WAAGGEBOUW
HALT
EN KLOKKENSPEL
I
BEL OP 3.5.4.5
BEDDENWEEK
ROLPENS
^POORTER
M. MEIJER ZOON
’s
HOOFDKAAS
ROOKWORST
Fa. J. NETTEN
ONZE COLLECTIE
WINTERSTOFFEIS
JAPONNEN
MANTELS
HOEDEN
DEVALUATIE
Voor de betere WOLSOORTEN
BURGER
J. EH E. TEN KORTEHAAR
GARAGE JAN WITTE
(RADIO-TAX)
Goedkoop en toch goed
Door ons enorm debiet en massa-lnkoop kunnen wü
deze prüzen noteeren:
Jan Brauneck Zoons
C
u
•ft
ANTHRACIET
#7/ ZIJN BEDDENMAKERS
PRIMA
I*
C. HUIBERTS-GODIJN
MOEDERS!
LEVERTRAAN
DAMES
SPECIAAL CORSETTENMAGAZIJN
Fa. HIKE BREUER
onze oude voordeolige prijzen
zoolang onze voorraad strekt.
J. BLAAUBOER Gz.
Ritoovoort 42 - Telef. 3592
1.25 1.50 1.95
BE
(Fnidsen) een soort
ten bedrage van
waardevermeerdering huhner
DAMES! PERMANENT f 1.50
MAISON MARIE VAN VLIET
„HET LEDERHU1S”
Midden in de Paygtop
handhaaft zün aeer lag» grüzenl
Wü hebben een zeer groote sor-
leerlng in:
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
LANCESTRAAT 3-5
Het Waag recht
HET RADIOBUIS.
\J
j
isjs
en
z
Vanaf heden wederon ver
krijgbaar onze bekende
LANGESTRAAT 15
ALKMAAR
IS COMPLEET
ALKMAAR
BRANDSTOF
VOOR Uw HAARD
Prijzen omhoog,
Ween, dat nooit!
Waag en Waagtoren, zooals een kundig
vakman die in koper wist te vervaardigen
KANTOOR EN
MAGAZIJNEN
HELDERSCHEWEG
WOONHUIS
SCHARLOO17a
TELEF. 3-2-6-O
NAAR
Boterstraat 18 Alkmaar
RIDDERSTRAAT 9 TELEFOON 3787
KOLENHANDEL
n
t.
L
ff
Wij verlagen juist de
prijzen
De R is thans weer in
de maand. Geeft Uw
kinderen daarom iede-
ren dag
KENNEMER DROGISTERIJ
M. C. S. Vlessing-v. d. Moer
Apoth. Asa.
Kennemerstraatweg 28e
Telefoon 3.2.9.S
BANKETBAKKERIJ
Tapijt- en Meubelhan
Gegevens ontleend aan wijlen
C. W. Bruinvis
Denkt nu om de Pfaff-klasse 130
Eerste Alkm. Naaimachinehandel A. HILDERING - ALKMAAR
MIENT 17 ALKMAAR TEL 2477
Volgens Jen wensch van onze regeering hand
haven wij
CORSETTEN, voorsluiting, 2 paar jarretelles,
versterkt op den buik f 1.50, f 1.95, f 2.00, enz.
BUSTEHOUDERS met maagversterking, op zp
gesloten0.85
BUIKBANDEN, prima elastiek vanaf 3.
ELASTIEKEN KOUSENvanaf f 1.95
SLUITLAKENS 0.95
Détail van den Waagtoren: de onvolprezen
ruitertjes met daarboven den onvermoeiden
klaroenblazer
Onze prijzen zijn RIET VERHOOGD
en munt uit door elegante Modellen,
Moderne Stoffen en groote keuze
Moeders let op!
Meubelhandel
Het Waaggebouw
PRIJSVERMINDERING
TUINSTRAAT 9 (lij <k Berterlr.,)
OP UW VACANTIE EEN WAGEN
VAN GARAGE JAN WITTE
Wagens met en zonder chauffeur
Betrouwbaar materiaal. Vertrouwde chauffeurs.
