Shirley Temple
Na 8 October
de lieveling der wereld
YPMA
^^uismoeders
BLANKA
KO BOTTEMANNE
FT OUDE PRIJZEN]
VOETZOEKERS EN ONTZETVIERING
fa. GEBR. ROTGANS
H. VAN COJZEN CO.
WINTERJASSEN, MANTELS
s
LANGESTRAAT 4
MEEST GESORTEERD ADRES
KAPPEN ORNAMENTENHUIS
DE KKO-SHOW-BOAT
VAN B. PRIJS
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
MAISON DES DAMES
VANB. PRIJS
Is Uw radiotoestel in orde
MAISON DES DAMES
REGENJASSEN EN REGENMANTELS
RELIGIEUZE ARTIKELEN
„DE PAUS VAN ROME”
F’ S. HALMA
o
PHILIPS-PRODUCTEN
E
IK ZEG MAAR ZOO
GA NAAR
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
is die
van
GEBRUIKT
DE
VK?L4GT UW WINKELIER!
■—ALKMAAR.
Alkmaar leek in opstand
ALKMAAR - TELEFOON 2898
(bij de Steenenbrug)
De aarde braakte vuur
komt te ALKMAAR
TELEFOON 4184
MAGDALENENSTRAAT 17
De meneer met de- kaart
7
Geen kind kan er aardig uit
zien indien ’t haar niet keurig
verzorgd is.
komen weer de lange
winteravonden
Conflicten tusschen Burgerij
en Politie'
Gen. Cronjéstreet 54 - Tel. 14726 - Haarlem
Tempeliereetr.60-62-Tel. 12178 - Haarlem
Zandvoortsehelaan 180 - Tel. 26205 - Haarlem
En U weet het wel, de mooiste
en duurzaamste Permanent
Wave a f 1.50,
VOOR DE BETERE LAMPEKAPPEN EN KRONEN,
ELECTR. HUISH. APPARATEN., MATERIALEN ENZ.
ERKENDE PHILIPS-SERVICE
REPARATIE-INRICHTING VOOR ALLE RADIO-APP.
ONVERPLICHTE DEMONSTRATIE
EN PRIJSAANBIEDING
EEN GULDEN VIJFTIG CENT
alles inbegrepen, 2 maal wasschen, knippen en watergolven
In dit nummer, gewijd aan oud-Alkmaar, past zeker ook een afbeelding van de
Roerstraat in 1303
GEVESTIGD SINDS 1919
VOOR DE WASCH
en U hebt eer van Uw werk!
BLANKA-BLEEKEXTRACT, p. flesch 15 ct.
HELDER - ZUINIG - ONSCHADELIJK
VOOR VAKKUNDIGE RE
PARATIE EN NIEUWE
TYPEN TOESTELLEN
VAN PHILIPS EN TE#E-
FUNKEN HEEFT U EEN
GOED ADRES BIJ
met de KRO-Meeuwen en Jan Hahn
op DONDERDAG 15 OCTOBER 1936, des avonds 2 uur.
DAMES EN HEER ENKLEERM AKERS
PAYGLOP 20-22-24 - ALKMAAR - TEL 4159
SCHITTERENDE SORTEERING
MET EN ZONDER BONTGARNEERING
APARTE CHIQUE STOFFEN ZEER BILLIJKE PRIJZEN
Alle in voorraad zijnde goederen worden zonder prijsverhooging verkocht
voorf
Steeds Magdalenenstraat te Alkmaar
H. HART- en MARIABEELDEN
L;. jt
„Groot ach tbr e magistraat, was
die
met
Manmoedig ging te
een
Dat ityn onze srtre—en:
de
PUTTEN tt OORTMEYER, Paygiop U
Kaartverkoop:
llllllllllllllllllltlllllllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllltlllllllllllllllllll
Miuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
VINDT U NERGENS!
Penaaaent Wave f 1-50. Chemo Naturel Permanent Wave,
wordt alleen bU ons toegepast, en ie onovertrefbaar f 2M.
Entrée 1.25, 1— en «.15.
Plaatsbespr. M et. per plaats
Shirley Temple hei wonder-kind door mlliioenen bewonderd
mede ook door haar allerliefste krullen. Maar ook U mevrouw
aal men bewonderen om uw keurig kapsel indien U zich b(j
B. PRUS laat behandelen.
De Schermer Poort, in welker nabijheid, in 1573 zoozeer gestreden werd
(Foto A. B. Winters)
re optreden de Alk-
hun aloude llefheb-
leek het telkenmale
sullen
wanneer er een feest t
Ontsetfeest, dit behoorltf
eens flink los moet kom
trekkelljkheld van de Onl
hoogen. y
Voor engros
KOH
Hmimiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiii
Zelfs niet de lieveling van alle dames ter wereld: SHIRLEY
TEMPLE. Maar ook geen van al die bewonderende dames
self siet er aardig uit, indien haar kapsel niet behoorlek
verzorgd Is. TerwUle van hen, die naar U kUken, Uw huis
genoot», Uw vrienden en kennissen, dames: Borgt toch dat
ook Uw haar keurig sit.
