent NOUGATBLOKKEN 5 cent KERSENBONBONS 2 ons 36 cent BOERENJONGENS 2 ons 25 cent G. L. KROONENBURG NIEUWE RIJWIELEN als Fongers, Union, Sparta, A.J.P., Senders, Stokvis, Magneet en goedkoopere soorten vanaf f 17.75. Buitenbanden 48, 75, 95 an 109 cant Rijwielen ook op gemakkelijke betaling Beleefd aanbevelend N. SNAAS, Molenstraat C29 Schagen Telefoon 143 WOENSDAG 27 MEI 1936 NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD NAAR BUITEN, PER I 5 weet- LAAT 197 ALKMAAR 10 stnks Hoogfeest van Pinksteren, naar een schilderij van Rubens het Botorstraat 15 - Alknaar ONTVINGEN WIJ NIEUWE ZENDING LANGESTRAAT 3-5 VOOR UW PLANNEN INZAKE NIEUW- OF VERBOUW de BEIBE PINKSTERDAGEN Vrij entree Vrij entree Onze zaal is opnieuw gerestaureerd Schitterende verlichting Zeer gezellig zitje Parkeerterrein Steenbrug Humber, Eijsink en Burgers E.N.R. Rijwielen Kinder-Sportartikelen Autopeds, Hollanders enz. LAGE PRIJZEN Zilverstraat 8 - Alkmaar Moderne, elegante modellen - Lage prijzen A JULI AN ASTRA AT 31 VOORKOMEN IS DETER DAN GENEZEN Fletsenpech bederft II den geheelen dag WAAROM? gaan zoovele menschen naar RIJWIELMAGAZIJN Koopt toch liever een MERKRIJ WIEL Koopt een BURGERS E.N.R. DE FIETS met den LANGSTEN LEVENSDUUR 0.32 en 0.16 per stak 0.25 per pakje 0.06 per stuk 0.05 per stuk ƒ0.25 0.18 per peed ƒ0.10 Geniet U niet meer zoo van een wandeling als vroeger? Kan het misschien aan Uw voeten liggen? Probeer eens WELF-SCHOENEN PAYGLOP 7 TELEF. 3007 Ruime 6- en 4-pertooni wagens BILL IJ K TARIEF N. V. N ASSAU-GARAGE TEL. 3-5-4-tf Permaaeat f 1.50 De Ujd heeft ene ge leerd. dat het boete werk triomfeert Dus voor alle voorkomende haarverzorglng aitslai- tend ij TELEF. 3312 TELEFOON 2197-3897 „HONDERDEN REFERENTIES" xaré - 1 GROOTE KEUZE Pinkster-aanbieding in: KOUSEN 49, «4, 79, 1.9*. in de nieuwste tinten ONDERJURKEN prima mataijde, 1.18, 1.50. L67. 2M Interlock Camisoles 39, 49, 59, 66. VOORMEER 3 1 I TELEF. 3568 II alkmaar[“1 -Fielder wasgoed in Gelderland iiep zu. De „Pinksterblom” naar een schilderij van Dusart gis een herdering ver kleed, onder een boog, die met bloemen, linten en gekleurd papier versierd was en door twee meisjes gedragen werd. Soms was er ook een ezel bij, die een paar versierde manden droeg, waarop de bloemboog rustte. Gemeste Braad- en Soepkippen Jonge Haantjes 40 cent per stuk (panklaar) Aanb«vel«nd, G. N. MEUROOS TELEF. 3492 LAAT 123 ZEEUWSCHE AARDAPPEIJIAL Laat 42 - Tel. 3337 tegenover Garage Koenen. WIJ HEBBEN AF TE GEVEN: Orig. Zeeuweche Blauwe Jacob Jong Groenten en Fruit tegen laagste noteering. op te kunnen wij den nadrnk leggen ep het feit, dat al onze artikelen dagelgkt oertek zijn. Deze zjjn niet te vergelijken met fabriektprodneten. CAKE TOERISTEN-CAKE t SONNY-BOYS PIC-NIC-CAKE KLEINE CAKE 9 BLANKE KANTKOEK KORSTJES5 stnks DIVERSE SOORTEN THEEBANKET 14 et. per ons FIJNE ALLERHANDE 19 d. per ons VRAAGT ONZE EIGEN GEBAKKEN ONTBIJTKOEK Onovertroffen in kwaliteit15 d. per stuk Reuzen-ontbijtkoek20 d. per stak i I b Arkadla, e waarmond licht hem lö door te antwoorden: En In Coevorden (Dr.), zingt de jeugd: Alt verklaring antwoordt Waarmond: meisjes rrf H O U T T I L v «vW te zamelen. En voorzoover bedelaressen meisje hadden, of konden