Ckè
oer in Amsterdam
Voor vijftig jaar woedde het
Palingo
Sidrac’s wijsheid
RIPOLIN
I
w
VOLKSVERMAAK LEIDDE
TOT BLOEDIG VERZET
CREDIET VOOR WERK
VERRUIMING
EEN NIEUW R.K. MARINE-
TEHUIS!
i
- >'^1
ZATERDAG 25 JULI 1936
IDEEËN
M.
Een roep om hulp uit Don Heldor
1
I
CONCESSIE TOLHEFFING
s
28 dooden in enkele
uren tijde
OPENING VAN RIJKSWEG
Hl -1
De reorganisatie van het
Werkfonds
Bouw van goedkoop* arbeiders-
woningen in werk
verschaffing?
HET DREIGEND CONFLICT
TE ENSCHEDE
Coöperatie en Midden
stand
Nachtelijk straatgevecht tusschen
menigte en militairen in het
hart van de Jordaan
Arbeider» accepteeren voorstel
van Ryksbemiddelaar
DE SPAANSCHE GEZANT
VERTROKKEN
1
.-4
HÈ
Kiest
voor Uw schilderwerk
de beste lakverf.
SB
A
Rapport van Var. Landbouw
on Maatschappij
Soldaten rukken op
I m
Hot eerste treffen
Wetsontwerp ingetrokken
vlootaalmoezenler te
i
S-
k' V
aan
staat.
i
de
AD INTERIM.
en
De leus dier dagen wordt
zetten.
en
zich
Sta
h
ls.
hetgeen
de
commissie
r
iaal
iaMl
OU
er
voegen
Lindengracht
Aan
het
Dit voorstel is door de vergadering, na lang
durige bespreking, aanvaard onder voorwaarde,
dat het eveneens door de directie zal worden ge
accepteerd.
Het antwoord der directie is nog niet bekend.
Ndkr wy vernemen, zal de nieuwe Rijksweg
doot het Westland, vanal Honselersdyk tot den
Maasdijk, zeer waarschijnlijk 15 September aa.
worden geopend, terwijl dan tevens de Maas
dijk in de gemeente Naaldwijk wordt afgeslo
ten voor het verkeer, zulks in verband met de
reconstructie
Isto-
it M
Re
der
em-
rvsn
twee
aak
wdt
tra
an
ten
en,
fe
rae
>ns
doen wat zij willen. Want het goede
hun onmogelijk gemaakt, en ook vei
De afgetreden Spaansche Gezant by ons Hof
heeft gisteren de Residentie verlaten zich met
zfjn gezin per trein naar 'Parijs begeven.
Met belangstelling hadden verscheidene leden
kennis genomen van het betoog, door den mi
nister van Sociale Zaken in de vergadering
der Tweede Kamer gehouden ten aanzien van
de gestes van tal van lagere publiekrechteljjke
lichamen, waar het geldt het verleenen van
straat
it een
het
even,
«ge
reikt
ndje
ar
ie
kt
r.
r-
n.
te
iet
Ir.
et
ten,
lën.
dit
ft>-
:he
I
geeren
nen,
zen
Het palingtrekken in vollen gang op de
Lindengracht bij de Zaterdagsche brug
Inmiddels heeft men het touw weer hersteld
i gaat'het palingtrekken rustig door O'oote
drommen menschen, afkomstig van een socia
listische vergadering in het Volkspark,
dit geliefd volks.
d\De groenboeren
de Jor-
het een
t-dempte.
„Naar waarheid zeg ik u, dat alle goede zielen
overeenstemmen met den wil Gods, en Diens
oordeel zal hun zeker behagen. Want God is
Rechter, en in al zijn vonnissen is hy recht
vaardig en goed. De goede zielen'zullen dus be
ginnen de bobzen verdoemd te zien en zien
hierover verheugen op dezelfde wijze als het
ons genoegen doet, te zien, dat de vlsschen
zwammen in het water.”
Is dit niet een heel zuiver antwoord? Als wij
de vlsschen in het water zien? weten wy dat ze
op hun plaats zijn en deze waarneming van de
orde stemt ons tot rustige ingenomenheid, maar
b.v. een vlsch in een vogelkooi vinden we be
lachelijk en het ergert ons, een levende vlsch
op die wijze bulten zijn element te zien. Zoo
zullen de goede zielen de booze zielen waarne
men in hun eigen element, dit zal hun vreugde
of zaligheid niet verminderen.
