Jan Pieterszoon Coen herdacht
wtfiaal uan den daq
Kloosters branden
Barcelona
ZIJN GEBOORTESTADJE
is
in
id
N
in
i
MAANDAG 1 FEBRUARI 1937
Een rede van Dr. Colijn
LET OP DEN ORANJE-BANDI
Onze tuinbouwexport
nig
Air
door DON LOIS Al^RON
Geneeskundige dienst
W er eld j amboree
van Garrits
HOORN, 1 Februari.
het
Coen’s loopbaan in herinnering.
Kranslégging
met
Receptie ten stadhuize
t
In 1936 iet» gestegen
ood
r be-
STER-TABAK-PUZZLE
voor teldboonen. welke
Biet doen.... Paco...
Si
„Daar.
„Olajl
Verzorging van 25-000 jongens
wordt voorbereid
Herdenkingsrede minister
Colyn
msche
I met
pro
llen.
Intusscben waa er in Athene weer een trein uit Duitschland
aangekomen met een heele lading geleerden. Er waren ook twee
geleerden bij, die de gewoonte hadden om in de kranten te
schrijven. Ze weren nu Mer gekomen oen naar de Grieksche
tempel-bouwvallen te kijken en daar ook wat over te schrijven.
blad
Moa-
iteld
en er nog
leeft.
OFFICIEELE
CR1SIS-PUBL1CAT1E
■el
tijdvak gedenatureerde
steunvergoedlng bepaald
Jou maar
studeer
i alle
dat
hou-
ijjn
bun
rrel-
m.
•heel
rninls-
Yonal,
Zaken;
Finan-
bijna
van
omdat
held-
dheid
ggen.
belet
ver
meer
ie, ze
bezi-
doen
de
bben.
gene
men
>V de
En—
uldt
I de
iteit
val-
roor
voor
Ik.
xxv
;wet
8*-
jks-
van
>oor
ook
reet
l bet
g«-
irel-
n ver-
inuw-
t).
■«•«••«•••f
had.
Reilly,
roces-
zinnl-
ingesonden. terwijl de uitslag op 30 April as.
zal worden bekend gemaakt. v
Voor de prijzen welke voor deze puzzle worden
uitgeloofd, zie men de advertentie In dit num-'1*
mjk J
>rHij was een Westfries”, met al de
stoerheid en onverzettelijkheid
van den Frieschen stam”
waar-
ladeur
iland-
n lul-
>t mi-
n vloot
gezindheid, in kloekheid, in zorgvuldig beraad,
als het er om gaat de zaak van het vaderland
en die van .«rooter Nederland” te dienen.
Het werk van de grooten uit onzen bloeitijd
dwingt het nageslacht tot dankbare erkentelijk
heid. Ze waren talrijk die bouwers van .«rooter
Nederland".
zware bogen beneden en de lichte, ijle kolom
metjes boven op de galerij, die om de heele
kerk heenloopt
Zjj allen dienden het vaderland met eere,
bouwden aan zjjn roem en grootheid, maar van
die allen verdient Coen toch de eereplaats, wijl
hij eens voor al de grondslagen legde van ons
Aziatisch rijk.
Deze man spreekt tot ons eeuwen nadat hij
gestorv enis. Hij eischt iets van ons: hij wil dat
wij zijn voorbeeld zullen volgen in opofferings-
Wjj ontvingen heden een exemplaar van de
Ster-Tabak Puzzle, welke deze week door ge
heel Nederland huls aan huis verspreid is.
Tot 15 Maart as. kunnen oplossingen worden
Het was voor mij een eenigszins vreemde ge
waarwording. toen ik de deur van .mijn apparte
menten gesloten vond en onbeschadigdaoo-
als ik straks was heengegaan.
Ik kon mij niet goed voorstellen, dat er in
Barcelona nog iets gaat en ongeschonden was.
In de kamers hing een vreemde, warme lucht,
die ik daar altijd bespeur, als ik een tijd ben
weg geweest.
De metalen luiken zijn nog gesloten en hebben
de warmte van den dag geconserveerd.
(Wordt vervolgd.)
Piet Prikkel, die overtuigd was van de macht der reclame,
zette op het front: „AT.I.E SCHILDER WERK IS UTTGEVOERD
DOOR DREIN DRENTEL EN PIET PRIKKEL, „Ziezoo”, zei
Plet, ,JW kunnen die Grieken tenminste Hen waar as terecht
kunnen voor netjes werk.
Hij draagt zijne stad en zijne streek in
het hart; lag de keuze aan hem, Batavia
zou nieuw-Hoorn moeten heeten. En toch
verliet hij Hoorn? Ja, Hoorn is *n handels-
stad. Hoorn ligt aan de zee, en al is die zee
slechts de Zuiderzee, in de korte deining
van hare golven wordt soms de breedere
maatslag uit het Noorden bespeurd en het
geheimzinnige, het tot tochten verleidende,
het tot daden verlokkende lied van den
Oeeaan klinkt ook hier. Naar den lande van
overzee trekt Jan Pieterszoon; in den lande
van overzee vindt hij de wereld zijner da
den.
