Orang Linggoe op het eiland
TWEE AUTOROUTES NAAR DE
FRANSCHE HOOFDSTAD
Plaats dan een „Omroeper”
voor 80.000 gezinnen
ZEER MERKWAARDIGE
VOLKSSTAM
DE KORTSTE WEG VIA
BRUSSEL
BOEK EN BLAD
W ereldatadaverkeer
Cricketprogramma
De mooiste route
Het rijden in Parijs
valt mee!
Angst voor de zee
en voor een huis
Mooiate weg door het Maaadal
en via Reima
voor Zondag
Midden door het oerwoud gaan
prachtige voetpaden, die
plotaeling doodloopen
De Russische expeditie aên de Noordpool.
Noorden
i ft’
ZATERDAG 3 JULI 1937
Het vliegveld In het hooge
Musset
Ao
V
bij Sarrebourg naerstortte
waarbij vijf personen
in
het
3e klasse Oost
3e klasse
t
CCA—TCC
PW 2— UD
Quick 2Ntfm.
uit dit ge-
belangstel-
Onder het afdak van de voorgalerij wilden
ze nog wel even zitten, maar bij voorkeur
bleven ze toch buiten onder de dakgoot.
Slapen durfden ze alleen voor hun woning;
zelfs de hevigste regen kon daar geen ver
andering in brengen. Ze aten uitsluitend
sago en vooral klappers. Dikwijls vroegen
ze om de wilde sago, waarmede zij zich in
hun bosschen voedden en die hier niet te
krijgen was.
in het
korte
3« klasse
Hercules SCH 3
ACC 1H'lem 3
VVV 3VRA 3
R1O—UW
LarenKampong
A8V
Kaartje van de toegangswegen naar de
officieels terreinen
Tusechen Luik en Namen rijdt men door een
vrij afwisselend stuk van het Maasdal, doch
voorbij laatstgenoemde plaats krijgt men tot de
Fransche grens een buitengewoon mooi ge-
Hcrmes-DVS 3
VOC 3—
Quick (H.)
VCC HB8 3
VU C— HCC 3
CVH 2--KN8M
Aj*x (A.)—AOC 8
LCC—NDCC
Quick 2 HOC 5
Spart* 2
Hermes -DVB 3
HBS 3—ASV 2
Leonida*AC
Een bijzondere medewerker schrijft
v.d. D. v. N. L:
achier-
volk-
Noord-Brabant en
- vooral langs de
e wegen een schat van na
verrassend dikwijls, dat me
nigeen, die veel in het buitenland heeft ge
reisd. er versteld van staatI Men kan van Eind
hoven uit direct via Hasselt de omgeving van
Luik bereiken, maar ofschoon dit korter is dan
via RoermondMaastricht, is deae route uit
een toeristisch oogpunt niet aan te bevelen.
gemak te voelen. Zij ging met hen mede naar
hun tuinen of op jacht en fleurde merkbaar
op. De kennismaking met de beschaving scheen
haar alleszins goed te bevallen.
is klasse
HCC 3 HCC 1
VRA VOC
Haarlem VW
Hermes -DV8
R. en W.
Overgangsklasse
BCHCAOC
HBS - CVH
Bxcelslor Bparta
HCC 3—
Quick (H.)
Hun boschlooperslnstinct en speurzin zijn bij
zonder sterk ontwikkeld. Daardoor bemerken zy
onmlddeliyk de nadering van vreemden. Hoogst
zelden heeft men het geluk de Orang Linggoe
te ontmoeten. Maar wie zich door het woud een
weg kapt, stoot soms onverwacht op een prach
tig begaanbaar voetpad. Enkele kilometers ver
der loopt dit echter plotseling dood In een on-
ontwarbaren wirwar van lianen en doornige rot
ten. Blijkbaar zijn dit verbindingen, die de
Orang Linggoe gebruikten, maar die zy telkens
weer verbergen, om hun verblijf plaatsen niet te
verraden.
Het heimwee naar hun bergen en wouden
scheen hun echter toch te machtig te worden.
Merkbaar kwijnden ze weg. In de hoop, dat zy
zich In een Alfoersche omgeving beter tehuis
zouden gevoelen, dan onder de Mohammedanen
van Weda. bracht de gezaghebber hen over
naar de naburige kampong Noeslikoe. De reis
ging per motorboot over de zee. Het kostte
groote moeite de Orang Linggoe aan boord te
krygen. Angstig hokten, ze tenslotte bijeen op
diet voordek.