HEERENZOLEN EN -HAKKEN f 1.00
DAMESZOLEN EN -HAKKEN f 0.75
Met ons onverwoestkear Rebberleder
Heerenzolen en -hakken 90 c. Dames- 70 e.
Het adres voor hen die zelf schoenen maken! Groote
voorraad RUBBERLEDKR enen ZOOLLEDER, in alle
prüzen.
UW ADRES
voor uitsluitend eerste kwaliteit ZEEVISCH en PALING is
C. M. V. d. STOK’S VISCHHANDEL
Toren en hlokkenepel
v v - A.
Welk een verschil vormt de Heüooerbrug met omgeving, vergeleken bü den toe
stand van dn Kennemerpoort in de jaren 1939—lt?0, gelijk bovenstaande
f oto laat sisn
B. J. SCHUYFF
I
A 01
t
Naast V. en D. Warenpaleis
0
de
VERSCHE
VAN
nog
12.5#
1LM
Hier
t
ALLEEN BIJ ONS
1936
6.50
E75
O
IS
DE OUDSTE ZAAK HIER
TER STEDE.
K
O
Venlsse
opgelegd.
in van om-
ordzljcte ge
el
M
M
Groot Mechanisch Schoenreparatlebedrüf
Wü verkoopen alleen
Levertraan gecontro
leerd op vitaminen
gehalte
Onze speculaas is
anders, dan die welke
U in blikje* koopt
14 en 18 et. PER QMS
Laadde B 32
U heeft gezien wat deze machine met
rechten- en zigzag-steek U biedt I
Beleefd aanbevelend,
De gegevens over dit alles hebben wü ont
leend aan een boekje, In 1889 geschreven door
den stadsarchivaris O. W. Bruinvis, dat geti
teld is: „Hoe de Alkmaarsche Waagtoren zijn
klokkenspel bekomen heeft.**
Het sou nog dureri tot 1884 alvorens er werk
werd gemaakt van een geheel nieuw klokken
spel. De geschiedenis, die hier aan vast zit.
Is te Interessant, om er niet wat langer bü
stil te staan.
Ons succes. Prach-
tegen
1906 PAAR kameel
haar dames kraag-
pantoffels. heerlijk,
heerlijk warm, met
prima prima leder <wq
zool en hak, nu 4 *7 Cl.
24—38 38—33 33—39
H.
n een nummer aU dit, dat gewijd is aan een
zoo bjj uitstek historisch gebeuren als het
Ontzet van Alkmaar In 1573. Is een korte
beschouwing over het Waaggebouw en zijn
klokkeapel niet geheel misplaatst. Immers niet
enkel dat het oude, vertrouwde carillon al bü
zoovele tientallen herdenkingsdagen van het
Ontaet zijn vrooltfke en vaderlandsche wijsje*
over de feestvierende stad heeft uitgestrooid,
maar ook het vrije bezit van Waag en de Waag-
rechten staat in teer nauw verband met het
dappere gedrag onzer voorouders van 1573.
Want, zooals hierna nog wel zal blijken, Is het
Waagrecht een geschenk van den Prins van
Oranje aan de stad voor het moedig stand hou
den barer burgerij in het Ontaetjaar.
2000 PAAR jongens en meis-
jesschoolschoenen in swart
en bruin leder m. sware rubber
zool en hak. geweldig, ge
weldig sterk, nu In de maten
Telefoon 87 Schagen
u Heer met stemmen
Bergère, Wilhelmus,
Ontaet van Alkmaar,
i in andere
nils zijn naam
van weldadig-
Geest werd
Van het Waagrecht hooren we voor het eerst
in 1406, toen dit in ruil voor andere rechten
en Inkomsten, gegeven werd aan de schutters.
Na de deelneming der Alkmaarders van alle
standen aan den opstand van het kaas- en
'broodvolk in 1493, werd bü vonnis van Albrecht
v. Saksen, Stadhouder van Philips den Schoo-
nen„ ten behoeve van dezen laatsten verbeurd
verklaard de aan de stad of haar ingeaetenen
verpande of verpachte domeinen, daaronder
te recht of ten onrechte begrepen de Waag
1000 PAAR kameel
haar heeren pan
toffels, sware wol,
heerlijk warm, met
prima prima leder qq
zool, nu Cl.
