55.
a
-M*
Uit de missie op Borneo
A
«I
w.
'a
1
2
J
j
Brand! Brand!
D
Onze buurman in den Stillen Oceaan B
k
I
-a<j
ft
Een korte operatie
Een millionnair, die
arm sterven wil
I 'O
r?.
'■3g
T
J>-
i*
I
y
a
fe:
t
-
HET ENGELAND VAN
AZIË
--
k»»*
-
I
A ,’-5
A
S*'75'-’"
s>
t
i
I
bevorderd* door
op
ie
de Philippljnen, Cambodja en
4
zy moesten wachten op de Tractaten in 1855,
nu
met
f
en
K
Japansche tooneelspelert
Japansche afgoden zijn vertoornd en vragen talrijke offers
Pc
t
ET
I
Zakenlieden, die in het land van te rijzende zon reclame willen maken, laten groote
plakkaten langs de straten dragen, waarbij een paukenist en een trommelslager
pogen te aandacht op te biljetten te vestigen
1
re
on
1) de Kaap werd door Hollanders een schip
genomen, waarop brieven werden gevon
den van Moro. den Chef der Portugee-
Jji
rife'- ’”r
te
den
Het
ger ee
De i
was vc
de 23c
Oedi
dat
allee eerste brandstof
Toen ik het hoorde stond het schreien me nader
dan het lachen! Alleen vanwege de onkosten!
e thans 81-jarige
O. Hardin heeft
sterven, als toen
sti
vil
ba
te
he
kn
I
Ma
dri
voc
Dl
Avlli
Hete
trein
veld
Mi
vech
Aan
ook
geno
gesla
•tuk!
•Dn i
De 11
en g
Voor
/wie i
De
bede
de at
Mch
deel,
•reen
niet te
Brand!
gewas, i
op het
Allen b<
1
kla
ma
B
unl
aan
ma.
Spa
den
legi
O
en
aeei
achi
D
veel
ren
H
de
gefti
Ai
geer
ten
van
fort
rege
Set»
tere;
den
Eeni
Cata
kom
g'
P
hetzij
ont
hoofden. kruisigen,
vierendeelen, levend
verbranden, in ..den
puf’ hangen, hetzij
door van een klip in
gloeiende
He
Span
meer
Sana
1580
■ekoi
Portugeezen uit Japan verdreven. De Japan
ners deden afstand van alle gelden nog van
de Portugeeaen te vorderen, wat op 700.000 taels
of 2.750.000 werd geschat. Een soort van
schadevergoeding dus voor hun verbanning.
Een en ander ging gepaard met meedoegen-
looze verdrukking. Alle propaganda voor den
vreemden godsdienst werd ten strengste ver
boden en alle missionarissen werden uitgedre
ven. De Japanners koesterden gedurende lange
Jaren voortdurend vrees voor de vreemdelin
gen, die allen onder den ban werden geplaatst,
terwijl alle havens van het geheele land wer
den gesloten, behalve Nagasaki, waar alleen de
Hollanders handel mochten drijven op Deshl-
ma. Het rijk werd voor lederen vreemdeling
gesloten, en den Japanners op straffe des doods
verboden hun land te verlaten. Geen-enkgl
Japansch 1 schip mocht zich buitengaats be
geven, en edelman noch soldaat mocht op Des-
hüna iets koopen. .Alle vreemde schepen zul
len met hun lading worden verbrand, iedere
man aan boord zal worden gedood."
w
laten: het
vertrappen
ww- ort geleden kwamen er slechte berich-
kC ten uit mijn missie. Een huis waar ik ’n
Jaar of zes gewoond had, waar ik eigen
handig de kapel had gebouwd; dat nu sinds
eenlge jaren buitenstatie van me was, is geheel
en al afgebrand. Zoo n bamboe en houten huis
kurkdroog, met sagoblaren dak brandt goed,
’n Stuk of wat spijkers, *n paar raamheni
een of twee deursloten was al het m<
er in was, voor de
78c
Als poppen zien de kleine Japannert-,
eruit, die zich hier in het zonnetje bad
stijgen, Spaansche en Portugeesche kooplieden
volgden hem heel spoedig en na de komst in
1549 van den H. Franciscus Xaverius, die zich
den ndam verwierf van Apostel van Japan,
die ook Oost-Indlë had bezocht, volgden nog
vele missionarissen, die veel succes oogstten.
