Oisterwijks natuurtheater
O
KNAL”:™
Sociale fabriek
DE ZWARTE KATER
De bandjir bij
Martapoera
SPEL VAN ST. FRANS
Kerkelijk leven
Kard. Pacelli uit
Rome vertrokken
Auto door politie
achtervolgd
Wol uit ondermelk
Examen gedaan
en niet geslaagd
VRIJDAG 9 JULI 1937
Jou-
R.K. LOODGIETERSPATROONS
Audiëntie Aartsbisschop
I
W ateler-vredesprijs
I
Contingent eeringen
Graanvoorraden
Taxegedeelte consumptiemelk
De GheseZ/en van den Spele bren
gen een stuk van Felix Tim
merman» en Hendrik
Caspeele
Lode Sengers’ schilde
rijen
Burgerlijk Overheids
personeel
Minister Colijn gaat
met verlof,
sullen plaats
verbeteringen
Bonte tafereelen
dooreen
Minister Steenberghe stelt nieuw
bedrijf te Arnhem in werking
150 huizen weggespoeld verschil
lende kampong» nog niet
bereikbaar
Het „Edelachtbaar”-»igarenbedryf
belicht een groot model-complex
R- K. Centrale dringt aan op in
trekking der 5 pCt. salaris
korting
Kennis voldoende, maar te nerveus geweest.
Waarom niet tijdig Mijnhardt’s Zenuw-
tabletten gebruikt? Hierdoor blijft men
kalm en helder van geest. Ze zijn verkrijg
baar bij Apoth. en Drog. in kokers van 75 ct.
Besloten tot oprichting van een
over lij densfond*
Pauselijk Legaat naar Lisieux
plechtig uitgeleide gedaan
Voor 1937 t^gekend aan
Lord Baden Powell
Arrestatie van den bestuurder na
botsing met autobus
Binnenkort vier fabrieken
te Leeuwarden in bedrijf.
--
■w
i
Onze
onze
er van
Olsterwijk
christendom
Olsterwijk zou een
Q
/Vieuwe restitufierege/ing
aangeslotenen
kunstzUdebedriJf te maken.
i
Ivelbe-
Romelnsche correspondent seint ons
dri. S Juli:
De Wateler-vredesprUs voor 1937, ten be
drage van 3100 pond sterling, is toegekend
aan Lord Baden Powell, .op grond van zijn
bijzondere verdiensten voor de bevordering
van de internationale verstandhouding door
middel van de padvtndersbeweglng.
Ingediend zijn wetsontwerpen inzake de bij
K. B. voor den tjjd van twaalf maanden (in
gaand 1 Juni 1937) verlengde contingenteerin-
gen van den Invoer van zeevisch, van aal en
paling en van overhemden.
Na gisteren door den H Vader in audiën
tie ontvangen te zijn, is Kardinaal Pacelli
met de Pauselijke Missie naar de plechtig
heden te Lisieux heden te elf uur uit Rome
vertrokken.
Nederlandsche Zulvelcentrale. 11 tot en met
17 Juli 1937 consumptiemelk regeeringscontract.
taxegedeelte 6.25 cent, eventueel verhoogd met
premie of verminderd met kwal>eitsafdracht.
Gvermelk regeeringsminimumprijs 4.90 cent.
Afdracht bij levering in consumptie van an
dere dan taxemelk ISO cent.
Nadere bijzonderheden dezer regeling worden
per publicatie bekend gemaakt.
Ir. Roebrori
Landbouw, di<
Zijne Hoogwaardige Excellentie de Aartsbis
schop van Utrecht zal de volgende week alleen
Maandag en Woensdag audiëntie verleenen.
Op deze overwegingen was de vergadering
van oordeel, dat er aanleiding is de salaris
verbetering concreet aan de orde te stellen.
Bij de regeertng zal met kracht worden
kangedrongen de korting i 5 pCt., welke
op het Rijkspersoneel met ingang van 1
Januari 1936 werd toegepast, met ingang
van 1 Januari 1938 ongedaan te maken.
Naar wij vernemen zal de Minister van
Staat, Dr. H. Colijn, Maandag 13 JuH as.
voor zes weken met verlof gaan.
In deze weken zal het nieuwe departe
ment van Minister Colijn dat van Alge-
meene Zaken ingericht worden in het
voormalig Paleis aan den Kneuterdijk te
Den Haag, waarvoor op de eerste verdieping
aan de voorzijde van het gebouw, juist
boven den hoofdingang vier zalen bestemd
zijn.
