Waal
Rijnbrug geopend
en
Lang gekoesterde wensch in
vervulling
Feest te Nijmegen
De ontvangst te
Arnhem
Het geheime
Consistorie
Groote feestvreugde aan Waal en Rijn
Te voet over de Rijnbrug
Ministerieele toespraak
H.K.H. Prinses Juliana brengen
de openstelling een bezoek
aan Arnhem en Nijmegen
r— BRUGGENBOUW
s
De nieuwe Kardinalen
H.M. de Koningin en
ter gelegenheid van
jiamaqa
J
DINSDAG 16 JUNI 1936
H. Prinses
Minister van Lidth de Jeude
Slotplechtigheid
R.K. Universiteit
RUTQAU
De H. Vader sprak niet over den
toestand der wereld
De Koningin knipt het lint door
als symbolische handeling voor
de opening der Waalbrug
OPROEP TOT STABILISATIE
Op het Velperplein is H. M. en
H. K: H. dóór 4000 kinderen
een zanghulde gebracht
Zanghulde Velperplein
Burgemeester Steinweg
iem en Nij-
Arnhem en Nijmegen zijn heden in feesttooi.
Vandaag hebben H. M. de Koningin en H,
Juliana een officieel bezoek gebracht aan
megen in verband met het gereedkomen en in gebruik nemen
van de vaste oeververbindingen over den Rijn en de Waal.
Een lang gekoesterde wensch is in beide steden met de tot
standkoming van beide vaste bruggen in vervulling gegaan.
De misère met schipbrug en pontveer is voorbij. Het verkeer
.▼an Noord naar Zuid kan onafgebroken doorgang vinden.
Het Koninklijk bezoek is in beide steden gepaard gegaan met
spontane huldebetuigingen aan de vorstelijke bezoeksters, die
overal met groot enthousiasme werden begroet.
De Commissaris spreekt
Een fraaie K.L.M.ducht-foto van de nieuwe brug, welke heden te Nijmegen door H. M. de Koningin
feestelijk in gebruik is gesteld
Te voet over de Rijnbrug
javia lüAnDOLnG
SIHGAPODE
lil
vertraging
Majesteit, Koninklijke Hoogheid,
Het zU mU vergund, aan Uwe Majesteit en
Aan de R. K. Unlverelteit slaagde voor het
doctoraal examen In de rechten de beer A. J. A.
Laake uit 'a-Hertogenboech.
een
VOOIi
uur
de Koningin, te geleid door den ad*
■tater Waterstaat, begaf zich daarop
weer op de brag. Ben dochtertje van den
hoofdingenfenr-dirocteiir van den Rijkswa
terstaat, ir. Hermeen, bood de Vorstin de
zilveren schaar aan om het koord, datden
overgang over heg nieuwe bouwwerk at*
stoot, door te knippen.
eveneens aan H. K. H. de Prinses, namens het
gemeentebestuur van Nijmegen aan te bieden,
als herinnering aan dezen historischen dag. den
zilveren legpenning, dien de Commissie-Waal-
brug 1936, met welwillende medewerking van
's rijksmuntmeester heeft laten slaan, ten einde
daarmede vast te leggen, de groote beteekenls,
ook voor Nijmegen, van de ononderbroken ver
binding van het noorden met het zuiden des
lands.”
Met groote waardeering herdenk ik voorts
den steun van minister Bongaerts voor de me
dewerking bij het samenstellen der bruggen-
commissie, alsmede het groote aandeel van mi
nister Reymer bij dezen bouw, waar met name
de moeilijke keuze van de plaatsen, zoowel hier
als te Arnhem, aan zjjn beslissing was gelaten.
Majesteit, de tijden zijn ernstig en de ge
zichtseinder Is door nevels verduisterd, voor
spellingen over de toekomst van deze brug mo
ge ik achterwege laten, maar ik bid God, dat
Hij ons volk bij voortduring Zijn genade be
wijze door het vergunnen, in vrede en vrijheid
de vruchten te plukken van deze nieuwe ver
binding tusschen twee aan Uwe Majesteit en
Haar huis innig verknochte steden.
Waarop 't land der bruggenbouwer»
Weer met recht een» trotsch kan zjjn.
