BANKETLETTERS 1 Sierhuis Speculaaskóek en zijn vormen 1 Sierhuis ’T MODEHOEKJE BIJ H. BOSSERT ZOON SINTERKLAAS SlNFRlCtflAAS-CADIAUX BRILLEN J. OTSEN yï I I? LETTERS Firma Herm. Plas ST. NICOLAAS DANSEN I Jb. HOOGLAND D. C. DE GIER I dactle ran den beer D. V. volgende onder leiding van VOOR ST. NICOLAAS- CADEAUX BOTER- VOOR S« NICOLAAS- CADEAUX SINT NICOLAAS- C A D E A U X EEN PRACHTSORTEERINC IN ALLE SOORTEN Wol PRACTISCHE GESCHENKEN vanaf Zaterdag tot 6 December in de VOORUITGANG ACHTERSTR. 45 V. d. LIJN’S HEEREN M OBEH UIS NAAST T VICTOR1A-THEATER LANGESTRAAT «2 - ALKMAAR ST. NICOLAAS-RECLAME tot S December 1M8 V PER KOOY-TAX MET ST. NICOLAAS 1 TE AMSTERDAM LAD SINT NICOLAAS-NUMMER NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD NAAR DANCING WAPEN VAN HEEMSKERK I FIJNE GEROOKTE PALING EN ZUURWAREN ET IKN St. Nicolaas- Cadeaux IEMAND VAN SMAAK KOOPT IN VAN SCHA6EN UITSLUITEND le Ha» NAAIMACHINES S. A. SURIG MAISON GEELS - TELEF. 3652 en 3528 KAPSALONS IN DE OVERDEKTE ONDULEREN a A HOUTTIL 5 - TEL 2715 ZIEKENFONDS-LEVERANCIER 5 STUKS CADEAU HERINNERINGEN WORDEN WAKKER LAAT 171 I ALKMAAR en MEDAILLES LAUWERKRANSEN - VERNIKKELEN - BRONZEN - VERZILVEREN ii VERSCHE, GEZOUTEN EN GEBAKKEN VISCH J Zaterdag 28 Nev. aaavaag 2 mt tot 12 mt Zondag 6 Boe. aaavaag 3M aar tot 12 av BETERE KWALITEITEN GARNEERING PRIJZEN DE STOFFEN - ZIJDEN - VOOR GEMATIGDE Ritsevoort 36 Telef. 3101 |aad the awoet aad bot atoyera THEO VAN GIJZEN INSIGNES zijn Sjaals Haadachooaea Naadwerkea OatbijtlakoM Kleedjes EEN KEURIGE COLLECTIE Wolloe ea Zijden Stoffea oa Bar—oringan 1 HUIGBROLTW^RSTRAAT 11 e HET JUISTE ADRES VOOR van BANKETBAKKERIJ LANBESTRAAT 80 ALKMAAR 10 PCT. 10 PCT. 10 PCT. L. VLEESCHHOUWER 10 PCT. VOOR PRACTISCHE ST. NICOLAAS CADEAUX DAMESPULLOVERS ZEER GOEDKOOP! HERENOVERHEMDEN buitengewoon grote sortering U» 11» - LM - 1.20 - 1.65 PayghplO Wat dacht U te geven voor de St Nicolaa» „Piiu X!’ in de Raadlnrisstr. 35, A'dam-C., TeL 36677 Houten Voorwerpen U de SPECIAALZAAK met vakkundige voorlichting van T. JAARSMA OUDE GRACHT Z71, ALKMAAR tegenover de Brillesteeg. Inlicht.: Nieuwlandersingel 69 - Tel. 3220 IS EEN MAND FRUIT EEN WELKOM GESCHENK Onze manden munten uit door sierlijkheid en prima vulling tegen seer b 111U k e prijzen en worden op den door U gewenachten tijd in de stad thuisbezorgd zonder prijsverhooging J. H. GEELS TELEF. 2359 - RITSEVOORT - TELEF. 2359 P. DE MOEL - LAAT, hoek Schoutenstr. IS UW ADRES HOUTHANDEL TCENTRUM KONINGSWEG 70 - ALKMAAR TRIPLEXPLATEN J •I ken er in M welbllche", «4 b L 5 5 H- ro- 10% van het geschenken Het beste adres veer i Moeder heeft haar kleine Jantje Ook verteld van Sint z’n paard. Daarom heeft de lieve dreumes Voer en stroo byeenge^aard. ‘s Avonds worden volle klompen By den schoorsteen neergezet En tevreden iaat dan Jantje Naar z’n warme kinderbed. Mt d- ch Md U. Dat was t>Ü gelegenheid van het bezoek van een Japansch geselschap aan Amsterdam en die bakker had er een groot succes mede. REPAREEREN - VERCBROOMEN KUNT GE EEN RUIME SORTEERING VI STAALWAREN, VERZILVERDE EN GEROZILVER bet eet <X was nog eens de moeite waard om te vergul den. De „deftige vrijers en vrijsters vssj vler- en-twlntig stuivers netjes te vergulden, tot de plooitjes van den kraag en de ruitjes van den breizak toe** soo heet het in Hildebrand’s