ZKetv&fiaal van
De avonturen van Stan
DELFTSCHE
SLAOLIE
Mozaïek-atelier te Berlijn
I
en Pol
fatten sfx&dt vcvvM/ty!
m
m
i”
DE GEHEIMZINNIGE
Hl KAMERS Hl
Ml
1
De triomf van het
boekhouden
OPDRACHTEN UIT ALLE
WERELDDEELEN
4
IR
I
CALVÉ-KWALITEIT
i
Ongeveer 14.000 kleur-
schakeeringen
I De mede
dingster
ca&£ e&Can+uis.
^DINSDAG 1 JUNI 1937
lN
I”
DOO R SVEN E LVESTAD
■smmmmPLUK DEN DAG! MNMM
1
28
I i
John D. Rockefeller
T
ihelzing by aoo*n onverwacht
Zoo
kleine,
T
,:i)8
rran
Dr. JAN DE SWART
Stan vertelde nu aan de kinderen hoe het kwam, dat hy voor
ben onzichtbaar was. „Wat leuk,ael Bert, „dat kunstje zou ik
irkt
menschen. Ademloos keken de kinderen toe hoe de naald als
ook wel willen leeren." Stan legde hem echter uit, dat alleen ka
boutertjes dit konden. Inmiddels was de kous klaar en Stan legde
HKRMAN KRAMER
deae weer netjes by de andere kleertjes op den stoel.
bU levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door
VI
DE DRIE KAMERS
niets te verbergen,' zei de
wen
dend.
te
verbrak
(Wordt vervolgd).
I
UU een van zijn zakken haalde hy een glimwormpje, wat
voor een kaboutertje het zeilde Is als een lantaarntje voor de
van zelf door de kous heen en weer ging. ..Hoe kan dat?” vroeg
Annetje, „Ik rie je Met en ik kan je wel voelen.’*
- - -7-
Dan zift ge den zomer niet waardf
Maar pluk dus den dag, en geniet
er dus van
trams en begrafenisstoeten
hebben - ongeacht of zij op
voor ra ngs wegen rijden of
niet - ook voorrang al
naderen zij van links I
Nauwelijks was Juf verdwenen of de kinderen kwanten weer
met hun hoofd boven het dek. Het wiss nu echter donker ge
worden en van het kaboutertje was r.4ets meer te zien. „Waar
zou hjj gebleven zijn?” vroeg Anneke zacht aan Bert. ..Hier
ben ik," zei Stan. terwijl hjj op het bed sprang. .Jullie moeten
stil zijn, onderwijl zal ik de kous stoppen en jullie iets ver
tellen."
waren de kok, de stalknecht en
lannen geroepen. Ieder van hen
brengen, wat maar eenigszlna
brengen is.”
vooral
glassteentjes
Nu staat weer de goudgele brem in
bloei.
‘t wiss’lend seizoen
Ken rijke, een steeds nieuwe toot!
zijn amper
bezocht.
trti
rten
►pen
rte-
«w-
ens.
zijn geweest. De IndusUWm rijn ovei Wéldlgend
van donkere kracht.
Het is nu geen tijd, waarin men paleizen
bouwt of kathedralen. Geen behoefte hebben
we meer aan de oude schoonheid van een
marktplein in het midden van onze steden.
Het centrum van de stad is uitsluitend voor
verkeer en reclame. De drang om te producee-
ren jaagt ons vooruit.
Toch schreeuwt de maatschappij om ordening,
die niet enkel berust op boekhouden. Om or
dening, die in de zoo veranderde tijdsomstan
digheden de verhoudingen regelt volgens een
booger idee en op een hooger plan.
btj vertlee van een band,
een voet of een oog.
publieke opinie in Amerika had het niet
em begrepen. De overheid greep in. We-
verschlllende overtredingen moest Rocke-
's trust In het jaar 1907 de som van 29
en dollars aan boete betalen.
meerendeel der pioniers, zelde de oude
“feller, werd niet begrepen of werd het
rerp van bavlge vervolging.
nomen dat het zoo m<
hem en haar tot een
En nu zocht hij
Else Eindelijk me
Loreley-toiletje te
bleef midden op den dansvloer staan In sprake-
looze bewondering. Zoo charmant had hy haar
nimmer tevoren gezien Impulsief gehoor gevende
aan een innerlijken <r*ng, wilde hij recht op
haar toestappen, toen een aardig herderinnetje
hem den pas afsneed. De etiquette verbood Karl
Bahlsdorfer haar een dans te weigeren, maar
zijn oogen zochten telkens weer het Loreley-
tolletje.