Men ziet, dat in dit middeleeuwsche boek heel
wat diepgaande menscheiyke wijsheid neerge
schreven is, en dat de moderne mensch er nog
best wat uit leeren kan.
Óp den broeiwarmen Zondagmiddag 35
Juli bemerkt een survellleerend agent van
politie luidruchtig samenscholend* men
schen langs den walkant der Lindegracht,
medg^Fking aan het uitvoeren van openbare
werken vanwege het Werkfonds 1934.
Uit dat betoog hadden zy de conclusie ge
trokken, dat die lichamen en ook andere in
ernstige mate die uitvoering belemmeren.
Mocht deze conclusie juist zjjn. dan drongen
zij er bij de Regeerlng op aan. te bevorderen,
dat in den vervolge op medewerking dierzjjdf
staat kan worden gemaakt.
Hier is op het politiebureau een groot aantal
agenten samengetrokken, waartegen de me.
nigte steeds driester optreedt. In de straten
rondom vliegen de steenen uit het plaveisel.
Barricaden verrijzen. Gedekt in den rug komt
de vijandige massa steeds nader. Allerhande
projectielen suizen door de lucht. De politie
wordt belegerd. In overleg met burgemeester
van Tlenhoven en den plaatselijken comman.
dr.nt. krijgen infanterie en cavalerie bevel om
zich gereed te houden en de taak der politie
over te nemen.
aan den
gedeeld; i_n.
boodschap van 16 Januari
ontwerp van wet tot het
om een concessie tot tolheffing te verleenen
aan een aan te wijzen raamlooze vennootschap
wordt ingetrokken.
Een jongedame in kleederdracht uit den Elzas, te Hohwald ter beschikking
gesteld van H. K. H. Prinses Juliana, belast zich met de verzending van
ansichtkaarten, die haar door de Prinses worden overhandigd
ter hoogte van de Zaterdagschebrug.
Dwars over'het water is van huls tot huis
een touw gespannen, waaraan in het mid
den een paling hangt te spartelen. Bij de
brug worden vletten met roeiers in ge
reedheid gebracht. De Jordaan treft voor
bereidingen om plotseling een oud volks
vermaak, dat reeds in 1870 wegens dieren
mishandeling bij de wet werd verboden,
weer in eere te herstellen. Van alle ^tan.
ten stroomen mannén en vrouwen toe, om
het palingtrekken op de Lindegracht gade
te slaan.
lóópen, blijkt alles nog in vollen gang,
beide kanten volgt een talrijke menigte
verloop.
Heel den zomernacht blijft het onrustig in
de Jordaan en den volenden dag de Maan.
daghouders zjjn present laait het verzet op
nieuw op. In dichte drommen scholen de men
schen samen. Roode vlaggen worden geplant
op de Zaterdagsche brug, maar spoedig weer
verwijderd door andersdenkende Jordanees In
de tapperijen komt men handen te «orl, om
de bierglazen te vullen. De drank jaagt het
bloed verhit door de aderen. Men dringt e’kaar
naar de Noordermarkt. waar in» het late mid
daguur de toestand crïtiek te
Nooit had men goed vai
vermaak afstand kunnen d<
langs den rand der stad niet,''
daners nog veel minder. Altijd
feest als op een der vele, nog
smalle grachtjes der buurt de palingen werden
getrokken. Aan een touw over het water hing
dan het spartelend dier, bovendien nog met
gioene zeep besmeerd, om zoo weinig mogeiyk
houvast te bieden aan de grijpende banden
der mannen die, staande in een vlet, onder
het touw werden doorgeroeid en moesten pro.
beeren met één ruk de paling los te trekken.
Wie daar in slaagde won den uitgeloofden
prijs en was de held.