„Ik kan U verzekeren,” zei hij, „dat een boek
over eeh Heilige schrijven, van gansch an
deren aard is dan over een ander mensch,
en zwaar. Men schrijft over Napoleon,
Rembrandt, Mussolini. Ieder van hen weet
voor zich of gelooft, dat hij een goede ge
neraal, goede schilder of krachtige polletiker
is. Een Heilige weet niet dat hij een Heilige
is, anders is hij er geen. Een Heilige^ kan
niet zeggen: Heer ik dank U, omdat ik niet
ben als de anderen.
Na het zich laat aanzien, dat een pro
duct als het onderhavige economische le-
vensvatbaarheM zal verioonen. boa ik
leden was het als een nieuwigheid, als een
ernstige poging tot her-opwekklng gan het
vrome leeken-tooneel. Het werd met de op
voering van de „Sevenste Bliscap” een suc
ces. Verleden jaar werd het eenmaal aange
vangen experiment voortgezet. Zou dit slagen?
Het slaagde met „De Paradijksvloek" Eh
«mi klinkt het haast vanzelfsprekend, dat er
wéér een spel komt. Men vraagt niet meer:
komt u weer met uw spelen, kapelaan? Doch
alleen: waarméé komt u dit jaar?
Dat was voor kapelaan Rovers, den moderator
die echter nooit modereert, doch altijd stuwt,
óók de groote kwestie. Twee Jaar achter elkan
der had men louter ernstig, verheven spel ge
geven. Waarom nu niet een Brabantsch volks
stuk met wat meer levendigheid, wat meer
humor, zoo men wil. Het religieuze in den opzet
hoefde daaronder niet te lijden. Er zijn blijde
Heiligen genoeg in den hemel.
Een fabriek, die goed gaat, die ultbreldt.
bezichtigt men gaarne en te meer gunt
men den ondernemers hun succes, wanneer
zij. zooals de heeren Wijten burg in de in
richting van hun ..Edelachtbaar-sigaren-
fabrieken", zoozeer blijk geven van een So
ciale gezindheid, die er naar streeft overal
In hun hallen den arbeiders den indruk te
geven, dat zU niet als deelen van de machi
ne, als nummers worden beschouwd.
Uit industrieel oogpunt, omdat hier een nieu
we grondstof wordt vervaardigd volgens een
Teneinde dit te bereiken, is voor de nieuwe
regeling de vorm gekozen van een overeen
komst. welke tusschen de Nederlandsche Akker-
bouw-centrale, eenerzljds en de bU die centrale
als georganiseerde aangeslotenen anderzijds
wordt aangegaan.
OISTERWUK, 4 Juli.
Ook de positie van het personeel m dienst
der lagere bestuursorganen, zal de bijzondere
aandacht hebben, evenals de maatregelen, die
-•et centraal gezag ten aanzien van genoemd
personeel, oa door uitvaardiging van verschil
lende circulaires, getroffen heeft.
In een weldra te houden bestuursvergadering
van de centrale zullen de plannen van actie
rader worden ultgeweikt.
Aan het einde der vergadering deelde de
voorzitter mede, dat hij, als gevolg van zijn
«...nwijzing tot lid der Tweede Kamer, bedankt
als voorzitter van de R. K. Centrale.
Uit de vergadering werd hem dank gebracht
voor hetgeen hij in deze laatste functie heeft
verricht
Donderdagmiddag heeft zich te Amers
foort een ernstige botsing voorgedaan tus
schen een autobus van den stadsdienst en
een personenauto, bestuurd door een auto-
slooper.
Laatstgenoemde werd door de politie
achtervolgd, op vermoeden, dat hjj niet in
het bezit was van een rijbewijs.
Naar wij vernemen, ligt het in het voor
nemen. de regeling voor de restitutie op
voorraden tarwe en andere granen alsmede
sommige derivaten ingeval van verlaging
van het monopolle-prijsverschll, te vervan
gen door een nieuwe.
Terwijl de bestaande regeling uitsluitend
voorziet in restitutie bij verlaging der mono-
polieheffing. zal de nieuwe regeling ook
voorzien in bijbetaling voor het geval het
monopolleprijsverschil verhoogd wordt.
Directeur-Generaal van den
hierbij eveneens tegenwoordig
zou zijn, was wegens een hem Donderdagmorgen
op het Departement overkomen ongeval, ver
hinderd te komen.
•Een zeer beperkte kring van gasten, die bij
de voorbereiding op de een of andere wijze
hun medewerking hadden verleend, was aan
wezig.