beschrijving van de verguldparty bij den koe st Nlcolaas, op reis naar hier. Die stuurde voor een dag at vier Een aantal Japaneezen. Gebakken van hetzelfde deeg, Waarvan men vroeger vrijers kreeg, Zoo flink ae er mogten wesen. De schout Wtllem van des Does, burgemees ter Bartholt Cromhout, de schepenen Joris Jo- 18 fM 25 et. mn ren den «te md De ret. m, erd .te ar- ro- D» ■ooo- r sa utes «site kre- i «t ppeo lan« ooa- lied- n» itaw beu ao Iss- laar ’an- ren. te leet «a- m kt r- ea 0- r-. t s i e B a i u Complete bediening ONDULEREN Bij aankoop voor minstens 1.- kunt U voor gekochte bedrag practische uitzoeken aaar. keuze. PROFITEERT VAN DEZE AANBIEDING nACttTlGK MODERNE Flanellen Nachthemden 76 et. Dl aan Fantasteer hoetje» ressl 29 «A. TEL. 30M - ALKMAAR JEN INKEURZILVER. RUE ARTIKELEN, OA ZILMETA Reparatie-Inrichting en onder deden voer alle .merken Naai machines. Prima verstelb. Naai machine lam pen Ajouren, FUs- seeren, Inrollen. Zlg-sag en StW- knoopen-fabrikatie. Groote Mr- teertag fijne HANDWERKEN. zrrr de etalage Noord-Holl. Naiiia*rhineh*adel BOTER8TRAAT 4 TELEF. Sl»l ALKMAAR TEGENOVER DE R. K. KEU ALKMAAR TELEFOON 33.L7 SPECIALITEIT IN EEN BEELD, EEN KRUIS OF ANDERE RELIGIEUZE ARTIKELEN T ZOKK NUT. MAAR GA NAAR: VOLOP KEUS. OOK IN BOEKEN KERSTGROEPEN ZIJN REEDS VOORRADIG - Zendingen ia de stad, ook naar Binnen- ea Buitenland Nauw’lijks wakker weer lewotden, Stapt-ie op z’n klompen af: Jantje kan 't haast met lelooven, Even staat-ie werk’lyk paf. Voer en stroo zgn nu verdwenen, Maar de klompen zyn niet* leei, Omdat Jantje van Sint Niklaas Ter beloonini lekkers kreei. HAARLAKKEN KINDEREN KNIPPEN HAARVLECHTEN vanaf EPILEREN vanaf RECLAME-PERMANENT WAVE met 6 mnd. volle garantie ftM Complete bediening WATERGOLF WIJ ZIJN GOEDKOOP EN BRENGEN STEZDS T NIEUWSTE Ziet etalage Deelname Ballen» HET ADRES VOOR Handwerken Leerarbeid den op de plechtige „begroeting", dat zjj bet zeer goed vonden, dat de kerkeljjken aorg droegen „voor het geene dient tot de missta stichtinge der gemeynte", maar dat de predi kanten aan H. Bd. Achtb. moesten overlaten, „welke voorsorgen man aouda namen, als na de geleegentbeyt van haren stadt gevoechlick kan geaoiüedan.” jaar aan laar vindemwlj bet gebrachte beaoek opgeteekend. In 1873 flegde men daarbij vooral nadruk op de .JbljsoMere bekommerlycke tij den’’, In 1874. dat da Klaaadag op den gewonen maandelUkschen bededag, en In 1688, dat die op Zondag viel. Later schijnen deze begroetingen opgehouden te hebben, evenals het uitvaardigen der plakkaten; wat dan ook eigenlijk bet verstandigst was. kenbakker De Groot dat was lets anders dan de latere vrijers en vrijsters In meer moderne kleeding. Hooge hoeden van vrijers HJn niet meer tè vergulden (tenzij het. maar dat sou ongepast zijn, polltlehelmen zijn) en de geheele verguldmanle van klaaskoeken is uit de mode geraakt. In het .Mandelshlad” van 37 Novem ber 1867 kan men zelfs een waarschuwing lesen, geschreven door dr. Loble, tegen ..flikkerende St. Nlcolaaspoppen met valsch goud beplakt en, dit bij het publiek vrij algemeen voor on- schadelljk gehouden metaal, la een verbinding van koper, tin en zink.” De schrijver dringt er op aan, dat de Ijverige geaondheldspoUtie en de stedelljke regeerlng den verkoop niet meer zouden gedoogen. In December 1663 werden er door den koeke- bakker