De agent van politie, die op den laten Za.
terdagmiddag de overtreding conitawerde,
maakte het publiek er opmerkzaam op dat het
palingtrekken niet meer geoorloofd 's er men
dus het spel moest staken. Aanvankelijk schijnt
men pan dezen wenk gevolg te geven De vlet,
ten worden weggeroeld. Maar als een half uur
later een paar agenten zich komen verve wis
sen, of inderdaad het paling trekken la Jtige-
toe de glorie wegens het goede, dat het lichaam
zou doen zonder haar Instemming. Wanneet
door de schuld van de ziel het lichaam sterft
zoo te de ziel deswege des te meer misdadig.**
Dit is een pakkende beschouwing. In den te-
genwoordigen tyd maakt men niet meer zoo
sterk het onderscheid tusschen de ziel, die wil.
en het lichaam, hetwelk dezen wil slechts uit
voert, maar voor de middeleeuwen whs dit on
derscheid van uiterst belang, en hij stelde de
ziel ver boven he^ lichaam, den geest ver boven
de stof. Hij begreep dan ook, dat de zonden
des geestes veel zwaarder zijn dan de zonden
van het lichaam. Hiermede te natuurlijk niet
gezegd, dat de lichamelijke zonden geen kwaad
zjjn! Ze zijn wel degelijk kwaad, omdat de ziel
er in toestemt. Maar de vereenzelviging van dc
heele moraal met de sexueele zedenleer was
voor den middeleeuwer iets onmogelijks. Hij re
deneert niet, zooals tegenwoordig al te vaak
gebeurt: Wanneer iemands gedrag onbesproken
is op het gebied van den geslachteiyken om
gang, dan is alles met dién man in orde, en
een
Be
te
gevon-
.--oning Boctus van Bactorië, een groot
land, gelegen tusschen Indlë en Perzié,
J-V. verkeert in verschrikkelijke moeilijkhe
den. HÜ *71 «en grensvesting bouwen om zijn
rijk te beschermen tegen de invallen van den
Indtechen koning Garaat, en onder groote
vreugde te de eerste steen gelegd voor den eer
sten verdedigingstoren, maar het lijkt wel of
de duivel «r. mee speelt, want eiken morgen
wordt weer vernietigd wat daags te voren ge
bouwd werd. Nachtwakers kunnen geen verkla
ring geven. Hier moet dus tooverij in het spel
zijn, zoo besluit men, en koning Boctus ontbiedt
al de sterrenwichelaars, de „diverse astrono
men” en phllosophen van Bacterië en omge
ving, teneinde hen te raadplegen. Ze houden een
prachtige toespraak, genieten van de vorste
lijke ontvangst, maar als het er op aan komt,
wetéh ook zjj geen middel aan te wijzen om
het bouwwerk te doen slagen. Nu zond de ko
ning omroepers uit over het heele land en be
loofde groote schatten aan dengene, die hem
helpen zou. Eerst kwam er niemand. Echter den
tienden dag na den eersten omroep Verscheen
aan het hof een oud man. die den koning er
opmerkzaam op maakte, dat in het rijk van
koning Trabatar, een bondgenoot van Bacterié,
iemand leeft, die alle wijsheid en wetenschap
rechtstreeks van God ontvangen heeft. Het te
Sidrac, afstammeling van Japhet, den zoon van
den aartsvader Noë. Er wtordt een brief ge
schreven aan koning Trabatar en deze zendt
dan zjjn beroemden philosoof Sidrac om koning
Boctus te helpen. Het land is betobverd, zegt
Sidrac. Men zal hier geen vesting kunnen bou
wen, zoolang die tooverban niet gebroken te
Maandagmiddag rukt de infanterie op. Twee
honderd manschappen trekken een kring om
tien haard van het verzet en wel het deel van
de Jordaan, begrensd door Westerstraat. Lijn-
bsansgracht. Lindengracht en Prinsengracht.
Een kleinere groep infanteristen zuivert stel
selmatig de straten rondom. Achter hen staan
de huzaren gereed. De soldaten vorderen slechts
langzaam. Van achter de barricaden wordt ge
gooid en geschoten.