De Directeur derAKU, Prof. Ir. I. P. de
Vooys, gaf een uiteenzetting van de redenen
waarom deze nieuwe fabricage was begonnen,
waarop de Minister een rede uitsprak.
Minister Steenberghe acht het een geluk
kigen samenloop van omstandigheden, dat
hjj reeds aanstonds na zijn optreden als
minister van Handel, Nijverheid en Scheep
vaart en als minister van Landbouw en
Visscheri) ai., getuige mag zijn van dit
Initiatief van een Nederlandsche onder
neming. dat een eerste stap kan betee-
kenen op een weg, welke zoowel uit in
dustrieel als uit agrarisch oogpunt voor ons
land groote perspectieven in zich kan ber-
gen.
overtuigd, aldws besloot mfciisler Steea-
berghe zijn rede, dal deze ontwikkeling
zal strekken tot voordeel zoowel van dea
Nedeeiandaehen landbouw als van de Ne-
deriandsche industrie en das van het ge-
heele Nederlandsehe volk.
De nieuwe regeling zal gelden voor tar
we waaronder begrepen vlta-tarwe inge
val van wijziging van den prijs der vtta-
tarwe-, rogge, mals en gerst en voor zoover
het betreft tarwe en rogge mede voor het
uit die granen hier te lande bereide meel en
bloem en voor de bij die bereiding ontstane
tarwe- en rogge-afvallen.
Voor de in Nederland ingevoerde tarwe
bloem zal eveneens zulk een overeenkomst
worden ontworpen.
De nieuwe regeling zal op 9 Augustus ax.
in werking treden.
Onder leiding van haar voorzitter, dr. Bweens.
hield te Hertogenbosch de R. K Centrale
van burgerlijk overheidspersoneel haar jaar
vergadering, welke wordt gevormd door de ge
zamenlijke hoofdbesturen van de bij de Gen
iale aangesloten organisaties.
Na goedkeuring van de verslagen van secre
taris en penningmeester, was de vergadering
vooral gewijd aan de behandeling van het rap
port van een uit het bestuur der Centrale ge
vormde studie commissie terzake het vraagstuk
..prijsstijging en salarissen”.
Ernstig wem getwijfeld of de offlcleele statis
tische cijfers een juist beeld geven van den wer-
kelijken toestand, vooral zooals deze zich sedert
de muntcorrectle ontwikkeld heeft. Het cijfer-
W-eld werd te.gunstlg geacht.
Bovendien was de vergadering van oordeel,
dat de salaris-positle niet afhankelijk kan en
moet worden gesteld van Indexcijfers, wijl deze
verstarrend werken, terwijl het leven zich voort
durend beweegt. Daarnaast moeten andere fac
toren eveneens in overweging worden genomen.
Verwezen werd naar de opgaande conjunc
tuur, welke een ontwikkeling in dezelfde rich
ting doet verwachten, en die tot uiting komt,
zoowel in een belangrijk ruimer toevloeien van
de Ryksmlddelen als in een oplevenden be-
drijfstoestand.
BANDJERMA8IN, 8 Juli. (Aneta) Om
trent den hevigen bandjir, welke in de om
geving van Martapoera is voorgevallen, kan
nog het volgende worden gemeld:
Gebleken is, dat op Martapoera nog
twee mannen verdronken zijn. De postweg
is over vijfhonderd meter weggeslagen. In
zes kampongs zijn 150 huizen weggespoeld.
Verschillende kampongs zijn nog niet be
reikbaar. Te Tambak Anjar is een dijk over
600 meter lengte weggeslagen In den kam
pong Sei Alang is het water gezakt. De
kampong is echter niet watervrij.
In de te Nijmegen voortgezette vergadering
van den Ned. R. K. Bond van Loodgieters-. Flt-
terspatroons en Verwarmlngsinstallateurs wer
den in het bestuur gekozen de heeren M. Poels
uit Heerlen en J. L. M. Rijbroek uit Haarlem.
De beide aftredende bestuursleden, die niet
herkiesbaar waren, de heeren L. G Bergman
en D. Haas-Jongen werden gehuldigd.
De heer L. a Bergman, de nestor in de vak
beweging, werd tot eere-lid benoemd.
De tweede dag werd begonnen met een
plechtige H. Mis. opgedragen in de 8t. Petrus
Canisiuskerk door den bondsadviseur. kap. Th.
Sinnige.
In de ochtendvergadering werd definitief be
sloten tot oprichting van een overlijdensfonds
dat ten doel heeft, na overlijden van een der
leden aan diens nagelaten betrekkingen een
uitkeering te geven. Alle leden van den bond
en hun echtgenooten kunnen hiervan lid wor
den.
