I
Schitterende vacantiereis
VAN HOUTEN’S AMERICO’S
EEN CHOCOLADELICATESSE
Auto rijdt in het
Winschoterdiep
Zweefvliegtuig
verongelukt
I
„De Preek
DOOR VIER LANDEN
ZATERDAG 10 JULI 1937
VAN WEEK TOT WEEK
Herhalingsoefeningen
Ik
Wol uit ondermelk
De vervaardiging
pleegkinderen
Schitterend reisprogramma
FIETSRIJDER DOODGEREDEN
Verkeersongeval te Makkum
Geeft U onverwijld op
de
vier
en
te
MEER WERK TE LEERDAM
Zwartglasfabriek weer in bedrijf
Maiscultuur
afkeer van den gebruikeUjken preek-
De reissom omvat derde klasse spoor, boot-
Herinneringen aan
De Ruyter
Bijzonderheden over de nieuwe
regeling
Nederlandsch oorlogsschip
te Antwerpen
Hoffelijk geschenk van de
Italiaansehe regeering
Jhr. Van Karnebeek benoemd tot
eerelid van het Instituut
Een stugge, droge huid?
Zuid-Amerikaansche
missie gehuldigd
Het voorzitterschap der
KLNJL.C.
Het schilderachtige Praag, dat ons reisgezelschap na Frankfort, Weenen en Boe
dapest zal bezoeken
Door vleugelbreuk in een vrille
omlaag gestort. De bestuur
der bleef volkomen
ongedeerd
rt
i.
n
L-
Hoe vaar ik veilig?
Een nieuwe veelbelovende
industrie
De zes inzittenden werden gered,
meisje liep lichte ver-
wondingen op
Zonder zorgen
Jhr. Mr. J. Th. M. Smits van
Oyen voor gesteld
hilf-"-
99
een
«en
aan-
t
D.
t
t
L
voor
meest
zonder
vier
het
P»n
ts
1
L
Verlos ons van den preektoon, Heer,
Geef ons natuur en waarheid weérl
Intusschen een feit, dat bU de
de preek een veel grootere rol
Purol maakt soepel en zacht.
i
i
Geen orgeltoon
Maar uw persoon l
h-
Het bestuur van het Nederlandsch Zuid-
Amerlkaansch Instituut heeft Vrijdag een
receptie gegeven in Hotel des Indes, te Den
Haag, ter eere van de uit Zuld-Amerlka te
ruggekeerde handelsmlssie.
Een groot aantal autoriteiten was, op uit-
noodlglng van het bestuur, samengekomen
om de huldiging van het hoofd der missie,
Jhr. van Karnebeek, en van de leden bU te
wonen.
Verschenen ia het verslag van een studiereis
naar Hongarije inzake de maiscultuur. door Ir,
P G. Meyers en ir. C. Koopman. Het boekje is
uitgegeven door bet departement van Land
bouw en VisecberU-
waren voor-
l Zuidbroek
BB
eerst,
bijbel.
Bul-
heeft
e
ie
d
e
K
woord
ma-
tocht WeenenBoedapest over den veelbezon-
gen Blauen Donau. uitnemende hotels met vol
ledig pension (drie maaltijden daags), terwijl
men zich ook op den terugweg een slaapwagen
kan verzekeren en tevens tegen toevoeging van
slechts 119.50 tweede klasse spoor kan reizen.
De hotels blijven dezelfde.
Men heeft veel gehoord en gelezen van de
Hongaarsche dankbaarheid en hartelijkheid.
Wie de reis meemaakt kan zelf nu dit onder
naar b ranktort, Praag,
i Boedapest. Deze unieke
slechts f 1 1 0
Vla Keulen gaat eerst de reis van het his
torische Frankfort, waar vroeger de Dultsche
keizers werden gekozen en gekroond. Frankfort
is een kunststad vol schoonheid. De Römerberg
is een der beroemdste pleinen van Europa. Men
bereikt Frankfort langs den wonderschoonen
poëtlschen Rijn. Een Rijnreis blijft immer een
groot genot.
Van Frankfort vertrekken we naar Weenen,
de stad der muziek. „Wien, Wien, nur du al-
lelnf" Weenen, de oude keizerstad van Frans
Nederl.
afzonderlijk
Zonder zorgen reist men op dezen tocht, want
men hoeft voor geen treinblljetten. voor geen
boot, voor geen bagage, voor geen hotelkamers,
voor geen pasvisa enz. te zorgen. We reizen op
collectieve pasvisa. Taalmoeilijkheden bestaan
er in de vier verschillende landen voor de deel
nemen niet. Alles gaat onder deskundige lei
ding.
