I
ST. NICOLAAS
H
J. G. ENGELN
ST.NICOLAAS-INKOOPEN
bij C. VAN ZIJL
OUDKARSPEL TELEFOON 143
MEUBEL», LUXE- BN NUTTIGE CADEAUX.
M
dien
maar
koeka
koffie
culaa
Em
deze
een k
der d
Crt."
tot IS
pond
dien
en vi
En
brikai
die 01
overt;
specu
aand<
voor
dien
stad.
Onze St. Nicolaas-etalages
gereed, dus kunnen U allen ontvangen,
ieder weet dat de Firma Engeln in
en Jongenskleeding, Heerenmode-
artikelen, Vakkleeding, Japonstoffen, Gar-
neering, Handschoenen, Dames- en Heeren-
parapluies, Manufacturen, Tricotgoederen,
Meubelen, Kapokmatrassen, Spiraalmatrassen
en Dekens, Gordijnen, Vloerzeil, Karpetten
en Matten U een groote sorteering kan toonen.
Het gekochte kan bij ons blijven staan tot
afroep. - Wij verkoopen U nog voor* niet
verhoogde prijzen,
Eb
Welkome St. Nicolaasgeschenken
Bontmantels, Bontkragen, Bontpeler ines, Moffen
Vossen, Zijden, Wollen en Fluweelen sjaals
Solide lederen tasschen
«Sr
I
MUZIEK EN -INSTRUMENTEN
HET ZETTEN
VAN DEN SCHOEN
Uwer geschenken
Fa. S. ELTE
GERO-CASSETTE
Firma Herm. Plas
I
WELK-SPEELGOED KRIJGEN ONZE KINDEREN?
ALKMAAR
WARENHUIS VOOR ELECTRIC1TE1T
LAMPEN
KRONEN
LAAT
DOET UW
Bij aankoop van Japonstof van f5.-
een knippatroon naar maat of nieuwste modeblad cadeau
Bij aankoop Jas of Costuum een prima Schuier cadeau
dus bij ons koopen spaart geld.
-v
BALLER O-B O N N E N
SINT NICOLAAS-NUMMER
Sll
•1
Boterspeculias
Boterletters
Boterbanket
Honing-Taai
Appelbollen - Harten
Znlntttanrton
is bij de
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
HET MECHANISME
SPANT DE KROON!
Het adres voor
.7
K ZEG MAAR ZOO GA NAAR
SINTERKLAZEN
enz.
ii
SPECIALE
AANBIEDING
LEES
PIANO
BUREAU
SCHEMER
ZOO’N KEUS ALS BIJ KOH
VINDT U NERGENS
LIDvdBONDvan
bONTBEOR'JVEH
LAAT 105-TEL 2660
ALKMAAR
VOOR
R O CH A T’S
BOEKHANDEL
lp
„HUIS MET DE PILAREN’'
Verdronken oord 111
Telefoon 2521
naar
PAYGLOP 15 - TEL 3612
Onze afdeeling Kinderspeelgoed hebben
wij dit jaar geweldig uitgebreid, tegen be
spottelijk lage prijzen.
VERLOVINGSRINGEN
de mooiste en nieuwste model
len, bty aankoop van 2 ringen
een mooi souvenir cade a a b|j
JAC. PLAS
BOEK OUDEGRACHT
Graveeren gratis
Nuttige
St. Nicolaas-geschenken
21-deeHge
Keakeanitnutiaf
Haarden - Kachels
Wasdunachines - Rolschuiers
Kinderwagens
Poppenwagens
Vachten - Wringers
Uitsluitend ia prima
kwaliteiten verkrijgbaar bij:
JACOB KUUT
Laat 115-117
Telefoon 33S8 - Alkmaar
zijn
Een
Heeren-
UITGEBREIDE VOORRAAD
STEEDS HET NIEUWSTE
Iedere besteUing wordt franco verzonden
KLOOSTER KIEBERT - ALKMAAR
Koopt LEDERWAREN
bij ’n Vakman
Heerenstraat 5
™»ANGESTRAAT 72
hoek van den Boschstraat
f
13e
De naaimachine
I»
KOH
In <k wiicfdeie—wen
r
BIJ HET KOOP»
snoep
AUes mechanisch
Glazen speelgoed
Centrum industrie
wn anders stof, waarmee betera affecten konden
T
I
’Of
Kinderboeken
Dooien Inxe Peet
Kans (kalenders
MJjn achoen eind lek u niet alleen,
Maer stel en llchaem beyd te samen.