krijgen om HOITTIL 17 TEL. SIM Bezwaarlijk ie een oud gebruik te ontwennen Dat honderden van jaaren ging in zwang JA 3 RITSEVOORT Ï2, TEL. 3763 De pinksterbloem word dus; bU deese Heden, Met zang en spel, eens in het jaar gevlert. Dit *s de oorzaak, dat dees maagd dus is versiert. Leuke Sandalen voor Jongens en meisjbel LU, MS. zonnebrand- Wljl alles zich hier rUkelUk vertoont. Men stap* nu voor een uur eens van den wagen. Maar wie word hier in zegepraal gedraagen. Met eenen schat van zilver overlaén. Door maagden, die in 't wit ztfn aangedaan? Dees dochter weet, hoe jong zij is van jaaren Haar stemmigheid gantsch kunstig te bewaaren. Dus wierd voorheen de veldheer met zjjn schild. Te Rome door het krijgsvolk opgetut, Wat wil toch zulk een ommegang bedleden? de verklaard een groei- met 5 2 TELEF. 4374 - ALKMAAR HEBBEN WU: KOUSEN IN ALLE ZOMERTINTEN, ONDER JURKEN IN INTERLOCK EN ZIJDE - BIJ PASSENDE DIRECTOIRES. - SPORTKOUSEN. SOKKEN EN SKISOKJE8. Beleefd aanbevelend, GROOTE SORTEERING VINDT U IN DE NIEUWE ZAAK VAN Hier is onze fiere Plnksterblom En ik wou hem zoo graag er eens wezen, Met zijn groene kransen om het hoofd En met zijn klinkende bellen. Recht is recht, krom is krom. Belief Je wat te geven Voor de fiere Plnksterblom, Want de fiere Plnksterblom moet voort. derde dat. Toen werd de Pinksterbruld self de Plnksterlummel of langslaper. Dat blijkt wel uit het versje, dat de kinderen met Pinksteren in Horn (L.) singen: FIJNE BANKETALLERHANDE 35 cent per half pond BOTERALLERHANDE 25 cent per half pond KATTETONGEN 25 cent per half pond EEN LEKKER KAASJE M cent Beleefd aanbevelend, Diploma Warenkennis. Hoe Uefljjk lagcht Dit heerlijk dorp ons toe, met zijn cleragie, Van Lindeloof, en Yp- en Elsplantagie, En hulsen. daar, so t schijnt, de welvaart woont, Hierop vraagt Weetlurt: \^toe*komt men nu due bulten 1 spoor te rennen? Pinksterbroed, oranje soet, Hoe slt Je zoo diep in de voeren? Had Je wat eerder opgestaan, We hadden Je niet kunnen deren. In Schermerhorn aangekomen, lust: Pinksterbloem, slechte roem. Gij hebt zoo lang geslapen; Had gU vroeger opgestaan. Dan waart ge mijn kameraadje! Vlerge, vlerge Pinksterbloem Daar komt zU aangegangen. Met een krans al om haar hoofd En twee gebloemde wangen. dirken, tooiden ze zich- self als Pinksterbloem, al waw.n ze dan ook vaak dt vijftig of zestig reeds ge passeerd. Over de HaagSche Pink sterbloem leest men. dat zij zich onderscheidde door een bijzonder zwie- rigen tooi. Zoo vertoonde zij zich in 1898 „in ai hare magnlfleentle”. ..Haer trony was zoo vo) mouches, dat zij veel ge leek naar een opgesne den suster met krenten." Onder „zuster” moeten wjj dan verstaan een ze ker gebak. Zij werd voorafgegaan door twee staatsiejuffera die een duif, symbool van den H. Geest, op een pre senteerblad droegen en gifted voor de Pinkster bloem Inzamelden. Van al onze provincies, behalve van Zeeland, le sen we, dat er de Pink sterbloem bekend was In de OostelUke provinciën noemde men haar: Pink sterbruld. ZU was altijd versierd. Na afloop van den onune tocht wordt het geld verdeeld. Meestal zetten de vroolijke zangeres sen het in lekkernij om. De Terschellingsche Plnksterblom is geen klein, doch reeds een opgeschoten meisje. Zoo