Sommige andere leden sloten zich aan
bij het betoog, door het lid der Tweede Ka
mer, den heer Kuiper, in den aanvang van
zijn, In de vergadering van dat Staats
college van 7 Juli 1.1. uitgesproken, rede ge
houden. Ook zy laakten hét geregeld wei
geren van credieten uit het Werkfonds
1934 aan In financieel opzicht zwak staande
gemeenten, omdat gjdaar gemeenlijk de
werkloosheid het grootsté te en er dus de
meesfe behoefte aan werkgelegenheid be-
Thans grijpt de politie in. De bewoners der
hulzen, waaraan het touw is bevestigd worden
gesommeerd het los te maken, maar zij wei
geren. Vier agenten en een rechercheur drin
gen nu de hulzen binnen en snijden zelf de
einden door. Dit te het teeken tot verzet. De
woedende menigte richt zich tegen de politie,
n- een strijdkreet:
-uit de
polit:emp.;_nen.
met moeite een
vergaat het den
bureau Noo-der-
Verschenen is het eindverslag der Eerste
Kamer over de ontwerpen van wet tot wijzi
ging van het zevende hoofdstuk B der Rtfks-
begrootlng departement van Flnancita voor
1935 (crediet voor werkverruiming) en wijziging
en verhooging van het tiende hoofdstuk der
Rijksbegrooting Handel, Nijverheid en Scheep
vaart voor 1936 (lndustrie-financlering)
Algemeen verklaarde men. zich met het voor
stel Inzake werkverruftnlng te kunnen vereenl-
gen, al voegden eenlge leden daaraan toe, dat
zij de voorkeur er aan zouden geven, Indien
een nog hooger bedrag ware aangevraagd, ver
mits er zoo talrijke objecten zijn, welke voor
uitvoering met steun uit het Werkfonds 1934
in aanmerking komen, bijvoorbeeld op het stuk
van wegenbouw, met name wat betreft den
aanleg van rijwielpaden.
Wijders zouden deze leden gaarne nader
worden Ingelicht omtrent de overwegingen,
welke de Regeerlng hebben geleid tot reorgani
satie van het bestuur van het Werkfonds 1934.
Zoo stelden zij de vraag, of de vroegere rege
ling In technisch opzicht onbevredigend was.
of dat onder die regeling niet snel genoeg kon
worden gewerkt, of dat hier andere factoren in
het spel zijn geweest.
Koning Boctus was n.l. een ongeloovige; hij ge
loofde niet aan den Schepper van hemel en
aarde, maar aanbad afgoden. Sidrac wist door
een wonder te bewerken, dat de ware God zijn
macht toont. De afgodsbeelden worden vernie
tigd. In een klaren waterspiegel mag koning
Boctus den weerglans van Gods aanschijn zien,
en dan te hij overtuigd. Hij bekeert zich met
heel zjjn land, overwint den vijandlgen koning
Garaat, en ook deze bekeert zich tot het geloof
in den waren God, doch later valt hij terug in
de heldensche afgoderij.
Dit alles zoo vermeldt de legende heel
nauwkeurig beeft zich voorgedaan 847 jaren
na den dood van den aartsvader Noè. Men
begrijpt, dat Köhtng Boctus de hulp van den
wijzen Sidrac op hoogen prijs stelt,
den philoeoof tot zjjn raadsman en
allerlei vragen, waarop Sidrac, dank zij
Goddelijke voorlichting, steeds het antwoord
klaar heeft. Al deze antwoorden tezamen vor
men het Boek van Sidrac, de katholieke ency
clopaedic der middeleeuwen, waarover wij schre
ven In ons vorig artikel.
Zoo vraagt de koning b.v.: „Kan God gezien
worden?" Sidrac antwoordt hierop: „God is
zichtbaar en Hij te onzichtbaar. Hy ziet alles,
maar Hij kan door niemand op aarde gezien
worden, want een aardsch lichaam kan geen
geestelijk ding zien, maar de geesten zien wel.
geesten, wanneer zij tenminste goed zijn en
rechtvaardig." Vervolgens voorspelt Sidrac
want dit alles gebeurt volgens de legende 847 na
den dood van Noë dat de Zoon Gods op
aarde zal geborenworden uit een Maagd
zichtbaar zal verkeeren met de menschen.
Dan komt het gesprek op engelen en duive
len, en dit punt heeft de volle belangstelling
van den koning, die in werkelijkheid de weet
gierigheid van de mïddeleeuw'sche lezers verte
genwoordigt. Nu weet men, dat gedurende de
middeleeuwen, en speciaal sedert de dertiende
eeuw een buitengewone belangstelling voor hel
en duivels heerschte. Het blijkt wel uit de schil
derkunst en de tooneelkunst, waarin we telkens
opnieuw den duivel afgebeeld of opgevoerd vin
den, vaak met veel gevoel voor humor. Koning
Boctus stelt de vraag, of de duivels alles weten.