Het mag bekend worden verondersteld, dat
*t huidige Waaggebouw oorspronkelijk een heet
andere bestemming heeft gehad, zooals trou
wens aan den bouw nog duldelük te zien is.
Het was n.l. een gasthuis, het H. Geesthuis
genaamd en bestemd om arme reizigers drie
dagen en drie nachten zonder kost te herber
gen. Maar bovendien moesten Regenten blükens
een aanteekening uit het laatst van de 15de
eeuw jaarlüks aan 73 arme personen op de
avonden vóór Plnksteren, Maria Hemelvaart.
Allerheiligen, Kerstmis en Paschen uitreiken:
elk 1 stuiver in geld, H stuiver In bróód en 14
stuiver aan toespüs Dat scheen nog wel eens
nagelaten te worden, want er werd een boete
regeling ingevoerd: voor eiken keer verzuim 48
Niettegenstaande prljsverhooging der materialen, verminderen wjj de
prüzen. SINUS RADIOTOESTELLEN vanaf 85.—. C-
tig 5-lamos 3-krings Radiotoestel f 89.Radlo-onderdeelen
spotprijs.
DE TIJD HEEFT ONS GELEERD. DAT HET BESTE WERK TRIOM
FEERT. DUS VOOR ALLE VOORKOMENDE HAARVERZORGING
UITSLUITEND
RITSEVOORT 22 TELEFOON 37S3
RADIO-TAX - BIERKADE 6 - ALKMAAR - TELEF. 3168
en nadien zetelt er tot op den chg van heden
pnse V V. V.
Intusschen had de vleeschhal van het „pand”
ook al weer plaats gemaakt voor een kisten-
makerswerkplaata. wachthuis voor den Majoor,
en vervolgens voor het verkoopen van s.g. Can-
terkaas. Ook de botermarkt werd erin onder
gebracht.
Het verkoopen van kaas hier eindigde na de
marktvergrootlng In 1887. Daarmede ging een
eigenaardigheid verloren. n.L het openwerpen
der deuren Donderdags, *s morgens 10 uur en
het hals over kop binnenstormen der opdrin-
gepde boeren en kaasjongens voor het neerleg
gen hunner kaasdekken.
Reeds op heb H. Geesthuis stond iets, wat
op een toren geleken moest hebben, althans
geschikt was tot plaatsing van een uurwerk en
het dragen van slagklokken. De heeluurs woog
6300 pond en werd hier in 1487 gegoten door
Gobel Moer en had een Latünsch opschrift,
dat in vertaling luidde: „Verheven bescherm
heer Laurens, neem de scheuringen weg, op
dat wü Christus in vrede van een voorspoe
dige wereld mogen dienen.*’
Wü doen niet mee aan den etalage-wedstrüd, maar
ons werk kan eiken wedstrüd (vergelüking) doorstaan.
Dit spekt iedereen in deae slechte tjjden:
HEKELSTRAAT 29 TELEFOON 3195
ALLE ZATERDAGEN VERSCHE PALIffGBROODJES
-De toestand werd toen zoo, dat de stad een
taarlijksche som betaalde aan den landvorst.
4Raar op haar beun de Waagrechten weer aan
particulieren verpachte. In 1557 bedroeg de
pacht 760 per jaar. In 1573 1045 *s jaars.
Na het beleg, toei het zeer bezwarend was
voor de stad de 1000 te betalen, werd kwüt-
schelding van 300 verzocht. De Prins stond
dit goedgunstig toe. Toch ging de betaling niet
vlot, want in 1579 werden een ot meer der re
geerders wegens achterstallige pacht gegüzeld.
Ja, ook toen had het baantje van „Wethou
der" al süne onaangenaamheden!
Opnieuw werd verlenging der toegestane kor
ting voor 6 jaren gevraagd, en dit op grond van
de onkosten gemaakt bü het uitdiepen van de
vaarwateren, maar vooral wegens het maken
van een „Verlaat” door de stad Hoorn, aan den
Overtoom te Avenhom, waardoor de boeren van
Schager en Niedorper koggen verlokt werden
in Hoorn te markten (Dit laatste leidde er zelfs
toe, dat onze overheden met gewapende burgen
er op 14 September op lostrokken en de gereed
liggende materialen verbrandden. Het geschil
tusschen Alkmaar en Hoorn werd op last van
den Prins door het Hof van Holland beslecht).