Nooit is iets dergelijks zegt een aanteeke-
naar van zoodanige vuurwerken vertoond!
Nooit zijn er op één plaats tegelijk zooveel
zwervers aangestoken en geworpen! De lucht
scheen van rook en vuur aaneen te hangen en
de aarde op duizend plaatsen tegelijk vuur te
braken.
Spoedig nam de overheid maatregelen om een
dergeltjke 8 Octobervlerlng tegen te gaan. Zij
noemde de bedrijvers der baldadigheden „eene
menigte van onbezonnen en spoorlooze burgers
Aan de overzijde van de gracht (vermoedelijk
den Voor dam) zat een heer met zijn buren op
t T yle mocht denken, dat de Alkmaarders
yy steeds seer zalm den Ontzetdag vierden
en moeilijk uit de plooi konden ko
men, moet er maar eens het boekje van onzen
bekenden, vroegeren gemeente-archivaris C. W
Bruinvis op na lezen. HU ot zij zal
dan tot de conclusie komen, dat eer het tegen
deel het geval geweest is en dat de Alkmaar
ders het zelfs wel eens zoo bont gemaakt heb
ben, dat de militaire macht er aan te pas
moest komen om de orde te kunnen handha
ven.
We zullen ons veroorloven het een en ander
uit dit geschriftje van Bruinvis aan te halen,
tot leering en vermaak onzer lezers, die zeker
NAAR HET MAGAZIJN
Ruim gesorteerd in moderne
KRUISGARNITUREN, SCHILDERIJEN, enz.
WIJ HANDHAVEN NOG ONZE GEWONE LAGE PRIJZEN
■-
de stoep het spel aan te zien; een hunner en van buiten inkomende menschen, die scho-
wierp een bijna afgebrand stukje kaars over de
deur op straat, hetwelk uitging, toen iemand
er zijn pijp aan wilde opsteken, waarop bedoel
de heer een brandend stukje kaars op den kant
der gracht deed plaatsen.
De wachts, cït ziende, schoten toe en sloegen
het in het water, hetgeen een heftige woorden
wisseling ten gevolge had. De heer liet toen
een ander stukje kaars brengen en plaatste
het op de leuning van zijn stoepplank, zeggen
de, dat geen duivel het hart moest hebben het
daarvan weg te slaan. Inmiddels was er veel
volk bijeengekomen, zoodat twee der wachts
door het gedrang bijna te water geraakten. Na
nog wat gepraat en gemor ging ieder zijns
weegs.
De heer van den Voordam was des morgens
bjj den president-schepen ontboden, doch had
gezegd te zullen komen; als het hem goed dacht.
Hij voldeed na de mlddagpreek (het was toen
Zondag) aan de oproeping en vernam toen, dat
hij voor zijn gedrag van den vorigen avond een
boete van 1000 ducaten moest betalen. Op al
lerlei wijze beangst gemaakt, trachtte hij het
voor ƒ600.af te maken, doch dit geleek niets
en hij vertrok ongetroost. Naderhand dezen en
genen gesproken hebbende deed hij den pre
sident weten, dat hij zijn aanbod van f 600.
terugnam en niet voornemens was een pen
ning te geven, als zijnde nu beter onderricht.
Hoe deze zaak beëindigd is yinden we niet ver
meld.
Intusschen waren de burgers bijeengekomen
om over den toestand te beraadslagen. Zij be
sloten vergunning te vragen voor het afsteken
van het vuurwerk op een stuk land buiten de
stad. Dit werd toegestaan. Voor gezamenlijke
rekening werd het terrein yoor het feest in
orde gemaakt, een groote tent werd opgericht
en vier vrachtwagens werden gehuurd, om de
piktonnen, kisten en manden met vuurwerk
naar het veld te vervoeren. Het aantal deel
nemers, die allen in de kosten bijdroegen, be
liep 58. Den volgenden Dinsdagmorgen vertrok
de stoet van den Steenenbrug. Een 25-tal lieden
met muskietenbroeken aan en met kleurige
linten versierde schippersmutsen op het hóófd,
vervolgens twee wagens met vuurwerk, daar
na twee met piktonnen en eindelijk een groote
menigte volks. Te 6 -uur werden de piktonnen
in brand gestoken en begon het werpen der
voetzoekers door alle liefhebbers tegelijk.