„U is werkelijk een buitengewoon danseur,
luitenant," hoorde Kart zijn partnerln zeggen.
Junmer, dat de wals al ten einde is."
„t Spijt mij tieusch. dat Ik den volgenden dans
al besproken heb," loog Karl In zijn verlangen
om weg te komen, en verdween na een korte,
correcte buiging. Even dacht hij er aan. dat
de stem hem niet onbekend voorkwam, maar
op hetzelfde oogenbllk liet hjj deze idee ook
weer los. Else zocht hij. Eindelijk had Karl
Bahlsdorfer zijn Loreley weer teruggevonden.
Slechts enkele onbeduidende woorden had hij
maar met haar kunnen wisselen, toen zy door
een anderen officier van hem werd weggeno
men. Karl's goede bui werd bedreigd door een
hevige depressie. Stroef, als gold het feest voor
allen, behalve voor hem, keek hij de zaal In,
zijn Loreley achterna.
Geheel onverwacht. Karl wist zelf niet waar
ze zoo Ineens vandaan was gekomen, stond het
herderinnetje weer voor hem en voerde hem,
zonder al te veel plichtplegingen, weer op den
dansvloer terug.
„U schijnt er plezier In te hebben, met my
te dansen, dame!” Gemelijk klonk Karl's stem.
eraierd met mozaïek-
ifkomstlg.
de
rondom
kloppen.
Plotseling verbrak Krag de stilte, terwijl
bjj Bengt doordringend aankeek:
•Jk geloof, wy beiden, meneer Bengt. ver
goeden, wat wij in deze kamers zullen vinden.”
Le sleutel paste en Krag draaide het slot om.
•w-^ e bedwelmende schittering van correct
1 gecoupeerde uniformen met de flonkering
van ritsen goudden en zilveren eeremetaal
van een officierenbal suggereert zoo’n schuife
lende en zwevende bijeenkomst tot een festijn,
dat t oog verzadigt en X hart verblijdt van wie
de ultnoodiglng ontvangt om van de partij te
zijn.
Onder het nauwgezet afwerken van haar
avondtoilet, overdacht Else hóe dol gezellig het
wel zou worden en giste naar den naam van
hem, die haar de stil-begeerde ultnoodiglng had
gezonden. Verder dan tot een vermoeden kwam
ze niet.
Het bal was begonnen. Breed uitzwaaiende en
nauwsluitende japonnen zwierden rond met
elegante rok-costuums en fracks, maar bovenal
met de weelde van uniformen. De eens pittige,
dan weer melancholieke muziek lokte de paren
telkens weer naar den dansvloer. De maskers, die
de dames verplicht waren te dragen, verborgen
bekende gelaatstrekken van beleefd-vorscher.de
oogen Met militaire nauwgezetheid verliep het
programma en de heerlijke muziek mengde zich
met den blijden lach van gemaskerden en werd
tot een kostelijk gelulden-mengelmoes van
vrooHJke menschen.
Luitenant Karl Bahlsdorfer. een cavalerie-
officier en een Innemende verschijning, had al
enkele malen onrustig de verschillende zalen
doorloopen. Hij had zich nu eenmaal voorge-
Jriyk vanavond tusschen
verklaring moest komen,
hen de bonte wemeling
hij haar in een flatteus
Erkennen Karl Bahlsdorfer
.Kijk daar eens," fluisterde Bengt en wees
door X venster naar buiten.
De belde andere heeren kwamen naderbij.
Allen stonden plotseling sprakeloos en onbe
weeglijk. In een der vleugels van het slot kwam
licht uit Aakerholm's kamers.
.Het is, als was hjj zelf nog daar," zei de
dokter
..Laat ons gaan." onderbrak Krag hem. En hjj
King voorop, door de vele kamers en gangen van
het oude slot De anderen volgden hem op de
hielen.
Eindelijk bleven zij voor Aakerholm's privé-
kamers staan en Krag probeerde de sleutels.
Niemand sprak een woord. Het was zoo stil
hen, dat de dokter zijn hart hoorde
B Zoo lang het zulk weer was,
want als u dit leest
Dan is het waarschijnlijk gekeerd.
Zóó blijft het niet eeuwig, zóó duurt
het niet lang.