Het llchaem, dat u aengebe’en,
Soo heftich wenscht na *t leeve amen.
Dat van u lipjes neder-daelt -
Bn 1 dprstMch hert ten hemel haelt.
Schoenen spelen in deez’ dagen
Voor bet kind groote rol.
‘s Morgens wordt al gastw gebekt»
Zijn ze leeg of zfn ze volf
het houten paard op vielen, met dé
de priktol. De jeugd la vervend door
bake en mechanisme.
Mijn ziel die dorst nu naar een vioet,
Ben vloet van soete water-stromen.
Ontsprongen uit u aacht gemoet,
Waerdoor mijn leven la bekomen.
Mjjn leven, dat nu In uv hant
Getrouweiyken stoet gheplsnt.
Komt, btaast dan uyt u have mqpt
Ben wordje dat mijn hart beeteygdrt,
*t Erbarmen vort een mij gejont
Voor *t geen voor deze was geweygert.
Ick hond mijn achoen en send mijn hert
Waer in ghy aengebeden vert.
Iet vremt, mijn Engel, dat ick tracht
Mijn achoen bjj u te mogen aetten,
Bn was het niet op deae nacht
Wanneer men zong de kinderwetten.
Die Sint Nloolaes ons Hollandt biedt
Als hij zijn schatten op one giet.
Piet z‘n hagelwitte tanden.
Lachen As z*w zwarte sntsit
Zóó is hg teen booze boeman,
Mhar ‘n leuke, snaaksche guit
hoepel en
et beweeg-
NOODIOEN WU U BKLB0D UTT TOT EEN BEZOEK AA,: ONZE
ZAAK, VINDT BIJ ONS VBLB MOOIE EN NUTTIGE OEBCHENK»
TBOBN ZK» BILLIJKE FROZEN
mTpiersma
SCHOENHANDEL
NOORD-SCHARWOUDE
ten merkwaardige ontwikkelings
gang. waarbij hout. leem, glas
brooddeeg. ijzer, rubber en cellu
loid afwisselend <ds het beste
materiaal werden beschouwd
ooo
Niet aan Sinterklaas gelooven?
Mensch i* spring nog uit m’n veM
Sinterklaas? Niets gaat *r boven.
Sinterklaas die is er wèl
WU ik je overtuigen Mien?
’k Heb er vandaag al vijf gezien!
In allee brengen wflU bat NIEUWSTE. BESTB en GOED
KOOPSTE ait een geweldige eorteering. Komt U vrijblijvend
eens kRken. Beleefd aanbevelenil
De
dwlni
venal
aller!
van
on et
door
Die
dan 1
groot
dan
de 8t
Holla
dronk
die n
In dei
daar
VOTUM
De
Sintel
den a
dan i
De
Hout en brooddeeg
Reeds vóór den SO-jarigen oorlog dreef de be
volking van deae streek handel in houten
speelgoed. Talrijke gMjmvei levan sinds lange
jaren, van vader op zoon, van de speelgoed-
indwstrie. Hout was het eerste materiaal, waar
mee men in ThOringen speelgoed vervaardigde
en ook thans nog ia bet houten speelgoed dezer
streek zeer bekend. Spoedig echter zocht men
In het begin der 16e eeuw begon men wat
meer zorg te besteden aan het speelgoed. Rljk-
uitgedoste poppen, dieren en andere voorwer
pen waren zeer in trek.