Des middags tusschen half drie en half vier
bad ten stadhuize een ontvangst plaats. Deze
geschiedde in de raadzaal, waar door de zorgen
van den conservator van het West-Friesch Mu
seum te Hoorn, den heer J. C. Kerkmeyer, ten
toongesteld waren de portretten van Coen en
van zijn vrouw Eva Ment uit het West-Friesch
Museum, alsmede enkele belangwekkende archi
valia, welke op Coen betrekking hebben.
De herdenking werd besloten met een con
cert door de stafmuziek der Koninklijke Marine
in den Parkschouwburg.
Vanavond wordt op de Veemarkt door de
zelfde stafmuziek met medewerking van tam
boers en pijpers der mariniers een taptoe ge
geven.
Vervolgens betrad de mlnister-i>resldent, dr.
H. Colijn het spreekgestoelte voor het houden
van een herdenkingsrede, getiteld: „Dispereert
niet
Spr. begon met op te merken, dat de vijftig
tot zestig jaren, die, in ongeveer gelljlke deelen,
gegroepeerd liggen ter weerszijden van den over-
gang van de 16e naar de 17e eeuw, in onze rjjke
volkshistorie de belangrijkste zijn te achten.
Toen in 1597 de klokken beierden bij den terug
keer op de Tesselsche reede van Houtman’s ex
peditie. zou toen de 10-Jarige Hoornsche knaap.
Jan Pietersz., die in 1587 het levenslicht in deze
stad aanschouwde, hebben meegejuichb. over
Ontzaglijk noemde spr. de taak waarvoor
Coen in 1618 gesteld was. Niet het minst, wijl
hij bü de volvoering van zijn plannen voortdu
rend de Engelschen op zjjn weg vond en de bei
de naties in Europa met elkander in vriend
schap leefden.
Spr. ging uitvoerig in op de gebeurtenissen
aan het eiiïtle van het jaar 1618. toen de open
oorlog tusschen de Nederlanders en de Engel
schen in de wateren van West-Java was uitge
broken en toen Coen een besluit nam. dat hem
voor altjjd rangschikt onder de grootste bevel
hebbers van vroeger en later tijd. De verspreide
vloot wordt vereenlgd. het dreigende gevaar af
gewend. Bantams macht wordt gebroken en wjj
hebben, zoo bericht Coen naar het vaderland,
„voet en dominie in X land van Java becomen”.
Spr. behandelde vervolgens Coen’s belde land
voogdelijke perioden, waarvan de eerste een mi
litair. de tweede een staatkundig karakter droeg.
Het militair optreden droeg in dit tweede tijd
vak een duidelijker staatkundigen achtergrond,
waarbij Coen zekere denkbeelden huldigde, die
eerst in later eeuwen, zjj het in gewijzigden
vorm, toepassing hebben gevonden.
Spr. wees m dit verband op Coen’s pleidooi
voor een blijvende kolonisatie van Nederlanders
in verschillende deelen van den archipel.
Wat Coen begon, is door een Van Diemen,
een Van Goens, een Speelman en om er een
van tateren tijd te noemen een Van Heutsz
voltooid geworden.
Coen zelf stierf in den nacht van 20 op 21
September na nog op den TOsten zelf van Bata
via’s wallen de verdediging te hebben geleid. De
volledige overwinning heeft hij niet meer aan
schouwd. maar in het geloof aan de zegepraal
heeft hij de oogen mogen sluiten. Tien dagen na
zijn verscheiden was zij werkelijkheid geworden
en de vrucht ervan is zichtbaar tot op dezen
dag.
I.=s==2--
de kust ontscheept heeft, evenals eeuwen gele
den, toen hi) Barcelona heeft gesticht en of hij
van de overzijde heeft meegebracht den
gloeienden, menschenvretenden god, den Baa-al
der Carthagers.
Het la Baa-ll, die over Barcelona heerscht, de
rood-gloeiende Baa-kl. die allee vreet.
Het rood-verhltte beeld van den Alversllnder
verrijst ginds aehter de kim, achter de kam der
Pyreneeën.
De onmetelijke afgod, die het gloeiend metaal
over de wereld stort heeft zijn voeten staan
achter de blauwe zee.
Wellicht in Moskou....
Eén voet in Moskou soms
Waar staat de andere voet?
De Baa-kl der Carthagers was drieledig opge
bouwd: er was een deel van klei, een ander deel
van User. Er was óók een deel van goud ge
maakt.
Wie zijn de priesters, die Baa-al voeden?
Dat zijn er velen.