Forsche pijler» zijn verrezen
S In den snellen, breeden stroom,
De techniek bracht de vervulling
Van een eeuwenouden droom.
H Banden zijn nu weer gevlochten
Van cement en van beton,
Waardoor ’t kleine vaderlandje
Benen groeten weg weer won.
Met de stad van Keizer Karei
Viert ons heele land nu feest,
Want de pont, het oud obstakel,
Gaf nu eindelijk den geest.
|j Zuid en Noord zijn nu verbonden
5 Door techniek en energie,
NEW YORK. 15 Juni. (A. N. PJ Te New-
York is een brief gepubliceerd van den presi
dent van de Chase National Bank, Winthrop
W. Aldrich, waarin deze den nadruk legt op de
noodzakelijkheid de toonaangevende muntstel
sels zoo vlug mogelijk op goudbasis te stabili-
seeren.
Nadat de burgemeester aan H. M. de
Koningin en H. K. H. Prinses Juliana
de door J. E. Wienecke ontworpen pla
quette had overhandigd, werden de hoe
ren C. A. P. Ivens, H. H. de Haan, kapt,
luit, ter zee b. d. W. Bunge en ir. W.
Cool, leden van de „Burgerijcommissie
voor Waaioverbrugging 19*5”, welke
commissie in de voorgeschiedenis der
brug zulk een belangrijke rol heeft ge
speeld, aan H. M. de Koningin voorge
steld. De heer Ivens werd tevens in de
gelegenheid gesteld een album aan te
bieden met een groot aantal foto’s, be
trekking hebbende op den bouw van
de Waalbrug.
Tevens werden aan H. M. voorgesteld
de voorzitter van het „Waal-brug-eo-
mité-1936” mr. K. J. H. M. Weve, en de
ondervoorzitter van dit comité de heer
F. L. M. van Wayenburg, secretaris van
„Vreemdelingenverkeer”. Mr. Weve bood
het fraai gebonden gedenkboek aan,
dat bij gelegenheid der Waalbrugfeesten
is samengesteld.
Ituwe en de omliggende landstreek, de vervul
ling van een lang gekoesterden wensch van de
schoon» stad Nijmegen. Ik heb mij veroorloofd
een blik te werpen in het grijs verleden, bet is
niemand gegeven in de toekomst te zien. Ik
mag slechts hopen, dat het nageslacht dank
baar zal terugzien op dezen blijden dag van
inwijding, waarbij ik Uwer Majesteit zeer eer
biedig moge verzoeken wel te willen overgaan
tot lyt verwijderen van de laatste belemmering,
Waardoor de brug voor het openbare verkeer
zM worden opengesteld.
De ministef van Waterstaat, jhr. Ir. v. Lidth
de Jeude, sprak de openingsrede uit.
1
Voordat de stoet de Groote Markt bereikte,
inspecteerde de Koningin de troepen van het
Arnhemsche garnizoen, welke aan de Noord
zijde van de Walburgstraat stonden opgesteld,
achtereenvolgens het achtste en het 19e regi
ment Infanterie en het korps rijdende artillerie.
Aan het hoofd van de troepen stond een uit
dienstplichtigen van het achtste en het 19de
regiment infanterie samengesteld muziekcorps,
terwijl het korps rijdende artillerie, dat in
groot tenue was gekleed, vergezeld was van de
staftrompetters.
Op de Groote Markt werd den vorstelijken
bezoeksters een bloemenhulde bereid.