waren de Texelsche Plnksterblommcn. die nog niet zoo heel lang geleden het ella id rondgingen, ook al flinke meisjes. In v. d. Ve ra „Kindervreugde en Volksvermaak” vinden we een afbeelding van zoo’n Texelsche Plnkster- blom. ZU heeft de kap met goud op het hoofd, kralen om den hals en armbanden om de polsen. Voorts is zU behangen met zilveren geboorte- iepels en beugeltasschen. De groote geboorte- lepels dienen om de rozijnen in de „brandewien- met-boone-kom” om te roeren. Voor Plnksterblom en geleidsters speelden doorgaans de meisjes, die bij de een of andere naaivrouw «nderricht ontvingen. Van het in gezamelde geld hielden zU op den Tweeden Pinksterdag een partijtje, bekend onder den raam van Plnksterkrlek. De feestviering begon dan met een rijtoer over het eiland, waarna de avond gewijd werd aan sang en danst van VAN NIEUWKUYK. Welf-Schoencn zUn gemak - schoenen met plastische btn- nenaool. En wanneer VAN NIEUWKUYK een Welf- schoen aanpast bij Uw voet, is hV als het ware een maatschoen, maarvoor den prijs van een gewonen schoen! VoordeeHge aanbieding In Heeren- INTKRLOCK ONDERGOEDEREN. G. J. Böttger ALKMAAR TELEFOON MM HUIQBROUWERSTRAAT 7 (van Mlent naar Laat) gaarne geven de dorpelingen een kleine eere van de lleftaUlge Pinksterbloem, die en in het wit gekleed is. In sommige plaatsen van Vlaanderen wordt ook nog jaar- yrondgang met de Pinksterbloem ge- nouaen. ai dan leeft het gebruik van het Plnkster- bloemloopen nog ergens in ons land voort, waar men dat misschien niet zou verwachten. Het is op het eiland Terachelllng. Jaap Kunst vertelt daarvan In zijn „Terschel- “"«er Volksleven", uitgegeven in het Jaar 1913. Hij zegt: het mooiste meisje uit de buurt wordt uitgedost met alles, wat maar aan fraai igheden. goud en silver bij de verschillende buurfarnllies te vinden is. Ze doet een krans om haar hals en daarna gaat deze z.g. Pink- sterblom het dorp rond. ZJj heeft een grooten omslagdoek om, waardoor de gouden en zil veren voorwerpen en de andere kostbare zaken aan het oog der kijkers zijn onttrokken. Toch mag ieder den mooien opschik wel zien, als hij wU.c?ffereo- De begeleidsters vragen: en zoo Ja, dan wordt, na betaling, de groote omslagdoek opgelicht. Mid- derwUl zingen ze het oude Pinksterlied, dat als volgt luidt: 1; Gemeene volk laat zelden iets door dwang. ztcn alB bruidjes neerzetten onder kronen, die van het eene huls naar het andere, over de straat gingen. Onder het zingen van een liedje werd er dan gebedeld om een cent. Te Friezenveen vertoonden zich op den twee- In Noord-Brabant deed men haar een wit gewaad over de bovenkleeren Dit gewaad had men beplakt met allerlei bonte papie ren. Verder w^ de Pink sterbloem opgesierd met bloemen en droeg zü een bloemenkrans als hoofd sieraad. De Nijmeegsche Pinksterbruld begaf zich, van andere meisjes vergezeld, bij het krieken van den dag, naar het Ubbergsche bosch. ZU was geheel in het wit, met kransen van gele bloemen omhangen. De andere meLsjea droegen verelerde korfjes aan den arm. Op haar weg naar het bosch zongen ze welluidende liederen. Toch was het Pinksterbruldloopen in Nijme gen eveneens verboden en wel bU raadsresolutie van 8 Maart 1860. Maar men deed een oogje toe en bUna niemand zal