I
aanplak
biljet
I
c
VERHOOR VAN VERDACHTEN IN
VROEGER TIJD
Ijdelheid op de proef gesteld
c
o.
IV
De aangeklaagde de dupe
O
AMERIKA EN EUROPA
St. Adelbert's relief
Geurende stad
I
c
c
I
De wereldbijeenkomst, een feest van, de broeder
schap, heeft tot doel vrienden te maken
I
Da
r
Zevenjarige treinvertraging
De Jacobsstaf
Jamboree
Jamboree
A
Verkenners kunnen sjorren
als steiger-bouwers
Wim S.
van
Het mooiste begin van een fijnen kamp-dag
Jamboree
pijlen
kend. maar een veel sterkere reden
ma-
onbe-
M
UIUIKHUii
len, de rails te herstellen en de locomotief te
repareeren, zoodat de trein zijn tocht naar Port
Bolivar kan voorteelten. De trein kwam met
een vertraging van zeven jaar aan.
strafzaken
Bekende
wezen
Inmiddels sliep Ronald Sheedy rustig voort,
veilig, zooals hij dacht, onder de hoede van
Bess, de beste vrouw, die iemand van zijn soort
zich maar wenschen kon.
Onverwacht In z*n slaap gestoord door den
detective, keek hü dan ook zóó beteuterd, dat
hjj geen woord kon zeggen.
„Ja. vriendlief,” lachte Powers onheilspellend,
„de Ijdelheid van z’n vrouw heeft al menlgen
man in den put geholpen.**
F
maatschappij besloten, den dam weer te herstel-
,Jn negen - tien - drie - zeven
Dan zal je wat beleven,
Dan komt de Jamboree in Nederland;
Dan staat uit alle landen.
Van alle ras en standen,
De jeugd van blank en bruin hier
hand in hand,
Dan zirtgen Scouts uit Labrador,
Japan en Alkmaar
Op ’t Nederlandsche grondgebied heel
vroolijk met elkaar!"
„Geert Hendrik van Dongen,
Een Amsterdamsche jongen,
Met peenhaar en veel sproeten op 'f
gelaat,
De Jacobsstaf. het oude meet-instrument
oneer voorouders
,JJe Schotten dragen rokken,
De Polen wandelstokken,
Hongaren hebben pluimen op hun hoed.
Amerika een rijbroek,
Britsch-Indië een hoofddoek,
Den Zweden staan die witte mutsjes
goed!
Maar allen dragen in hun hart het
groote ideaal.
Dat niet afhank’lfjk is van ras of land
of stand of taal."
danks zijn hardnekkige ontkenning
werd veroordeeld
op
was wel het oude rechtsbe-
dood
„De wereld is vol broodnijd,
Vandaar, dat men zich dood-
strjjdt;
We raken steeds maar dieper in 't
moeras.
Een jeugdbond aller volken
Zal metterdaad vertolken,
Dat aan de jeugd de betere toekomst
was.
De wereldbond van Padvinders stuurt
daar bewust op aan;
Het spreekwoord zegt nog altijd: .Jong
geleerd is oud gedaan".
Zoo ziet Jong Nederland, gewapend met het
oude embleem, dat herinneringen oproept aan
ons grootsch verleden, en aan onze voorouders,
die wisten wat moed en energie voor een land
kunnen beteekenen, met vertrouwen de komen
de Jamboree tegemoet.
En terecht!
naar
plaatselijke gewoonten der verschillende
den. maar wat de hoofdzaak betreft, was
toch wel gelijkheid. Nemen w(J dan als
beeld de behandeling van strafzaken Amster
dam. de grootste stad onzer gewesten.
Wanneer er een misdrijf van eenige betee-
kenis was gepleegd, werd oudtijds de klok van
den stadhuistoren geluid en het feit „van de
jurie” van het raadhuis op den Dam bekend
gemaakt. Een leder snelde toe om te hooren.
wat de stadsbode te vertellen had en hoeveel
geld soms wel tot honderd gulden toe. een
groot bedrag in die dagen er nu weer werd
uitgeloofd op het vatten van den dader.