Dit maakte indruk op de autoriteiten en
men liet het afsteken van voetzoekers ooglui
kend toe. De volgende jaren werd de keur niet
vernieuwd, zoodat men zich al spoedig in toe
nemende mate aan het oude vermaak overgaf.
Totdat men het in 1776 te bont maakte. In
den avond van 3 October van dat Jaar vloog
zelfs bij den president-schepen, Mr. Anthonie
van Westhoven, die tijdelijk het schoutambt
waarnam, een krachtige voetzoeker door de
glazen, de paneelen der binnenluiken vernie
lende, de zonneschermen en gordijnen in brand
stekende. Dit voorval was het sein voor dc
overheid weer strenge bepalingen op het af
steken van vuurwerk in het leven te roepen.
Zelfs werd de boete van ƒ8.verhoogd tot
18.voor de helft ten bate van den hoofd -
officier en voor de andere helft ten bate van
den aanbrenger. Bovendien werd niet alleen den
gerechtsdienaars opgedragen op straffe van
tijdelijke ontzetting uit het ambt de koopers
en verkoopers van vuurwerk terstond te grij
pen en voor de balie te sleepen, maar ook de
stads-stille- en klapwachts, kaas- en zakken
dragers, stads-tlmmer- en metsellieden, alle an
dere stadswerklieden, leveranciers en bedien
den.
Dit verbod veroorzaakte veel ontevredenheid
onder de burgerij; het was, zoo beweerde men,
nu geen tijd een verbod uit te vaardigen, ter
wijl leder zijn voorraad vuurwerk reeds in
huls had.
Des middags vlogen toch enkele voetzoekers
over het Waagplein en des avonds, toen het
plein door twintig wachters werd bewaakt, vlo
gen telkenmale, onder groot gejuich van
menigte, de voetzoekers in iiet rond.
Hierbij deed zich een vermakelijk voorval
voor, door Bruinvis aardig verteld.
ten met vuurroeren, pistolen enz. en voetzoe
kers, klappers en moordslagen wierpen van
een importante grootte en zwaarte, die vul
lend met speciën, waardoor menschen en ge
bouwen niet onbeschadigd zijn galeven.”
Al die maatregelen gedurende') de volgende
reeks jaren hielpen niet veel, want de Alk
maarders lieten zich niet gemakkelijk van hun
liefhebberij, die door de overheid „eet^ schier
onverwlnbare drift bij vele Ingezetenen” ge
vonden werd, ,Jioe geschikt de Burgerij deser
Stad anders ook zij. En evenvaak als de over
heid verboden en maatregelen afkondigde ver
zond de burgerij, de voornaamste ingezetenen
aan het hoofd, adressen om ontheffing van de
ai te strakke verordeningen.
In het laatst van de 18e en het begin van de
19e eeuw scheen de liefhebberij voor het af
steken van vuurwerk toch wel sterk vermin
derd te sijn, want de kronieken vermelden er
uit dien tijd' zeer weinig over. Omstreeks 1834
moet de drift tot het afsteken van vuurwerk
echter weer aardig rijn opgekomen. In dat ge
noemde jaar werd tenminste weer een streng
verbod uitgevaardigd tegen het afsteken van
vuurwerk en het branden van pek-' of teerton
nen Gelukkig werd het afsteken van vuurwerk
by feestelijke gelegenheden onder beperkende
bepalingen toegestaan, zoodat de Alkmaarders
niet geheel van hun vreugde verstoken wer
den, al maakten zjj van dit voorrecht meer
dan bescheiden gebruik.
In 1850 was echter het hek weer heelemaal
van den dam ter gelegenheid van de algemeene
tentoonstelling van de Hollandsche Maat
schappij van Landbouw op 25 September.
Bruinvis verhaalt hierover het volgende.
In den avond van den 18en September begon
het werpen van voetzoekers, lijdelijk aangezien
door de politie. Den volgenden avond, toen het
heviger was. vooral op het Kruiswerk en daar
omtrent, wilde zü de belhamels arresteeren,
maar werd zij door de menigte hierin verhin
derd. Een der agenten, wien men den scheld
naam Gootjekrab gaf, kreeg het zelfs duchtig
te kwaad en verloor de panden van zijn jas.
Den 20en was het al weer erger en den 21en op
het Waagplein allerhevigst, zoodat de politie
machteloos stond. Herhaaldelijk knalden ook
pistoolschoten en een jongmensch, die hieraan
meedeed, kreeg een schot door de hand, welke
daardoor onherstelbaar verminkt werd.
De huren van het Waagplein, eenparig over
het brandgevaar geklaagd hebbende, werden
des Zondagsnamiddags dat plein en de Platte
Steenenbrug door nachtwachts en dienders •!-
gezet. Groote troepen volk trokken zingende en
voetzoekers werpende, door de stad, van tijd
tot tijd de bezette punten passeerende zonder
zich te laten storen. De bejaarde commissaris
van politie Boogaard geraakte onder den voet.