—1400 graden gesmolten en dan tot 5 A 10 m.m.
dikke discusvormige platen geperst. Deze ,jno-
zalek-koeken” moeten dan, om geleidelijk af te
koelen, nog verschillende dagen In den oven
blijven, welke In verband hiermee aldoor min
der wordt verwarmd.
De behandelde platen gaan nu naar Xi werk
plaats. waar zjj met een spitsen hamer in
kleine steentjes worden gespleten. Dan komt
het sorteeren dezer steenen naar hun kleur
een zeer nauwkeurig werk, wanneer men be
denkt. dat er ongeveer 14.000 kleur-schakeerin-
gen zijn!
Hlerbjj komen nog bijna 1000 verschillende
soorten ,goud- en zllvermozaïek”, dat uit echt
bladgoud, resp. bladzilver, bestaat.
Tusschen twee doorzichtige, samengesmolten
glaslagen wordt een blad van het edel metaal
gelegd en wel op een ongeveer 3 14 m.m. dikke
glaslaag en onder een vliesdunne dekplaat. De
fabricage hiervan gaat nu als volgt: eerst wor
den gewone, groote glazen bollen geblazen, wel
ke een wanddikte van circa 05 m m. hebben.
Deze bollen laat men in kleine plaatjes van 85
z 85 m.m. springen. Op deze stukjes glas komt
dan een goud- en (of) zilverblaadje. De aldus
met metaal belegde glazen plaatjes worden nu
In den oven roodgloeiend verhit en vervolgens
met, vloeibaar glas overtrokken en het geheel
precies zooals bij het gewone mozaïekglas tot
discusvormige platen samengeperst. De niet
met metaal belegde randen der platen worden
afgesneden en het edelmetaalmozaïek in kleine
stukjes gedeeld.
De gesorteerde steentjes komen In de „zet
terij” op een „mozalekschaal". Dit is een pyra-
mide-vormige kast met Verschillende planken.
Hierin worden de voor het gebruik gereed ge
maakte steentjes naar hun kleurschakeeringen
opgeborgen. In de hooge. luchtige zetterij zitten
de mozaïekarbelders In hun witte werkjassen
en bouwen uit honderden en duizenden kleine
steentjes alle mogelijke bonte mozaïekschllde-
rjjen, waarbij de genoemde kast hun In zekeren
zin als „palet” dienst doet.
Als model voor de uitvoering van mozaïek
dient meestal een gekleurd ontwerp in origl-
neele grootte. Van dit ontwerp wordt met
houtskool een overtrekteekening gemaakt en
deae laatste wordt dan op een daartoe speciaal
geprepareerd teekenpapier afgedrukt. Aldus
400.000 bonte steentjes waren
noodig voor Leonardo da
Vinei* s beroemde
vond maal”
In bet Jaar 1911 kwam het zoo ver, dat in
de maand Mei de trust bij rechterlijke uit
spraak werd ontbonden. Maar toen sloeg de
groote rekenaar zijn slag. Door die ontbinding
verdiende hij met zijn Standard Oil Company
of New Jersey 590 miUioen dollar.
De fiomlnale waarde der aandeelen was 100
dollar per Aandeel. Maar de werkelijke waarde.
Ook op de beurs gequoteerd, was ongeveer 700
dollar. Want dat was de waarde, berekend
naar de eigendommen der maatschappij, de
gronden, de installaties en de fabrieken.
Rockefeller verkocht niet het beele bezit der
trust, om de opbrengst rechtvaardig te ver
deden onder de aandeelhouders, maar betaal
de aan lederen aandeelhouder slechts de nomi
nale waarde van 100 dollar. De teleurstelling
van de bedrogen aandeelhouders, die de stuk
ken hadden gekocht tegen 'een veel hooger be
drag. is Ucht te begrijpen. Maar aan den elach
tot ontbinding, door het vonnis gesteld, was
wettelyk voldaan. Volgens de wet King elk der
34 maatschappijen op zich zelf werken en gaf
rustig weer nieuwe aandeelen uit. Toen be
droeg het gezamenlijk kapitaal 2500 miUioen
dollar!
In 1858 werd John D. Rockefeller bij de ma
kelaars Hewet' en Tuttle bevorderd tot hulp-
boekhouder met een salaris van 25 dollar per
maand. Spoedig wist hij op te klimmen en zich
van z|jn waarde bewust, elschte hij twee jaar
later verdubbeling van zijn salaris. Zijn pa
troons lachten hem uit en 11U nam ontslag.