Nadat een delegatie van het stadsbestuur
naar Amsterdam was geweest, om bü de Staten
het Waagrecht terug te vragen, kwam op 13
Juli 1581 het heuglüke en welbekende be
sluit van <ien Prins, waarbü ter erkenning
en beloonlng van het gedrag der stad, de Waag
met al zün Inkomsten geschonkèn werd, tegen
ultkeerlng van een jaarlüksche recognitie van
De oude werd in 1595 afgebroken en het ma
ken van een nieuwen besteed aan Cornells
Pieterz. Kunst, voor 3900.
Het werk schünt niet te zün meegevallen,
want na allerlei moeilükheden met den aan
nemer, kostte het zaakje ten slotte 8900. Met
de spits was deze toren 54 M. hoog.
Een aardig karwei geschiedde
op 13 Juni
1715. Toen -werd de toren, die 15 duim naar
het Zuid-Westen overhelde, onder leiding der
stadsbazen, binnen één uur, door middel van
vüzels recht gezet.
Wü verkoopen:
2-pers. KAPOKBEDDEN, met Peluw, 2 Kus
sens, gevuld mot de allerbeste kapok en
prima damast, voor
1- perooons KAPOKMATRASSEN, 3-deellg, met
kussen
2- persoons KAPOKMATRASSEN, 3-deellg, met
schuine peluw, 2 kussens
SPIRAAL-MATRA8SEN, 10 jaar garantie
SPIRAAL-MATRAS8EN, 15 jaar garantie
Veerenbedden, driedeelig maken met celverdee-
ling, met prima veerentük k
Komt en ziet Zaterdagavond onae etalages
-
Alkmaar had toen juist, .een nieuwen orga
nist-klokkenist gekregen, Gerard v. d. With uit
Hoorn. Deze deed aan het stadsbestuur voor
stellen tot algeheele vernieuwing der speelklok
ken. Hü had de omstandigheden erg mee; Im
mers bü het opnemen der rekening van den
gewezen thesaurier Hendrik de Haes bleek,
dat deze een batig saldo van 40.600 be
schikbaar had. (Voor onzen huldigen thesau
rier v. Slingerland om van te watertanden!).
Besloten werd 10.600 van dit extraatje te be
steden voor een nieuw klokkenspel.
Dit werk bestond uit twee afzonderlüke ge
deelten: het gieten der klokken en het plaatsen
van toon- en speelwerk, bit laatste werd op
gedragen aan Willem Sprakel, stads-ilokke-
maker te Haarlem.
Voor het gieten werd aangezocht Claude
Fretny, stadsgeschut- en klokgieter aan de
Baangracht te Amsterdam. Overeengekomen
werd, dat deze de oude klokken, 13605 jnnd
wegende, zou ovememen tegen 9% stuiver per
pond en 35 nieuwe moest leveren in D
Komettoon wegende 14.000 pond tegen 1
gulden per pond.
schelling groot Viaómsch en 3 dagen daarna
trad een boete in van 1 Rünsgeld alles ten
behoeve der parochiekerk voor eiken dag,
zoolang de uitdeellng niet geschied was.
Evenals dergelüko stlchtlngei
plaatsen, ontleende bet H. GeesU
aan de gedachte, dat Iedere daad
heid door de werking van den I
teweeggebracht.
Het H. Geesthuis bleef bescheü
vang, maar niet aldus de aan de h
plaatste Gasthuiskapel, die het weldra geheel
overschaduwde en voortaan meer uitsluitend
H. Geesthuis werd genoemd.
Deze kapel deed niet enkel dienst voor
(tüdelüke) bewoners van het Gasthuis, zooals
blükt uit een brief van 1477, waarin Nlcolaas
van Adrichem, abt van Egmond, in zün waar
digheid van Collator der St. Laurenskerk, on
der allerlei beperkingen en -zonder verkorting
van Iemands rechter', inzonderheid van den Pa-
rochiepastoor, toestiat, om tot vermeerdering
van godsdienst en tot gemak van gebrekkige of
oude lieden, die wegens hun beroep of lengte
van den weg, de parochiekerk dagelüks niet
wel kunnen bereiken, behalve de reeds gebrul-
kelüke H. Missen, nog een andere, op alle
Zon- en Apoeteldagen, te mogen doen zingen
met een kort sermoen voor het daar komende
volk, door een bekwaam priester, geen regulier,
tenzü van des abts convent.