de boete van vUf goud gulden hebben moeten betalen, die ala straf op het Pinksterbruldloopen stond. In Arnhem bedroeg de boete één goudgulden, maar meestal kwam de straf, als zU toegepest werd, hierop neer, dat de rozenhoed, djen Plnksterbruïdjes droegen, verbeurd werd. In Deventer gingen op Pinksteren per 10 Ko. f 0.S0: 3S Ko. f ISO. Idem handgelezen Blauwe per 10 Ko. 0.60; 35 Ko. f 1.70. Orig. Zeeuwsche Bonte per 10 Ko. f 0.65; 35 Ko. 1.75 Wü kunnen garandeeren: deae soorten zijn niet te overtreffen; de Zeeuwsche Bonte is gewoonweg een pracht. NIEUWE MALTA (SPRING) per Ke. RU: per la K.G. j LM. Aanbevelend, Ook proeforders worden gratis bezorgd. w-TT anneer we in de folkloristische littern- Vy tuur zoeken naar de Pinksterbloem, dan zullen we zeker in elk boek ge noemd vinden, de Pinksterbloem van Scher merhorn. En dit danken we aan daas Bruin, die in zijn Noord-Hollandsche Arkadla de Pinksterbloem van Schermerhorn speciaal vermeldt. Aan dese „doorluchte persoonlijk heid” vrordt een bladzijde druks, benevens een „printverbeelding" gewijd. De Noord-Hollandsche Arkadla werd uitge geven. t Amsteldam bU Evert Visscher. Boek- verkooper in de Dirk van Hasseltsteeg, in het jaar 1732. Bruin laat In zijn Arkadla een gezelschap een reisje door Noord-Holland maken. Het ge zelschap is samengesteld uit de personen:: Waarmond. Goedaard, Weetlust en Zedenlust.- ZU bezoeken alle plaatsen, tot selfs de klein ste dorpen, waarvan men nu vrijwel nooit hoort. Van elke bezochte plaste is een afbeel ding aanwezig. terwUl de heer Gerrit Schoema- ker gezorgd heeft voor oudheidkundige en ge schiedkundige aanteekeningen. Bruin’s Noord-Hollandsche Arkadla. in rijm geschreven, werd door hem opgedragen aan zijn vrienden, de heeren Andries en Ger rit Schoemaker, „keurige konstbeminnaaren.” Op den zevenden dag dan verlaten de reis- genooten Alkmaar, otn over Schagen en Petten, Bergen te bereiken. den Pinksterdag kleine meisjes, die met groen behangen waren. Onder een groot schort wer den ze van huls tot huis geleid. Groningen en Friesland kenden ook hun Pinksterbloem, waarbU merkwaardig is, dat de Pinksterbloem in Franeker, Bolsward en Mak- kum door een kleinen jongen werd voorgesteld. Deze jongen liep in een zoogenaamden tempel, dat was een soort bUenkorf, samengesteld uit hoepels en stokken. De tempel was voorts ver sierd met groen, bloemen, uitgeblazen eieren en reepen vensterglas. Vier groote jongens bege leidden deze Pinksterbloem, die bjj de hulsen een napje uitstak om een gift in ontvangst te nemen. Pinksterblom klkje? Uit het bovenstaande hebben we kunnen le zen, dat in de 17de en 18de eeuw de Pinkster bloem over het algemeen geen sieraad voor stad en platteland was. En toch, hoe geheel anders was dat geweest. Vóór dien tUd was zU geen bedelares. Integendeel, oorspronkelUk was zU de koningin van het Meifeest. ZU werd gekozen uit de mooiste meisjes van het dorp. Vol vreug de zag zU slch gekroond met een bloemkrans en verder versierd met allerlei bloemen en linten. Haar huls werd ook versierd en wel met kam perfoelie en rosen. Waar sU ging strooide men madeliefjes voor haar voeten en verder deed ieder zUn best, haar hulde te bewUzen. Vooral de jongemannen maakten het zich in dit