Ook België heeft geen verbetering in onzen ex
port gebracht; daarentegen viel eenlge stijging
in den afzet waar te nemen naar Zwitserland.
Een verbetering viel ook te constateeren in den
afzet naar Frankrijk, Zweden, Noorwegen en
Finland, waardoor dus de totale positie iets is
verbeterd.
Dit moet alles wel een zeer levendigen in
druk op hem hebben gemaakt. Ging hij niet
op dertien- of veertien-Jarigen leeftijd reeds
naar Rome met den vasten wil zich in den
handel te bekwamen en zou hij later niet den
nationalen vijand in de Oost de meest gevoe
lige klappen toebrengen, zou hij daar de op
standige Nederlandsche provinciën niet uit
bouwen tot een groot koloniaal Rijk, dat het
Rijk van den Spaanschen overheerscher in han
del en zeevaart verre zou overvleugelen.
Van Jan Pieterszoon Coen
Schaepman indertijd, toen zijn
Hier in dit milieu, dat buiten het centrum
waar de grootere, nieuwere gebouwen staan,
nog voor een groot deel precies zoo is gebleven
als het vroeger was, dat nog geheel en al zijn
oud, gemoedelijk karakter heeft bewaard, hier
heeft Jan Pieterszoon Coen de eerste jaren van
zijn leven doorgebracht. Hier heeft hij zijn
eerste indrukken opgedaan. Hij heeft hier het
drukke handelsleven van die dagen zien pul-
seeren en hooren vertellen van den strijd, den
bevrijdingsoorlog, waarin de lage landen ge
wikkeld waren tegen Spanje.
Een herdenking van Coen moest een natio
nale herdenking zijn: niet aan Hoorn behoort
zijn figuur, maar aan geheel Nederland m
Europa en in de tropen.
Spr. besloot met den wensch, dat deze on
danks haren eenvoud schoone Immers be
zielde herdenking in aller gedachten zal mo
gen blijven voortleven als een daad van een
voudige rechtvaardigheid Jegens den grooten
Nederlander Jan Pieterszoon Coen.
De organist speelde hierop een fantasie over
Valerius’ „Wilt heden nu treden....”
turrits was knecht in de groote meubel
zaak der fa. Burell Si Conside In Brook-
A1 een kleine dertig Jaar was hij bij
de firma: de zaak was toen slechts een een
voudige tweede-hands meubelwinkel. Nu was
bel een groote prachtzaak met 150 kostbaar
Het comité voor geneeskundige verzorging en
hygiëne der Wereldjamboree 1937 onder lei
ding van dr. L. S. Hannema te 'sGravenhage
iRoode Kruis-ziekenhuls) bereidt de genees
kundige verzorging der ongeveer 25.000 jongens
voor. Ernstige zieken zullen naarHaarlem wor
den vervoerd. Op het terrein zelf komt een
noodziekenhuis met 100 bedden en 8 hulppos
ten, waaraan verbonden een kotemest, een
chirurg, een tropenarts en 12 kampartsen, welke
laatste in het kamp zelf onder dak worden
gebracht.
Opeens Mtff ik naar hem kijken 1b stawue ver
beuring.
Hij heeft een Mvotver in de hand.
Hij mikt tegen het oog, als met een geweer en
op zijn jollgen kop glimt guitige baldadigheid
Miguel stuift naar hem toe en Paco hij heet
Paco schatert het uit van pleizier.
De revolver was een heel oud ding, de haan
en het magazijn waren ommanteld met een dikke
laag rood roest.
De vrouw, van wie hij vanmiddag een draal
om de ooren kreeg, vanwege zjjn oneerbiedigheid
tegen Don Pedro, staat nu te glimlachen om
haar kranig ventje.
„Paco.... mag
Paco.
Het is goed dat men zoo verstandig is geweest
om Paco slechte speelgoed in handen te geven
Als het een goede revolver was geweest, dan
had Paco geschoten, op alles wat maar leefde.
Wat zal Paco liter doen.... Als Paco gróóter
is?
Miguel had moed geschept, het was blijkbaar
tot hem doorgedrongen dat een ontmoeting met
zijn zuster nu eenmaal onvermijdelijk was.
Bovendien.... hij moest niet zoo flauw zijn, om
zich aan haar praatjes te storen. De bouwers van
een nieuwe wereld mogen niet kleinmoedig wor
den en zich in hun groot bedrijf laten weerhou-
de^kleinT 'kröèekop^ van vanmiddag op. den door kleine gevoeligheden.
de gaanderij, die rond dé binnenplaats
OntniddeUUk^na afloop van de plechtigheid
in de kerk begaven autoriteiten en genoodigden
zich naar het standbeeld van Jan Pieterszoon
op de Roodesteen.
Allereerst legde de minister-president dr. H.
Colijn een krans aan den voet van het stand
beeld. Daarna volgden kransen van het ge
meentebestuur van Hoorn en van een aantal
organisaties.
