ONS BLAD
m
■1
De non-interventie
stelt teleur
De terreinwinst van Franco
het Baskenland
a
1l
1
ll
4
hHI
14
h|
g w J
II I
Mi
heden
IP
nd
Valencia publiceert het
verlies aan Bilbao
Het nieuws
van
Von Neurath niet
naar Londen
DE BAROMETER
De onrust in
Sovjet-Rusland
Wordt naar Spanje
gifgas gezonden?
De plannen van
Chautemps
DE VERNIELDE KERKEN
IN SPANJE
JOH. LAUWERS
PAYGLOP 3
ALKMAAR
ELASTIEKEN KOUSEN
ZIEKENFONDSLEVERANCIER
HET INCIDENT MET DE
„LEIPZIG”
1II
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
1EN
De Spaansche regeerlng skruiser Jaime I
i
N
Directe voorstellen van
Britsche zijde
I
KJ
Engeland en de Oslo-
overeenkomst
De kerkvervolging in
Duitse hland
De strijd bij Madrid
opnieuw ingezet
Het bezoek uitgesteld in verband
met den toeatand in Spanje
Engeland betreurt de alechte resul
taten der niet-inmenginga-
overeenkomat
DINSDAG 22 JUNI 1937
DIT NUMMER BESTAAT UIT
8 BLADZIJDEN
Machtiging tot een oproep door
den primaat van Spanje
voor heratel
MAYOHNAUE
ruSALADEJAUS
De ontploffing aan boord van de
Jaime zou een ware ramp
zjjn geweeat
Daily Herald bericht tranaport van
Italiaanach gifgaa naar Cadiz
De Nederlandsche marine-offtcieren Poortman (links) en van Duim, die bü de
internationale zeilwedstrijden te Kiel den eersten prijs veroverden, worden na hun
overwinning door twee Italiaanse he mededingers geluk gewenscht
advertentieprijzen.
Per lossen regel 20 a, ingez. med. 40 g
p. regel; idem op pag. één 55 e. p. regel
Bij contract sterk verlaagde prijzen
Voor de kleine annonces Omroepers
zie de rubriek. Telefoonnummer 4330
Een roodboek over Spanje
^lViWWWUUIII lillf
Een uiteenzetting van het
gebeurde
■I
i I
JAARGANG* No.
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
een
1
«ara*
M
o o
Blaat
I
sd-
aet
eln
te
il
ca,
5
8
I
2
I
1
1
w.
f
t
Ut I IJNPOOF viPGU
2 TACK
221
In «en brief aan den Aartsbisschop van Ge
nua schreef Kardinaal Tomas evenwel, dat hü
het geschikte uur nog niet gekomen acht en dat
hij nog geen collectes zou vragen.
Stand op Dtnadag uur Vjn.: TOM
Vorige .tand: TOM
Naar een correspondent te Gibraltar aan
de Daily Herald bericht, soa een Spaanech
stoomschip gifgassen uit Italië naar Cadis
hebben vervoerd.
Bilbao is gevallen. Telegrafisch van Bordeaux uit overgebrachte foto, waaruit blijkt, dat de bevolking verheugd de eerste
soldaten, die de stad binnenkomen, verwelkomt
MOSKOU, 21 Juni (Havas) De Prav
da bericht, dat Kaslmly Benek, volkscommis
saris van Landbouw in WH-Rusland, in het
partijcongres van deze republiek een volks
vijand is genoemd.
Voor het congres werd bovendien *u groot
aantal ambtenaren beschuldigd van separa
tistische actie, TroC.sk isme en sabotage, welke
ten doel had t industrleele plan voor Wit-
Rusland in 1937 te doen mislukken.
2
2
I
1
I
VITORIA, 21 Juni. (Havas). Het offensief
van de rechtschen In het Baskenland, dat
heeft geleid tot het bezetten van Bilbao,
heeft de troepen van Franco een terrein van
ongeveer 22S vierkante kilometer doen In-
nemen.
sche oorlogsschepen Is ontstaan, niet toelaat,
dat de minister van bultenlandsche saken te
Berlijn afwezig Is.
dat
van
van
I
iners
i als
«hts
sche
ükte
De ontploffing is door onvoorzichtigheid van
sen arbeider in de munitiebergplaats veroor
zaakt. Er zon geen hoop meer bestaan, het schip
ooit weder in dienst te kunnen stellen.