U behoeft niet te zorgen: er wordt voor u
gezorgd. Ge kunt voor de voile honderd procent
van de rust en de vrijheid uwer vacantie ge
nieten.
De regeeringspersdlenst meldt:
Het is niet ongewenscht in herinnering te
brengen, dat de verplichtingen van dienstplich
tigen ten aanzien van de herhalingsoefeningen
zijn uitgebreid.
Bij de behandeling van de wetswijziging in
de Tweede Kamer is reeds het een en ander
gebleken van de plannen, die omtrent de wijze
van uitvoering van de nieuwe regeling bij het
legerbestuur bestaan.
Omtrent de vervaardiging van de melkwol
kan het volgende worden meegedeeld:
De ondermelk, die in bussen door de Camiz
wordt aangevoerd, wordt In een groot reser
voir gebracht en daarin met zuur vermengd.
Hierdoor wobdt de in deze ondermelk aanwe
zige caseïne onoplosbaar en kan uit de melk
worden gefiltreerd. De aldus verkregen caseïne
wordt eenige malen gewasschen en vervolgens
m een verdunde loog opgelost. Hierop volgt een
«er zorgvuldige filtratie, waarna de oplossing,
casinose genoemd, gereed is om te worden ver
sponnen. De spin apparatuur is in wezen de
zelfde als die voor de kunstzijdevervaardiging.
Het essentleele element daarin is de splndop.
cle een groot aantal zeer fijne gaatjes heeft,
waaruit de casinose gespoten wordt in een
zuurbad. De werking van dit bad is zoodanig,
Het bijzondere karakter van deze oefening
brengt met zich, dat er geen gelegenheid
bestaat om de opkomst .voor sommigen op
een ander tijdstip te stellen. Ook uitstel voor
een vol jaar kan niet worden verleend, om
dat een oefening als deze naar alle waar
schijnlijkheid het volgend jaar niet zal wor
den gehouden. De opgeroepenen suilen er
op moeten rekenen, dat evenkiln kans be
staat om van deze opkomst te worden vrij
gesteld. Ook zal voor deze opkomst geen
toestemming worden verleend om bulten de
kazerne enz. te overnachten.
Vrijdagmiddag umilrtrln half twee ia
nabd de Heul onder de gemeente Alphas
aan den Rijn het zweefvliegtuig „De Blan-
Vogel", gemerkt FJL «1, van de Haag-
ache zweefvHrgctab, biutuTd deer den 31-
jarigen student In de rechten J. van der
Meer, wonende te Leiden, van een hoogte
van IMS meter recht omlaag gestort en
te pletter geslagen op den raad van een
sloot en een weiland.
De retour dn- bleef wonderlijk genoeg
volkomen ongedeerd.
Hr. Ms. Brinio is in Antwerpen aangekomen
ter gelegenheid van de maritieme week. De
gasten werden verwelkomd door den havencom
mandant en officieren van het Belgische leger.
De tjjd dringt thans. Geeft u daarom on
verwijld op. Het zal een genotvolle reis
worden, rijk aan leering en schoonheid.
Beslist spoedig en bezorgt u een verruk
kelijk vacantlegenot. ons centraal adres
der Vereenlgde Katholieke Pers is t Kas
teel van Aemstel, HZ. Voorburgwal 65-73,
Amsterdam, telefoon «6878. waar relspro-
gramma’s met alle inlichtingen zijn te be
komen.
Geeft u onverwijld opl
Het ongeluk is te wijten aan bet feit, dat
het ranke vliegtuig ineen vrille raakte. Bij
een poging om het weer recht te krijgen brak
de linkervleugel af, waardoor het toestel als
een pijl naar beneden schoot. De afgebroken
vleugel is later onder de gemeente Woubrugge
teruggevonden op een afstand van vier kilo
meter van de plek, waait het vliegtuig neer
gekomen is. De overblijfselen van het toestel
zün gedemonteerd.
Het vliegtuig was op Ypenburg gestart.
De bestuurder vatte het geval nogal kalm
op,' want toen een verschrikte landbouwer op
hem toesnelde vroeg hij, terwijl hjj zich nog
midden tusechen de ravage bevond, laconiek:
„Heb je mlsechien een sigaret voor me?"