De stafmuziek der Koninklijke Marine luis
terde deze plechtigheid op.
HU nam zUn geweer en wU gingen de trappen
op. naar de gaanderij, die rond de binnenplaats
liep.
De breede. uitgesleten trap stond vol met men
schen en het was heel moeilUk om er door te
estige
hee-
‘bben,
wicht
tegen
fl be-
idizie
geluk
hem
ndere
hee-
aan-
n. be
komen. Hier stonden ze beveiligd tegen het
woelend gedrang op de tegels beneden en ze
konden praten zooveel ze wilden.
Behoedzaam schoven we er door.
Hier en daar bleven oogen op mU gevestigd,
die mij volgden. Dat waren de epkelen, die
mu herkenden. Er waren er die lachten om mijn
versleten kleeren.
Hier en daar stak ar een als eea joviale groet
zijn vuist omhoog.
Over de balustrade hingen fabrieksmeisjes met
haar zessen over een gekreukelde krant.
Doen die ook aan politiek?
Ze stonden opgetogen te praten en te trap
pelen op haar fragiele hakjes.
Dat was wat anders dan die dooie weverij.
Ze waren kinderachtig uitgelaten.
KUk eens JuanMa.”
zei Juanita verrukt.
De krant met het portret van een aardigen
luitenant uit Concha gleed van hand tot hand.
Overal, waar we een weg zochten over de
trap, werden de menschen tegen elkaar geperst
en de meisjes werden tegen de balustrade ge
drongen Maar het gesprek ratelde door, over
alles heen en ze waren opgewonden of de burger
oorlog niets anders was dan een stierenkamp of
een voetbalwedstrijd.
ZU keken om en werden plotseling stil toen
zij Miguel en mU zagen passeeren.
Er lag een groote. stille bewondering in haar
oogen. alsof ze een paar soldaten zagen, die uit
de loopgraven kwamenHet zware geweer
van Miguel en mijn gescheurd pakje hielpen
mee dezen Indruk te versterken.
Toen de geleerden zagen hoe Piet Prikkel en Drein Drentel
al die bouwvallen hadden toegetakeld, schreven ze allemaal
woeste artikelen voor de dagbladen van de heele wereld.
Daarin konden de menschen lezen, dat het een schandaal was.
De Grieksche post had groote zakken voor alle steden, vol met
brieven. Dat waren allemaal kwade artikelen van de twee ge
leerden.
Dat er echter nog geenszins reden tot “jui
chen is, moge blijken uit het feit, dat onze
tuinbouwexport in 1929 niet minder dan bijna
f 89.000.000 beliep. Daarna is het In vrij snel
dalende lUn omlaag gegaan, totdat in 1935 dan
het laagste record tot nu toe werd bereikt.
Vooral de producten appelen, vruchtenpulp,
spruitkool, bopnen en nero hadden onder ver
minderden export in het afgeloopen jaar te
lijden. Een algemeene opleving kan dus nog niet
worden vastgesteld en het feit dat de export
naar Duitschland nog terug liep, is voor den
tuinbouw nog weinig bemoedigend.
De plechtigheid in de kerk werd daarop be
sloten met het gezamenlijk zingen van het
Wilhelmus met orgelbegeleiding.
Steunvergoeding erwten en
veldboonen
Het is voor ons, kinderen der 19e en 20ste
eeuw, vervolgde spr., niet eenvoudig het werk
der mannen uit de eerste jaren der 17de eeuw
te waardeerep zooals dat zou behooren te ge
schieden. Het is niet voldoende om te wijzen
op het zeer uiteenloopende der materieele om
standigheden toen en thans, al zijn die ver
schillen ook zoo groot, dat we er ons nauwelijks
een goede voorstelling van kunnen maken,
gewend als wjj zijn aan al <ft technische hulp
middelen van dezen tijd.
paalde zU haar keus op het door Garrlts zoo
warm aangeprezen buffet.
z,Jk neem dit en zal er direct een chèque
voor uitschrijven.”
Garrlts kreeg een kleur van voldoening. Het
kon hem niets schelen, toen de firmant Con
side en Waller, de chef, op dit oogenbllk de
modelkamer binnen traden. Dadelijk overtag
Waller den toestand. Daar stond me die Gar-
rits met opgeslagen hemdsmouwen met een
deftige dame te spreken!
„Garrlts!” riep hU.
Maar Garrlts liep met schitterende oogen
op de beide mannen toe en sprak: „Ik heb een
Engelsch buffet verkocht, heeren.”
Conside en Wal
ler fronsten hun
wenkbrauwen.
Dat kleine msn-
met
beentjes, j
hU wat
Zeker, hardvochtigheid heeft een donkere
schaduw op zijn leven geworpen, maar hoe
talrijke andere eigenschappen heeft hij niet
bezeten, die hem aanspraak geven op althans
onze bewondering en onze dankbaarheid. Vast
heid van karakter heeft hem gekenmerkt en
getrouwheid aan wat hU als zijn plicht zag.