Door de binnenstad, waar de drukte geweldig
groot was, bereikte de stoet tenslotte het Vel
perplein. Hier stonden ongeveer 4000 Arnhem
sche schoolkinderen opgesteld, gereed voor het
brengen van een zanghulde onder leiding van
den heer Douwe Draalsma. Nadat de vorste
lijke personen op de voor haar bestemde zetels
hadden plaatsgenomen, zetten de muziekkorpsen
het Wilhelmus in, dat door een leder werd
meegezongen. Benige meisjes boden bloemen
aan, benevens een exemplaar van het speciaal
voor deze gelegenheid gecomponeerde bruggen-
lled, dat even later door de Jeugdige zangertjes
werd ingezet. Het lied werd gecomponeerd door
A. Meyer, op woorden van A. Lamvelt..
jE Thans is er een pracht verbinding
Over Waal en over Rijn,
Men seint ons uit Rome. d.d. 15 Juni:
Hedenmorgen tien aar werd in de Con-
sistoriesaal bet Geheime Consistorie ge
houden. Aanwezig waren alle Curie-kardl-
nalen, andere Itaüaanscbe kardinalen, de
FnuMche-kardinaal Binet en de desert*
kaansche kardinaal Dougherty. In zijn kor
te toespraak verklaarde de H. Vader, dat
dit Consistorie vooral bestemd Is voor de
plechtige verleenlng van den kardinaals
hoed aan de nieuwe kardinalen.
Wellicht verwachtte men, aldus de Paus,
van Hem een verklaring over den huldigen toe
stand der wereld, maar de Paus oordeelde te
kunnen volstaan met hetgeen HU reeds on
langs, vooral bU de opening van de Persten
toonstelling heeft gezegd. Echter wilde de Paus
deze gelegenheid aangrijpen om Zjjn dank uit
te spreken voor de vele gelukwenschen, die Hem
op ZUn verjaardag hebben bereikt.
BUzonder welkom was daaronder bet getui
genis van kinderlijke verknochtheid, dat de ver
tegenwoordigers der Katholieke Actie Hem heb
ben gebracht.
De bloei en de werkzaamheid dezer vereenl-
gingen getuigen van den Uver der zieleberders.
De Paus noemde met name bet congres der
Katholieke jeugd te Parijs en dat der J.O.C. te
Brussel.
In dezen bloei zag de Paus een terken van
den GoddelUken Bijstand, die, zoo de vijanden
der kerk toenemen, ook den steun en de trouw
doet groeien.
De Paus vroege verder te bidden, opdat de
Heer Hem de genade geve den levenstijd, die
Hem nog rest, in vruchtbaren en onvermoel-
baren aroeid te besteden.
De H. Vader sprak tenslotte een woord van
dank aan alle autoriteiten, die de Perstentoon
stelling hebben begunstigd. Daarna volgde de
aankondiging der belde nieuwe kardinalen Mgr.
Tisseraud en Mgr. Giovanni-Mereati en de ver
melding der bisschopsbenoemingen.
Kort na elf uur eindigde het Consistorie.
In het Consistorie heeft kardinaal Mar
chetti Oelvagiani den bisschopszetel vaq Fras
cati en kardinaal Dole! dien van Palestina ge
kozen.
Na baar bezoek aan de Arnhemsche brug
waren Koningin en Prinses per auto vertrokken
in de richting Nümegen. Op het grondgebied
der gemeente Eist, dat kort achter de Arnhem
sche brug een aanvang neemt, werd de ko
ninklijke auto voorafgegaan door den auto van
den burgemeester dezer gemeente, den heer W.
Th. de Leeuw, terwUl in een anderen auto de
procureur-gener aal aan het Arnhemsche Hof
mr. De Visser en de districtscommandant der
rijksveldwacht, Den Hartog, mede den stoet
begeleidden. Eveneens begaven zich per auto in
de richting Nijmegen de minister van Water
staat, de commissaris der Koningin met diens
echtgenoote en de burgemeester van Arnhem.
Aangekomen aan den voet van den Noorde
lijken oprit der Waalbrug werd even halt ge
houden in het dorp Lent, waar schoolk nderen
en jeugdvereenigingen den beiden Vorstinnen
een zanghulde brachten.
Het was ongeveer kwart over twaalf, toen de
KonlnklUke auto op de brug arriveerde. Hier
werd H.M. opgewacht door den minister van
Waterstaat, met een gedeelte van zijn staf,
waaronder zich o.m. bevond de hoofdlngenieur-
directeur ir. W. J. H. Harmsen, directeur van
de afdeeling wegenverbetering van bet depar
tement van Waterstaat, die mede HM van
voorlichting diende. HM. inspecteerde de brug
en bewonderde het uitzicht, dat geboden wordt
vanaf de middelste overspanning, welke een
lengte van 244 meter overspant en waarschijn-
hjk de grootste brugboog van Europa is.