Ook In de nieuwe omgeving konden zy zich
niet volkomen aanpassen. Een hunner stierf al
spoedig van heimwee. Aan een der anderen, den
echtgenoot van de eveneens gevangen vrouw,
gelukte het te ontsnappen. Daarop werd de
vrouwal spoedig naar Maba teruggebracht en
vrijgelaten. Merkwaardigerwijze begon de
nomen te hebben naar het uiterste Noorden. fenig overgeblevene zich van nu af aan onder
Benige jaren geleden speelde zich tusschen
een troepje Orang Linggoe en Inwoners van de
groote Mohammedaansche kampong Wajamll.
op de kust van Maba, een ernstig Incident af.
Laatstgenoemden waren het gebergte Ingetrok
ken, om de damarbosschen te bewerken. Zooals
gewoonlyk hadden zy op enkele dagmarachen
van de kampong een blvakje Ingericht. Van
daaruit beklommen zy dagelyks de bergtoppen
in den omtrek, om het product te verzamelen.
Op zekeren avond vonden zy by terugkeer in
dit kamp alle voorraden gestolen. Diefstal van
Het waren zeer goedmoedige Heden, die
zich kosteiyk amuseerden met alles wat
vreemd voor hen was. Ofschoon zy veel
geleken op de gewone Alfoeren, hadden zy
Ietwat Mongoolscbe trekken. Natuuriyk was
Voor de uitbreiding
de Zaan zijn nieuwe ijzeren tanks aangevoerd van ongeveer
20 ton, welke volledig gemonteerd naar de plaats van be
stemming werden getransporteerd
Ofschoon de wereldtentoonstelling te
Parys al kort geleden officieel geopend is,
sullen de meeste menschen er wel de voor
keur aan geven, hun bezoek nog eenlgen
tyd uit te stellen, totdat nameiyk alles ge
reed aal zyn. Het ligt voor de handB dat
menigeen zyn somervacantle-uitstapje met
een bezoek aan deze expositie zal willen
combineeren en daarom gelooven wy, aldus
achryft ons de A.N.W.B., dat onderstaande
auto-routes naar de Ville Lumière bU het
ontwerpen van die plannen van nut zullen
kunnen zyn.
trams en begrafenisstoeten
hebben - ongeacht of zij op
voorrangswegen rijden of
den wég tot op enkele tientallen meters, her-
haaldeiyk passeert men stroomversnellingen en
telkens weer wordt het oog geboeid door aan
trekkelijke panorama's.
Op Fransch gebied doorsnijden beide aange
geven routes een golvend gebied, waar helaas
vele bosschen door den oorlog zyn verwoest.
Talryke trieste overbiyfselen van het krygs-
geweld zyn hier nog te vinden.
Oostelyk van onze rodte. die via St. Quentin
loopt, ligt in de nabyheid van Leon, de be
ruchte Chemin des Dames, waar een enorm
hoog kruis aan de verwoede gevechten her
innert. Nabij Compiègne staat In' het geiyk-
namlge ..Forét" de slaapwagen, waarin het wa-
penstllstandsverdrag werd onderteekend.
Om nog even op de oosteiyke route terug te
komen, zy vermeld, dat Reims als centrum van
de champagne beroemd is, alsmede, dat men
voorby ChAteau-Tliierry nog vele pittoreske
plekjes passeert in het dal van de kleine zy-
rtvlertjes van de Seine, welke hier stroomen.
Als rustpunt voor den eersten dag kan zoo
wel Brussel als Namen of Dinant dienen
in Noord-Frankryk daarentegen passeert men
weinig plaatsen met gerlefeiyke hotels In
Parijs is het tydens de expositie zeer aan te
bevelen om een kamer te reserveeren, aange
zien de hotels daar allicht zeer vol zullen zyn.
De afstand van Parys naar de meeste plaat
sen in Nederland Is niet zóó groot, dat men
meer dan één dag noodig heeft om de reis
te maken. De wegen verkeeren over het alge
meen In goeden toestand, aoodat Iedereen, die
over een behoorlyken automobiel beschikt in
derdaad avonds de Fransche hoofdstad zal
kunnen bereiken, mits hy niet te laat vertrekt.
Daarnevens echter bedenke men, dat afstan
den van ruim MO kilometer „heele lange -ein
den” zyn. vooral voor menschen, die niet her
haaldelijk zoolang achter het stuur zitten.
Daarby komt nog, dat de meeste routes naar
Parijs niet uitmunten' door afwisseling, wat
zoo'n langen dag nog extra lang doet schynen
Onderbreken Is mitsdien voor velen aangewe
zen en in dat geval advlseeren wy om den
tocht niet via BrusselSt. Quentin te maken,
doch om het Interessantere tracé door de
Maasvallei te kienen.