Was de dader, dte werd opgejaagd, daar nie
mand hem huisvesting mocht verleenen. gevat.
Het talenverschil vormt nooit een beletsel of
ongemak op een Jamboree, want padvinders
verstaan elkander toch'wel.
In de Jamboree-brochure stond het kernach
tig gezegd: „Tienduizenden jongens van alle
rassen, maar met éénzelfde wet. met eenzelfde
Ideaal: betere burgers, maken zich gereed om
■x van alle windstreken naar Nederland te rei
zen."
Daden Powell, de oudste padvinder met een jongen Welp op stap
De bekende kleine stad in het Zuiden van
Frankrijk, wordt in de lente, in den tijd van
den bloesemoogst. overstroomd door plukkers en
te-
ItflllllllllllllllllllllinilllllHIUHIIIIIUIIIinHIt'HIl'IIIHI'HIHIIIIIIIIIinilllllUlllltHlllllllllllltlllllllllllUlllllfHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIItllllH
De laatstbedoelde jamboree werd gehouden te
Brlkenhead in Engeland. Het ..Arrow-park” was
de plaats, waar de 50.000 padvinders bijeenkwa
men.
Vijftigduizend.... Jonge kerels, van alle ras
sen, met bruine en gele en zwarte huidskleuren,
met eigen godsdiensten, gewoonten en zeden
leefden daar in een volmaakte orde, beter ge
zegd: woonden daar samen als echte broeders.
De zeventien dagen, dat zij hier bij elkaar
waren, en dat zij elkander broederdiensten be
wezen, en elkander vermaakten, zullen méér
hebben kunnen bijdragen tot een wereldvrede,
dan de vele elndelooce vredesconferenties en
diplomatieke speechjes, die op de vergaderingen
van politici gehouden zijn. Immers, in dat jon
genskamp heerschte liefde, en werd naar best
vermogen alles verbannen, dat zweemde naar
egoïsme.
|eeeaass«eaaaaaaMéatMMteMt»M«asaaMM«Mg«MMes«
II f at is een Jamboree precies: wat betee-
VV kent het woord; waar komt het van-
daan?
Lord Baden Powell de padvinders noe
men hem niet zoo; die zeggen kortweg B. P.
heeft den naam .Jamboree” gekozen.
Het is plat-Amerikaansch, afkomstig van de
Noord-Amerikaansche Indianen, die hun bij
eenkomsten aldus noemden.
Het was op 29 April 1920, dat de chief scout,
Baden Powell, alle padvinders der wereld sa
menriep om de eerste Jamboree, de eerste bij
eenkomst der leden van de groote Wereldbroe-
derschap der Padvinders bij te wonen.
Had zjjn eerste oproep groot succes, en gaven
ruim 7000 padvinders uit 27 landen zich op
voor de jamboree, bjj de volgende gelegenheden
meldden zich padvinders uit 33, later zelfs uit
42 landen en 25 koloniën.
Bess deed haar inkoopen als altijd, heel zuinig.
Toen d’r tasch vol was. ging ze naar t post
kantoor. Voor t loket gekomen, kon ze Ronald’s
portret al zien hangen t Was aan den muur
geplakt boven een schrijftafel in de hal. *t Was
druk op *t kantoor, maar slechts weinigen
schonken eenige aandacht aan *t portret dat
naast een plakkaat hing, waarop verzocht werd,
niet voor de loketten te rooken.