Nadat allen van droge kleeren
zien, hebben z(j met een auto uit
de terugreis naar Groningen voortgeset.
verongelukte wagen sou later worden opge
haakt
Kostwinnersvergoeding zal met betrekking tot
deze herhalingsoefeningen worden verleend,
voor zoover belanghebbenden daarvoor naar de
gewone regelen in aanmerking komen. Ten
aanzien van dienstplichtigen, die in aansluiting
met deze herhalingsoefeningen vrijwillig eenige
dagen in werkelijken dienst doorbrengen, hetzij
voor, hetzij na deze oefeningen, wordt de kost
winnersvergoeding, welke toegekend wordt over
den tijd van de herhalingsoefening, geacht ook
te gelden voor den duur van dat vrijwillig ver
blijf in werkelijken dienst.
Zjj. die voor deze oproeping in aanmerking
komen, hebben reeds een voorloopig bericht
van de te wachten oproeping ontvangen, al
thans voor zoover zij hun verplichtingen hebben
nageleefd om te zorgen, dat de burgemeester
getrouw van hun adres op de hoogte blijft. De
oproeping zal eveneens zooveel mogelijk bij
persoonlijke kennisgeving geschieden en kan
binnen enkele weken worden tegemoet gezien.
Ook voor de zeemacht is de gelegenheid ge
schapen om de dienstplichtigen twee- of meer
malen voor herhalingsoefeningen te doen op
komen, met Inachtneming van de grens van 40
dagen. In hoever van deze bevoegdheid zal wor
den gebruik gemaakt, is echter nog niet beslist.
De bedoeling is om in het algemeen het
getal herhalingsoefeningen van 3 op 3 te
brengen, doch tevens om de dienstplichtigen,
die meer in het bijzonder voor de grensver-
dediglng zijn aangewezen, vaker te laten
opkomen. Voor de laatsten zullen de oefe
ningen dan voor een deel korter duren dan
voor de anderen.
Degenen, die dit jaar en de eerstvolgende
jaren voor een derde of vierde herhalingsoefe
ning in aanmerking komen, hebben voor het
meerendeel reeds 3 herhalingsoefeningen van
17 dagen volbracht, sommige groepen een oefe
ning van 17 en een van 13 dagen, in totaal 34
of 30 dagen. Zij kunnen dan nog voor 6. een
deel voor 10 dagen, voor herhalingsoefeningen
worden opgeroepen.
In 1937 zullen de dienstplichtigen, die Ven
bestemming hebben bij de grenstroepen en die
behooren tot de lichtingen 1933-1939. voor een
gedeelte tot het vervullen van een derde her-
tgillngsoefenlng worden ’opgeroepen. Zjj zullen
slechts voor 3 dagen behoeven op te komen.
Voor de meesten is de opkomst bepaald op Don
derdag 7 October en het vertrek naar huis op
Zaterdag 9 October. De onder-officieren komen
voor het meerendeel een week eerder op en
vertrekken tegelijk met de korporaals en sol
daten.
Het gros van deze dienstplichtigen moet op
andere plaatsen opkomen dan bij vorige op
komsten het geval was. Ook zal deze oefening
van anderen aard zijn dan de vorige oefeningen.
Thans is. naar de Telegraaf bericht, defini
tief besloten het bedrijf der zwartglasfabriek
f'.eeschenfabriek) te Leerdam, elg. de N.V.
Vereenlgde Glasfabrieken te Schiedam, welke
fabriek bijna zee jaren stilgelegd is geweest, nog
tn den loop van dit laar in werking te stellen.
Het Is de bedoeling twee ovens in gebruik te
i'ëmen. wat aou be teek enen, dat honderdvUftig
menschen arbeid sullen vinden.
Op 33 Juli ajs. aal te ’sGravenhage een bui
tengewone algemeeen vergadering der Konink
lijke Nederlandsche Automoblelclub worden ge
houden. Deze vergadering wordt gehouden om
te voorzien in de voorzltters-vacature. ontstaan
door het bedanken van Mr. J Linthorst Homan
iia diens benoeming tot Commissaris der Zn-
nlngln in de provincie Groningen.
Het bestuur zal thans voorstellen tot vocr-
r.tter te benoemen het bestuurslid Jhr. Mr. J.
Th. M. Smits van Oyen te Eindhoven.