Men heeft dan tevens een geschikte aan-
leiding om In het zuldeiyk deel van ons land
wat langzamer te ryden.
Zuid-Limburg herbergen -
minder belangrl
tuurschoon, ax
Een paar woorden over het ryden
drukke wereldstadsverkeer mogen deze
opwekking besluiten Het is in het geheel niet
moeliyk, aldus de A.N.W.B., om In Parys zyn
eigen auto te besturen. Het is er natuuriyk zéér
druk (op sommige plaatsen Is de autoflle tn
elke richting vier of vyf wagens breed), maar
Iedereen kan er behoorlijk ryden en daarom
loopen zelfs oogenschyniyk penibele situaties
In den regel zonder kleerscheuren (1c spat-
borddeuken) af. Rlchtingaanwyzers zyn tn Pa-
rijs rarae aves: de linkszittrnde taxichauffeur
gebruikt zyn linkerarm voor alle teekens (als
hy die Überhaupt geeft!) Rechtstandig omhoog
wil zeggen: stoppen horizontaal uitgestrekt
beteekent: j)c ga linksaf, terwyi de schuin naar
beneden gestrekte arm beteekent, dat hy
rechtsaf gaat.
Van veel meer belang dan deze teekengeve-
ry Is het echter, dat uit het gedrag van de
auto's blijkt, wat zy gaan doen: een chauffeur
die rechtsaf wil, begeeft zich zéér tydlg zooveel
mogeiyk naar rechts wil hy naar links, dan
stuurt hy zyn auto met Fransche élégance lang
van te voren naar de linkerzijde van zyn rech
te rWeghelft.
Tusschen elf uur des avonds en aes uur
's morgens zyn geluidsseinen absoluut verbo
den: meh hoort er dan ook practlach geen
hoornslgnaal doch ziet alom met de koplampen
knipperen.
In Frankrijk en België gaat in 't algemeen
verkeer van rechts voor, slechts het verkeer
op voorrangswegen (om kenbaar aan af-
standspalen met roode koppen) heeft te allen
tijde voorrang. In België zyn er ook binnen be
bouwde kommen hoofdwegen (dit zyn om. we
gen met meer dan één rijbaan en wegen met
tramsporen) in Frankryk daarentegen geldt
binnen bebouwde kommen overal het .rechts
gaat voor”.
Tenslotte wijzen wy er nog even op, dat een
NIEUW LEERBOEK DER NA
TUURKUNDE VOOR
door L. Dorsman Czn., L. A. Oe-
leijnse en G. J. H. Hulstng.
Uitg.: J. B. bolters Gro
ningen-Batavia.
bewys van Nederlanderschap voldoende is, zoo
wel voor den chauffeur als voor de Inzittenden.
Voor de autodocumenten wende men zich tot
den A.N.W.B., die ook nadere Inlichtingen geeft
over de faciliteiten, welke In verband met de
tentoonstelling aan de toeristen worden ge
geven.
Gedurende de tentoonstelling te Parys. voor
Frankryk ook slechts bewys van Nederlander
schap voldoende.
van het vwgtuiy, oat
om hwt leven kwamen
levensmiddelen is een ernstige schending van
de strenge wetten van het oerboseb. Ook de
Wajamliërs zyn geboren boschloopers en spoor
zoekers; by het aanbreken van den dag be
gonnen zy de achtervolging der dieven. Het
gelukte hun de pleisterplaats der Orang Linggoe,
die den roof hadden gepleegd, te ontdekken en
ongemerkt te naderen. Verrast sprongen de
overrompelde boschmenschen op de been; in
zyn schrik wierp hun aanvoerder zyn speer naar
de toestormende Wajamliërs. Door een onge
lukkig toeval struikelde een der aanvallers over
een boomwortel, zyn metgezellen dachten, dat
het wapen hem neergeveld had. Vol woede wier
pen zy zich met opgeheven peda (kapmes) op
het kleine troepje Orang Linggoe en slachtten
dit volkomen af.
Sindsdien durfden de kustbewoners nog slechts
In groote troepen en welbewapend het bosch
Iri te gaan.
De Orang Linggoe schenen echter de wyk ge-
Daar deden zy weldra weer van zich hoorei*.. te dorpelingen hoe
Een der Orang Linggoe had den huwbaren leef-
tyd bereikt; zUn eigen stam kon hem echter
geen passende levensgezellin bieden. Door een
tweetal manneiyke en een vrouwelyk familielid
geholpen, vatte hy daarom het plan op in de
kleine kustkampong Aye Lamo een bruid te
schaken. Het stoute plan mislukte door de on-
verwachte terugkomst van de maniyke Inge
zetenen. Dezen slaagden er In de vier vrouwen-
roovers te vatten; gebonden brachten zy hen
over naar het districtshoofd op Boell. Hier ver
toefde juist een militaire patrouille, die de ge
vangenen medenam naar de onderafdeelings
hoofdplaats Weda.