Poppen uit bout met stof zjjn voor de meisjes
alQJd een geliefd speelgoed geweest en vooral
toen de naaimachine haar intrede ging doen.
Berst veel later kwamen de poppen met stee
nen koppen en de poppen met hun fijne, por-
celelnen kopjes, die feltelijk meer „te pronk"
werden gezet, dan dat het kind er mee mocht
spelen
Het centrum der speelgoed-industrie is reeds
door Tsle eeuwen heen de Dultsche provincte
Thtlringen geweest. Vooral het stadje Sonne
berg bezit in dit opzicht een wereldvermaard
heid. Om de herinneringen aan de speelgoedto-
dustrle in vroeger jaren levendig te houden,
heeft men te Sonneberg een speelgoedmuseum
opgericht, waarin verschillende op cultureel ge
bied zeer waardevolle stukken zijn ondorge-
bracht Zoo vindt men hier oud bouten speel
goed. dat dateert uit bet jaar 172S.
K
Meesterwerken
DergeUjke figuurtjes, welke natuurlijk gebeu
met de hand werden gekneed, waren vaak ax>
smaakvol en sierlijk, dat men se als kleine nlas-
tische •meesterwerken kon beschouwen. Maar
het brooddeeg waa een verraderlijke stol wan
neer het te snel droogde, vertoonde bet scheuren.
Droogde.het langzaam, dan begon het vaak tt
beschimmelen Bovendie* was het brooddeeg
een lekkernij voor de in de speelgoed-msga-
zijnen huizende muizen. De schade, welke de
speelgoedfabrieken te Sonneberg door de muizen
hebben geleden, is aanzienlijk. Vaak gebeurm
het, dat een zending speelgoed werd geweigerd,
omdat de muizen het hoofd en de beenen van
den ruiter en de pooten van het paard hadden
af geknabbeld.
rvxr see groot deel is bot kinderspeelgoed
V in den loop der eeuwen onveranderd ge-
bleven. Kinderen speelden in de oudheid
„■ven goed ais onse jeugd met tollen, spring
touwen, oallen en poppen. In Egyptische gra
ven beeft men kindermummies gevonden met
een pop in den arm en op de antieke vaaen, af
komstig uit bet oude Egypte, treft men sells
yo-yo’s aan. een bewijs, dat onze, thans al weer
uit de joods- geraakte yo-yo lang niet nieuw
was. De verandering van bet speeltuig der kin
deren schrijft men faak toe aan de omwente
ling welke de wereldgeschiedenis kent, hetgeen
evenwel valt te betwijfelen. Bik tijdperk immers
brengt andere en nieuwe Ideoen met rtch en
een kind past zich vanzelfsprekend aan b|j de
heerschende denkbeelden. Maar ook do kinde
ren willen verandering in hun vermaak; kin
deren zijn wispelturig in het spel; sU sullen
liever iets .anders" willen, dan tets moeten.
Het feit, dat een kind altijd er op uit is. ver
andering in het spel te brengen, moet Plato
reeds hebben tngeeien. toen hij de jeugd <te
voorloopen van een nieuwe ideologie noemde
Waa het mechanisch speelgoed aanvankelijk
alleen nog roer de kinderen der gegoede bur
gers, thans, nu de geheele industrie wordt ge
drukt door do heerschende malaise, is bijna
ledsr stuk speelgoed onder bet bereik der kin
deren. Eiectrlsche treinen, loopend op uitschuif-
bare rails, electiische fornuisjes voor de meisjes,
mechanische autootjes, vliegtuigen, fietsjes, auto
peds, poppenwagens van echt leder en rijdend
op gummi-banden, dat alles staat aan de mo
derne jeugd in haar spel tan dienste. Maar of
de kinderen van heden zich kostelijker zullen
amuseeren met al dat moderne speelgoed dan
de meisjes, die zich in vroeger eeuwen slechts
tevreden moesten stellen mat een leemen pop en
een stoof als wieg en de jongens, die van een
stoel een trein wisten te maken, staat nog te
bedenken.