Verschillende afdeellngsvoorstellen werden be
handeld.
Algemeene sympathie vond een voorstel der
afdeellng Arnhem om meer actie te voeren, ten
einde bij de grossiers gedaan te krijgen dat geen
loodgietersartikelen meer geleverd worden aan
niet-vaklleden en beunhazen.
De voorzitter sloot het congres met een alge
meen dankwoord.
Des middags werd een rijtoer gemaakt door
de omgeving van Nijmegen.
Aan bet Termlnlstatlon waren talrijke Ita-
liaansche en Vaticaansche hoogwaardigheldsbe-
kleeders en diplomaten aanwezig, om den
Kardlnaal-Legaat te begroeten. Onder hen
merkten wij op den Nuntius in Italië en den
Itallaanschen ambassadeur bij den H. Stoel, de
Fransche en Poolsche zaakgelastigden. Mgr.
Pizzardo, den Gouverneur van den Vaticaan-
schen Staat, den prefect en den vice-gouver
neur van Rome.
Een afdeellng carabirieri bracht militaire
eerbewijzen en speelde den Itallaanschen Ko-
nlngsmarsch en de Pauselijke hymne.
De Kardlnaal-Legaat zal Vrijdagochtend te
9 uur te Parijs aankomen en zal daar officieel
worden ontvangen. De Fransche regeertng
heeft omvangrijke maatregelen getroffen.
Zaterdag zal Kardinaal Pacelli een H. Mis
opdragen in de Basiliek van het H. Hart op
Montmartre.
Middags vertrekt de Kardlnaal-Legaat
naar Lisieux, waar Zondag de grootsche slui
tingsplechtigheden sullen worden gehouden.
Op den terugweg zal Kardinaal l’acelll weer
naar Parijs gaan, en daar Dinsdag een pon
tificale Hoogmis opdragen in de Notre Dame.
Z Bn. zal daarbij een toespraak houden.
In den namiddag zal de Kardlnaal-Legaat een
officieel bezoek brengen aan President Lebrun
en aan den minister-president, Chautemps.
waarna in den avond de terugreis naar Rome
zal worden aanvaard.
In eigen laboratorium uitgewerkte bereidings
wijze. welke gröndstpf voor onze textielindus
trie van groot belang kan worden; uit agrarisch
gezichtspunt, omdat een welslagen van deze
pogingen de oplossing van een zeer belangrijk
agrarisch - probleem ten zeerste zal kunnen ver
eenvoudigen.
Z. Exc. wijst er verder op, dat hier in eigen
land de verwerkingsmogeUJkheld wordt geo
pend voor een grondstof, waarover Nederland in
ruime mate beschikt, nJ. voor de ondermelk.
Het industrieele aspect van de melkwol-fabri-
cage lijkt spr. niet minder belangrijk.
De ontwikkeling van de kunstzijde-industrie
hier te lande en In het buitenland wettigt de
verwachting, dat niets onbeproefd zal worden
gelaten om het nieuwe product een belangrijke
toekomst te verzekeren. Op grond van diezelfde
ontwikkeling meent de minister tevens als zijn
meening te mogen uitspreken, dat het hier niet
zal zijn de simpele vervanging van het eene
product door een ander, doch dat zich hierbij
weer nieuwe aanwenAngsmogeljjkheden zullen
voordoen, welke ook voor onze textielindustrie
een belangrijke stimulans zullen vormen om
op den ingeslagen weg voort te gaan.
Hiér doet zich ook de mogelijkheid voor om
de grondstoffenbasis, welke de textiel-industrie
In eigen land bezit te versterken. Men moge
het betreuren, dat in de abnormale tijden,
waarin wij thans leven, dergelijke overwegin
gen een belangrijke rol moeten spelen, de fei
ten liggen nu eenmaal niet anders. Om een
enkel cijfer te noemen, herinnert spr. eraan,
dat in 1936 het Invoer-surplus van ruwe wol
4 659 000 K.G. en van wollen garens 8.875.000
K.G. heeft bedragen.
e
Spr. Is rich volkomen ervan bewust, dat nog
zal moeten blijken of de bereiding van deze
nieuwe soort woi wel die groote beteekenls
voor ons land zal hebben als sommige, en ook
zijn optimistische beschouwingen zouden doen
gelooven. Ook ons volk ziet zich echter door
de ontwikkeling der crisisjaren gedwongen de
economische mogelijkheden van eigen land
meer dan ooit te voren te onderzoeken.