Hij was 19 jaar en wilde een eigen bedrijf
beginnen Met twee vrienden ondernam hjj een
commissie-zaak in levensmiddelen. Hij had er
duizend dollar voor noodig, die zijn vader hem
leende tegen een rente van 10 pCt.
Het eerste jaar bedroeg de netto-winst 6600
dollars. Aan mijn vader heb Ik veel te danken,
vertelde Rockefeller eens. vooral wat aangaat
het practlsche levenHjj onderrichtte mij
In de beginselen van den handel en In de
methode om zaken te doen.
Eenlge jaren later was hij één der machtigste
petroleum-heerschers der wereld.
Dat boekhoudertje werd één der grootste
avonturiers van den modernen tijd. Onze tijd
is niet zonder avontuur en schoonheid. De
bedrijven worden grootscher als veldslagen ooit
krijgt men het spiegelbeeld van het model, de
z.g. werkteekening.
De afzonderlijke deelen van de voorstelling
krijgen nu elk een nummer en worden, al naar
oe grootte, in ettelijke stukken gesneden. Op
oeze werkteekening wordt nu steentje voor
steentje met een in water oplosbare lym vast
gekleefd. Voor de te gebruiken kleuren is bet
origlneele ontwerp beslissend. Hiermee is nu de
eigenlijke arbeid van het atelier voor den zetter
afgeloopen. Wy hebben nu het spiegelbeeld van
het ontwerp in mozaïek voor ons. De montee-
ring ter plaatse waar het mozaïek moet komen,
wordt eveneens door arbeiders van het atelier
bezorgd. De genummerde onderdeden van het
spiegelbeeld worden, zooals zij in elkaar moeten
passen op de plaats van bestemming met kalk-
cementmortel in het plafond of den wand be
vestigd en wel zoodanig, dat de papierzijde aan
den buitenkant ligt. Dan wordt het aan de steen
tjes klevende papier eenvoudig met water ver
wijderd. de steentjes worden schoon gemaakt
en het mozaïek-schilderij is gereed!
Bij een rondgang door de ateliers ziet men
overal de stralende kleuren van de mozaïek-
schilderjjen, in de portalen, in de trappenhui
zen. Men kan zich geen voorstelling maken
van het geduld en de nauwgezetheid, waarmee
de mozaïëkzetters te werk dienen te gaan.
Wanneer men slechts bedenkt, hoeveel kleine
steentjes er noodig zijn om één van dergelijke
schilderijen samen te stellen, dan kan men
zich in elk geval indenken, dat het werk het
grootste geduld en de grootste stiptheid ver-
eischt. Om een voorbeeld te noemen: bij de
copie in mozaïek van Leonardo da Vinci’s be
roemde ..Avondmaal”, die men in de ateliers
kan bewonderen, had men ongeveer 400.000
bonte steentjes noodig. Aan het werk heeft men
tien maanden aan één stuk gewerkt.
Het spreekt, dat lang niet alles echte kunst
arbeid is wat wordt afgeleverd. Er komt uit die
Berlynsche werkplaats, evenals uit de Vaticaan-
sche. heel wat Kitsch, vooral wanneer men
poogt een schilderij in glassteentjes na te
bootsen.
Het mozaïek is een zelfstandige kunst en
kunstnijverheid, het ontwerp moet volkomen op
het nfateriaal passen. SHechts enkele moderne
kunstenaars hebben dit begrepen (Thorn Prik
ker, Charles Eyck b.v., om ons tot Nederlanders
te bepalen) Maar zullen wy ooit weer de schit
terende. barbaarsche pracht bereiken van de
mozaïeken uit de eerste duizend jaar onzer
christelijke jaartelling, de diepte en schoonheid
der mozaïeken van Ravenna, Venetië, Rome.
Palermo?
Slechte zeer weinigen weten het te brengen
tot werkelijk leidende posities in de maatschap
pij. Joh. D. Rockefeller was één van die wei
nigen.
Boekhouden werd in rijn handen het scherpe
wapen, waarmee hij wereldveroveraar is ge
worden. De fantastische wetenschap der cijfers.
Niet door wapenen en niet door propaganda
veroverde hij de macht, maar door rekenen.
Dat wapen heeft hy gebruikt met beleid.
Wonderen van geduld en taaiheid heeft hy aan
den dag gelegd. Het cijferen leerde hem zelf
tucht. En de cijfers werden voor hem meer
dan cijfers, die met spreken. Heel de wereld
beeldden zij voor hem uit. de draagwijdte van
de beursberichten, de structuur van de be
drijven, bet leven en het streven van de men
schen.