„Omdat zij de natuur van engelen hebben"
zegt Sidrac „beschikken de duivels over
groote wijsheid. Dit wil echter niet zeggen, dat
zjj alles weten. Maar omdat hun natuur meer
geestelijk te dan de natuur y^n de menschen,
zijn de duivelen ook wijzer dan de menschen
en veel meer bedreven in „groote kunsten”. De
menschen der toekomst zullen niet meer weten
of gevoelen dan God hun te wet^n a^nscht te
geven. Ook mogen de duivelen niet zoo maar
in te
Ze
ktmnen alleen het kwade doen. Hierin zijn ze
echter ook weer beperkt, want de goede engelen
beletten hun al het kwaad uit te richten, dat zij
begeeren.”
Zulk een Wijze beschouwing over de beperkte
maar toch nog groote macht van de booze
geesten, is vooral zoo merkwaardig en zoo
troostend, omdat Sidrac den mensch altijd ziet
als onderworpen aan een vaderlijken God, die
den mensch beschermt, en de noodige weten
schap meedeelt. Van de duivels, al weten ze
dan meer dan wü^behoeven wij de wijsheid
niet te hebben. Cfl!d zal ze wiel geven. Dit Is
een echt middeleeuwsch standpunt inzake de
beoefening der wetenschap, waarop In die dagen
velen zich toelegden door het gebruik van duis
tere middelen, zooals later velen de wetenschap
beoefenden, gedreven door toomeloozen hoog
moed. Hier moet het niet van komen, waar
schuwt Sidrac.
Een andere quaestle, die men van belsing
achtte, is de vraag: wie spreekt er nu eigenlijk
•is wij het woord voeren, onze ziel of ons li
chaam. Sidrac antwoordt: „niet het lichaam
spreekt, maar de stem spreekt en de ziel. Dit
is dus een functie van lichaam en ziel tezamen.
Hadde het lichaam lust iets te doen, het zou
••n deze behoefte niet kunnen weerstaan, in-
dieh de ziel geen weerstand bood. Daarom heeft
de ziel dus meer macht dan het lichaam. Het
hchaam te trouwens van stof en zal tot stof
*«derkeerèn. Maar de ziel is onsterfelijk....
Di* is dan ook de reden, waarom de ziel veel
meer schuld heeft, en veel meer verantwoorde
lijkheid na het kwaad-doen dan het lichaam,
*ant het is door de toelating der ziel dat het
lichaam zondigde. De ziel te gemaakt uit het
^e*en en daarom blijft zij altoos leven. Indien
•ii niet tnstemt met het kwaad, dat het lichaam
**Orijft, wordt zij ook niet wegens dit kwaad
*#rt<*md. Ze wordt echter ook niet verheven
zich by de menigte op de Lindengracht en
omgeving. Zoodra de politie, die op het bureau
Noordermarkt aanmerkelyk te versterkt
ergens vertoont, wordt zy ontvangen met stee
nen en bloempotten. Plotseling formeert zich
op de Westerstraat een optocht, de roode vlag
voorop. De politie chargeert en Jaagt den stoet
uiteen. Maar inspecteur Bos raakt tusschen de
relletjesmakers en Wordt bewusteloos geslagen.
Men wil den man in het water werpen en ver
drinken, doch hiertegen verzetten zich enkele
goedwillende Jordaners. die den inspecteur
ontaetten. Reeds hangt de Inspecteur over de
leuning van de brug. als een vrouw Chrteje
v. d. Woude genaamd toesnelt, hem de han-
<8en om den hals slaat en de belhamels af
werend, den man het leven redt.
Majoor H. J. Bangert,
Den Helder, schrijft ons:
Het zal een tegenvaller zyn voor degenen,
die ons in de vorige weken met een gift ver
rasten dat achter den kop boven dit artikeltje
een vraagteeken staat.
Het is lang niet zeker, dat het Tehuis komt.
We zyn er nog by lange na niet.