De heilige missie-apostel schreef in een zijner
eerste brieven over het karakter der Japanners:
,,Ik geloof niet dat er onder de barbaarsche
volken ee enkel wordt gevonden, dat meer na
tuurlijke goedheid bezit dan dat van Japan.
Zij beschikken over een wonderbaariyke gevat
heid om te herkennen wat goed en eerlijk is
en zjjn uiterst begeerlg om te leeren." -r
De Japanners, die nog nooit een ontploffings-
wapen hadden gezien, waren verbaasd over het
lontgeweer der Portugeezen. Het hoofd der
„zuidelijke barbaren” of Nambanjin leerden aan
de Japanners het gebruik van vuurwapenen en
schonk hun drie geweren met munitie, welke
naar den Daimyo Shlmazu Yoshihisa werden
gebracht en door dezen aan den Shogun over
geleverd. Deze harquebuses of vuurroeren wer
den weldra by duizenden nagemaakt en er was
geen stad of dorp meer in het kelzerryk waar
deze vuurwapenen niet werden gevonden, zy
bleven in gebruik, tot in het midden der vorige
eeuw, toen de reorganisatie van het leger meer
moderne geweren invoerde.
Pinto, op zyn reis naar Kagoshima, genas en
kele zieken, wat zyn invloed aan het hof deed
Siam zagen hun schepen verschynen op de
kusten. De geschiedenis van een hunner avon
turiers, Yamada Nagamasa, die de legen van
den koning van Siam ter overwinning voerde,
diens dochter huwde en tot Regent werd be
noemd. gelykt wel een sprookje uit de „Arabi
sche .Nachtvertellingen’’.'In Batavia, Soerabaja
en Menado (Jap. .Jdlnato” is haven) waren
velen hunner gevestigd. Opgenomen onder het
Portugeesche garnizoen van Malakka, vochten
zy, het ,-Jkatana” (zwaard) in de hand, tegen
de Hollandsche belegeraars met zulk een roe-
kelooeen moed alsof zy den dood zochten. Ge
durende den meerdaagschen zeeslag aldaar (Oc
tober 1606) vochten zy. volgens de Nederland
sche verhalen, als ware duivels. In den’wreeden
kamp tegen de Engelschen op Ambon in 3619.
stonden ze de Portugeezen trouw ter zijde, ter
wijl anderen tot versterking der Hollandsche
troepen voor Banda waren geworven, op zyn
Japansch gekleed en met Pijl en boog gewa
pend. In 1622 waren by den aanval der Neder
landers op Macao van de 2000 man troepen er
900 Hollander^ en 1100 Japanners en Maleiers.
Ze werden met een verlies van de helft aan doo-
den en gewonden teruggeslagen.
De Japanners hadden hun jonken met ka
nonnen bewapend, naar het voorbeeld van de
Hollanders en de Portugeeaen, van wie ze ook
het zeerooven hadden overgenomen.
Dapper en tuk op avonturen kwamen ze tot
in de meest afgelegen streken van Zuid-Azië
en van den Indischen Archipel.
w n een ziekenhuis te Dublin werd een klein
I meisje gebracht, dat een open veillgheids-
sj^eld had ingeslikt. Na *n operatie die slechts
90 séconden duurde, had men het voorwerp
verwijderd uit de keel van het kind.