Op de centrale handelsschool van Cleveland,
waar nU in zijn Jeugd gedurende twee jaar
etudeerde, beschouwde hy al het andere als
overbodig. Alleen handelsrecht en boekhouden
hadden waarde voor hem. En in zyn latere
leven wist hy alles onder te brengen in die
fantastische cijfers, heel zijn scherp oordeel,
mcnschenkennis, moed, spaarzaamheid zaken-
flalr.
Naar het ulteriyk was hl) misdeeld. Op twin-
tlgjarlgen leeftijd gaf een maagziekte hem die
gerimpelde huid, welke hem altijd is bijgeble
ven. Tydens die ziekte leefde hij twee jaar
lang op karnemelk en beschuit De artsen waren
van meemng. dat hy moest sterven, maar de
taaie rekenende Rockefeller hield vol. En
knapte op
Een eigenasudtg man was hy. Een bepaalde
religieuze en liefdadige sentimentaliteit, een
sterke neiging tot het fatsoeniyke en tot de
deugd van spaarzaamheid schynen voor hem
het begin en het einde van alle rechtvaardig
heid, godsdienstigheid en zedeiykheid te zyn
geweest.
Hy was vroom op zyn manier. Trouw doops
gezind was hy. Nooit ging hy nstr schouw
burgen en nooit dronk hy bedwelmende dran
ken. Maar tegelykertyd trachtte hy van de
spoorweg-maatschappyen zeer onrechtvaardige
voordeelen te verkrygen, die zyn concurrenten
ten gronde moesten richten. Verschillende van
die concurrenten moesten zich door Rockefel
ler’s trust laten opslorpen.
Met de spoorwegmaatschappyen sloot hy het
contract, waarin hy aan de spoorwegen een
vastgesteld vervoer van petroleum verzekerde
oorwaarde. dat de maatschappy hem een
ctie gaf van 50 pCt. Tevens bedong hy
geheime teruggave aan hem zelf van den
zyn concurrenten betaalden prijs. Deze
iten dan het prijsverschil bypassen.
lende hij geld op het vervoer van zyn
ache I
sceaanreuzen ..Europa”
meest moderne station der Vereenlgdê
dat te Cincinnati in het grootste
huis van Tokio. In de C-..„
chen. in de nieuwe feestzalen
kanselary te Berlyn, in het Luchtvaartmuseum
overal vindt men producten uit het Berlynsche’
mozaïek-atelier. Ook de toren en de groote hal
van het Duitsche paviljoen op de Wereldten
toonstelling te Parys zyn vei
schilderingen, uit Berlyn al.
Uit welke grondstoffen worden
bonte steenen vervaardigd?
Een gekleurde glasmassa wordt in de glas-
zyn hooge
in taUoooe
geheel
en schilderijen. Voor X overige waren de wanden
met kostbare tapyten behangen en de vloer was
bedekt met oen groot, fraai gedecoreerd Perzisch
kleed.
De drie heeren stonden een oogenbllk verbluft
en staarden met verbaasde oogen naar de meu
bels, de schilderijen en de vensters. De dokter
was de eerste die het stilzwygen verbrak.
•Hier valt nu heelemaal niets geheimzinnigs
te bespeuren," zei hy.
.Neen, maar dat had ik ook heelemaal niet
verwacht," haastte Bengt zich op te merken.
„Ik neb altijd wel vermoed, dat al die geheim
zinnigheid van de drie kamers tenslotte niets
anders zou zyn, dan een gril van den ouden
heer. Wat kon de goede man elgeniyk te ver
bergen hebben?"
De dokter keek Krag vragend aan.
„Zouden we deze kamer niet wat nauwkeu
riger onderzoeken?” vroeg hy.
.Dat is heelemaal niet noodig," antwoordde
Krag
„Juist, dat ben ik volkomen met u eens."
stemde Bengt in. ,MU dunkt, dat we het ver
standigste doen met de lampen uit te draaien
en naar bed te gaan. Na een. avond als deze,
hebben we onze rust werkelyk noodig."
Zonder aan deze woorden ook maar de minste
aandacht te schenken, trad Asbjörn Krag naar
de wanden en beklopte en betastte deze.
Dan mompelde hy.
.Dat dacht ik wel.... dat dacht ik weL"
En als herinnerde hy zich nu opeens, dat hy
nog een antwoord schuldig was op Bengt’s woor
den, aei hy;
„Ik wil u slechts dit zeggen, luitenant. Zelfs
al sou u op de meest parmante manier welga
ren met my te dansen, toch zult u na afloop
van dit bel uw aandacht aan my moeten wij
den!”