Ook die rol moet buitengewoon natuurlijk
vertolkt worden, meer dan elk andere rol moet
die leven Het leven van Franciscus. Deze spe
ler moet In- en uitwendig het lijden en onbe
grepen genieten voelen van Franciscus, als zijn
toon zangerig wordt moet hij als het ware zelf
zijn zang spontaan componeeren steeds in de
meest goddelijke naïveteit. Van den grootsten
eenvoud gaat hij over in de meest suggestieve
bezieling, waarbij zelfs het lichaam van den
speler de voorgespeelde pijnen moet lijden.
Van bjj het begin, wanneer hij van de zondige
jongellngsvreugde den „Godsklop” zooals
Felix Timmermans dat noemt den ..Gods
klop” ondergaat, om zoo gedurende drie volle
uren te metamorphoseeren van lichaam en
ziel. Kortom, de rol van Franciscus is een op
gaaf zooals er vast geen tweede bestaat. Daar
om breng ik persoonlijk hulde aan den een-
voudigen jongen Jos. v. d. Brugge, die het aan
gedurfd heeft deze rol op zich te nemen en te
torsen. En dragen zal hjj de rol. daar ben ik
zeker van.
Het spel aslf bestaat uit zeer veel tafereelen,
die echter een doorloopend gebeuren <daarstel-
len, in den vorm van een film, een geleefde
film, vandaar ook de titel „Het filmspel van
Sint Franciscus”.
De volgende week Zondag gaat de première
van het spel in het Oisterwijksch natuur
theater en daarna wordt het nog zeven maal
opgevoerd. Twee uitvoeringen zjjn reeds geheel
besproken. Het wordt wéér een succes I
Donderdagmiddag om drie wur kwam
Minister Steenberghe met den Directeur-
Generaal van Handel en Nijverheid, Dr.
Hlnchfeld, aan de kunstzijdefabriek te
Arnhem, om een nieuwe afdeellng voor de
vervaardiging van de z.g. melkwol te openen.
Met groote snelheid „nam” de vluchteling
diverse straten, totdat op een kruispunt een
aanrijding met een stadsbus, die voorrang had
moeten hebben, onvermijdelijk wsrd. De per
sonenauto den avond tevoren op de auto
markt gekocht werd met kracht in de
flank aangereden. Het was voor de politie toen
een klein kunstje, den gestranden autobestuur
der, die in allerijl nog getracht had de num
merborden van den wagen te rukken, te arree-
teeren. Bij zijn overbrenging naar het politle-
poethuls zakte de man in elkaar, waarop men
hem een garage binnendroeg. Later is hij naar
het politiebureau overgebracht.
Van de vijf inzittenden van den autobus viel
er een flauw en liep een ander een hoofdwonde
op.
In den personen-auto waren, behalve de be
stuurder, nog twee personen gezeten, «an wie
een een bloedende neuswond opliep. De wagen
werd dusdanig beschadigd, dat hij moest wor
den weggesleept.
Het openluchtspel van Olsterwijk burgert
zich in. Geleidelijk maar zeker. Twee Jaar ge-
als
gan
Sint Franciscus bijvoorbeeld, die voor
enkel bezit niets anders meenam, dan zijn
harp, zijn ziel, waarmee hij God loofde, zijn
liefde tot God uitzong, meer muzikaal, meer
dichterlijk, poëtisch, dan ééne andere
Heilige. Sint Franciscus, tot wlen in dezen
tijd, die om sterke figuren vraagt, zóó velen,
van hoogere en lagere ontwikkeling, onder
katholieken en protestanten zoowel als
onder hen, die geen christendom meer
kennen, zich wenden.
Om nu in détails te treden moet ik er op I
drukken, dat de rol van ^ranqjscus” verplet-
terend-overweldigend is. Ze is zonder einde en
vergt al de mogelijke schakeeringen, die men
van een tooneelspeler eischen kan. Jeugd
humor gevoel geloof liefde meevoe
len der lichamelijke pijnen en zielesmart
transfusie, nu eens uiterst reëel aardsch en dan
weer etherisch.
zoude begrijpen; en daarom kon men" gerust
fllm-spel schrijven. Of het moeilijk te spelen
is? De regisseur zal wel weten, wat hij onder de
knie moet krijgen, want hij heeft het mee ge
schreven, daarom is dit een dubbele winst.
De vertolker van de figuur van Sint Fran
ciscus heeft een zware taak op zich genomen,
maar hij heeft de geestdrift en de liefde ervoor
en hU Is ook omringd van de befaamde Ohesel-
len van den Spele. die als ze iets aanpakken,
er ook schitterend mee voor de pinnen komen.