H. Wiegand op den Helllgeweg in Am sterdam zeer bijzondere St. Nicolaasvrljers uit geleid volgens onderstaand .vers: Zakenvrienden, geeft U spoedig telefonisch op en doet mee. 1 O-RITTENBOEK JES TEGEN 1.50 PER STUK geven wtj uit, om moeder* met kinderen, «elke Uw aaak met een beaoek sullen vereeren, naar huis et bus ia do stad te laten brengen of halen. duplo in het trommeltje <b« ds thee gepresen- rhn- en Gerrits. Holng verschijnen ter teerd) lag? Er is geen „varken" bij en juist dat „varken" maakte Indruk door de vele diepe rimpels; zoek nu ook niet naar den „hond", want dat stuk ontbreekt stellig of t is ten minste niet boo’d hond als vroeger, met dat gezellige oortje, dat steeds brak en dus al heel gauw het eerst mocht opgegeten worden. Het zijn tegenwoordig alle maal rashonden, rasecht, zelfs in speculaas. We kennen allemaal de groote vrijers en vrijsters in speculaas. De moderne SC. Nlklkas- vrijsters en vrijers zijn kleiner. Het verband tussehen 8t. Niklaas en het ^w gtf TêrgöfrW -hét volgfende ta de jBlnterktaas was de kinderheilige, mater uit dese betrekking vloeide nog een andere voort. Want daar van ouds ieder goed patroon zijn vak verstoriH, met al wat er toe behoorde, en zijne taak sóó ruim opvatte, dat hij tevens al datgene behartigde wat aan den bloei van zijn patronaat bevordeljjk was, soo kon t wel niet anders of de heilige Klaas moest weldra een vriend en de vertrouweling zijn van alle min nende harten. Zoo werd Sinterklaas de ..Hy- likmaker". Let wel: het is geen heiligmaker. ----- - maar hyllkmaker, dat is: huwelljkmaker; want waarheid dient c^gevwd te worden, door het dat was hU metterdaad en het stond Immers J met zijn ambt van kinderheilige in onmiddellijk verband." De Slnterklaasvrjjer heette nu en dan een Sint Jan en ze werden in gestalte van een Sint Jan gebakken, even goed als tn die van een saletjonker, geeteekt en geprulkt. In den goeden, ouden tijd n J3e Oude Hjd", een boekwerk dat in een zestal afleveringen, van 1860 tot 1874. ver scheen. de belde eerste deelen onder re- d. Keilen Jr„ de den heer J ter Gouw, vonden wij een opstel van de hand van den heer J. H. Róssingover de Sinterklaasvie ring te Amsterdam In de zeventiende eeuw. WU nemen het hier zoo goed als ongewijzigd over. Bezwaerlljk is een oud gebruik te ontwennen. Dat honderden van jaren ging In zwang; 1 Gemeene volk laat selden Iets door dwang. Als men bij t gemeene ook het beschaafde volk voegt, Sljn deze verzen van Klaas Bruin volkomen op het Sinterklaasfeest van toepas sing. Wat voor .dwang" men jaren her in t werk gesteld heeft om de herinnering aan den kinderheilige uit te wlsschen, t heeft niet ge baat. In onze beschaafde eeuw vieren wij nog even vroolljk den Sinterklaasavond als eeuwen te voren onze voorouders deden; slechts sljn jnonunerie ende narrerie" van straat binnens huis gebracht. Overheid en kerkeraad hebben hun Ijveren tegen dese „paapsche superstitiën" gestaakt. O, als de ouderling WaUch Sieuwertz zijn oogen nog eens kon openen, hoe zouden dan de woorden van zijn lippen rollen: „Die sulex doen en verstaen nog niet wat van de waere Religie is. ende bewljsen Godt weynich dangbaerheyt, dat hü se uyt de duysternlsse des Pausdoms, ende uyt de schrlckelljcke afgo- derle verlost heeft." Aldus sprak dese strijder voor de nieuwe leer in 