Met ijzeren wil heeft hij, in ononderbroken
harden arbeid, aan de moellijkste- omstandig
heden het hoofd geboden. Loyaal tegenover zjjn
lastgevers, de heeren 17, heeft hij in zUn aan
dezen gerichte brieven, zich zijner waarde en
waardigheid steeds bewust, in mannelijke open
hartigheid een crltiek op hun beleid geoefend,
die de grenzen eener gepaste vrUmoedigheid
wel eens heeft overschreden, maar die steeds
de crltiek des bouwmeesters, niet die des sloo-
pers is geweest. Bezield met een vurige liefde
voor zijn vaderland, toegerust met uitgebreide
kundigheden, begaafd met een groot verstand,
ja met een verzlenden blik, heeft hU, onver
schrokken in de grootste gevaren en ook dan
nimmer wanhopend, de grondslagen gelegd
voor Nederlands kolonisatie van Indië,
den gelukkigen afloop van een stoutmoedgen
ochUt?
We kunnen het niet zeggen, want de jaren
zijner jeugd liggen voor ons grootendeels in het
duister.
Maar we weten wel dat, na Houtman’s terug
keer in 1597, behalve te Amsterdam, ook elders
nieuwe reederUen voor de groote vaart opge
richt werden en we weten ook, dat Hoorn daar
bij niet achter bleef, en als men dan verder weet,
dat Pieter Jansz. „van Twisk" in staat geweest
is zUn zoon Jan een zoodanige opvoedig te geven,
dat een zes 5 zevental Jaren t^ Rome op een
handelskantoor werkzaam kon blUven, dan
schijnt het niet al te gewaagd om aan te neenen,
dat Coen uit een burgerlijke omgeving stamt, niet
van middelen ontbloot en dus waarschijnlijk be-
hoorend tot dien kring van burgers wier be
langstelling verder reikte dan hunne onmlddel-
llijke omgeving met dagellijksche kleine belan
gen. En dat dus ook deze 10-Jarige knaap In
1597 heeft hooren spreken, nfet slechte over
Houtman en de zijnen, maar ook over de nieuwe
plannen, waarvan men in del dagen repte.
Is van dit alles Invloed uitgegaan op de lots
bestemming van dezen knaap, dan heeft het
evenwel toch nog tien verdere jaren geduurd al
vorens het schip de Nieuwe Hoorn hem. als
onder-koopman voor de Oost-Indische Compag
nie. naar het verre Oosten voerde, om daar de
loopbaan te beginnen, die hem maken zou tot
den man van eminent formaat, tot den grond
legger van het Nederlandsche gezag in Azië,
wiens werk de eeuwen ijeeft verduurd en die
daarom aanspraak maken mag op de dankbare
herinnering van het nageslacht.
Spr. bracht hjjma de voornaamste feiten uit
Het is vandaag bijzonder levendig in hét
stadje. Op het ruime plein voor de Nederl.-
Hervormde kerk, waaromheen onder de kale
boomen heel oude, kleine lage huisjes gegroe
peerd staan met één grooten, hoogen trapgevel
van de boterbal in hun midden, rijden auto's
aan. Vele hooge gasten komen hier samen, om
den driehonderdvijftigsten verjaardag te her
denken van den grooten kolonisator uit Hoorn.
jngerichte modelkamers. Alleen beneden in het
souterrain was nog een goedkoope afdeeling.
waar voor ’t meerendeel beschadigde meubels
aan de vrouw of aan den man gebracht wer
den. Het was hier, dat de kleine Garrlts heer
en meester was. De natuur had hem eigenaar
dig begiftigd: z*n groot massief hoofd rustte op
breede schouders en deze weer op een breede.
gespierde borst. Maar z'n onderstel stond ab
soluut niet in verhouding met het bovenwerk
en z’n beenen waren opvallend en belachelijk
kort. J
Die beenen waren de oorzaak dat Gerrits, na
25. 30 dienstjaren, nog altijd in de goedkoope
afdeeling bleef en geen promotie maakte.
Garrlts was daardoor natuurlük gegriefd. HU
wist hoezeer hu achteruit gesteld was bU de
groote fa. Burell Conside.
Het griefde hem te meer, daar z'n ideaal was
verkooper te worden in de prachtige modelka
mers. Maar daartoe moest men op de eerste
plaats over een goed voorkomen beschikken,
en dat had hu door z’n belachehjk korte bee
nen allerminst. Garrlts wist veel meer van het
meubelbedrijf dan wie ook van 't personeel,
want hu hield er van. Elke houtsoort kende hU
op z’n duimpje; van eiken stUl wist hU tal van
büzpnderheden. Kortom, de kortbeenige Gar-
nts had een kennis van de meubelindustrie
die de heeren Burell en Conside versteld zou
hebben doen staan. Maar die heeren wisten
het niet, of als ze het wisten, dan dachten ze
er nooit aan.