•w w-ele eeuwen wist zich alleen de handel der
Chlneezen te handhaven, ofschoon
V eens tijdens de Mingdynastie door China,
dan door Japan (in 885) en na de aanvallen
van Kublaï Khan in 1281 verboden. Hun handel
was echter gedurende de Jaren 1543 tot 1586
door de concurrentie der Portugeezen van wei
nig beteekenis, terwyi hy, evenalc die der Ne
derlanders te Deshlma, onder beperkende be
palingen gedreven werd. De wijk „Tojln
yashiki”, hun in Nagasaki aangewezen, was niet
veel beter dan een gevangenis. Hun schepen
werden aan een uiterst streng onderzoek onder
worpen en op hun goederen werd 60 pCt. in
voerrecht geheven. Met smokkelaars had men
geen genade. Evenals de Nederlanders kenden
de Chineezen een Compagnie- en een privé-
handel en- zy moesten alles leveren aan de
Japansche geldkamer ..Kaisho’’. die er groote
winsten uit haalde, noodlg om de verliezen
met den Nederlandschen handel geleden te
dekken. De Chineezen voerden Europeesdie w»-
De wreede Nobunaga (15341582) die duizen
den Boeddhistische monniken en tempels te
vuur en 'te zwaard verdelgde, had eerbied voor
de paters missionarissen, voor den moed hun
ner overtuiging, voor hun broederiyke liefde,
voor de fierheid van hun karakter en de trouw
tot in den dood aan hun geloof. Hy liet voor
de Jezuïeten kerken bouwen te Kyoto en te
Azuchl by het Blwameer, benevens een semi-
apan ia de spil waarom de politiek van het
Oosten draait. In steeds toenemende mate
komt' het Ruk van de oude Samoerais
naar den voorgrond. Het is het land dat aan
gewezen is in den Stillen Oceaan de positie
in te nemen, die Engeland in het Westen had;
het land dat onze buurman in het gebied van
Australazlë is; het land waarvan wy Neder
landers dus wel eens iéts meer mogen weten.
E. wie er reeds kennis mee maakte, zal zich
nog wel herinneren de uitingen van dit vroo-
Ujk volk, dat zoo genoeglijk glijdt van feest
tot feest ter eere van zyn tallooze tempels en
góden en dat de oude zonnefeesten der Chinee
zen wist om te werken tot biyde dagen voor zyn
aardig kroost. Wie, die in Japan gewoond heeft,
ziet niet voor zyn oogen weer die fyne poppen
van het meisjesfeest, aorgvuldig in rijen opge
steld, of ziet niet weer die slanke karpers in de
blauwe lucht, ter eere van de kleine Jongens,
sieriyk zwevend in den voorjaarswind? Wie
hoort niet weer het rhythmisch kloppen in de
tempels by het begeleiden van het gebed, of
ziet de schgren niet weer dansend voortgaan
met der góden baldakijn
ale industrie werd
strenge afsluiting
t eilandenrijk en de bloei der inheem-
jverheid deed, door toenemende vraag, - ------ -
(nog heden zoo voorname) bron van Moet weer opnieuw gebouwd worden. Het huis
tomen ontstaan: de teelt van zijde, vroe-
gewild importartikel.
zondering van vrywel de geheele wereld
r Japkn volkomen; het scheen geduren-
jarefi als gekristalliseerd,
-ende de middeleeuwen stonden de
■rs bekend als goede scheepsbouwers en
koene zeevaarders, die wel eens vreedzamen
handel afwisselden met zeeroof, China, For
mosa,
1858 en later gesloten. Ook de Franschen wer
den nog in 1840. onder admiraal Cécile, ge
dwongen onverrichterzake weer het ruime sop
te kiezen.
ache Factory te Hirado, waarin deze een plan
voorstelde om het staatsbestuur omver te wer
pen en hulp vroeg van schepen en troepen om
dit uit te voeren. Aan Moro werd het dood
vonnis voltrokken en in 1637 en 1639 werden de
narie. Ongeveer één derde eeuw na hun ko
werd het aantal Christenen in Japan
300.000 geschat. In 1573 werd Nagasaki 1
een christeiyke stad. In deze haven kon
de grootste schepen der Portugeeaen anke
en zy verkregen van Prins Omura een conce
met recht van jurisdictie in deze stad,
door hun handel en scheepvaart zeer welvar
werd. Christenkerken werden er gebouwd, s<
op het terrein van Boeddhistische tempels,
daarvoor werden afgebroken.
In 1582 werd door de prinsen van Omi
Bungo en Arima een gezantschap naar Z.
Paus Gregorius XIII gezonden,' die aan
sociëteit van Jezus het recht schonk om in
pan missiën op te richten.
HJdeyoshi koesterde echter argwaan tegen de.
christenen en vaardigde in 1587 een edict dit dat
aan alle vreemde godsdienstleeraren, op straffe
des doods, beval binnen twintig dagen Japan
te verlaten. Verbiyf en handel in de havens
bleef aan de Portugeeaen veroorloofd, doch
men verbood hun, vreemde geesteiyken mee te
brengen. Drie Jezuïeten en zes Franciscanen,
te Kyoto en Osaha in hechtenis genomen, wer
den in 1593 als de eerste Christen martelaren
te Nagasaki levend verbrand.