Als reden hiervoor werd opgegeven, dat de
toestand, die door de herhaaldelijke aanvallen
van linksche Spaansche strijdkrachten op Dult-
De bijeenkomst is geschorst en zou om 9 uur
in het Foreign Office hervat worden.
ondo
ts 28
waar
een
chap
rel
er
I
I
o
MM
lu
net
net
1.
1. 38
ten;
t; 4.
5.
hul-
•Ulnl
ker-
r 87
sec.;
uur
see.;
sch-
1. S3
pele-
ter-
erde,
L
ering
i ge
hand
n de
ende
van
ver-
i het
lezet,
nder
s de
i een
Verdachte van den dubbelen moord te Merkel-
bach (L.) in hooger beroep voor het Bossche
Hof.
lot-
OO-
art
den
lan
ge-
nd.
het
■rd.
ge-
er-
na
r on
hippe
van
heeto
egen,
tsch-
r het
i be-
8 op
;recp,
eind-
in
tad,
rol-
Minister Eden en de ambassadeurs van
Frankrijk, Dultschland en ItalM hebben
vanmiddag in het Lagerhuis een bespreking
gehad naar aanleiding van het Incident met
de .Xeipulg".
Het blad Raboichl, dat te Minsk verschijn',
voegde hieraan toe. dat ook de volkscommissaris
van Onderwas, Anami Diakofwerd aangeklaagd.
Dit blad bericht verder, dat Tsjervlakof. oud-
presldent van het centraal uitvoerend comité,
die, naar verluidde, om familieredenen zelf
moord heeft gepleegd, voor het congres even
eens werd aangeklaagd; hij zou hebben samen
gewerkt met generaal Uborewitaj, die te zamen
met Toechatsjefskl werd terechtgesteld.
I
LONDEN. 21 Juni (Reuter). Het besluit van
den Duitschen minister van Bultenlandsche
Zaken. Von Neurath, dese week nog geen be
zoek aan Londen te brengen, heeft in de Brit
sche hoofdstad groote teleurstelling gewekt.
De Britsche regeerlng heeft Von Neurath voor
een bezoek uitgenoodigd toen de atmosfeer hier
voor, naar men meende, bijzonder gunstig was.
De snelle regeling van het incident met de
„Deutschland” en de terugkeer van Dultschland
en Italië In de nlet-inmengingscommissle voor
dat zelfs nog uit Spanje de gevraagde verzeke
ringen binnen waren gekomen, werden be
schouwd als teekenen van een toenemenden
wederzijdschen goeden wil.
Voorlooplg komt van bezoek waarschijnlijk
niets en er zal wel eenlge tijd over heengaan,
voordat zich weer een gunstige gelegenheid
voordoet om te spreken over den oorlog in
Spanje ot over de wijze om tot een regeling
te geraken. Het bezoek van Von Neurath moet
men dan ook als voor onbepaalden tijd ultge-
steld beschouwen.
VOETVERZORGING
MAGDALRNEN1TR I* TIL 1447
BERLIJN. 21 Juni. (Reuter). De opposi
tioneels Evangelische kerk heeft een lijst
gepubliceerd met de namen harer predikan
ten en functionarissen, die gearresteerd ot
uit Bun parochies verbannen zijn, ot tegen
wie een spreekverbod is uitgevaardigd.
Deze lijst Is naar alle parochies verzonden.
De Britsche regeerlng betreurt, dat ondanks
de gesloten overeenkomst en ondanks de uit
gebreide organisatie wapenen en oorlogsmate
riaal belde partijen in Spanje blijven bereiken.
Van Oost naar West zijn de troepen opgerukt
van Vergara naar Bilbao, een afstand van on
geveer 45 K M en van het Zuiden naar het
Noorden zijn zü vijftig K.M. voortgerukt, n.l.
van Villa Real naar Kaap Machlchaco. Tijdens
dit offensief maakten de rechtschen ongeveer
achttienduizend krijgsgevangenen. Verder be
haalden zij een aanzienlijken buit en brachten
den tegenstander bloedige verliezen toe.