De bekwame man bleef dus buiten de prach11
tlge modelkamers als verkooper.
Op zekeren dag was hU toevallig boven in
een dier kamers bezig met het uit elkaar nemen
van een eetkamer-ameuNement, dat dien mid
dag moest afgeleverd worden. tWas omstreexs
twee uur ’s middags en ’t heele personeel, be
halve de chef, die in een andere afdeeling was,
was gaan lunchen.
Garrlts was geheel alleen en druk bezig, toen
hem eensklaps een vrouwenstem in de ooren
klonk:
,Js er misschien ook iemand die mU te woord
kan staan?”
Gamts keerde zich om en keek de klant
aan. HU wist dat hU de dame eerst een stoel
moest aanbieden, dan Waller, den chef, moest
loepen en zelf met z’n verhit gezicht en opge
stroopte hemdsmouwen direct moest verdwU-
nen. Maar hu zei alleen: „Zeker, mevrouw,
gaat u zitten
HU begreep dat nu z’n groote kans daar was.
„En wat is er van uw dienst, mevrouw'?’’
,Jk wilde graag een buffet hebben, iets de
gelijks en toch sierlUk.”
Garrite liet alle buffetten zien die er waren.
„En dit, mevrouw," zei hu op gepast overtui
genden toon, „is het mooiste en beste buffet
dat wU hebben. KUk u eens. wat een warme
kleur, hoe moot zran lUn en hoe zuiver van
afwerking.”
De man raakte in vuur en somde verder alle
goede eigenschappen van het meubelstuk op.
BlUkbaar kwam de dame onder den Indruz,
want na nog eens rondgekeken te hebben, be-
De straten zUn door de zon schoón-besche-
nen. De roode pannen van de hier en daar
doorzakkende daken dragen nog meer hier en
daar een spoortje van het witte dek. Scherp
teekenen de voorover hellende spitse en ge
trapte geveltjes en de dóórknlkkende breede
daklUst-facades tegen de lucht.
En plotseling zag ik in de zwarte diepte van
dien blik een brok volksziel, dat ik nog niet
eerder had gezien en waaraan ik nooit had ge
dacht.
Die jonge vrouwen moeten toch weten, dat
Miguel en ik lijnrecht 1b meenlng van elkaar
verschillen.
De knappe luitenant uit de krant zag
er trouwens heelemaal niet uit als een Bolsje
wiek Neen, ze zUn volkomen onverschillig
voor de politieke zUde van den strijd.
En de flnancieele voordeelen?
Economische verbetering?
Daar gaat het bU haar heelemMl niet om.
Ik weet zeker dat al deze meisjes nog droomen
van een rijk huweluk, liefst met een markies of
zoo.
Ze zien den strijd als een stierengevecht. Ze
staan te trappen en te klappen en bewonderen
den moed van hen. die bloedvergieten en van
hen. die vechtende weten te sterven.
-Ze verachten de weerloozen, die zich als lam
meren laten slachten.
Die verachten zU alsof het suffe stieren ztjn.
ZU verachten kloosterlingen, die zich in hun
beschouwend en geestelUk leven ongeschikt heb
ben gemaakt voor den strUd van man tegen man.
ZU kennen eenvoudig de beteekenis van die
hooge waarden niet. Ze kunnen die niet kennen
En opeens slingert mijn gedachte naar de
dagen van Babylon. Wat liggen die nog dichtbU.
Er is niets veranderd onder hen: de joelende
drift op deze trap is dezelfde, die golfde over
de trappen van den tempel van Astarte.
Het is of Barcas, de Carthager zich weer aan
»- -
H Het ^ucces
getuigde Dr.
standbeeld hier
in Hoorn op de wUde Kaasmarkt'tusschen het
fraaie, füne waaggebouw en het sierlUke, zUn
rijke beeldhouwwerk hoog boven de andere hul
zen uitstekende, museum. destUds nog gerechts
hof, werd onthuld:
Jan Pietersz. Coen was met al zUne hoedanig
heden, al zUn deugden, en laat ons dit ter vol-
doening voor onze zelfbehaaglUke kleinheid er
bUvoegen, de gebreken zUner deugden, een zoon
van zUn stam, een zoon van zyn volk en van
zUn tUd, maar dat alles in den breeden zin en
in dien grootschen. machtigen vorm, die de hel
den teekent Een Westfries met al de stoerheid,
de onverzettelukheld den vrijheidszin, ’t rechts
gevoel. de stugge mannelijkheid, de onbuigbare
onafhankelukheld. het harde zwijgen en de
opvlammende drift van den Frieschen stam.