Allereerst moge ik nog eens myn harteiyksten
dank uitspreken tegenover al onze weldoeners
en weldoenstei s, maar terstond daarop moet ik
me weer richten tot al dengenen, die tot. hu toe
doof zyn geweest voor onze oproep. Waar moet
Ik de verklaring zoeken voor hun stilzwygen?
Er zyn allerlei verklaringen mogeiyk en al
deze verklaringen kan Ik wel aannemen, als U
mij maar niet wilt doen gelooven. dat Katholiek
Nederland geen interesse voor onze zaak heeft.
Dat ik zulks niet aanneem vindt misschien
zyn oorzaak hierin dat ik zelf zoo diep over
tuigd ben van het belang van het tot stand
komen van ons Marine-Tehuis.
En ik kan het werkeiyk niet anders inzien,
dan dat ieder goed Katholiek meevoelt voor de
belangen van het R. K. Marine-personeel
Dat Katholiek Nederland, ook in dezen tyd,
niet by machte zou zyn het Tehuis te stichten,
wil er by my niet in.
Ik moge een paar redenen aangeven, waar
om ons Tehuis noodzakeiyk Is
Allereeibt zal iedereen, zelfs de minst inge-
wyde. inzien, dat het bezit van een flinke zaal.
In een flink bezocht Marinetehuis onontbeeriyk
te. Een groote zaal missen wy by allerlei ge
legenheden. wy durven en kunnen niets or-
ganteeeren, daar onze huisvesting te bekrom
pen te.
Op de tweede plaats: er bestaat voor de
meerderjarige marinemannen de gelegenheid om
een zgn. ..kamer an de wal” te nemen. Ze ln-
stalleeren een dergeiyke kamer op hun manier
en zyn daar 's avonds thuis. Ze slapen er, om
dan 's morgens in de vroegte weer naar boord
te gaan.
Waar kiezen zy die kamertjes?
We praten hier maar liever met lang over,
maar het gaat my als geesteiyke verzorger da-
geiyks aan het hart, dat wy de goed-meenen-
den met een net kamertje kunnen aanbieden
boven ons Tehuis en het beschikbaar hebben
van een dertig kamertjes te waarachtig geen
overbodige weelde.
Ze moeten heusch by ons kunnen wonen.
Dat is het beste!
Op’de derde plaats: Onze Katholieke Marine
mannen zyn nooit in de gelegenheid om in de
week naar de kerk te gaan en zyn op gezette
tyden door varen of wacht verhinderd om zelfs
Zondags de H. Mis by te wonen. Het te daarom
In een R K. Marine-Tehuis noodzakeiyk een
Linke kapel te bezitten, waar we 's avonds ge-
zameniyk het avondgebed kunnen bidden en
waar we om de 14 dagen kunnen byeenkomen
voor het houden van onze godsdienstige by-
eenXomsten van de godsdienstige vereeniging
voor R. K. Marinepersoneel: .Stella-Maris".
Het bezit van een kapel in ons Marine-Tehuis
opent de schoonste perspectieven in het werk
der geestelyke verzorging onder de Katholieken
by de Kon. Marine.
Onze Marinemannen missen zoo dikwyis en
zooveel een godsdienstige omgeving.
Om deze drie groote en dure behoeften weg
te nemen richtte ik my tot Katholiek Neder
land.
Zou ik beschaamd uitkomen?
Het kan er by my niet in! Opnieuw richt ik
my tot al degenen, die tot nu toe geen bydrage
stuurden.
Ik bedel by den arme om het penninkske en
ik bedel by den ryke om een groote gift.
Moge toch ieder besluiten te geven! Het
dubbeltje en de vyfduizend gulden zyn noodig!
Katholiek Nederland! Het gaat om de Ka
tholieke zaak op de Vloot!
Offert naar beste krachten en weest overtuigd,
dat ge door uw offer een van de schoonste en
grootste Katholieke Vaderlandsche belangen
mede verzorgt. Met spanning zie ik ook uw
gave tegemoet op postgiro 373338.
Moge de Sterre der Zee u ingeven te doen
wat ge kunt en u ervoor beloonen!
andersom: wie op dat gebie8 niet deugt (of
misstap begaan heeft) deugt op geen enkel
bied. Deze moraal zou de middeleeuwer
platvloersch of te „lichameiyk" hebben
den.