Hoe zorgvuldig en nauwkeurig men ook het
spoorwegverkeer regelt, toch blijkt het af en
toe, dat vertragingen onvermijdelijk zijn. Een
record op het gebied van treinvertragingen
vindt mes in Texas, waar een dergelijke vertra
ging zevën jaar duurde. Een trein, bestaande
uit een locomotief en vier wagons, vertrok van
Beaumond in Texas naar Port-Bollvar. Halver
wege High Island, waar de trein langs de zee
gaat, werd de trein door een stormvloed ver
rast. Nadat de zee weer gekalmeerd Was, zag
men. dat de wagons als op een eiland stonden,
terwijl de dam over een grooten afstand Inge
stort was. De reizigers en het treinpersoneel
waren ongedeerd gebleven en slaagden er in,
ten deele per boot, ten deele zwemmend, de
kust te bereiken. De trein bleef echter staan,
Thans eerst, na zeven Jaar, heeft de spoorweg-
Dat al die padvinders zich zooveel moeite en
kosten getroosten om een jamboree bij te wo
nen, bewijst wel, dat er nog een andere bedoe
ling bij hen voorzit, dan alleen maar een ge
zellig kamp te hebben.
Toen men B P. dan ook eens vroeg wat hjj
beoogde met
zijn wereld-bjj-
eenkomsten,
riep h(j enthou
siast uit, daar
mede één doel
te hebben en
dat was.
„vrienden
ken!”
aan-
van
m'n foto hebben
opgehangen.”
„Afgesproken,”
zei Bess. „Ik wil
wedden,” Mep ze
vrooljjk, dat al
de jonge vrou
wen en meisjes
er dan voorstaan om Je te bewonderen.”
Het vleiend compliment liet Ronald
antwoord.
„Koop een paar postzegels.” hernam hü. „en
kjjk dan terloops wat er zooal op het biljet
staat.”
Toen z’n vrouw de kamer verliet, sloot Ronald
de deur van de flat zorgvuldig achter haar dicht.
HU nam de kranten op, las een kwartiertje en
sloot z’n oogen. Met Bess, die voor hem zorgde,
kon hjj gerust z’n slaapje doen.
zee
in eere
Jongens,
ten
e dief en inbreker van beroep, Ronald
1 Sheedy, zat thuis in z’n clubfauteuil en
dacht na. In zjjn beroep, meende hij.
wordt de meeste narigheid veroorzaakt omdat
de mannen een vrouw gekozen hebben, die niet
bü hen past. Ze zjjn soms getrouwd met vrou
wen. die jaloersch of te bazig zijn. Weer anderen
praten d’r mond voorbij en zjjn te opzichtig
voor d’r stand gekleed. Sommige vrouwen wil
len met alle geweld d*r man helpen en ver
liezen daarbjj dan de voorzichtigheid uit het
oog. Dat aoovelen van ons in de gevangenis
zitten, komt, omdat ze een verkeerde vrouw
hebben. Gelukkig dat ik met m’n schrandere
Bess niet in dit geval verkeer. Zoo dacht en
redeneerde Roland Sheedy.
Ook nu was hjj bij den diefstal op *t Bellgrave-
postkantoor nauwelijks den dans ontsprongen
De politie kende z’n manier van werken. Men
had hem gezien en ook Bess, die in den auto
op hem was blijven wachten.
Maar wat kwam dit er ook op aan? Een
groote, gewone blonde vrouw, zooals er dulzen
den rondloopen; wie zou zich nog iets meer van
die vrouw herinneren?
Bess ruimde na *t ontbijt af en Ronald grin
nikte tevreden tegen haar.
„Ze is voor mjj geknipt,” mompelde hl). Ook
z’n eten verzorgde ze uitstekend. HU was nu
bijna een jaar getrouwd en sindsdien meer dan
15 pond aangekomen. Zj) lachte hem toe over
d’r borden heen. Haar hoofd wiegelde heen en
weer en haar onderkin volgde die beweging.
,Ja, man,” zei ze met d’r zware, grove stem,
,Je ziet er patent uit; ik heb alle eer van m’n
koken, niet?”
Bess was wat men noemt een zwaargebouwde
vrouw, met breede schouders. D’r wangen waren
hoogrood van kleur, waartegen d’r lichte blauwe
oogen flets afstaken. Ze had bolle wangen en
d’r oogen gingen schuil onder zware wenk
brauwen. Neen, een schooneid was Bess nu
bepaald niet. Maar Ronald was met dit alles
tevreden. HU kon zich veilig aan de hoede van
z’n wederhelft toevertrouwen. Nooit behoefde
hü bang te zün, dat ze achterdocht zou wekken.