Maar dit alles niet zoozeer getemperd, dan wel
lenig geworden en, zonder iets van de kracht
te verliezen, toch gemakkelUker van beweging
en vlugger en buigzamer, zonder in het minst
tot buigen geneigd te zUn. De strijdagst. de bUl
der vaderen is omgesmeed en omgeslepen tot
een degen, die minder geweldig houwen, maar
nog zekerder treffen zal.
„Heelémaal onwetenschappelUk is dat idee van
jou over de lUdentk Kerk en de triomfeerende
Kerk niet.” zei hU- .Wat die zaken betreft heeft
men <jank zU Bergson een heel ander inzicht ge
kregen. En dan de parapsychologie. Al staan we
nog in het begin van de ontwikkeling van die
wetenschap: we weten er al zooveel van, dat er
wel iets moet zUn na den dood.”
Dank zU de parapsychologie mocht oe Hemei
zich dus tóch met Heiligen bevolken.
Zoo dompelde en dook en ploeterde Miguel
maar ronö in zUn modern spiritualisme.
Hoe moest je zoo’n jongen in ’s hemelsnaam
aanpakken? Dat is er een van hen die de
nieuwe wereld willen bouwen. HU hoort tot ae
besten onder hen: de oprechte idealisten.
Een oogenbllk vergat Ik mUn voornemen om
nooit meer iemand de hand op den schouder te
>s voor Jou maar één ding mogelUk.
kerel,” ml ik. studeer verder e» dieper.
pVeeotedeei geen tbeok«ie en scholastiek op ge-
van mUnheer Bergson. Voor Spanje is Berg-
1 son nieuw. Voor Europa is hU vieux-jeu. HU is
de man van de scheppende evolutie.... Dat is
het bidkleedje van de moderne menschen, die
nog aan den geest gelooven. Maar dat bid
kleedje is net als het toovertapUt uit Duizend
en één-nacht.Het hangt in de lucht en er zit
geen grond onder...."
Br kon die binnenplaats niet vergeten.
,In wat daar op die binnenplaats lag, heeft
heelemaal niets met scheppende evolutie te
maken.... Dat ie alleen maar vernielende revo-
lutie
Miguel is het model van den Jongen, intellec-
tueelen idealist van zUn rijd. HU heeft geplukt
uit het Marxisme, uit het Bergsonisme. hU houdt
van mvstlek van Boeddha, Mohammed en Jezus
(Jezus vooril niet vóóraan); hU bewondert den
titanischen veroveraar en onderdrukker en vecht
voor de Sovjet, die de vrijheid brengt.
En dat heele. schreeuwende, kakelbonte
bouquet, dat daar voor mU staat, wordt om het
middel saamgebonden door één gordel: de natio
nale Spaansche faja.
Er is een behoefte aan scholen om de men
schen te leeren dénken. Denken ia een voornaam
ding.
Daar uit de donkere diepte, onder de arkaden
duikt u„ -----
Het ventje, dat tot aan myn heupen reikt, had
beter in bed kunnen ligg^i.
Maar wie mr.<? <ien Grodten Nacht verzuimen
ZUn zwarte c jen schitteren van de koorts
Zün witte tanden fonkelen in het harde licht.
netje
korte
die
uitkraaide
plezier. omdat hU wat verkocht
„Ga direct naar beneden,’’ beval Waller nU-
dig
Garrlts antwoordde niet, ging, maar bleef
aan de deur staan.
MUnheer Waller richtte nu het woord tot
de dame:
^Ja, ik heb besloten dit te nemen.”
De chtf keek verwonderd. Het buffet was een
Incourant model, dat de firma tevergeefs ge
tracht had kwUt te worden, maar hU zei: „Uit
stekend, mevrouw, maar ’t is een prachtstuk.’
„Een oogenbllk.” verzocht de klant, na even
nagedacht te hebben, .,’t Komt me nu in eens
zoo klein voor. Toen die andere mUnheer het
me liet zien, viel me dat heelemaal niet op.”
Ze keek van Waller naar den kortbeenlgen
Garrits, die bU de deur staande, istil toekeek.
„Ik denk, hernam de dame, „dat het komt,
omdat hij zooveel kleiner is. Ik heb dat geluk
kig nog bUtUds gezien."
„Mag ik u dan misschien iets anders laten
zien?" vroeg mUnheer Waller.
„Neen, dank u. Ik vond dit erg mooi, maar
’t spUt me. Goeden dag."
Maar ze was nog niet de deur uit, toen mijn
heer Conside snel ingreep en riep:
„Garrlts, hielp JU deze dame niet?”
De situatie was hiermee gered, want direct
trad Garrite weer als verkooper op. Na eenig
heen-en-weer-gepraatj kocht de dame ’t buffet
en overhandigde Garrlts dg chèque.
De kleine, onooghjke mAn begeleidde de
dame met een beleefde buiging naar de deur.