Duisenden en duiaenden Christenen, leden
der .slechte sekte", werden op de gruwelijkste
wyae en onder de meest verfijnde wreedheden
ter dood gebracht. Arima. bq Shimabara ge
legen, werd de plaats van een der meest tragi
sche gebeurtenissen gedurende deze ten deele
ook agrarische opstanden der zeventiende eeuw.
Van de 37 000 mannen, vrouwen en kinderen,
die voor den dood door het zwaard of den hon
ger gespaard bleven, werd aAn niemand na
een beleg van 102 dagen en na de bestorming
op 14 April 1638 bet leven gelaten. Neder-
landsche kanonnen onder Koekebakker deden
daarby gedurende vyftien dagen dienst. Als
hoofd der Nederlandsche Factory te Hirado ge
lastte hem de Shogun, de generalissimus, een
schip te zenden „tot onderwerping der op
standelingen". Koekebakker gehoorzaamde,
doch zond spoedig al rijn andere schepen weg,
om niet genoodzaakt te worden nog meer hulp
te verleenen. Door sommigen scherp veroor
deeld. verdedigt von Slebold in dezen den
ambtenaar der Oost-Indlsche Compagnie als
daartoe door nood gedwongen. Ook David
Murray erkent in zyn Story of Japan, dat „the
help, wich the Dutch rendered in this siege, i
exposed them to much vituperation, especially
from the Jesuit historians,” doch dat uit de
brieven van Koekebakker duldeiyk is geble-1
ken, dat de Japanners geen hulp vroegen aan
de Nederlanders, doch alleen kanonnen en
tyc’Ujk de beschikking over het schip „de Ryp”.
Een Jaar later werden de Nederlanders zelf van
Hirado verdreven.
Enkele Portugeezen, die in later Jaren nog
beproefden te landen, werden onverbtddeiyk
ter dood gebracht en evenmin slaagden andere
naties er in op den duur zich in Japan te
nestelen.
Reeds in 1596 was Hideyoshi de meenlng toe
gedaan. dat de Europeesche missionarissen fei-
teljjk spionnen waren
en in 1614 achtte lye-
yasu zyn edict, waar
door zy uit Japan wer
den verdreven, noodig
voor de veiligheid van
het kelzerryk. De Ja
pansche christer^en
werden aan de proef
van het efuml. dl. het
vertrappen van het
Kruis onderworpen.
Hun werd de keus ge-
kruk«
of
dood ondergaan,
laatste wjerd «oor de
overgroote meerderheid
gekozen, <Ne met een
glimlach op het gelaat
en een loflied op de
lippen den mairteldood
tegemoet ging,
door ophangen.
in
hangen,
een
zwavelbron
nen te worden geworpen.
In zyn „Geschiedenis van Japan” heeft
Kaempfer deze verfoeilyke „plechtigheid” be-
schreven, waarby straat voor straat alle be
woners, huts na huls, werden overgehaald hun
voet op het crucifix te plaatsen om hun afkeer
te kennen te geven van het Christendom.
In 1613 kwamen de Engelschen er onder
Sarris en bleven van 1614 tot 1623 op Hirado,
in dienst van de London East-India Company,
die, gesteund door een brief van koning Jacobus
L van den Shogun de vrijheid had verkregen
om handel te drijven in alle Japansche havens.
De concurrentie met de Nederlandsch-Oost-
Indlsche Compagnie konden zy echter niet vol-
houdan. Hun Factory werd gesloten, na een
verlies te hebben geleden van 480.00W6Jg^tere
pogingen tot toelating mochten niet slagen;
Evenals Australië was Japan in het midden
der vyftiende eeuw nog onbekend in het weste-
lyk halfrond van den aardbol; geen enkele
Europeaan had er ooit voet aan wal gezet.
Met Korea en China was het Land der Ry-
zende Zon reeds sedert eeuwen in aanraking;
zelfs heeft het de Luchu- en Bonin-ellanden
eerst later ontdekt, evenals het eerst in de
zeventiende eeuw vasten voet kreeg op het
eiland Formosa.
In den loop zyner reeds zoo oude geschiede
nis had Japan byna nooit vrede gekend, zyn
eerste keizers hadden eeuwenlang tegen de
wilde oorspronkeiyke bewoners van het land
moeten kampen en daarna voor de handhaving
van hun gezag.