Op de vraag: „Wat te het leeiykste, en het
donkerste en het meest verdoemde en het meest
afschrikwekkende ding van de heele wereld?
antwoordt Sidrac dan ook: „Dat te de booae
ziel. Wie een bc’oze ziel zou kunnen zien, zou
zich schamen over dit gezicht. Zulk een ziel
te een huls van den duivel, en stinkt zoo ver
schrikkelijk, dat de engelen dien stank niet
zouden kunnen verdragen."
„Zullen de goede zielen zich dan verheu
gen, als zy de booze zielen in de verdoemenis
zien storten?" vraagt Boctus.
Het te een strikvraag. Want als de goede zie
len pleizier hebben aan de verdoemenis der
boozen, waar te dan hun goedheid. Maar Sidrac
Hiertoe te de hulp van den waren God noodig. Weet het Julate •ntwbord:
--o--* cru
„Recht voor allen, laat gaan!” klink'
tierende massa, waardoor de
bedreigd en gemolesteerd, zich
weg banen. Niet veel beter
inspecteur Bos van het
markt, die zich in burger onder de menigte
begeeft en poogt'de menschen te kaïmeeren.
Men werpt hem met vuil en steenen, zoodat
hy de vlucht moet nemen in een buis. Ter.
nauwemood gelukt het nog den man te ont.
De commissie, benoemd door het hoofdbe
stuur van .Jjandbouw en Maatschappij’’ tot het
bepalen van het standpunt van deze vereeni
ging ten opzichte van de coöperatie, Is gereed
gekomen met haar rapport, waaraan het Han
delblad het volgende ontleent:
De commissie wenscht de coöperatieve ver-
eenlgingen in te deelen in twee groepen, nl in
zuivere landbouwcoöperaties en in de verbruiks
coöperaties.
De commissie aanvaardt by de zuivere land
bouwcoöperatie in bet algemeen de coöperatie
als doelstelling, by de .verbruikscoöperaties en
daarmede op een hjn te stellen vormen meent
ze de coöperatie te moeten beschouwen als een
verweermiddel tegen maatschappeiyke misstan
den, zonder den bedrijfsvorm als doel te aan
vaarden.
Vervolgens behandelt zy de ondernemingen,
waarvan zy den eoöp. vorm alleen dan aan
vaardt, indien optredende maatschappelijke
misstanden daartoe noodzaken.
De commissie staat in principe afwyzend te
genover dezen coöperatlevorm. omdat ze zich
instelt op de noodzakeiykheid van bet behoud
van een krachtlgen en welvarenden midden
stand. terwyi by het stellen van de coöperatie
als doel in dezen en by het bereiken van die
doelstelling hierdoor, de onafhankelijke mid
denstand sou moeten gaan plaats maken voor
een ambtenaarsstand.
hier niet wenscheiyk voorkomt.
zy aanvaardt den coöperatieven bedrijfsvorm
hier slechts als middel om vrije bedrijven te
dwingen tot ratloneele bedrijfsvoering.
De minister van Waterstaat heef:, krach
tens machtiging van H. M. de Komngin, ook
alt naam van zijn ambtgenoot van Financiën
voorzitter der Tweede Kamer mede-
dat het aan de Kamer by Koninklyke •der de oogen te zien.
lfl35 aangeboden
geven van vrijheid
De. leden, hier aan het woord, duchtten dat,
tengevolge van die reorganisatie, meerdere ob
jecten dan voorheen het geval was, voor „uit
voering in werkverschaffing” in aanmerking
zouden komen, met de daaraan verbonden
consequentiën ten aanzien van de loonbepallng.
Ligt, zoo vroegen zij, dit laatste in het voorne
men der Regeerlng?
Met name zouden zy gaarne vernemen, of
het voornemen bestaat, de zoogenaamde goed-
koopé* arbeiderswoningen in werkverschaffing
'te doen bouwen.
Vrijdagmiddag te een vergadering gehouden
van de arbeiders der textielfabriek N. V. E. ter
Kuile te Enschede, waarin het bemiddelingsvoor
stel werd besproken, dat in een met den Ryks
bemiddelaar gehouden conferentie te gedaan.