Daarvoor was haar persoonlijkheid te onop
vallend.
Zoekt in dit groote leger
Een ras-wasch-echten neger
Als trouwen bondgenoot en kameraad.
Geert sprak geen woordje Engelsch, Jim
misschien een stuk of vier,
Toch ruilen ze van alles en ze hadden
dik plezier."
zooals wü in de wereld-geschiedenls met recht
vermeld staan. De „Jacobsstaf". het primitieve
werktuig waarmede ónze voorvaderen op
de afstanden maten, wordt nu weer
hersteld door de twlntigste-eeuwsche
die zich alle moderne comfort, dat ons
dienste staat, weten te ontzeggen, en hun ide
aal vinden in het verkennerskamp, waar een
voud en soberheid heerschen.
Men deelt ons mede, dat de firma Wed. J. R.
Rossum te Utrecht in opdracht van de
„Tekavok” (Stichting Tegelsche Keramiek en
Volkskunst) ter gelegenheid van den tweeden
Landdag der St. Adelbertsvereeniging, een re
lief van St. Adelbert in den handel zal bren
gen. Het ontwerp van dit relief is van den Be-
nlctUner monnik fr. Henri Boelaars van de St.
Paulus AbdU te Oosterhout, terwül de uitvoe
ring in geel grés werd opgedragen aan de N. V.
Triangel in opr. te Tegelen.
Op de laatste reis van dr. Wegener naar
Groenland hebben de geologen vastgesteld dat
het üs in het midden van het eiland 2700 meter
dik is. Een doorsnede van het eiland zou aan-
toonen. dat Groenland gelukt op een bassin
met üs gevuld. Tengevolge van het reuzenge
wicht van deze üsmassa’s zinkt Groenland
steeds verder naar beneden. In Skandinavië
heeft men Juist het omgekeerde opgemerkt, daar
dit land juist in den' loop van de laatste zes
honderd Jaar ongeveer 6 meter hooger werd.
Tegelük met het dalen, gaat Groenland ook
steeds meer in Westelijke richting, terwül Ame
rika en Europa zich steeds verder van elkander
verwüderen.
Een uur later kwam Bess uit de keuken met
een groote, zwarte boodschappentasch aan d’r
arm. Ronald lachte vergenoegd. Op straat zou
niemand haar opmerken; zooals zü, zagen er
honderden uit.
„Ik dacht kalfsgehakt voor *t eten te nemen.
Ronald, en aardappel puree en spinazie, en ge
vulde koeken met koffie toe.”
„Uitstekend, dat zal smaken,” lachte hü.
„Nu dan ga ik maar; tot straks.”
Juist toen ze de deur achter zich wilde sluiten,
secheen hü eensklaps aan iets te denken.
„Nu je toch uitgaat, Bess, kon je wel even
naar t postkantoor gaan en küken of ze daar
soms een
plakbiljet
pluksters, want de parfumerie-fabrieken
bruiken Jaarlüks voor hun producten mlllioe-
nen bloesemblaadjes. Tot het arbeidsgebied be-
hooren de zonnige steden van da Riviera, Can
nes, Nlzza, Monte Carlo en Menton, die over
het algemeen slechts als plaatsen nn vermaak
bekend zün. Het materiaal voor de fabrieken
wordt geleverd door de narcissen, rozen, viool
tjes, mimosaboomen. seringenstruiken en slnaas-
appelboomen. De geuren van de bloemen ver
mengen zich met de geuren, die uit de conser
venfabrieken komen, waar ananas en meloen,
peren, abrikozen, perziken, vügen en manda-
rüntjes langzaam in de groote ketels met siroop
gekookt worden.
at is zeker: in 1937 zal Nederland wat be-
I 1 leven!