GeOlaatreerde programma’s kan men aan
ons centraal adres der Vereenlgde Katholieke
Pen 1 Kasteel van Aemstel, N.Z. Voorburgwal
65-73 te Amsterdam aanvragen, telef. 46878,
alwaar men zich kan opgeven onder storting
der rrioom op gironummer 33884.
vinden. Ouders van vroegere
kunnen deze nu terugzien.
Toen vanmorgen de geneesheer B. met zijn
auto Makkum kwam binnenrijden, ontmoette
hij den veertienjarigen K. T-, die op de flets
was gezeten met een zwaren zak aarriappaten
Foor het gewicht van zijn vracht kon de jongen
zijn stuur niet houden, zoodat hij heen en weer
■s’lngerde, en daarbij voor den auto terecht
kwam. Alles ging zoo onverwacht in zijn werk,
dat een aanrijding niet was te vermijden. De
auto botste tegen den wielrijder en smakte
hem tegen de straat, waar hij met een zware
hersenschudding en een gebroken been bleef
liggen. K. werd in een nabijgelegen woning
binnengedragen, waar hij spoedig den geest
gaf.
In den wagen bevonden zich, behalve de
heer en mevrouw Vos, hun 76-jarige moeder
en drie dochters. Een ander meisje, mej. J.
Vos. zat aan het stuur, toen het ongeluk ge
beurde. Haar vader zat naast baar.
Direct kwam van alle kanten op dit drukke
punt in Zuidbroek hulp opdagen, terwijl eek
een schipper met een bootje toesnelde. De
auto lag geheel onder water. Het modhtf
echter gelukken aDe inzittenden behoudeif*
op het droge te brengen. Slechts een van de
meisjes had lichte verwondingen gekregen.
De overigen kwamen met den schrik vrij.
Wjj ontvingen een drukwerkje, uitgegeven
door de Alg. Verzekering Mij. „DUigentla van
1890" N.V„ en de Verzekering Mij. „De Noord
en Zuld-Hollandsche Lloyd” N.V., waarin de
voornaamste bepalingen van het Blnnenaanva-
ringsreglement aanschouwelijk zijn voorgesteld.
Het boekje dient als reclame voor de water-
sportpolls, uitgegeven door genoemde Maat
schappijen en wordt op aanvraag gratis aan
belangstellenden toegezonden.
i preek” zoo zegt dominee H. W.
Creutzberg in een brochure over dit
behoorende tot
m den laten middag is Vrijdag een
personenauto van den heer Vos uit Gro
ningen. welke onderweg was van Win
schoten naar Groningen, te Zuidbroek.
honderd meter voorbij het gemeentehuis,
bij het pamweren van een groeten petro-
leumwagen door tot nu toe onbekende
oorzaak tegen een meerpaal gebotst en
vervolgens in het Winschoterdiep terecht
gekomen. Alle Inzittenden werden gered.
O.a. waren tegenwoordig de minister van
Handel, Nijverheid en Scheepvaart, mr. Steen
berg he, de minister van Koloniën, de heer Wel
ter, die tevens lid der missie was, oud-minister
dr. Deckers, de gezanten van Argentinië en
Brazilië alsmede de consulaire vertegenwoor
digers der Zuld-Amerikaansche staten, de se-
cretaris-generaal van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart, mr. dr. Van Rhijn, de heeren Hooft
en nu-. Schaepman van het departement van
Bultenlandsche Zaken, de chef van den regee-
ringspersdienst, de heer Lievegoed, en voorts
vertegenwoordigers van het Nederlandsche be
drijfsleven. verschillende bekende persoonlijk
heden uit de kringen van handel, industrie en
uit de bankwereld, alsmede vertegenwoordigers
van de Nederlandsche dagbladpers en van de
verschillende joumalistenorganisaties.
Dr. E. Heldring, voorzitter van het Neder
landsch Zuld-Amerlkaansch Instituut, sprak de
missie in hartelijke woorden toe, en bood aan
Jhr. Van Karnebeek het eere-lldmaatschap van
het Instituut aan.
Jhr. mr. Van Karnebeek heeft daarna het
woord gevoerd. HU uitte zUn waardeering voor
de eer, welke het bestuur van het Instituut hem
had willen bewijzen door zün benoeming tot
eere-lid.
Ook de gezant van Argentinië, de heer J. M.
Liobet, voerde het woord en weidde uit over
de enorme beteekenis, welke Zuid-Amerika be
zig is te verkrijgen in den wereldhandel.