De beroemde Venetlaansche reiziger Marco
Pok» was aan het hof te Peking in de jaren
dat Kublai «Khan tevergeefs zyn Armada's
t (12471381) naar Kyushu had gezonden. Hy
kon eenige vage berichten naar zyn vaderland
sturen over dit geheimzinnige land. Vasco de
Gama was door den koning van Portugal met
een vloot uitgezonden om zyn gebied uit te
breiden. Tengevolge van een schipbreuk werd
het ryk van den Mikado in 1542 ontdekt door
een avonturier, Fernam Mendez Pinto, byge-
naam-f de „koning Oer leugenaars”. Hy werd er
door deif Daimyo van Olta vriendschappeiyk
ontvangen en de Portugeezen knoopten er
handelsbetxekkingen aan. r
i-millionnair John
□ten even arm te
ter wereld kwam.
En dat wil heel wat zeggen, want Hardin werd
in een tent aan den oever van de Red River ge
boren. zyn ouders, reizende kooplieden, waren
zóó arm, dat zy geen geld hadden om kleertjes
voor den zuigeling te koopen. zy moesten hem
in een paardendeken wikkelen.
Dat HarcMn in latere jaren millionnair gewor
den is, is niet zoozeer bet gevolg van zijn be
kwaamheden, doch veel meer van het geluk, dat
hem het geld als het ware in den schoot wierp, a
Na in zyn Jonge jaren cowboy geweest te
zyn, vestigde hy zich later als farmer in Texas
en zwoegde van den vroegen morgen tot (kn
laten avond om in zyn levensonderhoud te
kunnen voorzien. Totdat men op zekeren dag
op zyn boerderij petroleum ontdekte. Vanaf
dit moment was het fortuin van Hardin ge
maakt. Spoedig stond hy aan het hoofd van
zes milUoen dollar, zyn huwelijk bleef kinder
loos, zyn vrouw stierf en Hardin bleef een te
ruggetrokken leven lyden.
Te Dallas liet hy zich een villa bouwen. In
den tuin van deze villa verbouwde Hardin zelf
groente en vruchten. In de buitenwereld liet M
zich zelden zien.
Dezer dagen, toen Hardin 81 Jaar gewerd*
was, bracht hy de heele streek in opschudding
dóór zyn verklaring, dat hy net zoo arm wilde
sterven, als toen hy begon. Te dien einde
schonk hy vyf milllaen dollar voor den bouw
van ziekenhuizen en scholen in den Staat
Texas. Toen kondigde hy aan, dat hH zün k*1"
ste millioen rader de arme menschen venke
len wilde. De menschen moesten in Texas ge
boren zyn, en aldaar nog verbiyf houden. Voor
hem zelf wilde hy niet meer behouden dan een
maandelyksche rente van honderd dollar. Voorts
heeft hy een klein landhuisje gehuurd, waar
hy tot aan het einde zyner dagen verbiyf mi
houden.
padie werd gehulst en de rijst gekookt Ze
hadden een reuzen maal: rijst met schildpad!
De kinderen vroegen nog veel meer. En sinds
vragen al hun afstammelingen en zyn barre
bedelaars, die Je ooren van Je kop vragen! Die
dienstbare geest verdween. Haar naam is een
byvoegiyk naamwoord, doch dat gaat ons te
ver. De kraai kwamvweer eens terug van Java,
met zyn bek vol zaden, die hy liet vallen vlak
by de kinderen. Zoo kwam Borneo weer te
groenen en alles dat er groeit kwam van Java!
De twee kleinen groeiden op, de eenigzte
njenschjes op Borneo. Hun oudste zoon heette
Adam.
Met zoon ferhaal kunnen ze uren en uren
zoet zyn. Als de verteller goed is, wat fantasie
heeft, kan 1 uitgewerkt worden tot een ein-
delooze duizend en één nacht....
J. STAAL
VAN DE RIJZENDE ZON
Als bewys van de godsdienstige onverdraag
zaamheid van den stadhouder diene deze pas
sus uit den bewusten brief:
„En om hen te belemmeren in al hun po
gingen, hoop ik dat Uwe Kelzeriyke Majesteit
goede en zorgvuldige preventieve maatregelen
zal treffen tegen de Jezuïeten, die onder het
mom van godsdienstige heiligheid er naar stre
ven twist en partystryd en ten laatste burger
oorlog te brengen in Uw nobel Koninkrijk, door
verandering van religie. En dat alleen om door
elk middel hun doel te bereiken, dat zy nooit
op andere wQze zouden verkrijgen.”