Vóór Karl Bahlsdorfer een kernachtig ant
woord had kunnen geven, zweeg de muziek, als
was het afgesproken werk en het herderinnetje
verdween tusschen de andere paren.
Opnieuw toog luitenant Bahlsdorfer op zoek
naar zyn Loreley, en toen hy haar vond, over
tuigde hy haar hem al haar dansen te reser-
veeren. Met glimlachende bereidwilligheid be
loofde Else. Nu danste, lachte en praatte Karl
Bahlsdorfer opgewonden en onophoudeiyk en
Else bleek richt baar over het feest en zyn ge
zelschap voldaan.
Het démasqué bracht vele verrassingen, maar
voor luitenant Bahlsdorfer de bevestiging van
zyn gevoelens. Else had hy voor zich gewonnen.
X Was reeds
na het mldder-
nachteiyk uur.
dat Karl thans
„zyn Else" naar
huis bracht. De
eerste wandeling
deling van een
dol-gelukkig paar, dat hoopt spoedig verkxrfd
te zyn.
Overgelukkig keerde luitenant Bahlsdorfer te
rug in zyn pension. Zacht een melodietje neu
riënd, opende hy de deur van zyn kamer en
knipte het licht aan. Meteen bleef hy roerloos
staan. Aan tafel zat.... zyn moeder, aan een
kapstok hing het herderinnetjescostuum van
het officierenbal!
„Karl!”
Moeder!"
Een innige ot
weerzien volgde.
.Maar moeder, wat is dat een verrassing! Hoe
kwam u op de idee? En dat op een oogenbllk,
dat ik de gelukkigste mensch ter wereld ben.
moeder!”
Een schalksch lachje trok over het gelaat
van het herderinqetje^-
,Het geheim Karl, dat ik Else een uit-
noodlging deed toekomen voor het officierenbal
en ik zelf onbemerkt wilde zien, hoe jelui elkan
der vonden. Ben je nog boos? dat een .herde
rinnetje” na X bol een uurtje nog je aandacht
vraagt?"
Een harteiyke kus was het antwoord van Kart
aan zyn moeder.
.Neen, wy zullen niet naar bed gaan. O, ik
verzeker u. myne heeren. er is zeer veel raad
selachtigs in deze kamer. Wat was hy sluw, de
oude baas."
„Maar waarin bestaan dan al die raadsels?"
vroegen Bengt en de dokter tegelyk
.Dat zult u later vernemen. Om te beginnen
moet u, waarde dokter, my even behulpzaam
zyn by een kleine proef."
,Hy een proef?”
.Niets vragen, enkel doen, wat Ik u zal zeg-
geen.”
Ik verzoek u vriendelyk. de volgende woorden
te herhalen: .Daar heb Je X.... jy duivel!”
■Daar heb je X.... jy duivel!" herhaalde, de
dokter, een en al verbazing.
Bengt stond als stom geslagen te kyken. By
de woorden van den detective was hy plotseling
doodsbleek geworden en hy wierp hem een drei
genden, van haat gloeienden blik toe. Krag
deed, alsof hy X niet merkte.
.Luider," riep hy. zich tot den dokter
„veel luider. U moet X uitschreeuwen
Denk u in. dat een man op X punt staat een
ander te dooden. Als zijn woede in wilde
razemy overgeslagen is. en hy gereed staat
hem een kogel door den kop te jagen, gilt hy
uit: .Daar heb je X.... jy duivel!"
De dokter herhaalde den uitroep, zoo luid hy
kon en Krag scheen tevreden te zyn
„Wacht hier nu twee minuten.” zei hy. pre
cies over twee minuten stoot u denzelfden gil
weer uit"
Hiermede verliet de detective de kamer.
Voor dan dokter bleef de hem opgelegde taak
K O, menschen, wat is die toch mooi!
B Wat heeft toch het landschap bij
B De bloembollenvelden
Het weer was nog guur en nog koud.
Maar t stralende slot van de
Meimaand kwam,
De zon en de brem zijn van goud!
B We trokken er zeker toch allen op uit,
Kn hebben geprofiteerd
weer
aan X licht «e
tot klaarheid te
Krag sloot <le deuren zorgvuldig. Hy verliet
de drie kamers het laatste.