Na deze redevoeringen bleven de gasten nog
gerulmen tüd bUeen.
of aan de venUnige, maar rake parodie,
Multatuli maakte van de kerkpreek.
De grondstof, die er voor gebruikt wordt
is ondermelk, waarvan ons land een groote
overproductie heeft. Reeds 30 procent der
productie is voor ons land voldoende. Daar
door springt de beteekenis van deze in
dustrie voor ons land onmlddellUk in het
oog. Immers is men nu bU het fabrloeeren
van wollen stoffen niet meer afhankelijk
van het buitenland, dat tot nu toe groote
hoeveelheden schapenwol naar ons land ex
porteert. Bovendien kan ons land een be
langrijke plaats op de wereldmarkt gaan
Innemen wat betreft dezen melkwoiexport,
omdat men in het buitenland de grondstof
fen mist om deze te vervaardigen.
die
Da
Creutzberg verwUst naar deze bladzijden uit de
Ideeën van Douwes Dekker. Men kan ook de
uitspraak aanhalen van Nlcolaas Beets, die van
den predikant elschte:
t
Zooals reeds gemeld heeft sedert Donderdag
oe Algem. KunstzUde Unie te Arnhem een aan-
'ang gemaakt met de productie van een ge-
neel nieuw artikel, de zg.n. melkwol. Reeds
jaren geleden werd de fabrikage hiervan moge-
Hjk geacht, maar eerst na langdurig experi-
menteeren zUn de chemici er in geslaagd een
product te maken, dat Inderdaad aan hooge
cischen voldoet.
Men reist in katholiek verband. Er is in sa
menwerking met de Nederl. Reisvereenlging
voor katholieken een afzonderlUk katholiek
reisgezelschap gevormd, voor dezen tocht, die
door het bureau „Neue Generation” te Boeda
pest is georganiseerd.
De Regeeringspersdlenst meldt:
Eenlgen tUd geleden zün nabU Stromboli vier
kanonnen, een anker en enkele overblUfselen
van schepen gevonden, welke voorwerpen toe
geschreven worden afkomstig te zUn van
schepen van de vloot van admiraal De Ruyter,
bU diens laatsten zeeslag op 22 April 1675
tusschen Bromboll en Salino. De Italiaansehe
regeering, uitgaande van de gedachte, dat in
Nederland op het bezit van deze herinneringen
aan Nederlands meest vermaarden zeeheld
prijk zou worden gesteld, heeft deze voorwer
pen bU monde van haren gezant aan de
Nederlandsche régeerlng ten geschenke
geboden.
De minister van staat, minister van
tenlandache Zaken a. 1, dr. H. ColUn,
den gezant, den heer Tallanl. medegedeeld, dat
deze schenking, alsmede de hoffelijke ge
dachte, welke daaraan ten grondslag ligt, op
hoogen prijs worden gesteld en dat de schen
king gaarne zal worden aanvaard ten behoeve
van het Nederlandsche Legermuseum, dat,
zooals bekend is, gehuisvest is in het kasteel
Doorwerth, bU Arnhem.
dat de casinose stremt en een draad levert.
Deze draad is nog niet gereed en moet in ver
schillende baden gehard, gewasschen en in
stukken van de gewenschte vezellengte worden
gi sneden.
Zoowel de samenstelling van het spinbad als
de wUze van nabewerking zUn het resultaat
van langdurige en zeer uitgebreide onderzoe
kingen. Het procédé lUkt in het algemeen vrij
eenvoudig, maar is wat de chemie aangaat
buitengewoon moeilUk en zeer veel Ingewikkel
der dan het normale kunstzUdebedrUf. Na de
laatste wasschlng en droging ontstaat een
ulterlUk geheel op schapenwol gelijkende sub
stantie, die op de normale wolmachtnes ver
ver kt kan worden.
In het fabriekslokaal werd ter gelegenheid
van de opening der nieuwe AKU-afdeellng
een demonstratie gegeven van het procédé en
de verschillende chemicaliën, terwijl een groote
collectie van uit melkwol vervaardigde produc
ten was tentoongesteld.