Aan de Noordzüde van dit H. Geesthuis moe
ten wü de Markt zoeken, en het Waaghuis met
één schaal.
In 1557 begon men ernstig te denken aan
vergrootlng, zoowel van de markt als van de
Waag. Over de plaats van de verelschte 3 nieu
we schalen is toen heel wat te doen geweest.
Er ontstond een belangenstrüd tusschen cte
bewoners van Meent en die van Voor- en Zü-
dam. Het ging voomamelük over een te ma
ken brug. Ten slotte werd besloten die te ma
ken tegenover het Moordenaarssteegje. Het Is
de latere Schapenbrug, die echter lange jaren,
heel terecht, Küfbrug heette.
Intusschen boden belanghebbenden 2000.
aan voor het koopen en wegbreken van 7 hui
zen aan het Schapensteegje, bezuiden het
Geesthuis.
Toen het stadsbestuur hiertoe overging,
aan de bewoners van Mlent. Houttil, l
pensteegje en
baatbelasting
2400, wegens
eigendommen.
Korten tüd nadien was er weer ruimte te
kort. Toen moest het H. Geesthuis er aan ge-
looven. In 1568 gaf de Bisschop van Haarlem,
Nlcolaas v. Niewland, toestemming tot het
overbrengen van het gasthuis naar het St. Ell-
sabethgasthuls.
Het duurde tot 1582, voordat de Waag voor
goed in het voormalig H. Geesthuis werd ge
vestigd.
Er was nu echter veel meer juitBte. dan de
Waag noodlg Jiad. Toen dan ook de buren van
óe^HouttHstraatln 1587 aanboden, om de kos
ten van het maken van een vleeschhal In het
gebouw voor te schieten, nam de vroedschap
dit voorstel aan.
Ook kwamen in 1589 de rederijkers te hul
zen boven het Waaggebouw. Zü hadden er ech
ter niet lang plelzier van, daar In 1596 dit ver
trek werd afgestaan voor zegelhuis en lakenhal
der wolwevers. Na het verval van deze Indus
trie werd het keurkamer voor goud en zilver;
in 1866 kwam hier het bureau der rükstelegraaf
DAMESTAS«CHEN
TREKSLUITINGTASSCHEN
AVONDTA8CHJES
ACTEN-, SCHOOL-, COIXEOR-
EN DOKUMENTTASSCHEN
KOFFERS. HOEDENKOFFERS,
DAME»- EN HEEREN-
TREK8L.-PORTEMONNAIES
Dames- en Heeren Portefeuilles
Sigaren- en sigarettenkokers
TABAKZAKKEN
ABONNE-ÉTUI8
VENTERSBEURZEN
HONDEN- en SPORTARTIK.
ALLE SOORTEN RIEMEN
FIETS- EN ZITTASKCHEN
BIJOUTERIEËN. ENZ. ENZ.
Hausch. het Lederhuis
heeft de grootste keus
REPARATIE-INRICHTINO
PAYOLOP 9 - ALKMAAB
De zware luiklokken worden weinig meer
gebruikt. Vroeger galmden hun roepende stem
men over de stad, wanneer er nood was. «Uit
onze Jonge jaren herinneren we het ons nog
maar al te goed, wanneer ze de brandweerlie
den en schutters van het brandpiket uit den
slaap en naar het terrein van den brand
riepen.
De halfuurt klok, wegende 2098 pond had
tot opschrift: .Pieter is mün naem, mün ge-
luyt zü Godt bequaem."
In 1541 werd al gesproken van een nieuwen
toren, toen er 11 klokken tot een voorspel wer
den opgehangen.