op zicht niet gemakkeUjk. Geen wonder dus, dat het een heele eer voor een meisje en ook voor haar ouders was, als zU tot Pinksterbloem werd verkozen. Hoe moeten wU uit een folkloristisch oogpunt, de Pinksterbloem nu beschouwen? Prof. SchrUnen zegt in zUn „Nederlandsche Volkskunde”: „In de Pinksterbloem moeten wU zien verpersoonluklng van den genius der kracht. Daarom dan ook is zU versierd groen en bloemen.” Eenvoudiger zouden wU kunnen zeggen, dat In de Pinksterbloem de terugkeerende zomer wordt gehuldigd, die weer het leven en de groei kracht aan de natuur schenkt. De winterdemon moet dan op de vlucht ge jaagd worden en deze handeling wordt symbo lisch voorgesteld door iemand tot luilak uit te roepen en desen persoon te bespotten of te slaan. Dw luilak was dus oorspronkelijk de antagonist van de Pinksterbruld. Later veran- De Pinksterbruld is dus de langnaapster ge worden en aldus Hjn de begrippen: luilak en Pinksterbloem samengesmolten. De jongens in de Zaanstreek worden op Pink- sterzaterdag niet graag voor luilak gescholden en zoo zUn de meisjes te Gees niet gaarne Pink- sterbloem, want dan worden ze het heele jaar zoo n beetje voor de sukkelaarster gehouden. Is het met het Pinksterbloemloopen tegen woordig nu heelemaal gedaan? Neen, dat niet. T— Twente bestaat dit oude gebruik nog. Daar kt op Ptnkstermiddag de Pinksterbruld nog ommegang door de buurt, in geselschap een paar andere meisjes. Voorop gaat de iruld. met de versierde mand, waarin do n geborgen worden, aan den arm. Op haar t de peelpronkster. zonder functie, maar tig uitgedost (peelen is versieren). En als e komt de Pinksterbruld, die het tinnen inkroesje draagt. Zoo gaan se op weg naar ude boerenhoeven, waar men ze nog steeds ne ziet komen, omdat in de Pinksterbruld ’•f ware de zomer verschUnt. n is er de provincie Limburg, waar het sterbruidje nog in eere gehouden wordt. Jnby en Meersen zetelt ze, mooi versierd, en koninginnetje in een huisje van groen, ichoenen der voorbijgangers worden door edienstlge knechtjes der Pinksterbruld af- Wd, waarvoor men gaarne een cent offert. tterswUk. Schinnen. Doenrade, Afferden og eenige plaatsen in Limburg kennen de sterbruld. die eerst uit de meisjes wordt sen en dan onder gezang'in optocht door dorp wordt geleid. Noord-Brabant is de Pinksterbloem ook niet uitgestorven. Op haar tocht door het e Cuyk aan de Maas zingen de kinderen: t Gerrit Schoemaker geeft in een voetnoot eerst Mn beschrijving van de ligging van Schermerhorn, dat hij een vermakeUjk en wel bewoond dorp noemt. En verder deelt hU ons het een en ander mede, omtrent de „Pinxter- Blom tot Schermerhorn.” y HU zegt, dat het rondgaan met een versierd meisje, dat dan de Pinksterbloem is. in Scher merhorn al zeer lang de gewoonte is. Hoewel te verschillende plaatsen verboden, omdat de vertooning een bedelpartij was geworden, is dit gebruik in Schermerhorn te swang geble ven. Schoemaker sag, hoe een .Jonge vrijster”, staande op een burrie, door vier meisjes werd rondgedragen. De meisjes droegen over haar rok een lang schort en over haar jak, waarvan de wUde mouwen waren opgeslagen, een mooien, witten halsdoek. Haar hoofd hadden ze omkranst. De Pinksterbloem, als hoofdfiguur, moest er toch echter