De melkwol is geschikt om zoowel alleen als
gemengd met schapenwol tot allerlei soort weef
sels te worden verwerkt. Er was een uitgebreide
collectie modestoffen, zoowel voor dames- als
heerenkleeding. vervaardigd door de firma van
Dooren en Dams' Textielfabrieken in Tilburg
aanwezig. Ook voor de vervaardiging van sajets
en handwërkgarens, zooals deze door de firma’s
van Schuppen te Veenendaal en Clos en Leem
bruggen- te Leiden, gemaakt worden, is de
melkwol uitstekend geschikt. De aanvankeUJke
moeilijkheden met de aanverving zijn zoo vol
ledig opgelost, dat de melkwol thans op precies
dezelfde wijze kan worden geverfd ais natuur
vol Er zUn ook verschillende soorten fUnere
gsrens gefabriceerd, die door de firma Willink
te WlnterswUk tot wollen tricot zUn verwerkt.
Een collectie dames- en heerenondergoed hier
van vervaardigd, was evenegpë tentoongesteld.
Als merkwaardigheid wend'vertoond een hee-
renpak, gemaakt van melkwol, dat gedurende
geruimen tijd gedragen was en er nog als nieuw
uit zag, benevens een damesrok, die vervaardigd
is uit melkwol van de allereerste fabricage
methoden en die gedurende zes maanden zeer
Intensief gebruikt is.
bezoeken,
u daarom
toon beeft gestemd tot nadenken en hierdoor
is Ds. Creutzberg tot de conclusie gekomen, dat
d* preek moet aansluiten bU de liturgie en dat
d*n het al-te-menscbelijke aal worden opge
heven door de wUding. Hieromtrent schrijft hU
in deze brochure:
..De prediking ah een zeer menscbeUjk woord
kan iets aan stui missen, juist omdat de lltur-
«le «Uil waarborgt.
Maar ook een levendige verkondiging in de
preek is zoo noodig, om voor de gemeente te
wekken, wat In den vorm der liturgie was in
geslapen; om steeds weer te voorschUn te ha
len. wat verborgen scheen; om op te halen,
waar niemand meer op lette; om In vlam te
blazen, wat onder de asch smeulde. Als de
menschen in den eeredlenst den zegen niet
meer verstaan, kan de dienaar ben helpen, door
innig en uit het diepst van zUn hart te zegenen,
maar het zal door de velen beter gegrepen
worden, als hU eerst, gegrepen door een
tekst uit den bijbel, onder uit zijn ziel
mag uitzeggen, wat een zegen is en wat God
daarmee doet en bedoelt en dat het niet
wensch of een bede is, maar een daad namens
Hem.
Nog eens: in onze dagen zijn er duizend din
gen aan te zeggen, daar liggen profetieën klaar,
daar is priesterlijke vertroosting, daar is pre
diking van zonde, zóó dat er niets overbluft en
toch, ondanks alles, verzoening als helder wa
ter ih de woestUn. Ook in onzen tUd wordt
nieuw geboren de aanbidding van den Almach
tige, en het is de prediking, die scheppen mag
al de vreugde en al dat leven uit de fonteinen
des hells. Maar wie in de zaligheld der predi
king wel eens gekend heeft de dronkenschap
en de eigenwUsheid en den hoogmoed, die zal
God danken voor het eeuwige, rustige
der kerk In de liturgie, die ootmoedig kan
ken.”
In katholieke ooren klinkt deze zeer critische.
maar ook zeer opwekkende taal uit den mond
van een bekend predikant wellicht een beetje
vreemd, maar men moet toch zeggen, dat het
belangwekkend is, te vernemen, hoe de protes
tanten zich bezig houden met dit probleem van
de preek, en hoe ze tot een oplossing geraken,
welke in de Katholieke Kerk altUd gegolden
heeft, al waren «r ook wel eens tekortkomin
gen in de prkctUk.
Hetzelfde verlangen naar een bevredigende
oplossing blUkt opnieuw uit een andere bro
chure van de Adoremus-reeks, geschreven door
den Gronlngschen hoogleeraar dr. W. J. Aalders
en getiteld: „Preek en Liturgie”. Het betoog,
dat hier dieper gaat en meer omvat, komt in
wfezen met dat van ds. Creutzberg overeen,
zooals wel blUkt uit dit ééne zinnetje:
„Het is een eerbiedwaardig misverstand, als
men meent, dat de preek In de godsdienst
oefening ongeveer alles Is.”