De taal is wat anders dan in oneen
maar de strekking van den inhoud is precies
dezelfde als van menig modem St. Nicoiaas-
gedicht, want tenslotte verandert ds mensen
van binnen weinig of niets en nog altijd gekit
ook voor ons t gedicht van De Genestet:
8t. Nteoiaaa, niet waart O wM hem, wiedde»
Nog altijd medviert met een kinderlijken geeeil
Wiens hoofd niet al te aeer vervuld van
(schatten
Dar wtjahaM, dis hehes, m«n brein niet kas
(bevatten.
■k Maan hiimwilausz, paütiek en soortgeWM
in*
Om mat agn kindtwn meê te toren in *t welasr.
Om dagen lang vooruit ds winkels rond
(dwatafc
Of ten en „vrijster- neg ajjn hart sens W
(te halen
Thtrtnger kennis
Het z|jn evenwel niet aooseer deae stukken,
welke de algemeene aandacht trekken, als wel
de groote groepen, sooals de „Thürtnger Ker
mis", welke in l»10 op de Wereldtentoonstelling
te BnMsel werd vertoond. Deae groep, welke zeer
kunstig uit bout is gesneden, heeft een afme
ting van 12 x 17 meter en stelt bet Markt
plein van bet kleine stadje voor, waarop stob
bet drukke jaarmarktleven afspeeit. Niets maar
dan ook geen enkele bijzonderheid, hebben de
kunstenaars, die aan daze groep hebben geweekt.
Op bot plein tost mm de i mot
clowns, berentemmer, kunstrjjdster m straat
muzikant in bonte mengeling bijeen. Zelfs de
bekende Thürtnger mantel, waarin een vrouw
baar zuigeling dras^t, is hier in miniatuur aan
wezig.
Geen wonder dan ook, da* daae uiterst na
tuurlijke groep te Brussel met dm Orand Prix
werd bekroond. Dergelijke groepen xtjn sinds
tientallen jaren een specialiteit van de Bonne
et gebruik om op St. Niroiaae avond te
vrienden en magen *n schoen te zetten,
bestond in de 14e eeuw. De legende aagt,
dat de goede Sint op zekeren nacht een beun
met geld ergens naar binnen wierp, dis juist
in *n schoen terecht kwam. Dit beet de oor
sprong te zijn van t gebruik om „den scheen
te aetten". Natuurlijk werden er spoedig rijmp
jes gevoegd by de geschenken, die men 'emer
gens in den schoen vond. Alleen waren dm
rijmen in ouden tijd van eenlgszlns anderen
aard dan tegenwoordig, getuige het volgends
..vers” dat we hierbij weergeven:
dlgd
De kinderen der Grieken m Romeinen spoel- ww7 v^dr^g^
dm reeds met imitaties van dieren, gesneden „TT.-’"*- -
van hout of gebakken van aarde, welke tevens
gekleurd waren. Ook de hoepels, ratels, knikkers,
karren, paarden en schepen waren reeds vroeg
bekend. In die tijden beschouwde men het
speelgoed van bot kind als toto heiligs m wan-,
neer het kind zou komen te sterven, dan werd
het speeltuig in em mand naast bot grafje
geplaatst.
woeden bereikt. Deze stof noemde
deeg" Het was een mengsel van leemwiu/-'
meet Met deze massa werden eerst de hnm,
figuren beplakt, aldus kon men de gewenachu
bijzonderheden modelleeren. Houten poppen kn.
gen b.v. gezichten of ook gauw-he noofdat,
brooddeeg. Voor de houten rompen der podd»
werd door de draaiers, die op het platteiaS
woonden, gezorgd. Het bewerken met brood-
deeg en het beschilderen der poppen geschied
de echter in de stad Sonneberg zelf. Na «em-,
Jaren bogen men met bet maken van flgurm
welke uit deeg werden vervaardigd. Bet dèêe
werd eenvoudig om em ijzeren geraamte n-
voemd.