mooier uitzien, want hoe fijner deze er uitzag. hoe meer geld er onder de dor pelingen werd ingezameld. ZU was omhangen met twintig zilveren tui gen, tien zilveren bellen, drie beugeltasschen en vUf-en-twtetig kettingen, zoowel bestaande uit barnsteen als uit bloedkoraal. In haar rech terhand hield slj een zilveren kommetje en in haar linkerhand een zilveren bel. waarmee rU klingelde, om de aandacht te trekken en de menschen tot vrUgevlgheld aan te sporen. Af en toe hieven de vrijsters een pinkster lied aan. De oude gravure te de Noord-Hollandsche Arkadla toont ons de Pinksterbloem, als zij. met haar gezellinnen, zich bevindt ter hoogte van de dorpsherberg, waar over het uithang bord de groene krans is gehangen. ZU heeft volledig de aandacht der menschen. die te groepjes langs den kant staan, om voor haar den weg vrU te laten. *n Paar kinderen gaan pretmakend vooraf, terwijl er ook eenige kinderen volgen. Al vertelt Schoemaker het er niet bU. wU kunnen toch gerust wel zeggen, dat de pronk sieraden van de Pinksterbloem niet uitsluitend het bezit waren van het gezin, waartoe zij be hoorde. De draagsters hadden ook haar deel van het zilver geleverd en dan was er bU fami lieleden, buten en kennissen geleend. Het schUnt, dat in Schermerhorn, na afloop van het Pinksterbloemloopen, alles weer netjes aan de eigenaars werd teruggegeven, anders zou dit gebruik niet zoo lang stand gehouden hebben. In andere plaatsen echter haperde er met het teruggeven van het zilverwerk wel eens wat, met het gevolg, dat de politie soms tus- achenbelde moest komen. Dan werd het opge baalde geld meestal verbrast; de kinderen lie pen iaat bU den weg; ergernisgevende liedjes werden er soms gezongen en zoo kwam bet, dat de overheid vaak het Pinksterbloemloopen moest verbieden. Gerrit Schoemaker deelt in de verklarende voetnoot mede, dat „de te veel aangematigde vrijheden” de oorzaak waren, dat in Amster dam te het jaar 1812, te Enkhulzen In het jaar 1646 en te Kennemerland in bet jaar 1685 het loopen met de Pinksterbloem verboden werd. In Utrecht deed de vroedschap bet te 1616. Wie in Amsterdam toch als Pinksterbloem rondging, werd beboet met een gulden. DaarbU kregen de geleidsters van de Pinksterbloem, ook elk een gulden boete. In Utrecht werd de boete op drie gulden gesteld, terwijl de klel- noodién, waarmee de kinderen behangen wa ren. ten behoeve van de armen werden ver kocht In Amsterdam namen de schoutsdiena- ren van de Pinksterbloem ook al het goud- en zilverwerk af. Zóó werd men huiverig om de Pinksterbloem nog langer met edel metaal op te sieren. M endeed het nu voortaan met strik ken. linten en een kroon van gekleurd papier. Maar juist dit had tot gevojg. dat bet Pink sterbloemloopen hoe langer hoe meer ontaard de en het alleen maar op bedelen aankwam. De maatregelen der overheid betreffende de Pinksterbloem werden soms verscherpt, maar steeds bleef men er op uit, deze te ontduiken. Maronler verhaalt hoe in het begin der ne gentiende eeuw te Amsterdam, met Pinksteren, nog arme vrouwen rondgingen met een getooid meisje, dat in een wagentje door de straten gevoerd werd. Het doel was natuurlUk, giften in

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1936 | | pagina 11