Wü Nederlanders zullen namelük dezen
zomer de gastheeren worden van ruim dertig-
duizend padvinders, die dan in Vogelenzang sa
mengestroomd zün om daar hun jamboree te
houden; hun Jamboree, die voor hen het feest
van de broederschap beteekent.
Jeugd, van wie gezegd wordt, dat zü de toe- -
komst is; Jongens, op wie dus alle hoop voor
de komende Jaren gevestigd is. zü zullen elkan
der samentreffen in ons mooie Holland, waar
over zü misschien reeds veel hebben gelezen,
of hooren vertellen.
die haar passeerde, keek haar verwonderd aan.
190 pond! Dat was een leugen! Ze woog onge
veer 160 pond. Nooit had ze 190 gewogen. Op
nieuw las ze de regels. D’r groote handen beef
den van kwaadheid. Enkele Jaren geleden had
ze een jongeren broer van haar een draai om
z’n ooren gegeven die aankwam, omdat hü ge
zegd had: .JU weegt zeker 190 pond. Daar durf
ik voor drie dollars om te wedden.”
En nu deze ellendige leugen op dat aanplak
biljet i *t Was ongehoord!
De trekken van Bess’ gelaAt waren vertrok
ken door woede. Woest scheurde ze het biljet
van den muur, wierp het op den grond en trap
pelde er op met d’r voet. Ben aantal menschen
keek haar verbaasd aan, maar ging daarna
verder.
Maar wie van die menschen niet verder ging,
dat was de detective Powers. Hü hield Bess
scherp in het oog, toen ze, zichtbaar in de hoog,
ste opwinding, het postkantoor verliet. Zoo wan
delde ze huiswaarts, op korten afstand door den
detective gevolgd.
dan werd hü opgesloten in de kelders of hok
ken van het stadhuis, de z.g. Boeijen, maar ook
wel in de St. Hoppoort aan het begin van den
Zeedyk. De naam Boeüen dagteekent uit den
tüd. dat de gevangenen nog met ketenen ge
boeid en aan den muur vastgeklonkén werden.
In de 16e eeuw gebeurde dit echter nog alleen
bü zeer gevaarlüke personen, als er vrees voor
ontvluchting bestond. Het gedeelte van het ge
bouw. waar de gevangenen werden opgesloten
lag aan de achterzüde van het stadhuis, tegen
over het postkantoor en bevatte twee verdie
pingen, waarin de „zware gevangenen, die op
den hals zaten” en dus op den dood wachtten
afzonder! Uk en de andere misdadigers met twee,
drie of meer tegelük werden opgesloten. Ge-
lUkvloers was er een groot vertrek.
Volgens de oude plakkaten moest de aange
houdene worden verhoord binnen ulterlük vier
dagen, in tegenwoordigheid van twee en bü
meer belangrUke zaken van alle negen sche
penen. Na een voorloopig verhoor afgenomen te
hebben, ontbood de schout de schepenen en
zette hun in de pijnkamer de reden hiervan
UJl^h.Men ging dan Pl®atse over tot het
verhoor, waarvan in de confessieboe-
verslag werd geschreven. Getuigen
I en
De stichter van de We-
feldbroederschap, Lord
Baden Powell
Ronald’s vrouw liep tot aan de schrüftafel en
hield zich alsof ze een postwlsselformulier in
vulde. Maar intusschen las ze hetgeen onder
*t portret van d’r man stond vermeld.
Er boven stond: „Opsporing verzocht wegens
diefstal in Bellgrave.”
Er onder stond een signalement van Ronald.
Daaronder weer begon een nieuwe zin, die
luidde als volgt:
„Mbn meent zoo goed als zeker, dat deze man
vergezeld was van een vrouw. Een juiste be-
schrüvlng van haar konden we niet krügen. Ze
is tusschen de 40 en 45 jaren."
Bess werd van toom nog rooder dan ze al was,
want ze was precies 31.
„Ze weegt ongeveer 190 pond,” las ze verder.