Halverwegen de burg, waar het grondgebied
der gemeente Nijmegen aanvangt, werd H. M.
begroet door den burgemeester van Nijmegen,
den heer J. A. H. Steinweg. Hier werden bloe
men aangeboden aan de Koningin door een
dochter van burgemeester Steinweg, terwUl een
dochter van den voorzitter van de „Commissie
Waalbrug 1936", mr. K. Weve, aan de prinses
een ruiker overhandigde. Een oogenbllk later
weerklonken de plechtige tonen van het Wil
helmus.
Na bezichtiging van de brug namen de Vor
stinnen plaats op het podium, dat aan de NU-
meegsché zUde van de brug was opgericht.
Een groot aantal genoodlgde autoriteiten was
aanwezig.
Tenslotte hield de burgemeester van Nijme
gen, de heer J, A. H. Steinweg, een korte toe
spraak:
Het is begrijpelijk, dat een werk van zooveel
beteekenls voor geheel Nederland wel van bU-
zonder gewicht moet worden geacht voor de
gemeente Nijmegen, zoo nauw bU deze oever
verbinding betrokken.
De vreugde der Njjmegenaars en hun vol
doening bereikten een hoogtepunt, toen zU ver
namen, dat Uwe Majesteit voornemens waart,
vergezeld van Hare KonlnklUke Hoogheid de
Prinses, de brug persoonlUk voor het verkeer
open te stellen. Groot zUn de verwachtingen,
die het gemeentebestuur en de bevolking van
NUmegen hebben van eene gebeurtenis, eenig
in de geschiedenis hunner aloude veste. Moge
onder een gezegend bestuur van Uwe Majesteit,
dit mooie werk van het menschelUk vernuft,
strekken tot heil van heel ons land.
De dag van heden was voor Njj-
megeif het hoogtepunt van de zomer
feesten.
Te zeven uur des morgens was de
stad uit den slaap gewekt door het
garnizoens-muziekcorps, dat
rondgang maakte door de
naamste straten. Vanaf elf
beierde van den St. Stevenstoren
het carillon zijn feestelijke klanken
over de zeven heuvelen. Even na
twaalf uur was het, toen alle klok
ken der vele Nqmeegsche torens met
dit luiden instemden, ten teeken, dat
het koninklijk gezelschap uit de
richting Arnhem de stad naderde.
H. M. de Koningin keerde daarna terug naar
de genoodigden, waar eerst de Commissaris
van de Koningin in de provincie Gelderland,
Mr. S. baron van Heemstra, een rede hield,
dankend Koningin en Prinses namens het pro
vinciaal bestuur voor haar belangstelling.
Binnen een cirkel met een straal van onge
veer 7 KM. zUn thans een vUftal groote brug
gen opger:cht, waarvan er vier dienst moeten
doen voor de verbinding van Arnhem en NU
megen. Daarvan zUn er twee bestemd voor het
spoorwegverkeer, de twee Jongste bruggen voor
het algemeen verkeer. Aan de plechtige inge
bruikneming is een droevige bUzonderheld ver
bonden. Den 13den Juni 1879 overleed de Prins
van Oranje. De plechtige opening van den
spoorwegdienst ArnhemNUmegen, welke op
dien dag zoude plaatsvinden, werd in verband
met dit droevige feit door den raad van NU
megen afgelast.
Op 15 Juni 1879 werd daarop, zonder eenige
feestelUkheid, de spoorwegdienst geopend en
daarmede de spoorwegbrug, die voor het eerst
de beide Waaloevers bU NUmegen verbond, in
gebruik genomen. Het was dus gisteren, dat de
57ste verjaardag van de eerste brug bU NUme
gen herdacht mocht worden.