Door krasse maatregelen werd ook de .Arul-
sing van rassen” zooveel mogeiyk voorkomen.
(Wat Duitschland dus op het oogenbllk wil
is dus niet nieuw en heeft zyn voorganger al
gehad in Japan). „De Japanners” zoo heette
het van hoogerhand, „begeeren geen vermen
ging, teneinde te voorkomen dat zy in later
jaren zouden geregeerd worden door deze ge
slachten.” Alle Japansche vrouwen, die met
Portugeeaen waren getrouwd, werden in 1636
met haar kroost naar Macao gedeporteerd. De
Hollanders en Engelschen. die in hetzelfde
geval verkeerden, werden drie Jaar later naar
Jacatra gestuurd. Zelfs Melchior vim Sant-
voort, de patriarch der Westersche vreemde
lingen in Japan, moest met zyn eega na een
verbiyf van 39 jaren naar Batavia eclipeeeren.
Geboorten uit gemengde huwelyken mochten
op Deshlma niet plaats vinden, de bevalling
moest elders geschieden en de kinderen werden
weggenomen om als volbloed Japanners te
warden opgevoed, of soms gedood.
Het land was zoodoende volkomen afgezon
derd voor alle Westerech verkeer uit angst voor
vreemde heerschappij, die den haat tegen de
Christenen had opgewekt, aooals hy ruim twee
eeuwen later zou dwingen tot de wederopen-
stelling voor het wereldverkeer en moderne
krijgstoerustingen. De Tokugawa Shogun dacht
er een oogenbllk over de Nederlanders te ver
bannen. doch hy kon hun hulp niet missen. De
adel was gewend geraakt aan de door hen
ingevoerde producten en aan de Japansche ge
schutgieterij waren Nederlandsche artilleristen
verbonden. Doch voortaan waren alle huwely
ken met Japansche vrouwen uitgesloten en
werd ten strengste verboden .papen of derge-
lijken geschriften en beelden op den RK. gods
dienst betrekking hebbende” in te voeren. Alle
havens werden gastoten, alle Europeesche boe
ken geweerd, allen- vreemdelingen de toegang
tot het land ontzegd, behalve de enkele reeds
genoemde uitzonderingen.
lyemitsu, die het spionneerstelsel tot het
uiterste dreef, meende alle Europeanen te kun
nen missen, maar om redenen van staatkun
dig beleid verbrak hy de banden, die Japan
aan Nederland bonden, niet. Het was, zooals hy
aan Lemaire, den vertegenwoordiger der Oost-
Indlsche Compagnie, verklaarde „van weinig
belang voor zyn ryk of vreemdelingen-er kwa
men om handel te drijven of wegbleven”, om
dat er geen dringende behoefte was aan buiten-
landsche artikelen.
De ontwikkeUng <fer
krach!’
van
sche
had hlstorischen naam kunnen krijgen, nJ. als t
huls waar Mgr. T. van Valenberg eenlge dagen
beeft doorgebracht! t Is wel even een opluch
ting te schatten hoeveel honderden „wandjes"
in het vuur geknapt zyn. Dat de inboedel„niet
veel soeps” was. Dat alleen een paar oude
paramenten in de kapel verteerd zyn, maar
tóch: ik zit met de gebakken peren! Die bacil
len, microben, cocci, parasieten treiteren me
meer en langer dan ik dacht en nu komen ze
nog met ’n brandje op Je dak! Aannemen
meneer, niks an te doen.’
Hier en daar hoor Je op Borneo 'n sage van
een hqel-in-de-oudheld brand, toen alles in
vuur opging. Zoo is het volgende onder myn
Dajaks ’n bitter-uur-praatje.
t Was heet, snikheet! Onze gewone hulstem-
peratuur overdag is 90 A 94 gr. F. ’s Avonds
tegen het slahpuur altyd ver in de zeventig.