Aan hen zal het niet liggen. Zij staan hun man.
Ik wensch, dat men het stuk ook kan zeggen.
Dan wordt het schoon. Ik dank hier bijzonder
deze Ghesellen. deze overtuigde kerels, die dap
peren. dat zij mij de eer aandoen mijn boek
in openluchtspel weer te geven.”
De heer Hendrik Caspeele, die met de regie
werd belast, lichtte zijn plannen dienaangaande
als volgt toe:
,Jn tegenstelling met die andere openlucht
spelen is „Het filmspel van Sint Franciscus”
een brok proza, eenvoudig en natuurlijk, heele-
maal op zjjn Felix Timmermans.
Ook het spel moet aldus eenvoudig en na
tuurlijk zijn, niet gespeeld maar geleefd.
Juist dat natuurlijk spelen echter, of beter
natuurlijk doen, is de moellijkste opgave. Na
tuurlijk spreten en leven op het tooneel is wel
de grootste kunst van den tooneelspeler.
Het is zeer eigenaardig, de meeste spelers
denken, zoodra zij op een tooneel verschijnen
dat is zoo op de planken als op den open-
luchtgrond denken, dat ze anders moeten
spreken, gaan en zich bewegen dan in het ge
wone leven, beginnen onwillekeurig te decla-
meeren en onnatuurlijke gestes te maken. Dat
ondervond ik in Vlaanderen en dat heb ik ook
hier opgemerkt. Dit experiment bekrachtigt de
bewering dat, als de speler natuurlijk kan doen,
hij pas een tooneelspeler is.
Dit was een der groote moeilijkheden bjj het
mstudeeren van Felix Timmermans' zijn „Fran
ciscus”.
Nochtans kan ik nu verklaren, dat hier deze
opgave overbrugd is.
De heer Antonio Feretl, uitvinder van de
bereiding van kunst wol uit ondermelk, heeft
met erfkele andere heeren van de directie der
Snia Vlzcosa N.V. Hlmca (HoUandsche Indus
trieele Maatschapij voor Caseïnebereidlng) een
bezoek gebracht aan de fabriek van de N.V.
Lyempf. Berlikum (Fr.), waar de textlelcaseïne
bereid, wordt volgens het patent Feretl, welke
caseïne de grondstof is voor de melkwolfabri-
cage.
De heer Feretl sprak zijn groote voldoening
uit over het bereikte resultaat; zoowel de aan
passing van het procédé aan Nederlandsche
toestanden als de kwaliteit van de hier bereide
textiel-caseïne worden volkomen bevredigend
gevonden.
Na deze inspectiereis zal nu naar de N. Rolt.
Crt. verneemt, de bereiding van textiel-caseïne
op groote schaal binnen zeer korten tijd, tot
stand gebracht worden. Reeds binnen een maand
zullen alleen reeds te Leeuwarden in vier fa
brieken groote hoeveelheden melk tot textiel-
caseïne verwerkt worden. In bijna alle
ciea zullen binnenkort belangrijke
drijven met de fabricage beginnen.
Olsterwijk zou een Franciscus-spel geven.
Maar welk? Indertijd hebben de Nijmeegsche
studenten er een opgevoerd van 'n Engelschen
auteur. Dat bestond uit een aantal tafereelen.
Heel mooi en ook heel boeiend, maar weinig
geëigend voor het openlucht-theater in het
land van bosschen eh vennen.
Het boek van Timmermans? J3e Harp van
Sint Franciscus?” Maar viel daar een spel van
te maken?
Ja zeker, zet-Felix Timmermans. Ge
hebt er de dialogen in voor het oprapen. Acht
dagen en er ligt een tooneelspel voor u.
Die acht dagen zijn wel wat langer geworden.
Een paar maanden zelfs. „Kapelaan Rovers
moest me hèt stuk waarlijk uit mijn pen komen
trekken en liét niet los vóór hjj het had, want
ik was ziek en overhoopt van werk.”
Maar het 13 er toch gekomen. Hendrik Cas
peele, de eerste regisseur van de Kon. Vlaam-
sche Opera, die de regie op zich nam, hielp
een handje mee in het vervaardigen van den
tekst.
Timmermans zelf heeft over zijn boek een
en ander verteld In een gezelschap vertegen
woordigers van de Nederlandsche pers, door
burgemeester Verwlel officieel in zijn gemeente
ontvangen.