Na het afleggen van deze verklaring heeft
lord Plymouth het comité voorstellen der
Britsche regeerlng voorgelegd, welke ten
doel hebben de aanvaarde politiek van te
rugtrekken der vreemdelingen snelle en
practische gevolgen te doen hebben.
BERLIJN, 21 Juni. (D.NJ3.) Den Brit-
schen ambassadeur is gisteren medege
deeld, dat het voorgenomen bezoek van Von
Neurath aan Londen uitgesteld moet wor
den.
ROME, 31 Juni. (Havas) Z. H. de Paus
heeft kardinaal Isidore Goma y Tomas.
Aartsbisschop van Toledo en Primaat van
Spanje, gemachtigd een oproep te richten
tot alle geloovigen van de geheele wereld
om de noodlge fondsen bijeen te brengen
tot herstel van de vernielde kerken In Span-
Op financieel gebied scheen het hem mogelijk
aan te sturen op een oplossing, die meer door
liberalisme, dan door dwang is geïnspireerd,
daarbij rekening houdend met den wil van de
Kamer, een eind te maken aan het optreden
van hen, die een offensief tegen de spaarders
en de valuta zijn begonnen. HU was van mee
ning, dat alle voordeelen, die het laatste jaar
door de volksmassa's zUn verworven, moeten
blUven bestaan en dat de atmosfeer van de
„pauze" eveneens moet voortduren. Chautemps
stelt zich dus voor een regeerlng van verzoe
ning, orde, arbeid en discipline te vormen, bin
nen de grenzen van de volksfrontmeerderheld.
neming ter see. Er werd een technische sub
commissie benoemd, die tot taak zal hebben
deze kwestie te bestudeeren. De Britsche regee
rlng werd uitgenoodigd besprekingen te openen
over de kansen tot het verkrijgen van mede
werking der nlet-Europeesche landen. Tenslotte
heeft de sub-commissle de mogelijkheid bestu
deerd van het nemen van maatregelen om te
beletten, dat de Spaansche vlag gebruikt wordt
om zich te onttrekken aan de toepassing der
niet-inmenging.
Naar de Evening News uit Gibral
tar meldt, zijn by de ontploffing,
die onlangs aan boord van het tot de
strijdkrachten der Spaansche regee-
ring behoorende slagschip Jaime 1"
heeft .plaats gehad, niet, zooals Va
lencia heeft medegedeeld, achttien,
doch in totaal 176 personen om het
leven gekomen.
PARIJS, 31 Juni. (Havas). In een he
denmiddag gehouden bUeenkomst van de
radlcaal-soclalistlsche Kamerfractie heeft
Chautemps uiteengezet, dat hü zou trach
ten een ministerie te vormen, dat uitgaat
van hetzelfde programma als de vorige re-
geering.
Op 19 en 20 dezer zUn 38 predikanten of le
den van de kerk gearresteerd, de laatste 10 da
gen 13. 4 bevinden zich in preventieve hech
tenis of in concentratiekampen, sommigen
reeds sedert December 1936.
Hoewel ten aanzien van de kerkeluke ver
kiezingen niets definitiefs bekend, gelooft men
In kerkeluke kringen, dat zü 27 dezer zullen
worden gehouden Men verklaart, dat den kie
zers waarschijnlijk alleen vragen zullen worden
gesteld als: „Wenscht gU de unificatie van de
Duitsche Evangelische kerk onder de regee-
rtng en de beëindiging van den kerkstrijd?"
Na een vergadering van den minister
raad te Valencia is een manifest gepubli
ceerd, gericht tot het Spaansche volk, waar
in wordt medegedeeld, dat Bilbao ia ont
ruimd, hetgeen eveotwel niet inhoudt, dat
het Baskenland is vferloren.
DERTIGSTE
i
- D* „anti-komintern" publiceert een roodboek
°ver Spanje, waarvan de bedoeling is, aan de
hand van 333 afbeeldingen en documenten, de
8ovjet-Russiache inmenging in Spanje aan té
toonen. Het boek zou o.a. het origineel bevatten
het door de komintern opgestelde plan voor
<>en opstand in Spanje.
08 Portugeesche spoorwegen hebben aange-
^otidlgd, dat met Ingang van 25 Juni as. het
•Pwu wegverkeer tusschen Portugal en Frank-
«al worden hersteld.