Dit voorstel houdt o.m. in, dat een tariefsver-
hooglng van 7 pCt. gegeven wordt op de arti
kelen, die in 1935 door een verlaging werden ge
troffen en dat voor de wollen stoffen eveneens
een tariefsverhooglng van 1% pet. zal worden
toegestaan. Na drie maanden te de Ryksbemid
delaar bereid oen. op verzoek van epa der belde
partijen, de verschillende punten nog nader on-
In de snlkheete Julidagen van het Jaar
1886 broeit de onrust. Het straatroc<alisme
komt op. Rumoerige vergaderingen worden be
legd in het Volkspark achter de Nauaukade
en de terugkeerende menigte in de stad komt
voortdurend in botsing met de politie. Wan.
ordeiykheden zyn dan ook aan de orde van
den dag. Er heerscht een geest van Verzet on
der een deel der burgerij. De geringste aan
leiding kan alles in vuur en vlam zetten.
Als 1de avond is gevallen en bij de
gedaofde lantaarns een onheilspel
lend duister in de smalle straten en
sloppen hangt, tracht de menigte
uit de ingesloten buurt door het mi
litair cordon te breken en j:oo de
binnenstad te bereiken. Infanteris
ten op de Noordermarkt lossen een
salvo, wat een onbeschrijfelijke
péniek teweeg brengt. De laatste
^toedige phase van hef opreer is
aangebroken. Infanterie en cava-
lejne dringen van alle zijden langs
straten en "grachtjes de donkere
buurt binnen, waar op de barricaden
en vanuit de huizen hevig verzet
wordt geboden. Dof knallen de
schoten. Het getier en gebrul der
oproerlingen overstemt het ^kermen
der gekwetsten, het gegil der vl
tenden.
Nog geen anderhalf uur duurt de stryd.
Geraakt en verschrikt door de neersuizende
steenen en dakpannen worden de paarden der
huzaren schichtig en onhandelbaar. De ruiters
stygen af en forceeren met, herhaalde salvo's
den doortocht over de versperringen Te mid
dernacht heeft men de laatste haarden van
verzet overmeesterd en keert de rust weer 1»
de zwaar geteisterde buurt, acht en twintig
personen één vrouw en verder mannen en
opgeschoten Jongens zyn door de kogels
gevallen. Ruim tachtig min of meer ernstig
gewonden worden geteld.
Brancards, handkaren en vigelanten halen
oe slachtoffers weg, vaak gevolgd door Jam
merende familieleden.
In de volgende dagen te een groot aantal
Arrestaties verricht. Daarby biykt, dat de op
roerige stemming, zooals steeds, te veioorzaakt
door kwaadwillige elementen van elders, die
gebruik hebben gemaakt van de veroliterlng
aer Jordaners by vermeende inbreuk op hun
rechten. Zoo kan dan ook later een groot aan
tal Jordaners. die zich loyaal gedroegen en
het ergste voorkwamen, worden beloond Hun
namen zyn nog lang bekend gebleven: Leen,
dtrt en Jacobus Mens, de zonen ‘an den
„Bokkebek”, den ongekrodHflta koning der Wll-
lemstraat, de weduwe Buurman geboren
Chrteje van der Woude en P. J. Blngei
Het laatste palingtrekken in de Jordaan is
wel een zeer bloedig feest geworden dst nog
altyd in de herinnering der buurt voortleeft.
De Jordaan in verzet 1 Barricaden
versperren de smalle straten Van
de Zaterdagschebrug over de on
gedempte Lindengracht waait de
roode vlag. Politie, gemolesteerd
en met steenen bekogeld, belegerd
door de menigte op de Noorder
markt, trekt zich terug, het initiatief
overgevend aan de militaire macht.
Infanterie en cavalerie rukken op,
sluiten de oproerige buurt in, char-
tegen de barricaden. Stee-
dakpannen, bloempotten sui-
hen tegemoet. Sommaties vol
gen. Schietend banen zich de mili
tairen een doorgang. Er vallen
slachtoffers: 28 dooden en ruim
80 gewonden kleuren met hun
bloed het opgebroken plaveisel.
Het Palingoproer, 25 en 26 Juli
1886 thans vyftig jaar geleden
is in vollen gang.