Ook hier wordt gepleit voor nauwe aanslui
ting bü de liturgie. De preek zU niet alleen het
persoonlijke woord van den predikant, zoo ver
maant deze schrijver, maar ze weze ook en
vooral het bovenpersoonlUke woord van de
Kerk. Heel mooi drukt professor het uit op een
wUze. die ook wU, katholieken, geheel kunnen
aan voelen:
„Geen woord van den mensch tot God dan
als ant-woord op het Woord van God tot den
mensch. Het geschapen woord volgt steeds en
op en uit het scheppende Woord. Dit geldt ook
voor de preek, als het woord van den dienaar
Gods. Ten slotte rust alle menschelUke liturgie
en cultus, alle dienst «n vereering van God door
ons op den dienst en de eer, die het Gode be
haagt ons te bewUzen.”
Bezien in het licht van het katholieke geloof,
waar het Heilig Sacrament in het middelpunt
van den kerkelUken eeredlenst staat, krijgt de
preek, aldus opgevat door wie haar houdt en
door wie haar boort, een diepe en levenwekken
de beteekenis.
zorgen
landen te doorreizen,
beroemdste steden I
keert niet weder. Meldt
onverwijldt aan, wjjl de tijd thans
dringt. Beslist nu en reist mede.
gelegenheid om voor
(plus f 3 administratiegeld)
de fraaie streken
I 1 Creuizoerg in een brochure over
onderwerp, behoorende tot de reeks
Adore mus (verschUnende bU Bosch en Keu-
nlng te Baarn) welke wU de vorige week aan-
kondigden als een protestsntsche parallel van de
katholieke G.G.G.-uitgaven,.de preek is
het meest geliefde en het meest gehate bezit
van ons volk’’. Voor protestanten gaat dit zeker
nóg sterker op dan voor katholieken, omdat de
plaats van de preek in den protestantschen
eeredlenst zoo veel grooter is dan bU ons. Maar
toch kan men gerust'zeggen, dat ook het katho
lieke volksdeel van het zoo sterk door preeker.
beïnvloede Nederland niet zonder belangstelling
is voor dit onderwerp. De schrijver weet het.
al drukt hU deze wetenschap eenlgszins eigen
aardig uit. HU zegt nl:
JJe Roomschen hebben er weinig tUd voor,
Wegens overvloedige liturgie en het groote be
lang der Heilige Mis, maar als een enkelen
keer de domlnicaansche predikheeren komen,
is de kerk overvol en men spreekt er weken
over, wat zU gezegd hebben.”
Deze voorstelling is wel wat naïef, omdat ze
uitgaat van de veronderstelling, als zou
de komst van een pater in een katho
lieke parochie een uitzondering zUn en als
aou de preek bU ons nooit plaats hebben bul
ten het liturgische verband van de Heilige Mis.
Van de volksmissen doj>r de paters Redemp
toristen en CapUcUnen, van de talrijke retrai
tes, gepredikt door Jezuïeten, Redemptoristen
en Dominicanen, van de lUdensmeditaties, vaak
door beroemde predikanten gehouden, zoowel
uit de saecullere als uit de reguliere geestehjk-
held, van de vele toespraken voor congregatie,
Heilige Familie, Derde Orde en soortgelUkc
broederschappen, van de befaamde bedelpree-
ken, van de vaak voorkomende sermoenen Wi
dens het Lof, heeft de schrijver zich klaarblU-
keUJk nooit op de hoogte gesteld. WU zwUgen
nu nog over de catechetische uiteenzettingen
op den kansel en van de conferenties voor an
dersdenkenden, of zooals onlangs te Utrecht
met goed resultaat werd ondernomen van de
conferenties voor christenen en belangstellen
den uit alle confessie, Roomsch of onroomsch.
Heusch, ook „bU de Roomschen” besteedt men
heel wat tUd aan de preek, al Is-en blUft de
Zondagspreek of homilie, die uitleg geeft aam
den Evangelle-tekst van de Mis-Uturgle wel
het voornaamste, en al Is Inderdaad deze preek
geheel opgenomen In den katholieken eere-
dienst als een onderdeel van de kerkelUke
plechtigheid op Zondagochtend.
Het blUft
protestanten
speelt.