\elix Timmermans en kapelaan
Rovers hebben elkander gevon
den. Kapelaan Rovers zocht
voor zqn Ghesellen van den Spele
een stuk volkstooneel, dat zjjn Bra-
bantsche menschen pakken zou; een
voudig en handelend om een figuur,
die in dezen tijd van sociale ellende
den menschen iets zegt. En Felix
Timmermans bracht hem zijn Fran
ciscus, die zooals hjj zelf zei, niet
litterair werd geschreven, maar - in
overleg met zjjnen biechtvader -
„voor arme menschen, in arme-
menschen-stjjl, zóó. dat ook
meid en onze melkboer
den kunnen genieten.”
ok In de kringen van Zwart Front
stelt men na bet aan duidelijk
heid niets te wenschen over laten
de échec bij de verkiezingen blijkbaar
de Ietwat pijnlijke vraag: „Wat nu?”
t Inleggeld, dat In tegenstelling met dat
van de KD?. niet nagenoeg uitsluitend
uit de zakken van „kleine luyden” werd
geklopt, is versjoeeld. doordat de poli
tieke roulette voor. Zwart Front evenals
voor de andere katholieke dissidenten
op zero (nul) is uitgedraaid. Wat nu? De
leider van Zwart Front, de heer Arnold
Meyer, heeft zich met een kort persoon
lijk woord in zijn blad tot het restant
zijner getrouwen gericht. ..Het is noodig.
meer dan ooit de tanden op elkaar te
klemmen, te vechten en te strijden voor
een herboren Nederland’*, schrijft hij.
Welnu, wat dat op elkaar klemmen der
tanden betreft, dat zal te gemrtkelljker
gaan, naarmate er minder tusschen zit.
Voor den leider zelf is dat niet zoo ge-
makkelljk, want ten eerste behoeft hij
niet als sommigen van zijn volgelingen
van de hand in de tand te leven en ten
tweede heeft hij zooveel haar op de
tanden, dat hij zijn mond niet kon hou
den en veroordeeld werd wegens beleedl-
ging van regeeringspersonen. De verkie
zingen vormden volgens hem voor Zwart
Front slechts een episode van bljzakellj-
ken aard. Maar toch had hij een dag of
veertien noodig om op verhaal te komen,
dat hij ook nu nog niet, maar eerst
straks bij stukken en brokken zal gaan
vertellen. „Een dag of veertien zijn wij
afwezig geweest, om rustig en door nie
mand gestoord of afgeleid, de nieuwe
plannen voor den komenden tijd te ont
werpen”, aldus schrijft hjj. ,J)e weg,
dien wij hebben te begaan is voldoende
verkend. Veranderingen
vinden, die even groote
zullen blijken te zijn en die het Zwarte
Front zullen versterken. De beginselen’
zijn en blijven onze onveranderlijke be
ginselen. De tactiek zal naar wisselende
omstandigheden, zoo nu en dan gewij
zigd moeten worden. Zwart Front moet
er komen I Alvorens hierop verder in te
gaan wensch Ik met mijn Raad en mijn
staf van medewerkers een en ander te
overleggen. Daarom werkers van Zwart
Front nog even geduld. Slechte na rijp
beraad en overleg zullen de plannen
worden vastgesteld en door mij het bevel
(sic) tot doorvoering van die plannen
worden gegeven. Over veertien dagen zal
ik in een reeks van artikelen onze actie
voor de naaste toekomst ontvouwen, voor
zoover publiekelijk bekend kan worden
gemaakt. Het kan niet uitblljven, dat na
den overwinningsroes, voor de democratie
de kater komt. Voor dien tijd moeten wli
klaar en voorbereid zijn.”
at niet alle plannen publiekelijk'
1 geheel bekend zullen kunnen wor-
den gemaakt, laat zich hooren,
aangezien Zwart Front "n revolutlon-
naire beweging is, welke zegt desnoods
niet voor geweld te zullen terugschrikken.
Het wachten is dus op den vooralsnog
ultblljvenden kater van de democratie.
Intusschen blijkt uit Arnold Meyer’s per
soonlijk woord, dat hij In het donker der
afzondering een geweldigen kater heeft
moeten verknljpen, en nog wel een zwar
ten. De Coué-methode, toegepast door
tegen alle zicht- en tastbare werkelijk
heid In zijn volgelingen te willen sugge-
reeren; Zwart Front komt töchl, ver
laadt meer dan het puntje van zijn
staart. De democratie, die er al was, is
gebleven en heeft overwonnen, en zij is
gebleken een katje te zijn, dat men zelfs
niet met bokshandschoenen kan aanpak
ken zonder leelijk gehavend te worden.