Wanneer binnen korten tüd niet dui
delijk blUkt, dat een zoodanige medewer
king gegeven zal worden, zal de Britsche
regeerlng zich gedwongen zien, met dit félt
rekening te houden, wanneer zU opnieuw
den toestand In studie zal nemen.
De Britsche regeerlng is van meening, dat de
aanwezigheid van een groot aantal bultenland
sche onderdanen in Spanje één der hoogst on
bevredigende factoren van den tegenwoordlgen
toestand vormt. Een tot stand brengen van een
snelle evacuatie zou voor de regeerlngen net
beste bewijs leveren van hun bereidheid tot sa
menwerking en het beste middel vormen om de
wereld te overtuigen van hun uitgesproken wen-
schen tot oplegging van de nlet-lnmenglng.
In verband met de vertraging, die zich nood
zakelijkerwijze zal voordoen, voordat een alge-
heele overeenstemming over het geheele plan,
dat aan het comité is voorgelegd, verkregen zal
zijn, spreekt de Britsche regeerlng den wensch
uit, dat men zoo spoedig mogelUk een begin
maakt met het evacueeren van zekere bulten-
landschc onderdanen.
LONDEN, 31 Juni. Op een vraag in het
Lagerhuis, of hU stappen had genomen om de
Nederlandsche regeerlng sUn dankbaarheid te
betuigen, dat zU de voordeelen van de Oslo-
staten inzake een vrijer Invoerregeling ook tot
Engeland had uitgebreid, antwoordde de presi
dent von de Boord of Trade, Stanley dat hü
toi nu toe hiertoe nog geen gelegenheid bad
ehad. HU nam evenwel met vreugde deze
ge'egenheld te baat om uitdrukking te geven
aan de waardeertng van de Britsche regeerlng
ten aanzien van de regeerlngen van Neder
land en België HU stelde voor een afschrift
van dit antwoord te «enden aan de beide ra
steringen.
i
I
De correspondent beweert, dat dit Spaansche
stoomschip 9.922 ton meet en den naam Mar
qués de Comillas draagt.
Het schip zou onherkenbaar zün gemaakt
door het wegnemen van één der schoorsteenen
en het wegschilderen van den naam.
De reizen naar Italië geschieden zonder eenlge
onderbreking; er zou worden uitgevaren onder
Spaansche vlag tot de non-lnterventie-contróle
was gepasseerd, daarop werd de Itallaansche
vlag geheschen>tot de aankomst in Italië.
Itallaansche oorlogsschepen zouden hét schip
escorteeren bü zijn tocht over de Mlddelland-
sche Zee vanaf het contróle-gebled. Terug-
keerend naar Spanje sou wederom van vlag
gewisseld worden.
Het stoomschip Bennekom b(j Boena Ventora
op rotsen geloopen; de passagiers van boord
gehaaid.
Engeland is neer teleurgesteld over de slechte
resultaten der non-Interventte-o vereen komst;
voorstellen tot evacuatie van vreemdelingen alt
Spanje.
Valencia publiceert den val van Bilbao; dé ont
ploffing aan boord van de Jaime 1 sou een ware
ramp sün geweest.
Suiksraanplant op Indische cultures door zwo
ren regenval getroffen.
LONDEN, 21 Juni (Reuter;. In de sub
commissie voor de niet-inmenging heeft
lord Plymouth een verklaring afgelegd,
waarin hij uitesnsotte, dat do regesring
van Groot-Brittanm^ diep teleurgesteld Is
over de resultaten, dis tot dusverre bereikt
sjjn en den huldigen stand van saken als
volstrekt teleurstellend beschouwt.
Zoo zou Wladimirskl, oud-directeur van de
spoorwegen, verscheidene ongelukken hebben
georganiseerd, vooral tegen troepentransporten.
De directeur van de houttrust. Rosin, zou
fabrieken hebben verbrand en de directeur van
het vervoer op de rivieren. Golovanlf, zou alt
vervoer hebben doen verlammen. In totaal wer
den veertien directeuren en zestien onder-dlrec-
tcuren ontmaskerd als contra-revolutlonnairen.