Damestaiwrhen - Boodiehaptesschen
Aktentaaschen
Schooltassehen - Reizigentassehen
ReteneeeMslras - Koffers In Leder ea
echt Fulcanflber - Rugzakken met
•n zonder draagztel - Portefeuilles -
Portemon nales - sigarenkokers -
Paardendekens - Autodekens
Hoekst ra-M-haatsen - Polar-schaatsen
voor Kunst-, Bard- en Scboonr|jden
J. LIND - Zadelmaker
TELEFOON 2474
terete beweegbare spedUuig
Hoe vaardig de Romeinen m Grieken ook
warm In hét vervaardigen van speelgoed. UW
konden zij niet tegen de Bgyptenarm op. die
het eerst bet beweegbare speeltuig bobben in
gevoerd. De Bgyptenarm kenfjm roods 1800
jaar vMr Cbr. de beweegbare bouten poppe
tjes. die bun armm m beenen konden draaien
door middel van em touwtje, waaraan aam
moest trekken. Of dergeltjke voorwerpen altijd
tot het kinderspeelgoed hebben beboerd, valt
niev met eekerfatod te aeggen. Het to selfs goed
mogelijk. dat sommige voorwerpen, welke voor
speelgoed doorgingen, als afgodsbeeldjes hebben
gediend. Bekend is Immers bet feit, dat de bgJP-
tenaren in bun huis altijd Mn of meer poppe
tjes hadden, die door de huiegenootm werdm
vereerd en berrie i ookt
Papier-machi
Het papier-maché, dat In Frankrijk raste
sinds lang werd gebruikt, deed in Dultechland
aan het begin der 19e eeuw zijn intrede. Ds
minerale stoffen, welke dit materiaal bevat,
staan de muizen niet aan en men had niet lang
meer last van deze dieren. Aanvankelijk weid
papier-maché met de hand bewerkt, maar later
gebruikte men den persvorm uit zwavel, waar
door bot mogelijk werd in korten tijd van aan
bepaald monster duizenden exemplaren te ver
vaardigen.
tinnen ridder, die miaechten het leger tinnen
soldaatjes, welke later onze jongens zouden
vermaken, voorafging.
Een oud-Noorache sage bewijst, dat er zeUf
uit messing vervaardigde paartjes in i
waren. In bet beroemde boek ^tartte I
rum" van Hemd voo Landsberg, die in
eeuw leefde, komt een miniatuur voor/
twee kinderen stonden afgebeeld met ridderfi
guren. welke door touwtjes beweegbaar waren
Jammer te het, dat de poppen der Mlddel-
eeuwsche meisjes de eeuwen niet hebben kun
nen overleven.
AU BBCLAME SCHITTERENDE CHINTZ ROKKAP
geheel compleet, met lm. eiken standaard 12.”
zulk e
in dei
zjj or
ofte s
facon
ofte I
zijn."
Niet
nog li
18de e
den, z
Claes,
beeld
Myra,
Ong
waaro
speeul
doen
tracht
ten oi
Het
eenvtx
baksel
kan
bakkei
De
geblev
haar
krakel
Breda:
tlsch i
Bloem
ache s
tradltj
damsc
en de
Spet
kerstal
Tod
van t
derlijk
wanne
weer i
kunne
koekdl
kinder
men, t
den, t
güaste
Mas
ook ai
mét
Vtat
baamt
speeul
mand
aat dt
User, rubber en celluloid
Bant op het einde der 19e eeuw begon men
mot het vervaartigou van ijzeren speelgoed.
i door
rubber, celluloid, eng.'
Bn wie thans bet speelgoed van onze groot
ouders naast dat orwsr kinderen zou zien, die
kan den ommekeer bemerken, welken het
speeltuig in ds laatste eeuw beeft ondergaan.