De grondslagen voor de .Bdelachtbaar”-siga-
renfabrieken werden in 1845 gelegd door den
ouden heer Wljtenburg. den vader van de tegen
woordige firmanten, wier zoons thans lang
zaamaan de leiding de technische leiding
vooral mee in handen nemen. Een energieke
stam dus. die blijkbaar uitstekend de behoeften
verstond van het rookend publiek. Getuige
tenminste de voortdurende uitbreiding van het
bedrijf, dat momenteel 450 Menschen werk biedt
en dat steeds harder de noodzaak voelde een
gebouw op te trekken, dat ook komende expan
sie kon opvangen.
Dit laatste gebeurt nu.
Een oud, zeer leelijk. leegstaand fabriekscom-
1 plex kon worden aangekocht Architect Kolde-
I wey werd in den arm genomen en herschiep
het geheel tot een fabriek, waar overal helder
licht valt, waar de muren en de omgeving zoo
warm mogelijk aandoen door het gebruik niet
van de koude hypermoderne, doch van de zacht
ste, aangenaamste materialen. De schaftlokalen
liggen aan den Singel en straks langs de nieuwe
doorbraak en de groote brug. De menschen vin
den er dus altijd gezelligheid. De werkruimten
zelf werden opgefleurd door prachtige teekenln-
gen van Lode Sengers. Teekenlngen, waarvan
ten deele een sterke opbeurende, opwekkende en
ten deele een zeer goed opvoedende kracht
uitgaat Werkelijk een voortreffelijk gebouw.
Ook van zakelljk standpunt Het product loopt
door zalen, die in een cirkel gegroepeerd om de
dlrectie-centrale, van waaruit alles kan worden
overzien het hééle arbeidsproces, dat slechts
ten deele gemechaniseerd verloopt, waar men
het handwerk zooveel als mogelijk nog in eere
houdt
Suèces .Edelachtbaar"!
Vervolgens werd de Minister ultgenoodigd
een bus ondermelk in het daarvoor bestemde
reservoir te gieten, waarmede de commercleele
t abri cage een aanvang nam.
De aanwezigen bezichtigden de apparatuur,
waarmede de vervaardiging geschiedt en daar
na de verschillende producten, die door de
firma's Van Dooren en Dams. Clos en Leem
bruggen.* Van Schuppen en Willink uit het
nieuwe product vervaardigd waren.
Hierna werd de thee aangeboden en de ge
legenheid gegeven om een rondwandeling door
het
Nu heb ik getracht alles van en rond St
Franciscus in dit boek te leggen en bijzonder
me bezig gehouden met dit probleem van heilig
zijn. Niet door bespiegelingen en van lovende
uitroepen, maar door het innerlijk en uiterlijk
leven te beschrijven.
Dat heb ik geprobeerd. Hem laten le
ven. In zijn tragiek en zijn vreugde. En dit
zelfde heb ik met de krachtige hulp van den
heer Caspeele in het openluchtspel willen weer
geven, of beter nog, wij willen het boek laten
zien, lllustreeren, zoover dit mogelijk is met
tooneelspelende menschen.
Men komt hier naar het boek zien. Wij heb
ben natuurlijk veel gevallen moeten opofferen,
verschillende citaten dooreenmengelen; men
kan toch geen acht dagen aan een stuk spelen.
Het stuk is dus geen lof van Franciscus, maar
het aanschouwelijk maken van enkele gevallen
uit zjjn leven. In den geest van mijn boek ,JDe
Harp van Sint Franciscus". Zelfs treden er
hier en daar figuren op, terwijl er anderen meer
op den voorgrond treden, zooals de ouders van
Sint Franciscus, die mijns Inziens tot hiertoe te
vernalatlgd, zelfs aanvechtbaar zijn geworden.
Wij hebben het een filmspel genoemd, al had
ik het persoonlijk liever clrcus-spel genoemd.
Circus-spel in den goeden zin. Het Oister
wijksch openluchttheater heeft reeds het voor
komen van een circus, circel, ronde. In een
circusspel volgt alles ook snel opeen, kort en
zonder - bUkantlgheden van voorwerpen, décors
en andere fournituren. Daarbij wordt er in dit
stuk gedanst, gezongen, te paard gereden:
Franciscus noemde zichzelf toch den tuimelaar,
den danser van O. L. Heer. In een woord alles
deed my aan een circus denken. Maar ik dulo
erop in den verheven zin, in den katholieken
zin, zooals men de passie van ons Heer speelt.
Doch er was kans, dat men bet toch verkeerd
NAAK