Kapelmeesteren besteedden in 1546 het ma
ken van een uurvferk aan. Harek Almertk. le
verde het voor f 141.80. Het oude uurwerk
ging naar Ursem:
„Toen eenmaal het H. Geesthuis van be
stemming was veranderd en de fraaie voorgevel
was gebouwd, voldeed deze toren niet meer.
Een oogenblik waren burgemeesteren
bevreesd, dat de to®en zonder klokken in den
winter gevaar zou (popen „omverre te weyden”,
maar de dienst vtln gemeentewerken alias
de stadsbazen stelde hen gerust
Toen kon het afhalen der klokken beginnen.
De uursklok kon echter niet door de stülen.
Stukslaan met hamers gelukte ook niet. Deze
vergeefsche arbeid werd door het publiek danig
bespot, maar ten slotte slaagde de molenaar
Jan Coningh erin, door het afslaan der ooren,
op 20 Januari te 2 uur de klok neer te laten.
De heer Premy had Intusschen al bericht, de
klokspüs hard noodlg te hebben. Het water lag
echter dicht, en daarom werden 18 speelklok
ken door klokkenist-bode en stadstimmerman
per slede naar Amsterdam overgebracht (rels-
onkosten 25.11). Op 5 Maart gingen de slag
klokken per vaartuig naar Amsterdam. Nu be
droegen de gemaakte kosten 75.12. Die
hadden het er zeker wat beter van genomen.
Premy werd herhaaldelük aangemaand
om spoed te maken. Eerst in September 1686
was hü gereed, maar, helaas, de klokkenisten
keurden zün werk af. Er werd zelfs een proces
over gevoerd, dat Premy verloor. Hü werd ver
oordeeld de waarde van de hem gezonden
klokspüs aan Alkmaar te vergoeden. Hü bood
aan, om op zün risico de klokken in Alkmaar
op te hangen en zoo nog eens te beproeven.
Of dit inderdaad geschied is, weten we niet,
maar wel, dat de Alkmaarsche afgevaardigden
te ’s Gravenhage daar kennis maakten met
den Antwerpachen klokkengieter Melchior de
Haze. Aan dezen werd nu de opdracht gegeven,
welke hü 4 Augustus 1688 gereed had.
Een commissie van deskundigen ging naar
Antwerpen om te keuren. Eigenaardig mag
het heeten, dat één der leden van deze com
missie was Jacob Claerens, pastoor te Haas
trecht en superior der Jezuïten in de Holland-
sche Missie. Nu was het gelukkig goed en 28
Augustus, des avonds te half zes, arriveerden
de klokken voor de Waag, waar een talrijk^
menigte het schip opwachtte.
Toen kon Sprakel aan den arbeid gaan voor
het monteeren: van ton, hamers enz.
Eindelük na elf jaar zwügen kon op den
26en October, tusschen 3 en 4 uur v.d. With
voor het eerst zün klokken bespelen,
volgt zün programma:
Psalm 65: Men looft
reyne, Bellinde, Petite
Ballet van Alkmaar,
Lofzang van Maria.
Eerst op 12 November konden de klokken
voor het eerst met de ton gehoord worden.
Voor uurslag werd gehoord Psalm 68,. op het
eerste kwartier Gavotte royal, voor hét half
uur Wilhelmus en op het laatste kwartier
Stokkendans.
Natuurlük zün er in den loop der tüden aan
toren en klokkenspel herhaaldelük nog verbe
teringen en herstellingen verricht, maar de
klokken die nu op marktdagen' het zeer tal-
rüke bezoek zoo In bewondering brengen, die
op nationale feestdagen hun vaderlandsche
liederen over de stad uitstrooien, die o*> de
stille zomeravonden, zoo meesterlük bespeeld
door den heer P. v. Langen, burgen en vreem
den belangstellend doen luisteren, het zün de
producten van den kunstvaardlgen Melchior
de Haze.
Wél mocht deze in zün dankbrief aan het
stadsbestuur schrüven: ende ik hope, dat
UEd. Achtbaren sullen volle genoegen hebben,
benefens de toehoorders noch honderde jaren
in mün werek."
-