Verder wordt uit Moskou vernomen, dat
mevrouw Zlumbllova. commissaris van de
sociale verzekeringen in de Krtm, en eenlge
anderen zün gearresteerd, omdat zü 413.000
roebel van de staatsgelden hebben verduis
terd.
Het volk, dat tot den laatsjen ademtocht
peet te strjjdeu, het leger, dat op tüd wist terug
te trekken en onder dekking van de bajonetten
de burgerbevolking wist weg te brengen, dat In
goede orde terugtrok op de bultenwüken van
Bilbao om nieuwe Unies van tegenstand te be
trekken en met nieuwen heldenmoed te strijden,
dit volk en dit leger zullen nooit worden over
wonnen. Het manifest sluit met den uitroep:
^<eve de onafhankelükheid van Spanje. Leve de
vrijheid van ons volk. Voor het duizendmaal
glorierüke Euskadie, voorwaarts tot de eind
overwinning.”
BERLIJN, 21 Juni (DK3.1. Van bevoegde
rijde- worden omtrent den dulkbootaanval
op den kruiser „Leipzig" nadere mededee-
llngen verstrekt.
In den middag van den 18en Juni werd een
torpedo in de richting van de „Leipzig” afge
schoten, hetgeen door middel van de onder-
waterluisterapparaten en door waarneming van
de bellenboan duidelijk kon worden geconsta
teerd.
Het schip veranderde als afweermanoeuvre
onmlddellük van koers in de richting van de
beUenboan. Toen over de plaats werd gevaren,
waar de torpedo moet zün gelanceerd, heeft
men op drie ptaataen in het schip een harden
slag tegen de buitenhuid van het schip ge
hoord, alsof een metalen voorwerp van voren
naar achteren langs den scheepswand schuurde.
Een op 20 dezer Ingesteld duikeronderzoek
bracht aan het licht, dat de buitenwand van de
.Xaipsig'' aan deuk met een doorsnede van on
geveer 15 c.M. vertoonde. Men acht daardoor
bewegen, dat de kruisey ófwel in aanraking is
gekomen met den opbouw van een onderzee
boot, óf geraakt is door een niet tot ontploffing
gekomen torpedo, die afgegleden is.
PARIJS, 21 Juni (Havas). De Spaansche am-
bass ade heeft medegedeeld, dat de Spaansche
regeerlng gisteren de Britsche regeerlng er van
in kennis heeft gesteld dat zü bereid is het
bezoek te ontvangen van een Britsche commissie
van onderzoek, die vast zal kunnen stellen, dat
op de data, waarop volgens de Duitsche regee-
ring de ..Letpelg" zou zün aangevaUen, de duik-
booten der Spaansche regeerlng zich in de
haven bevonden.
De Russische vertegenwoordiger verklaar
de, dat de Sovjet-regeerihg voorstelt de
evacuatie van bultenlandsche onderdanen
onder contróle te doen geschieden, de Ma
rokkanen bü de evacuatie in te sluiten en de
kosten der evacuatie om te slaan naar ver
houding van het aantal geëvacueerden van
ieder land.
Nadat over de voorstellen van lord Plymouth
van gedachten was gewisseld, werd besloten, dat
zü zullen worden voorgelegd aan alle aan de
niet-inmenging deelnemende regeerlngen met
het verzoek spoedig een uiteenzetting te geven
van haar standpunten ten aanzien van het
e vacua tieplan.
Voordat lord Plymouth het woord had geno
men voor het afleggen van rijn verklaring, bad
de sub-commissle de mogelükheid besproken
van een in het licht stellen van het neutrale
internationale karakter van het plan tot vaar*
Ook Reuter verneemt, blükens een be
richt uit Gibraltar, dat de ontploffing aan
boord van de „Jalme 1" veel ernstiger is
geweest, dan Valencia het heeft doen voor
komen. Behalve 176 dooden, zouden er ruim
200 gewonden zün, waarvan de meesten er
erg aan toe riio.
Omtrent de oorzaak verneemt Reuter, dat
arbeiders in de nabüheid van een geladen gra
naat soldeerwerk verrichtten.
Vannacht omstreeks één uur begon de zware
artillerie van de regeerlng te Madrid de stel
lingen van de rechtschen onder vuur te nemen
en weldra werd dit vuur door de artillerie van
Franco beantwoord. Men gelooft, dat bet aantal
slachtoffers te Madrid niet zeer groot is.