.Roep den kok en een paar andere nunnm,*
zei hy. „We moeten licht meenemen."
Asbjörn Krag was vastbesloten alles naar
eigen goeddunken te regelen. Hy nam van Bengt
geen notitie, nog minder van zyn opmerkingen
Zonder meer stak hy de sleutels in zyn aak.
hoewel Bengt. als naastbestaande, daarop toch
alle rechten kon doen gelden.
De dokter constateerde tot zyn groote vol
doening. dat de energie en het doorzettings
vermogen van den detective iedere minuut toe
namen Het begrip moeheid scheen hem ten
eenenmale vreemd te zyn Biykbaar was hy op
een spoor. Maar waarheen dat spoor dan wel
zou kunnen leitjen, dat kon dokter Rasch niet
vermoeden.
Intusschen
nog h paar
droeg een fakkèL
Krag verdween een oogenbllk in zyn kamer en
keerde spoedig terug met zyn lantaarn. Het was
een klem vierkant foudraaltje. gemakkelyk in
de handpalm te verbergen, maar een wonder
van technisch vernuft. Het straalde een ver
blindenden Uchtkegel uit. van sterk, wit licht,
als het helderste daglicht.
Bengt’s verbazing nam nog toe. toen hy Krag
in X bezit zag van zulk een lantaarn.
Niet de begeerte naar bezit was Rockefeller's
karakteristiek. Begeerte naar geld heeft altyd
en overal bestaan. Maar by hem was het de
macht der cyfers. de moraal van het geld, een
moraal, die alles verwerpt, wat daarin niet
gemeten kan worden.
Hy was niet een schraper zonder meer. Hy
heeft een kolossaal werk opgebouwd met be
hulp van die fantastische wetenschap, de we
tenschap der cyfers. Zooals by anderen in den
oorlog en de liefde alles geoorloofd wordt ge
acht, aoa achtte ook hy alles geoorloofd In
zyn groot doel: de rationalisatie van het petro
leumbedrijf Zyn doel, om de petroleum-macht
in één hand te brengen, die van hem zelf.
HU werd machtig, niet omdat hy uitmuntte
door talent, door haast bovenmenschelyke
werkkracht of door verheven trouw aan zyn
taak. Maar op grond, van zyn persoonlykheld
was hy voorbestemd, om richting te geven aan
één der grootste bedryven van den nieuwen
tijd: .het bedrijf van de petroleum. Specialisa
tie betaalt. Toch is de kennis van een vak niet
voldoende, om iets groots te bereiken DaarbU
moet komen de vaardigheid, om die kennis te
grbruiken. En persoonlykheld Het Is niet zoo
moeliyk, om boekhouden te leeren. maar wel.
om er de wereld mee te veroveren.
een absoluut onoplosbaar raadsel, doch hy zou
onder alle omstandigheden aan het verzoek van
zyn vriend voldoen. Toch moest hy zich zelf
bekennen, dat hem een onbehaaglyk gevoel be
kroop. toen Krag de kamer verlaten had en hy
zich alleen bevond met Bengt, In dit geheim
zinnige vertrek.
Asbjörn Krag liep vlug enkele kamers en
gangen door, tot hy de hal bereikt had. Spoedig
stond hy bulten en hy nam nu denzelfden weg.
dien hy den vorigen nacht genomen had, toen
hy den ouden Aakerholm wilde bespieden en het
angstgeschrel gehoord had.
Onder de vensters van de drie kamers bleef hy
staan en luisterde. De twee minuten moesten nu
haast voorby zyn.
Eindeiyk! Hy hoorde den uitroep. Krag ver
stond duldeiyk wat er geroepen werd, doch het
klonk als heel, heel uit de verte, als werd het
geluid door *n luchtgolf vanuit een andere wereld
naar hier overgedragen.
Vlug liep hy terug. In Aakerholm’s kamer
wachtten Bengt en de dokter nog steeds op
hem.
.Kunnen we deze belacheiyke comedie nu als
geëindigd beschouwen?' vroeg de eerste.
„Ik dank de heeren. In deze kamer ben ik met
myn onderzoekingen gereed. Maar nu gaan we
het park in."
.Het park in? Wat wilt u daar?"
.De plaats onderzoeken, waar de kok bet lyk
gevonden heeft."
..Iz dat noodzakelijk?"
„Absoluut Op ons dokters rust de zware
plicht, in een twyfeiachtig geval als dit, alles
We hebben geen prima klimaat,
B Zoo lang:en zoo-dikwijls het gaat!