Op den dagenlangen tocht door het bosch
weigerden de Orang Linggoe al het eten, dat
men hun gaf. zy voedden zich geheel met wat
bet terrein opleverde. Af en toe zetten zy hun
tanden in een boom en verslonden de schors.
By hun aankomst In Weda trokken zy veel
bekyks, want zelfs voor die strekep was hun
Keedlng ongewoon summier. Benige Alfoeren
uit een naburige nederzetting konden zich
eenigszins met hen verstaanbaar maken; zy
moesten direct als tolk optreden. De gezagvoer*- 1
der kwam weldra met wat eenvoudige kleedlng-
stukken aanzetten. De vrouw, die zich te mid-
den van zooveel gekleede seksegenooten scheen
te geneeren. maakte er onmlddeliyk gebruik
van. Met de mannen deed zich echter een moei
lijkheid voor, zy weigerden hardnekkig het
nieuwe broekje „en hemd aan te trekken, alvo-
lens zy zich gebaad hadden. Van een put wil
den zy geen gebruik maken. Ook In zee durf
den zy zich niet te wagen, omdat zy vreesden
dat deze geen bodem had en zy onmlddeliyk In
de diepte zouden wegzinken.
De kalis in de omgeving van de kampong zyn
alle ongeschikt voor een bad. Zoo zat er niets
anders op, dan aan de zlndeiykheldsmanle der
boschbewoners tegemoet te komen, door ben
naar een op enkele kilometers afstand gelegen
berg beek Je te laten brengen, waar zy naar
hartelust konden baden.
Op het Noord-Oostelijke
eiland van Halmaheira leeft een
je, tot hetwelk de beschaving nog
niet is doorgedrongen. Deze wilden
staan by de kustbevolking bekend
onder den naam van Orang Linggoe.
Zorgvuldig mijden zij elke aanraking
met meer beschaafde stammen; van
hun primitieve zeden en gewoonten
hebben zy nog niets prijsgegeven. In
de altijd groene regenwouden, waar
mede het ontoegankelijk bergland op
de grens van Maba en Wasilé bedekt
is. leiden zij een nomadenbestaan.
Volgens de auteurs is men In dit werk afge
weken van de tot nu toe gebrulkeiyke volgorde
doordien men In deel I de meer physische
hoofdstukken naar voren heeft gebracht, waar-
dtor. "da" dT^lerhr^eh In het begin stof kry
gen. die meer In overeenstemming Is met hun
bevattingsvermogen
2o. dst vele Interessante proeven
deelte by de leerlingen een biyvende
ling zullen wekken.
De deelen I en n behandelen de stof voor
dipl. A, terwyi deel m de voorbereiding geeft
voor dlpl. B van de Mulo-examens.
Het werk ziet er degelyk uit: overal uit
gaande van proeven, en waar de natuurkunde
toepassing vindt in het dageiyksch leven, aller
lei onderwerpen dienaangaande besprekend,
hebben de auteurs een leerboek bezorgd, dat
voor de betrokken candldaten én voor hun
leeraren, wier intense hulp by de moeiiyke
stof onophoudeiyk noodig is, mag worden aan
bevolen. Een flinke voorraad teekenlngen ver
duidelijkt den ietwat stroeven tekst, en de
vragen en opgaven achter elk hoofdstuk, niet
uitsluitend als repetitie bedoeld, maar ook om
tot nadenken en eigen onderzoek te prikkelen,
dragen het hare ruimschoots by tot het aan
brengen van de noodlge kennis en het voorbe
reiden tot een goed succes by het Mulo-examen.
Als onderdeel
van de J. P.
Coen-fewsten
te Hoorn werd
Vrijdagmiddag
••n groote
historische op
tocht gehou
den, waarvan
hierboven een
detail
Zoekt gij betrouwbaar
Personeel?
FOTOREPORTAGE
l I* - a
HR HAAi
?UIRf(HT
Mjom
i
Senli
ttIMJ
AUIWEfPEH
Mcchtlss
leCepcllc
St pszntin
Hoa
lOTAfRDAM
’pcTHuy
YÏAMEH
2>Dinont
Kóivst
orlevrtl»
deelte. waarvan vooral de omgeving van
Dinant bekend Is. Hooge. stelle rotsen naderen