In een onderhoud met journalisten heeft
generaal Miaja verklaard, dat de rechtsche troe
pen In de Universlteltswijk verscheidene münen
tot ontploffing hebben gebracht, in de hoop de
omsingeling te verbreken. De regeeringstroepen
hebben evenwel tegenmünen doen springen,
waardoor de rechtschen geen succes hadden.
In het Britsche Lagerhuis zün Eden vragen
gesteld naar aanleiding van het van Britsche
«We geopperde denkbeeld, een onderzoek in te
stellen naar het bombardement van Guernica.
Naar de minister in zün antwoord zeide, be
treurt de Britsche regeerlng het. dat niet alle
betrokken regeerlngen haar meening deelden,
vat betreft de waarde van een dergelük onder
soek, zelfs indien dit zich hetgeen de Brit
sche regeerlng bereid is te aanvaarden zou
uitstrekken tot andere incidenten van soortge-
lüken aard.
Eden antwoordde niet op de vraag van een
afgevaardigde, die vroeg, of het niet veelbe-
teekenend la, dat de regeerlngen van Portugal
«n Italië zich tegen het denkbeeld verzetten
dat Dultschland niet geantwoord heeft.
e
Verder bericht deze correspondent, dat een
Itallaansch schip, een hulpvaartuig deF oor
logsvloot, metende 17354 ton en „Ltguria" ge-
heeten, geregeld te Cadiz oorlogsmateriaal aan-
Ook zou een speciaal emplacement met rails
naast de Calle Lacarraca Arsenal te Cadiz zün
Ingericht voor Duitsche en Itallaansche schepen.
Schepen van andere nationaliteiten zouden
daar niet mogen ankeren. Duitsche oorlogs
schepen zouden aldaar nog steeds vele personen,
in burger gekleed, aan wal zetten, die vliege
niers zün of als vllegtulgafweer- en antl-tank-
experts dienst moeten doen. Zü worden onder
motor-geleide naar Sevilla verder vervoerd.
Arabieren landen eveneens nog steeds te Ca
diz, doch worden uitsluitend des nachts ont
scheept en per trein doorgezonden.
Tenslotte meldt de correspondent aan het
Engelsche blad, dat in Sevilla de Italianen
sinds de nederlagen in Guadalajara hun pres
tige bü de Spanjaarden verloren zouden hebben
en dezen dit den Italianen in den omgang dui-
delük zouden laten merken.
Daar de bron, waaruit de correspondent deze
berichten heeft geput, niet nader is genoemd,
worden deze berichten onder alle voorbehoud
gegeven.
De Britsche regeerlng is van meening,
men niet kan toestaan, dat deze
zaken voortduurt, wanneer het bestaan
het niet-lnmengingscomité gerechtvaardigd wil
zün en wanneer de voorafgaande pogingen niet
volstrekt vergeefs in het werk willen gesteld
zün.
Bügevoig rekent de Britsche regeerlng op
alle andere regeerlngen, die in het comité ver
tegenwoordigd zün, om al het haar mogeiüke
te doen, teneinde zonder verwül den tegen-
woordlgen toestand te verbeteren. Derhalve:
le. Zou iedere regeerlng haar streven op
eigen gebied moeten intensiveeren, teneinde
zeker te maken, dat de door haar aangegane
verplichtingen strikt nagekomen worden.
3e. Zouden alle regeerlngen duldelük moeten
toonen, dat zü bereid zün tot medewerking,
teneinde zonder verwül het oorspronkelüke doel,
waarvoor het comité ingesteld is, tot zün recht
te doen komen, namelük een isoleerlng van
het conflict in SpanjeT
Op 17 Mei JJ. zou de Marques de Comil
las te Cadiz zün binnengeloopen met een
lading Itallaansche gifgassen.
BUREAUX; HOF 6, ALKMAAR
Telëfoon Administratie 4330, Radactie 4220
ABONNEMENTSPRIJS.
Par kwartaal voor Alkmaar 12.—
Voor buiten Alkmaar I 2.50
Dagblad uitgegeven door de
N.V. Drukkerij De Spaarnestad - Haarlem
M-r» geïllustreerd Zondagsblad f 0.60 hooger