B De zomey is altijd zoo spoedig voorbij,
Dan konit weer die akelige tijd
Van regen en wind, en van kou en
van mist,
g Ddn zUt pe de warmte weer kwijt!
Dus mopper toch nooit als de zon
eens wat gloeit,
g Geloof mt, dat loopt niet zoo'n vaart;
Maar als ge de zon en de warmte
verwenscht,
Voor de poorten van Berlyn, tusschen Nleuw-
Keulen en Treptow, staat een merkwaardig ge
bouw. Merkwaardig in zooverre, dat
schoorsteen schittert en fonkelt
kleuren. Deze schoorsteen is namelyk
met mozaïeksteentjes bezet. Dit gebouw her
bergt een der grootste mozaïek-ateUers van
Europa Hier ontstaan de producten van een
overoude kunst, die eens de sprookjespalelzen
«an Oostersche vorsten en de luxe villa's van
ryke Romeinen verfraaide en waaraan de kapel
van Marlënburg haar unieke Mariabeeld te
danken heeft.
Later geraakte de kunst om stukjes glas en
steentjes van de meest verscheiden kleur tot
ornamenten, ja tot reusachtige .^chUderyen"
samen te voegen, op den achtergrond. Zóó zelfs,
dat men ten laatste niet meer de recepten ken
de, om het glas zyn glinsterende kleuren te ge
ven. Eerst de twintigste eeuw heeft deze oude
kunst tot nieuw leven gebracht.
Jarenlange proefnemingen leidden tot een
rieuwe techniek van mozaïek-vervaardiglng en
de resultaten hiervan zyn zoodanig, dat zy de
vcrgelyklng met die der oudheid in elk opzicht
kunnen doorstaan. Toch is ook thans de mo-
zaïekkunst zoo moeilyk. dat slechte zU die de
geheimen van bepaalde recepten kennen, zich
hieraan kunnen wijden. Aldus is het te verkla
ren, dat het mozaïek-atelier te Berlyn bUna een
monopolie bezit en dat in dit gebouw met zyn
merkwaardlgen schoorsteen, opdrachten uit alle
werelddeelen ontvangen en uitgevoerd worden
In het paleis van den Maharadja van My
sore. in de gouden zaal van het Stadhuis te
Stockholm, in den grafkelder der Joego-Slavi-
cchc konlngen naby Tela naby Belgrado, op de
zeeaanreuzen „Europa" en „Bremen", in het
Staten
waren-
Congreszaal te Miin-
-1 van den Ryks-
De heeren betraden de eerste kamer. Hier viel
niets bijzonders op te merken, alleen, dat het
vertrek naar den zeer origineelen smaak v^n
den ouden heer gemeubileerd was. Aan de
muren hing een groot aantal wapens, van de
meest uiteenloopende verscheidenheid, meest
geweren en pistolen.
Het tweede vertrek was in denzelfden trant
ingericht.
.Hier valt toch
dokter.
„In deze kamers zyn ook geregeld andere men
schen geweest." merkte Bengt op. .Myn pleeg
vader heeft langen tyd een doofstommen be
diende gehad, die 's nachts in de eerste kamer
sliep.
Asbjörn Krag was Juist van plan de laatste
deur te openen, doch hield zich plotseling in en
luisterde naar Bengt’s woorden.
„Wat zegt u? Een doofstomme bediende? Dat
is al zeer merkwaardig.”
.Ju Hy had hem meegebracht uit Amerika.
De man had nog Indianenbloed in zyn aderen
en was zeer aan zyn meester gehecht Nog niet
zoo lang geleden is hy gestorven."
Krag opende de deur, welke toegang gaf tot
de laatste kamer.
Het was een groot, ryk gemeubileerd vertrek.
In een hoek, achter een Japansch scherm, stond
Aakerholm's bed. hetwelk hy steeds zelf placht
op te maken. Aan de muren hingen portretten
A I I f A op 014 ?lad sl,n *PgreIolge 06 Te™kerlnKSTO°rwaarden tegen p 7^0 by levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door p 7^kft b*i ongeval met p
«I MDVzl51 ?l 1_4 O ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeerlngen verlies van belde armen, beide beenen of belde oogen V>VFa“ doodelijken afloop fcsvFVFa
AANGIFTE MOET. OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN. GESCHIEDEN UITERLIJK DRIE MAAL VIER EN TWINTIG UUR NA HET ONGEVAL
- - - i
John D. Rockefeller
s
p 1