Intusschen zei mUnheer Conside tot z’n chef:"
„Er rit meer in dien kleinen Garrits dan ik
dacht. HU 13 zóó klein, dat de meubels er veel
grooter en massiever door schUnen. als hu er
naast staat Daarom heeft hu dat buffet ver
kocht. Het zou jou met je lange beenen nooit
gelukt zUn. Zeg hem dat hu van af Maandag
tien dollars per week meer krUgt. zich in een
behoorlUk costuum steekt en dan in de model
kamers als eerste verkooper moet optreden.”
Een kwartier later schreide en lachte de
kleine Garrits van vreugde in het donkere
scuterrain en mompelde:
„Eindeiuk hebt ik, ondanks m’n kleinheid,
m’n doel bereikt; eindeUJk heeft m’n kennis van
meubelen mij in die prachtige modelkamers
gebracht.”
Was het niet eerder om z'n korte beenen, dat
Garrlts promotie had gemaakt?
De Nederlandsche Akkerbouwcentrale maakt
bekend, dat de steunvergoedlng voor groene
erwten van de kwaliteitsklasse C, gedenatu
reerd in het tudvak 18 Januari 1937 tot en met
23 Januari 1937 f 1.20 per 100 kg. zal bedragen.
Voor in datzelfde
groene erwten is de
op f 0.70 per 100 kg.
De steunvergoeding
volgens de dateering van het dorschbriefje zijn
gedorscht in het tUdvak 13 Januari 1937 tot
en met 23 Januari 1937, zal f 1.75 per 100 kg.
bedragen.
Het Is mU een eervolle taak u. die van heinde
en verre hebt willen komen en onder wie ik de
hoogsten mede in den lande mag begroeten, na
mens de gemeente Hoorn welkom te heeten op
deze plaats, in deze plechtige bUeenkomst ter
herdenking van Jan Pieterszoon Coen, die 350
jaren geleden in deze stad het eerste levens
licht aanschouwde, aldus ving de burgemeester
zUn rede aan.
ZUn grooten zoon eerend en diens liefde
voor zijn vaderstad niet vergetend, is Hoorn
verblijd tot deze herdenking het initiatief te
hebben mogen nemen. Coen’s nagedachtenis
verdient een andere bejegening dan haar ten
deelt valt van hen, binnen wier al te engen ge
zichtskring slechts valt, wat hU heeft misdaan
voor al te velen helaas datgene, wat zU het
gemakkelUkst in anderen vermogen waar te
nemen en wien ten eenen male ontgaan die
prachtige eigenschappen, die hem hebben doen
zUn, wat hU voor ons geweest is en die hem
hebben doen volbrengen, wat hU ons heeft na
gelaten.
In de kerk, die vUftlg jaar geleden in Pro-
testantschen stUl werd herbouwd, nadat de
oude door brand was verwoest, verzamelt zich
een uitgebreid gezelschap. De zachte roezemoes
van menschen, die elkaar begroeten en die pra
ten over ditjes en datjes, eer de plechtigheid
een aanvang neemt, gonst onder het donker-
houten, zacht-glooiende gewelf, tusschen de
Sneeirwresten liggen nog op het
platte Hollandsche land, op de
dichtgevroren slooten, die als lange
molenwieken aan het oog van den
treinreiziger voorbü zwaaien en op de
pyramide-daken van de lage, vier
kante boerderijen; zij liggen ook
op het stadje, dat geleidelijk met
zqn kleine huizen uit het land groeit
heelemaal mee verbonden
Oer twaalf uur is het reeds, als hét eere-
comlté, dat een half uur tevoren op het ge
meentehuis officieel werd ontvangen, de kerk
binnentreedt. Het orgel, bespeeld door den heer
Haalebos, zet de Marche Solemnelle van Mailly
in.
De burgemeester van Hoorn, de Edelachtb.
heer mr. Leemhorst. bestUgt den preekstoel
het donker-houten, breed-overkapte gedeelte,
waarboven de zilveren orgelpupen hoog tot de
nok reiken.
De totale export van tuinbouwproducten
is in het afgeloopen jaar voor het eerst
sinds 1928 weer eenigszins gestegen, hoewel
het totaal toch nog een droevig beeld geeft
van den ineengeschrompelden afzet van
onzen export.
TerwUl in 1935 een bedrag van f 27 685 000
aan tuinbouwproducten naar het buitenland kon
worden gezonden, is in het afgeloopen jaar dit
bedrag gestegen tot f 29.965 000.
Hiertoe hebben verschillende factoren bU-
gedragen. waarbU evenwel de export naar den
voomaamsten afnemer sinds vele jaren,
Duitschland. niet verbeterde. Naar dit land liep
de export zelfs nog terug, n.l. van f 11.200.000
in 1935 tot f 10.300.000 in het afgeloopen jaar.