Het blijkt dus niet, dat de burgerij in die
dagen zich een voorstelling maakte van de
verstrekkende beteekenls ten aanzien van het
nationaal en internationaal verkeer, hetwelk
die spoorwegverbinding voor NUmegen sou be-
teekenen. De publieke opinie in Arnhem, geluk
die uit de plaatselUke kranten valt af te leiden,
reageerde op geheel verschillende, echter even
min van breed Inzicht getuigende, wUze. Men
erkende weliswaar, dat de nieuwe spoorwegver
binding in het voordeel zou zUn èn van NUme
gen én van Arnhem, gelUk voor de geheele pro
vincie Gelderland, maar in de provinciale
hoofdstad blUkt men met groote zorg vervuld
te zUn geweest over de toekomstige ontwikke
ling van Arnhem nu dit zUn, sedert lang be
staande, ten aanzien van NUmegen bevoor
rechte positie door het bezit van een spoorweg
verbinding moest prijs geven.
Arnhem was een eindpunt van het spoorweg
net. Arnhem was een halt voor menschen en
goederen. De Arnhemsche logementen, expedi
teurs, bestelhuizen, vrachtwagens en wat dies
meer zU, hieven allen hun cUns van het hape
rende verkeer, zelfs de schipbrug deed er haar
voordeel mede. Dat zoo schreef de „Arn
hemsche Courant” gaat alles ons voorbU en
men zag aan den horizont nog grootere gevaren
dreigen, met name de, zooals men die noemde,
rampspoealUn van NUmegen naar ’s Herto
gen bosch.
Het valt niet moeilUk, na 57 jaren bet gebrek
aan doorzicht in die dagen te laken. Voorzich
tiger is het echter, uit de geschiedenis leering
te trekken en minder voorbarig te zUn met toe
komstvoorspellingen, omdat achteraf kan blU-
ken, dat men zich omtrent den omvang der
gevolgen van den bruggenbouw, hetzU een al te
benepen, hetzü een overdreven voorstelling
heeft gemaakt. Toch mogen wU op goeden
grond de hoop uitspreken, dat het belang dezer
nieuwe verbinding zich, evenals dat der eerste,
ver ultstrekke buiten de invloedssfeer dezer
belde zustersteden en wU zien dan ook in de
nieuwe verbinding op haar beurt weer een on
derdeel van de verbinding NoordZuid, over
RUn, Waal en Maas, een belang voor ons land,
zoowel voor het verkeer binnen de landsgrenzen
als voor het- verkeer met het buitenland. Het
provinciaal bestuur maakt van deze gelegenheid
dankbaar gebruik, om uiting te geven aan zUn
gevoelens van groote erkentelUkheid jegens den
minister van Waterstaat voor het tot stand
brengen van dit prachtig bouwwerk.
thans door een doorgaanden verkeersweg ver
bonden, strekt zich uit een landstreek, die rijk
is aan historische herinneringen. De kronieken
verhalen van de woelige tUcten, die het aloude
graafschap Gelre in de dertiende en veertiende
eeuw heeft beleefd en waarbU deze landstreek
tusschen Grave en Arnhem zoo nauw betrok
ken was.
Eeuwen zUn sindsdien" heengevlogen en naast
de monuménten uit het verleden zUn heden
das gsche bouwwerken verrezen.
De verbindingsweg Arnhem-NUmegen wordt
het eerst vermeld 19 September 1310, toen de
Roomsch Koning Hendrik van Luxemburg aan
Graaf Reinald van Gelre verlof gaf, op eigen
kosten een verhoogden weg door de Betuwe, met
daar naast een grift of vaart, aan te leggen.
Deze weg was voor NUmegen een lUdensweg,
totdat hU in 1742 door de Geldersche Reken
kamer met alle lusten en lasten werd overge
nomen. In 1591 kwam het veer in handen van
de gemeente NUmegen. In 1657 kwam de NU-
meegsche burgerhopman Hendrik de Heuck met
het voorstel de pont door de kracht van den
stroom zelf door het water te .gieren”.
De gierpont heeft gedurende ettelUke jaren
goede diensten bewezen, eerst in 1923 kwam de
schroefmotorpont in dienst, die thans op haar
beurt heeft uitgediend.
Nadat in 1869 en 1874 het vraagstuk der oever
verbinding andermaal een punt van overweging
had uitgemaakt, werj in 1905 de „Burgerij
commissie voor Wsaloverbrugging” gevormd,
onder voorzitterschap van den voorzlter van
de Kamer van Koophandel, den heer Diebels.