1604, een tijd waarin men alles wat aan den ouden Katholieken godsdienst herinnerde, trachtte uit te roeien. -Met leede oogen zagen niet alleen de predi kanten, maar ook de stadsbestuurders, dat vele oude gebruiken nog In zwang waren. En als wU ons In 1613 verplaatsen, kunnen wij hoeren, welke meening zij over het Sinterklaasfeest koesteren. t Is den Sen December even voor den mid dag. Op den Dam heerscht een aangename le vendigheid. Eensklaps wordt aller aandacht ge trokken naar bet oude stadhuis: want de „Ste-klock die luyt". De kussens raken uyt, daar is men Heer de schouwt Met de secretaris, siet dat jij de maat houwt. pule om een willekeur af te kondigen. Door al het gewoel en gejoel, ontevreden gemompel en lulde teekenen van afkeuring kunnen wy den inhoud niet verstaan. Doch geen nood. Laten wU plaats nemen op de bierbank bij Claes Claesz., waard in .het Palmboomken”, daar sul len we er meer van hooren. Al spoedig verne men wU, dat verboden Is, om, als verleden Jaar, op den Dam en elders eetbare of andere waren te verkoopen. Asn niemand, wie ook, aal het toegestaan worden. Wie zich hiertegen vereet, diens waren aal men in beslag nemen of hem een boete van dertig stuivers opleggen. Selfs Is t niet geoorloofd, morgen bij den dag se openlijk op straat te dragen of thuis te brengen; tenzij men zich een gelijke boete wil getroos ten. En als ge denkt, dat dit verbod niet op uw kinderen of dienstboden van toepassing is, vergist ge u: ouders zjjn voor hun kinderen en meesters en vrouwen voor hun dienstboden aansprakelijk. Juist In het belang der eersten is deze willekeur afgekondigd. De burgervaders hebben begrepen, dat de verkoop van „sllkker- demlkjes” en „klaasjes" strekt ,jom de jonge jeugd, die in alle Godzaligheid en oprechte DE BEKENDE KWALITEIT DE GROOTSTE 8ORTEERING DE LAAGSTE F R U 8 flM Een Pemement Wave u nok’n nuttig ST. WCOLAAS-CADEAU KRISTAL, KOPER- EN TINWERK, LEDERWAREN. GITWERK. HINDELOOPER, KUNSTNIJVERHEID, SIERADEN, MATNIKKEL. KUNSTAARDEWKRK, -a yr et Sinterklaas eten we niet minder dan VI andere in bet jaar alles wat goed smaakt; misschien zijn boterletters rond dien tijd een tikje meer in tel dan anders, maar in den Sinterklaastijd hebben we toch éën koekaoort, die in elk huisgezin bij een kopje koffie of een tas thee wordt voorgezet: de spe- cuIblas. Enorme hoeveelheden speculaas worden in deze dagen gegeten. We herinneren ons, dat een koekfabrikant aan den redacteur van „On der de menschen", die er eens voor de .Jf. Rott. Crt." op uittoog, vertelde, dat hjj van 15 October tot 15 December honderd-twee-en-zestlg duizend pond kleine speculaas had gebakken en boven dien nog zes-en-zeventlg duizend stuks vrijers en vrijsters. v- En dat is dan de omset voor één enkelen fa brikant en het zou ons niet verwonderen als die omset. nog door een of anderen collega werd overtroffen. Amsterdam heeft in den totalen «paruis ssomset elk jaar natuurlijk een reuzen aandeel. want de Amsterdammers dragen niet voor niets den bijnaam van koeketers en boven dien is Sinterklaas de aloude schutspatroon dier sied. De schutsheilige der vlsschers (en de be dwinger der stormen tevens) is te Amsterdam vanaf het ontstaan der plaats gehuldigd op allerlei wijze en niet alleen door het stichten van de 8t. Nlcolaaskapel, thans de Oude Kerk en steeds de oudste kerk