Hot kind stelt zich niet meer tevreden met
IND
Weinig speelgoed, araarmee bet Mtddeleeuwzcb
kind zich vermaakte, ie boetend gebleken tegen
den tand des tijde. Het speelgoed in die eeuwen
stond op niet zoo booge trap als in de klassieke
oudheid.
Hot huiselijk leven In die dagen, was vrij
pnmlttef; comfort ontbrak btjoa geheel, aoo-
dat bet geen wonder te, dat de Middeleeuwen
geen producten van booge kunstwaarde op dtt
gebied wistan voort te brengen.
Van bot bouten speelgoed dor Middeleeuw-
sche taDdoswn ie dan ook niets overgebleven.
^^o^st^en uit lem
Utt oertamoen weten w#, dat in de Uo eeuw
in Neurenberg leemen poppen werden gemaakt,
met op de borst misstal een drkelvormlge
holte Vermoedelijk was zulk een pop Bot eerste
geschenk, waarmee peter en meter een doopg-
Ung vereerden. In de holte werd vermoedelUk
de dooppenning gelegd.
Leem was hot materiaal, dat ziek beter tot
op heden kon handhaven. Zielige resten van
poppen, eens de trots van Mlddeleeuarsche kleu
ters, werden vaak bij opgravingen in Dultsche
en Fransche steden aan het licht gebracht.
Uit het verhaal van de H. Elisabeth, die op
haar ros naar Bieenach reed cm speelgoed voor
haar kinderen te koopen, weet men, dat men
toen ook speelgoed van glas vervaardigde. Van
dit materiaal werd later druk gebruik gemaakt.
Het had dan ook bet voordeel, dat het een einde
maakte aan de kinderlijke neiging om te we
ten „wat er in zit".
Het is bijna steeds door sen toeval, wanneer
resten van Mlddeleeuwsch speelgoed bewaart
zijn gebleven. Zoo is bet sinds onheuglijke tij
den gebruik, dat te Parijs öp de Seinebruggen
kraampjes en winkeltjes worden gebouwd. Van
deze kraampjes nu moet nog al eens speelgoed
in de rivier zijn gevallep; bU het baggeren vond
men eenige jaren geleden tenminste een hoop
klnder-speelgoed, waaronder een gewapende
is
Benige cijfers
Als men weet, dat meer dan de helft van bet
gebied van Sonneberg rechtstreeks of indirect
in dienst staat van de speelgoedlndustrie si
van de bedrijven, welke van haar afhangen, 04a
sal men begrijpen, dat de Sonneberger speel
goedlndustrie een der belangrijkste van Euro
pa mag worden genoemd.
Vóór den oorlog was het SonnebergergebiM
met meer dan één derde geïnteresseerd In ds
geheele Dultsche speelgoedlndustrie. Dit pro
cent is sindsdien slechte weinig gedaald. Ds
gansche Dultsche uitvoer aan speelgoed m
kerstversieringen bedroeg in 1929 ongeveer
463.000 dubbele centenaar met een waaide vao
121 mlllloen Mark. In het binnenland worden
bovendien nog 184.000 dubbele centenaar net
een waarde van ongeveer 40 mlllloen Mark si
teset. Deae cijfers klinken misschien dor. doch
deae getallen vertegenwoordigen ongetwijfeld
een overweldigende hoeveelheid kindervreugde.
Archeologische ontdekking
Wat echter wel zeer opvallend is, is het feit,
dat de kinderen der oudheid van geslacht op
geslacht met bet aelfde soort van speelgoed
moeten nebben gespeeld, want het speeltuig
bleef vrijwel onveranderd, hetgeen men ook weer
uit archeologische ontdekkingen heeft kunnen
vaststellen. Ook beeft men kunnen nagaan,
dat bet speelgoed in vroeger tijd reed* door be
kwame handwerklieden moet zijn vervaar-