Het initiatief van deze burgerU-commissie is
van besllssenden invloed geweest op de uitvoe
ring van het brugplan, al moge dan door ver
schillende omstandigheden groote vertraging
zUn ontstaan.
Spr. ging uitvoerig de wordingsgeschiedenis
na: hoe in 1911 een raadscommissie werd in
gesteld voor de plaatskeuze, hoe op de begroe
ting 1913 een büdrage voor den brugbouw werd
uitgetrokken. Raadsbesluiten werden genomen
en ingetrokken tot in 1925 Gedeputeerde Sta
ten de o-Anmissie-Citters Instelden om de keuze
der plaats te bepalen. Deze koos in 1927 de
zelfde plaats als de commissie in 1912, waar
mede raad en minister zich vereenigden. In
1931 dreigden moeiUjkheden over samenwer
king tusschen rijk en gemeenten ten aanzien
der kosten Doch de raad besloot eindelqk zon
der meer tot financieele medewerking en 23
Oct. is de eerste proefpaal geheid.
De minister beschreef nu de brug met hare
reeds onzen lezers bekende afmetingen en be
sloot dan:
De taak is nu volbracht. Ik behoef nauwe-
lUks te wUzcn op de groote landelUke, geweste-
UJke en plaatselUke beteekenls van dit bouw
werk. Een doorgaande verkeersweg van Noord
naar Zuid, een verbinding van de twee belang
rijkste steden van Gelderland, thans zonder
Tusschen den Maasoever en den RUnoever, ongerief en oponthoud toegankelUk voor de Be-
Te 10 uur van *t Loo vertrokken,
arriveerden H. M. de Koningin en
H. K. H. Prinses Juliana te om
streeks half elf uur per auto te
Arnhem, ,met gevolg. Gereden werd
via Hoenderloo.
Op den Deelenscheweg, aan de
grens der gemeente Arnhem, werden
de hooge bezoeksters opgewacht
door den burgemeester van Arnhem,
den heer H. P. J. Bloemers en door
den commissaris der Koningin in de
provincie Gelderland, mr. S. baron
Van Heemstra.
Voorafgegaan door een drietal
auto's, waarin respectievelijk* de
commissaris van politie van Arnhem,
de heer A. W. v. d. Burgt, de
burgemeester en de commissaris
der Koningin hadden plaats geno
men, ging het vervolgens naar de
kom der gemeente.
Onder geestdriftige toejuichingen der toe
schouwers nam het gezelschap na afloop der
zanghulde wederom in de auto's plaats, om
via den Velperbinnenringel naar den oprit van
de Nieuwe RUnbrug te ruden. Deze was sedert
des morgens 10 uur voor alle verkeer gesloten.
BU bet begin van de brug stapten de vorste-
Ujke bezoeksters wederom uit, om zich te voet
over de brug te begeven. Op de brug had zich
opgesteld de Minister van Waterstaat, Jhr. ir.
O. C. A. van Lidth de Jeude, die de Koningin en
de Prinses verwelkomde en haar vervolgens naar
de overzijde leidde, waar men zich in de auto's
begaf, om over den nieuwen straatweg naar
NUmegen te rijden.
Na afloop van het KoninklUk besoek heerschte
in de stad een drukte, zooals men nog maar
zelden in Arnhem heeft gekend.
Moog’ de brug nu ook versterken
s Wederzjjdsche sympathie;
Moge niets ons land verdeelen,
Moge er geen scheiding zijn,
Nu de bruggen zijn geslagen
2 Over Waal en over Rijn;
E Laten wij nu allen hopen
S Dat Europa’s grootste boog
Mèt de oevers, ook den geest van
Zuid en Noord verbinden moog’l
HERMAN KRAMER
^IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII■IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIII
De stoet maakte allereerst een rijtoer door
verschillende wUken van de stad waar de druk
te buitengewoon groot was. Er was uitstekend
gevolg gegeven aan den oproep tot de burgerU
gericht, om de vlaggen uit te steken.
Op verschillende punten werden den hoogen
gasten bloemen aangeboden, oju aan den Cat-
tepoelscheweg, waar ongeveer 2000 school
kinderen uit de naburige gemeente Rheden
stonden opgesteld.