Tire behoeven niet bang te zün, dat de
yy buitenlandsche padvinders en de ande-
re vreemdelingen, die de jamboree be
zoeken, een minder gunstigen indruk zullen
krügen van de schoonheid van ons land.
Ons vlakke waterlandje zal al gauw veel be
koring hebben voor de bewoners der iainJen.
die meer bergen bevatten dan ons landje mo
lens en plassen, en bovendien zal Vogelenzang
en zün boschrüke omgeving toch wel een extra
goeden indruk op hen maken.
Voor ons Hollanders zelf heeft die streek een
groote aantrekkelükheid om zün golvenden bo
dem en kleine zandverstuivingen.
„Wat Nederland aan prachtige vergezichten,
duinkükjes en boechtafereelen te bieden heeft,
zoo schrüft de jamboree-brochure is rond
Vogelenzang aanwezig.”
Uitstekende verbindingen zorgen voor desnel-
1 le verplaatsing naar zee, de Kager- en West-
elnder-plassen, de groote omliggende steden en
industriegebieden, die door de buitenlandsche
gasten bezocht zullen worden om hen een kük
s te geven op Neerland’s volkskracht.
der gemotiveerd vonnis van verdere vervolging
ontslagen.
Bleef de „patiënt” bü het eerste verhoor ont
kennen, dan werd hü te Amsterdam buiten de
pünkamer gebracht en begaf zich de schout in
het naastbü gelegen vertrek van den cipier. In
tusschen beraadslaagden de schepenen over het
verzoek van den schout den verdachte te mo
gen pünigen. Beide partüen werden dan weer
binnengeroepen, waarna veelal de verdachte in
handen van den schout werd gesteld „teneinde
door püntging de waarheid te doen kennen."
Zichtbaar lichamelük letsel mocht den pa
tiënt niet worden toegebracht en evenmin
mocht hü onder de püniglng bezweken. Was de
patiënt „ten baneke” verwezen, dan legde men
hem, nagenoeg ontkleed, de handen op den
rug gebonden op een bank, die smaller was dan
zün lichaam. Als hü nu niet gauw bekende,
werd hem boven de knieën, ter hoogte der
düen een touw om het lüf gebonden en met
een stokje aangedraaid, zoodat bet diep in het
lichaam drong. Dit werd voortgezet zoolang de
rechter het noodlg vond in verband met de
zwaarte van het misdrüf- Schout en schepenen
waren hier immers ambtshalve bü tegenwoor
dig!
Soms ook werd het slachtoffer een „pater
noater een hoepeltje van touw, om het hoofd
gelegd, dat met stokjes of beentjes werd
aangedraaid, zoodat de knoopen in de huid
drongen. Soms ook legde de beul den patiënt
een natten doek op de oogen, duwde zün neus
gaten dicht en goot hem dan uit een kan water
op het hart, de oksels enz. Dan weer kreeg de
gepünigde een breidel in den mond, waarin met
een trechter steeds meer kqud water of een
andere vloeistof werd gegoten, zoodat ’smans
lichaam sterk opzwol.
Hielp ook dit niet, dan legde men hem de
duim- en scheenschrdeven aan, üzeren beugels
met puntvormige uitsteeksels; met een
vleugelmoer werden ze aangedraad. De kuiten
waren na die behandeling veelal wafels gelük!
Wilde hü zelfs nu nog niet bekennen, dan werd
de man ..opgehaaldEerst werden zware ge
wichten, 100 pond, aan de beenen gebonden,
dan werden de armen aan in den muur beves
tigde üzeren ringen vastgebonden, waarna de
beulsknechten den gepünigde zoo hoog ophaal
den. dat de gewichten den grond niet meer
raakten en dus het lichaam begonnen uit te
rekken. Dit veroorzaakte ondraaglüke pün in
de gewrichten en om het nog erger te maken,
werd het touw waarmee de man was vastge
bonden stevig aangedraaid. Daarenboven werd
hü een paar malen heen en weer geschud en
soms nog een of tweemaal in dit wel zeer
kwaad halfuurtje met roede gegeesejd.