der stad, maar ook door het houden van de St. Nioolaasmarkt. Die markt, de oudste stadsboeken vermel den het, was, zoo vertelt Gos. de Voogt, een groot festijn voor de Amstelaren en het was dan een druk gedoe langs .Dammerack", waar de 8t. Nlcolaaskraampjes en kruiwagens ston den, hoog opgetast met Claesooecken en vele snoeperijen. Er was veel jolijt en er werd, volgens oud- Bollandsch gebruik, geweldig gegeten en ge dronken. De kleintjes snoepten Claesooecken die reeds spoedig door een vernuftiger: bakker In den vorm van poppen werden gebakken. En daar zien we het ontstaan van de verschillende vormen van Slnterklaas-speculaas. De gelegenheid leende zich bijster goed om Sinter Claas in deeg te vórmen en zoodoende den schutspatroon In hoogst eigen persoon aan den man te brengen. De overheid schijnt daartegen later beswaar te hebben gehad, vanwege den aanstoot dien zulk een ter markt brengen van heiligenbeeldjes, in dese tijden, aan andersdenkenden gaf. Want zij ordonneerde .gheen broodt, ooeck, suycker, ofte andere eetwaren te vercopen, hebbende t faoon van eenlge beelden ofte daer eenigh beeldt ofte beelden In ofte op gebacken of gestelt zijn.” Niettegenstaande dat, bleef 1 fapon er toch nog langen tijd In. De ,;ClsesJens” die In de 15de en 16de eeuw voor de kinders gekocht wer den, wareif/een soort koeken, gewijd aan Sinter Claes, en/daarom moesten de koeken ook het beeld gewen van den populalren Blsschop van Myra. hetzij te voet of te paard. Ongetwijfeld was dit de aanleldende oorzaak waarom juist het St. Nioolaasgebak en onze speculaas thans nog zulke talloose vormen doen zien. De broeders'van het 8t. Obersgild trachtten, alle eeuwen door, elkaar te overtref fen op dat punt Het is Inderdaad opmerkelijk, dat geen ander eenvoudig en algemeen verspreid goedkoop baksel, dat in ons land op een oude reputatie kan wijsen, in sooved vormvariaties uit den bakkersoven komt als de speculaas. De Haarlemsche halletjes zijn rond en plat gebleven; de Arnhemsche meisjes behielden haar ovalen vorm; krakelingen zijn nog steeds krakelingen; Deventer, Bossche, Groninger en Bredasche koeken komen onveranderd prisma tisch uit de ovens; Haagsche hopjes, DaUser en Bloemendaalsche moppen, Jan Hagel en Goud- «che sprits kwamen sedert eeuwen niet uit hun traditioneels plooien; evenmin als de Amster- damsche korstjes, de Utrechtsche theerandjes de Leeuwarder drabbelkoek. Speculaas echter kwam, dank ztf de bek kerskunst. in alle mogelijke vormen tot ons. Toch zijn er, om bij de meest bekende daar- ▼•n te blijven, speculaasvormen die onveran derlijk bleven gedurende halve eeuwen en die. winneer men se toevallig op lateren leeftijd •eer siet, plotseling een begoocheling over ons kunnen breagen. waardoor die kleine, onnoozele koekdlngetjes herinneringen opwekken uit de kinderdagen, herinneringen aan vroolljke stem men, thans voor altijd verstomd; aan gulle tuin den, thans gevoelloos en koud, en aan goedige, tllnsterende oogen, thans gesloten en uitgedoofd. Maar die van ouds bekende vermen waaraan ook sooveel aoete herinneringen uit uw jeug dige knabbelperlode verbanden zijn, se moeten met een lantaarntje tegenwoordig geeocht wor den. Vraag eens In een koekbakkerswinkel, ge- “aamd „Confiserie’’, om speculaas en ge krijgt •peculaas, doch waar is de „wieg", de „vuur raad", het „paard" en helaas waar te dat dubbel stuk, de .man en de vrouw" die voor **ee stukken gold en daarom hoogstens in wijsmaken, dat de geschenken hun door Sinter klaas zelf gegeven worden, van Gods heilig woord af te lelden en hun de oude pauselijke en bjjgeloovige fabelen indachtig te maken, wel ke In alle wel bestuurde gereformeerde repu blieken, landen en steden niet geduld dienen." Hoe streng dit verbod ook was. het heeft Zoo n vrijer en niet minder^ zooh vrijster, veeI uitgewerkt Telkens en telkens heeft men 1 moeten vernieuwen. Den 3en December 1638 publiceerde het stads bestuur een nieuwe keur. De vroolljUield en uit gelaten vreugde waren te vergegaan, om er geen paal en perk aan te stellen. De toeloop van volk uit alle hoeken der stad, zelfs „uyt huysen met pesten geïnfecteerd" moest tegengegaan. Hier toe was het noodlg, dat de middellijke oorzaak verwijderd werd. Daarom verboden burgemees- teren en schepeneA het staan met kramen of kruiwagens op den Vijgendam, om poppengoed, snoeperijen en andere eetbare waren te verkoo pen. Ook mochten de bewoners van den Dam. van „de Gansoort, de Nes" en eenlge andere straten, hun pothuizen, „veynsterwinkels” en stoepen aan niemand voor dit doel verhuren of leenen, wilden zij niet door ’s Heeren dienaars of de provoosten der Aalmoezeniers zich een boete van vijf en twintig gulden opgelegd zien; terwijl den verkoopsters hun waren ontnomen en In t Weeshuis der stad gebracht zouden worden. Dit alles geschiedde weder om de jeugd de superstitiën en fabelen van 1 pausdom uit het hoofd te zetten. Maar t hielp niets, de Amsterdammers hadden Sinterklaas te lief om zich daaraan te storen. Zy moesten zijn naamdag op vroolyke en luidruchtige wyse vie ren. Of er ook al eenlge vechtpartyen by voor vielen en vele dieven zich onder den hoop mengden, daar stoorden zy zich niet aan; veel liever eyn paar slagen ontvangen en van beurs en goed beroofd dan het oude gebruik verzaakt. Burgemeesteren hebben dan ook dese keur jaarlijks met kleine wijziging tot 1700 moeten afkondigen, toen zij begrepen dat het beter was té zwygen. Het kan ook zyn, dat de predikan ten hen toen niet meer daartoe aanspoorden. Ieder jaar toch In de laatste week van No vember legden de Eerwaarden een bezoek in burgemeesters kamer af om de Edel-Achtbaren te „begroeten" met verzoek „de superstltleuse Insolentiën en groote exhorbltantiën, afgodische abuyzen en stoutlcheden”, die op „St. Nicolai dach" en avond plegen te geschieden, tegen te gaan en .redres In de ydelheden van genoem den dach en avond” te nemen. Doorgaans ont vingen de wereldlijke heeren de geestelijke met voorkomendheid en betuigden hun. oa, in 1667, dat zy Insgelijks ^net droefheyt hadden gaaien dattet erger was geweest ids voor dezen." In 1661 smaakte Domlnia Clezqulus het ge noegen, dat .delcramen, welke op den Vijgendam, niettegenstaande |>et bekende plakkaat, opge slagen waren, op bevel der Heeren van den gerechte werden omver geworpen. Het volgend jaar was de ontvangst van predikant en ouder- Ecr groote kemze Sigaren, Sigaretten en Tabak vindt U bij J. HOFFSTAETTER VerdronkeBoord 56 - Alkmaar Prima kwaliteit Koffie en Thee HUIS VLIJT ARTIKELEN SJOELBAKKEN vanaf f 3JS ALS RECLAME BU AANKOOP VAN SJOELBAK MET 35 8TEENEN

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1936 | | pagina 15