Wie gevat werden sagen zich spoedig weder
ontzet. Eindelijk werd de militaire macht ter
hulp geroepen, van welke een patrouille in het
Moordenaarssteegje, waar een volksoploop zich
wilde verzetten, 2 personen gevangen nam en
tusschen de bajonetten naar het tuchthuis
voerde. Dit maakte Indruk.
In de omliggende steden en dorpen beschouw
de men Alkmaar als in volslagen opstand en
bekommerde men zich ovtfr de daar wonende
bloedverwanten. Lieden, «ie gedurende de
feestdagen hier zouden kopten logeeren, schre
ven het af.
Niettemin kon dit mill
maarden niet genezen vi
berfj. De jaren daama
noodlg aan de voetsoekeresport door strenge
bepalingen paal en perk te stellen, en zelfs in
1902 was het nog zoo, dat de politie in de
Houttll de haar tartende menigte met de blan
ke sabel uiteen moest drijven. Vermeldens
waard is nog, dat na de demping der Lange en
Korte Nleuwesloten het vermaak zich op De
Nieuwesloot en het Hof ging concentreeren, al
bleef ook het Waagplein nog steeds een gelief
koosd terrein van vermaak.
Zoo ziet men dus, dat de Alkmaarders het wel
eens seer bont hebben gemaakt en de politie
menig keer handen vol werk hebben gegeven.
We gelooven wel, dat de vuurwerkverkoopers
in onze stad, wanneer se dit allemaal verne
men, erg zullen verlangen naar zulk een voor
hen gouden tijd. Hopen we echter, dat de Alk
maarders het met het afsteken van vuurwerk
op het m. 8 Octoberfeest schappelijk zullen
maken, maar dat sU van hun voorvaderen toch
dit sullen leeren, dat ook een Alkmaarder,
'ierd wordt als het
dient te vieren en
i. Dat kan de aan-
itviering slechte ver-
M»*r; voorzichtig met vyjjrwerkl
vreemd op zullen kijken over de .gedragingen
hunner Alkmaarsche voorvaderen.
Bruinvis vertelt dan, dat reeds in de 17e
eeuw een verordening of keur bestond, waarin
het werpen met een voetzoeker op straffe van
een boete van ƒ6.(toentertijd een groot be
drag) werd verboden. Deze verordening, de oud
ste die daaromtrent bekend is dateert van 1625.
werd herhaaldelijk bekrachtigd en aangevuld,
zoodat eindelijk in 1705 de schrik er bij de
Alkmaarders een beetje in kwam en men een
paar jaar zich kalm gedroeg. Maar in het jaar
1772, toen den Briel het tweede eeuwgetij, zij
ner inneming luisterrijk had gevierd, begonnen I
de Alkmaarders aanstalten te maken het ont
zet hunner stad weer ijverig te vieren door het
afsteken van vuurwerken. Het viel hun toen
wel erg koud op hun lijf, toen de Vroedschap
de oude verbodsbepalingen nog eens flink on
der hun aandacht bracht. De teleurstelling,
zoo vertelt Bruinvis, ultte zich in een „Smeek
schrift aan de Edel Groot Achtbare Vroed
schappen van Alkmaar", dat in den nacht van
2 op 3 October aan de Waag werd aangeplakt
en als volgt luidde.'
't niet uw
burgerij.
het spaansch geweld due d’Alba’s
dwingelandij
keer en dreef ze vande
wallen.
Tweehonderd jaar geleen? En wlerden we ever
vallen
van fransch of spaansch geweld, nog zou het
burgerbloed
Voor de achtbre overheid, met nieuwen leeu
wenmoed,
Den vijand gaan te keer met zwaard en pek-
hoepslingren.
Nu smeekt u de onderdaan: al, zie toch door
de vingren.
Als ’t vuurwerk is gedaan, dat dit eeuwgetij
Elk burger zich vermaak, Iaat dan voetzoeker»
’«IJ
Langs straat of In de lucht al heen en wetter
zwieren,
Dan zal men vergenoegd dit tweede eeuwfeest
vieren;
De voorraad is te groot, maar eerbied en ontzag
Eischt, dat m’uw wetten vólgt, zelfs op deez'
vreugdedag,
Maar waar toch zal men zulk een groeten voor
raad bergen?
Verkies één nacht vol vreugd veeleer dan lan
ger tergen.
Duldt maar na middernacht, dat ieder zich
verheugt,
Geeft aan den onderdaan vóór t laatst nog
deze vreugd,
Dan zal men na deez’ tijd, als trouwe onder
zaten.
Met eerbied en ontzag steeds volgen uw
placaten.
«F