Een slachtoffer, zelfs indien totaal onschul
dig. moet wel over meer dan gewone wilskracht
beschikken, om te blüven ontkennen. Is het
wonder, dat men tenslotte door de vele rechter
lijke „vergissingen" de pünbank wat op den
achtergrond schoof? In den loop der 18e eeuw
is er meer mee gedreigd dan gepünigd en in
1798 in de dagen der Bataafsche vrüe burgen
werd de pünbank afgeschaft. Het bleef echter
half werk: wel ging de pünbank, maar nu kwam
de guillotine.
„En zoo ge
beurt het," la
zen we in de
jamboree-bro
chure, .hechter
en wüder wordt
de keten van
vriendschap
pen, welke in
de Jeugd op de
Jamborees ge
sloten wordt,
later in het le
ven verstevigd.
Zoo draagt de
padvindersbe-
weging haar
steentje bü om
de goede ver
standhouding
tusschen de vol
keren te helpen
bevorderen.”
haren eri c—--
’s mans mond te vernemen.
De eerste reden 1-
ginsel. dat niemand ter dood mocht worden
Toen ze dit las. werd »e woedend en een man, ''er*fwn- zoo hü zün misdrüf niet had be
kend. maar een veel sterkere reden voor het
gebruik van de pünbank moet worden gezocht
in het feit, dat een verdachte door zün be
kentenis alle recht op hooger beroep verspeelde
Men begrüpt. dat de stedelüke rechters-colle-
ges tot het uiterste gingen om inmenging van
hoogere, buitenstede! üke instanties te voor
komen en dat in dezen strüd om de stedelüke
autonomie, welke vroeger nog zooveel hooger
geschat werd dan nu, de beklaagde de dupe
werd van den vrijheidszin der stadsbestuurders
Bekende de schuldige tijdens de pijniging, dan
werd in kleinere zaken de man onmiddellük ge
vonnist. maar gold het een zwaar misdrüf. dan
werd den gepünigde een etmaal er na zün be
kentenis voorgelezen, welke hü werd veronder
steld „buiten püne ende bande van lisere” te
bevestigen Deze vertoonlng werd dan opgevat
als een vrüwilllge bekentenis! Zoo hij echter
herriep, dan stonden de rackets opnieuw ge
reed om den onwillige wat vrijwilligheid hard
handig bü te brengen.
Was het overtuigend bewijs reeds op andere
gronden geleverd dan mocht de beschuldigde
niet „ten baneke” worden verwezen, maar over
het algemeen deed men het toch Bovendien
mocht men slechts In halszaken tot de tortuur
overgaan, maar ook hieraan hield men zich
niet zoodat ook huysbrekers. dieven ea op de
nünbank konden rekenen De bepalingen, die
het gebruik der pünbank binnen de perken wil
den houden, werden lang niet altüd in acht
genomen.
Hield echter de gepünigde 'zün onschuld vol,
en was er overigens geen voldoende grond om
hem nog eens het mes op de keel te zetten,
dan werd hü doorgaans met een meer of mln-
En zoo heeft de Hollandsche jamboree den
.Jacobestaf een waardig symbool voor onze
Hollandsche jongens, die toch afstammelingen
zün van de noeste „zeevaarders van Europa”
ken een
werden slechts zelden ter zitting gehoord en
veelal genoot de beklaagde zelfs in de ernstigste
geen rechblkun(iigen büstand.
de verdachte, dan was men waar
men wezen wilde en kon de veroordeeling
prompt volgen, hield hü echter zün onschuld
vol. dan werd het lastiger, maar ook hier wist
de schout wel raad op: de ondervraging ge
schiedde niet voor niets in de pijnkamer!
Had de bedreiging met de pünbank en de
verschillende torturen, de kwaadaardige mar-
telingen, verdachtes tong nog niet losgemaakt,
dan moest de pünbank er aan te pas komen
om hem spraakzaam te maken.