De allerlaagste temp, die ik de laatste dozijn
Jaren heb meegemaakt was 68 gr. en dat maar
ééns. Gewoonlijk niet onder 70 en niet boven
100! Wel. *t was snikheet. De lucht hing te
trillen, wekenlang was geen regen gevallen. De
Dajakkers lagen den meesten tyd in de rivieren
die meer en meer droogden. Visch werd met
de hand, zóó maar, gevangen. Vele menschen
stierven] van de hitte. De kalksteenen bergen
en de zengende zonnestralen. *t Was
arden! En toen kwam de bliksem,
and! Alle huizen, alle boomen, alle
dieren en vogels, ja alle menschen
and werden een prooi van het vuur,
ilve twee kleine kinders: een jongetje
en een meiske. Tirigu was haar naam, de zyne
schiet me op het oogenbllk niet te binnen,
zy vluchtten in een diepe grot van een kalk
berg. Daar bleven zy gespaard. Kalkbergen zyn
talryk op Borneo, alle met prachtige grotten
en gangen en kamers, waarin de zwaluw haar
nesten bouwt, de welbekende eetbare vogel
nestjes. Een duur, maar flauw gerecht.
Toen de kinderen zich buiten waagden zagen
ze het heele landschep zwart-gebrand liggen.
Boomen stonden verkoold rechtop, hun doode
takken teekenden zich scherp af tegen den
zwak-blauwen hemel. Hun huls was verbrand.
Slechts wat doorgebrande palen en uitgebran
de rommel toonden de plaats. Hier en daar
verbrande menscheniyken. Ze waren bang de
twee kleintjes. Ze snuffelden wat rond nu en
dan, doch leefden in de grot. Ze speerden
visch en aten die. Vuur maken konden ze niet.
Alle padie, alle boschblaren, alle sagoboomen
waren verbrand. Rauwe visch was alles dat ze
hadden. Daar kwam een kraai aangevlogen.
De kinders vroegen hem rond te vliegen om te
zien waar menschen woonden, dan konden ze
daarheen gaan. De gedienstige kraal vloog rond
In grooter en wyder cirkels en toen-le terug
kwam kraste-ie: uikak, nkak, anjap awang”:
kraai, kraal, geen ziel te zien.
Vele dagen gingen voorby. De kinders waren
steeds by elkaar. Plotseling stond een vrouw
voor hen. Ze werden bang, doch de vrouw zei:
„Weest maar niet bang. Heb je geen mat voor
me?” Een biezen mat werd uit de grot gehaald,
waarop de oude,tante ging zitten, zy was
Priteng: *n baker, ’n kindermeisje enz. „Vang
me ’n penchek *n schildpad".
De kinderen gingen samen naar de riv
vingen er een. Ze brachten die naar
.Kook em”. De kinderen antwoordden:
we hebben geen vuur”.' De oude vrouw: „Vraag
me om vuur!” Ze vroegen en daar waren al
een paar takken die vlamden. Een heele bos
takjes werd verzameld en vuur was er., De
schildpad werd in de asch geroosterd. „Hebben
jullie geen rijst?” vroeg tante toen. „Neen,
niks”. „Vraag my om rijst!" Ze vroegen. De
vrouw antwoordde „haal me *n gong en begin
te trommelen!” De kinderen haalden "n gong
en begonnen er lekker op los te slaan. De vrouw
begon te dansen en goudgele padie viel waar
zy danste. Zoo kwam de padie weer op aarde.
.Bereid wat rijstl” act dg wonderbare. JVat
y. s j -k..
ren in, benevens Chineesche producten, in
Japan zeer begeerd, maar niet te verkrijgen. Zy
waren dus voor dit land onmisbaar zoolang de
wereldhandel er nog voor toedeur kwam. Vol
gens von Slebold hadden de Japanners in 1613
met niet minder dan zestien verschillende vol
ken handelsbetrekklngen aangeknoopt. De Ne
derlanders en de Engelschen trachtten in dit
tijdperk van groote handelsactiviteit de hegemo
nie der Spanjaarden en Portugeezen te bre
ken. Enkele tientallen jaren later bleven alleen
de Chineezen, Koreanen en Nederlanders voor
Japan over. In 1609 zond Jan Pletersz Coen
van uit Batavia een gezantschap naar den
keizer, dat minzaam werd ontvangen. Abra
ham van den Broek en Nlcolaas Puyck. twee
Hollandsche kooplieden, ondernamen een tocht
naar Kyoto, waar de Shogun lyeyasu zetelde,
om hem een brief van Stadhouder Prins Mau-
rlts te brengen, benevens vele geschenken.
'ri