Nu is het merkwaardige, dat dominee Creutz
berg, die de preek niet zou willen missen uit
den eeredlenst, toch eenigermate de beteekenis,
aan deze godsdienstoefening gehecht door onze
protestantsche landgenooten, zoekt in te perken
ten gppëte van den Uturgischen eeredlenst, het
geen dus een toenadering beteekent tot de me
thode, die In de katholieke kerk gebruikelijk
is. Zelfs lUkt het hem, of de preek ten onrech
te tot het middelpunt van de Zondagsche kerk
plechtigheid werd gemaakt. HU schrUft:
„Men zegt wel eens: Zooals de Roomschen
het Sacrament in het middelpunt Stellen, zoo
de Protestanten het Woord. Men bedoelt dan
zonder eenlg verder nadenken met het Woord
iets gelukwaardigs naast het Sacrament en
verwart de prediking met het Woord, zelfs niet
ervoor terugschrikkende dat met een hóófdlet
ter te denken.
Intusschen heeft men niet Ingedacht dat er
van allerlei dienst sprake Is: van den dienst
der gebeden, van den dienst der collecten, zoo
goed als van den dienst des Woords.
Over den laatsten dienst zullen wU iets zeg
gen aangaande plaats en inhoud.
De preek behoort tot de liturgie, tot den
eeredlenst, Is daarvan onderdeel en niet
meer, al Is het onderdeel bU ons uiterst be
langrijk. De gemeente van Jezus Christus komt
niet samen om gehoorzaam onder een preek
stoel te zitten luisteren, maar om zelfstandig
mede arbeidend, onder de leiding van een li
turg, die niet zUn eigen woord spreekt, maar
het woord der kerk van alle eeuwen, zich te
geven aan schuldbelüdenis, belijdenis des ge-
loofs, lofprijzing Gods, ook in het lied, aan
ootmoedig luisteren naar ZUn wet en zich
neerbuigen in gezamenlijk gebed.”
Deze opvatting, veel ‘gezonder en veel rede-
lUker dan die, welke hoofdzakelUk uit sleur, en
misschien ook eenlgszins uit distinctie-drang
bU de protestanten gehuldigd werd. Is hierom
van zoo groote beteekenis, dat ze In de kerk
plechtigheden de opvattingen gaat herstellen,
welke niet alleen vóór de Hervorming, maar
ook nog in den eersten tüd na de Hervorming
geheerscht hebben.
Hoe meer de protestanten naderen tot
de gebruiken, zooals die ten tUde van Lu
ther en CalvUn nog waren, hoe dichter zU ook
komen tot de practUk, welke In de Katholieke
Kerk bleef voortbestaan. Juist de liturgische
opvatting van den Zondagochtend dienst, die
zich In protestantsche kringen thans baan-
breekt, is voor ons een zeer belangwekkend
verschUnsel, omdat ze berust op eep inzicht,
door ons gedeeld, daar immers de Katholieke
Kgrk nooit van dit Inzicht afweek.
Hier komt nog iets bü en dit is wellicht nog
Voornamer, omdat het ook voor ons zoo leerrUk
is. Blijkbaar waren de protestantsche kerkbe
zoekers het al te menschelUke In den kerkelU
ken preektoon moe. Tijdens de vorige eeuw is
daar heel wat op gereageerd. Denk aan
bekende rijmpje van De Génestet:
Zeldzaam schoon zal de reis
onzen lezerskring worden van 4-1 1
Augustus naar Frankfort.
Weenen’ en
Jozef, ontplooit zich In al haar pracht aan onze
oogen. We bezichtigen deze stad en bezoeken
ook Schönbrunn en het vermaarde Grinzlng,
waar we een Heurlge beleven! Het bezoek aan
Weenen op zich zelf Is de reis volop waard.
Van Weenen varen we per afzonderlUk af
gehuurde boot naar Boedapest langs den hls-
torlachen Donau. In den avond komen we In
de Hongaarsche hoofdstad aan, als alle lich
ten ontstoken zün en de schUnwerpers der Ko
ninklijke Burcht, het Parlementsgebouw en de
vele palelzenn In een toover van licht zetten.
8prookjesachtig Is dit aankomeA.
Veel zullen we in Boedapest bezoeken op
uitnoodlglng der Hongaarsche regeering staat
ook een bezochtlging der vermaarde wUnkel-
ders te Budofok (met wünkeurlng! 1) op het
programma. Des Zondags zullen de deelnemers
de Hoogmis In de Kroningskerk büwonen.
Tot slot bezoeken we, na Boedapest, de schil
derachtige hoofdstad van Tsjecho Slowakije,
Praag, een der historierijkste en meest pit
toreske steden der oude wereld.
De reis geldt van Arnhem tot Arnhem. 3
Augustus vertrekken we In den morgen van
Arnhem en komen dan II Augustus terug.