Hoewel ook oudtüds wel een verdachte, on
danks zün hardnekkige ontkenning op andere
bewijzen dan zün bekentenis J
dood gebracht, werd toch alles steeds
-- snaren gezet om een bekentenis uit
De Jacobsstaf werd omstreeks 1500 algemeen
gebruikt door de zeevaarders en ook door de
sterrenkundigen. Laatstgenoemden verrichtten
er mede hun opmetingen der hemellichamen.
Zelfs nog in het begin van de 19e eeuw deed
dit meet-instrument dienst bü de visschers. Dat
zegt toch wel iets! Over de geschiedenis van
den Jacobsstaf én het gebruik er van, schreef
Ton Koot in het katholieke verkennersblad
„Goudland” een bevattelük artikel.
Ziehier in het kort het gebruik van den Ja
cobsstaf
Op de staaf A. B. (zie de teekenlng) is een
schaalverdeeling aangebracht. De staven C D.
die van verschillende lengte zün en eveneens
een schaalverdeeling hebben, kunnen langs
A B verschoven worden. Men houdt het oog in
A en verschuift C D, totdat die onder denzelfden
hoek gezien wordt als de te meten afstand. Dan
leest men A E af <E neemt men aan als snü-
punt van A B en C D)en bepaalt den gezoch-
ten hoek A uit de vergelüking tg S 13
CD: AE.
Iedereen, die eenigszins bekend is met meet
kunde ziet direct op welke principes dit systeem
van opmeten berust.
De naam: „Jacobsstaf” zal zün oorsprong
wel hebben gevonden in den kruisvorm, die
lükt op den pelgrimsstaf van den heiligen Ja-
cob.
Wie nog een echten Jacobsstaf wil zien, vindt
er in het Rijksmuseum te Amsterdam één. en
in het Scheepvaartmuseum zelfs nog drie
oorspronkelüke exemplaren.
edere jamboree heeft zün embleem. De
derde wereld-Jamboree, die te Birkenhead
gehouden werd, had den .gouden pül-”
De chief scout stuurde vier gouden
voor vrede en vriendschap naar de vier wind
streken. Van hand tot hand gingen de pülen
langs alle naties der wereld.
Bü gelegenheid van de daaropvolgende jam
boree, die vier jaar later in Hongarüe gehou
den werd, koos men als embleem het „Witte
Hert.”
a an het hoofd van het stedelük rechters-
ZX college stond de schout, die in de sche-
penbank als aanklager optrad, ongeveer
als tegenwoordig het openbaar ministerie.
Dit moge al een voornaam deel züner werk
zaamheden geweest zün, toch had hü tneer te
doen. Tezamen met de burgemeesters en sche
penen stelde hü de stedelüke keuren vast, wel
ke wü nu de politieverordeningen noemen. Daar
enboven had hü de hand te houden aan de na
leving der plakkaten van de Staten-Generaal,
maar natuurlük alleen van die. welke de stad
had willen goedkeuren, en toe te zien, dat er
met den belastingplicht niet gesold werd. Voorts
had hü te zorgen, dat de stad en haar juris
dictie van alle geboefte werd gezuiverd.
Wanneer de schout zich in het openbaar ver
toonde, was hü steeds vergezeld door enkele
bewapende dienaren, die gemeenlük als rackers
werden aangeduid, een naam, dien zü aan hun
werk in de pünkamer hadden te danken, rac-
ken is immers een büvorm van rekken. De
voorste hunner, ter rechterzüde gaande, droeg
boven het hoofd van den schout als teeken
van diens waardigheid de Roede van Justitie.
Dit was een knoestige, doornige stok, ter lengte
van ongeveer twee meter. Gedurende het ge-
heele strafproces en tevens bü de executie bleef
deze Roede van Justitie -aanwezig als symbool
der gerechtigheid, een gewoonte, welke reeds in
de vroege middeleeuwen in, zwang was.
Wel verschilde de uitoefening van hetschout-
ambt wat kleine onderdeelen betreft naar de
ste
er
voor-
s a
