Wordt
klimaat kouder?
ons
an en Pol
De avonturen van
wïAaal van den daq
F 250.
F 750.-
NANCY STEELE
wordt vermist!
naar een nieuwen
IJSTIJD?
7
4
De Yzer-bedevaart
Stralingsgeheimen
WOENSDAG 4
Verliefd, verloofd,
verslagen l
wat dtir-
ontdekker
i
t
VtRKADC-ZAANDAM
I.
/ƒ5
i
DOOR
LUC
WILLINK
Naar de gelüknamlge Fox-film
Deze begon weer te hullen en wilde niet mee. Maar Pol fluis
terde hem in zijn oor, dat hu zoet moest zün, want dat de dok
ters hem gauw beter zouden maken, en zün moeder sou ook
gauw komen. HU streek den Jongen over zün bol, en dese sliep
zoowaar in.
doos. En Michael Steele zweeg,
moeten oefenen. Al maar geduld
De onthulling van het IJzer-monument
m Augustut 1930
'■■ft
Hortend en
dat hü was
kwam toen
beenen eri
Dat ging l
MJ veriles van een band,
aan roet af aam oog.
:nd vertelde de Jongen nu aan den dokter,
ngereden door een auto, die Juist den hoek om
over wilde steken, en dat nu zün heup en zUn
pUn deden en dat hü nu naar zUn moeder wilde.
uurlUk niet en er kwam een groote auto, waar twee
mannen uitstapten met een lang bed, waarop zU den jongen
legden. v
van
Iruk kreeg,
hü Chlca-
rende een geheele eeuw zoo een noodlottig
Jaar heeft aanschouwd. Er wordt verhaald, dat
meer dan een derde der menschen toen aan
de pest is bezweken. De hongersnood was ont
staan doordat het een geheel Jaar niet op
genaderd tot het beslissende punt in zUn leven!
Daartoe had hü nameloos veel leed moeten ver
oorzaken en nameloos veel leed moeten onder
gaan, zeventien jaren in den kerker verblUven en
daartoe was hü nog zoojuist in de broeikas door
een schurk neergeschoten.... Alles opdat hü
eindelUk en ten laatste ontwaken zou en het
besef krijgen, dat straf hem toekwam, höé zwaar
die straf ook mocht uitvallenEn Danny
behoefde zich volstrekt geen illusies te maken,
dat het een milde straf zou zUn!
Op gevaar van vertrapt te worden, wrong
de beenen der menschen door, tot hü vlak bü
Jongen stond, onzichtbaar natuurlUk. Bü den
knieën een groote man, die den jongen bü
fluisterde den jongen wat in het oor. Deze,
hü zag natuurlUk niemand. Daarop verhei
was, en dat hü aan den meneer,
vertellen, want dat/deze een d«
zou maken.
Aï C A °P 011 blBd zVn ingevolge da verzekeringsvoorwaarden tegen p 7^0 - bU levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door p 7 ECO Mj een ongeval met
A\l el /A r>4 /IN IN Is O ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeeringen 9 VFVPe verlies van belde armen, beide beenen of belde oogen doodelljken afloop
AANGIFTE MOET. OR STRAFFE VAN VERUES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN U1TERL1JK DRIE MAAL VIER EN TWINTIG UUR NA HET ONGEVAL
Het was hopel
Hü zou geduld n
en hopen, dat de nieuwe omgeving, dat tact en
veel toewijding het hunne zouden doen.
Inmiddels j wrokte Danny op de manier, die
hü reeds lange Jaren vergeten was geweest.
Zün rechtvaardigheidsgevoel was doodelük be-
leedigd. Zün Sheila zou de meld moeten spelen
bü dat malle schepsel? De wérkelüke Nancy
Steele zou gecommandeerd moeten worden door
deze ondergeschoven juffrouw, die ze van- Joost
weet wAar hadden opgeduikeld, om Mlcnael
Steele honderdduizend dollar af te zetten? Daar
zat de .professor" achter, dat was zoo klaar
als de dag! Die had ergens iemand opge
scharreld. die voor Nancy zou moeten doorgaan
en daar hadden ze nu Michael Steele gelukkig
mee gemaakt!
Maar daar zou hü een stokje voor steken! Hü
liet de schobbejakken maar niet ongestoord
vóórtgaan! Dan zou hü wel eens even optre
den en Ingrijpen’ Hü besefte, dat zulk een avon
tuur heel kwaad voor hemzelf zou afloopen.
Maar dat had hü er voor över! Dat kwam hem
zelfs toe....
Kijk! Hier was nu Daniel O’Neill, de oude
tuchthuisboef, de klnderroover, de man, die altüd
maar gedaan had, wat in zün hersens opkwam.
Het keerpunt in ons leven komt bü den een
later dan bü den ander. En bü Danny, die zoo
ontzaglük hard was geweest, kwam het dan
thans. Alles wat plaats greep, was de conse
quentie van zün eigen wandaden. Hü had mis
daden begaan, die hüzélf weer in het reine moest
brengen. En dn dit vergevorderde stadium zou
hü daar geen licht karwei aan hebben. Dus maar
onmlddellük op pad, geen tüd te verhezen, geen
woord ter verklaring aan Sheila, want zóó was
Danny nu eenmaal niet, hü was niet conver
sabel en als hü uitging, ging hü uit, ook al had
hu een schotwond vlak naast zün long en moest
hü voor den dokter onbeweeglijk op zün divan
blüven liggen.... Dat deed allemaal niets ter
zake. Hü zette zün hoed op en trok zün Jas
aan en verdween. Punt. Afgeloopen.
XVII
EEN KIND KOMT THUIS!
Daar ging een oude, door'de wol geverfde mis
dadiger op pad. Een man. die meer dan zeven
tien jaren lang onder het geboefte had ver
keerd. ook al was hü tegelük met zün soortge-
nooten gekooid geweest. Een gangster, die al
de knepen van het vak geleerd had. een uitge
studeerde in list en geweld.
Hü moest uit de. mlllloenenstad New York één
kleinen dikken kerel opviaschen, vooropgesteld,
dat deze zich nog in de Stad der Steden bevin
den zou en niet met zün buit naar eiders was
verhuisd. Met zulk een taak heeft reeds zulk
een gespecialiseerde organisatie als de politie is,
de grootste moeite. En hier was enkel en alleen
Danny O'Neill zonder eenige assistentie aan
dezen arbeid begonnen! En wel op zün eigen
gereide en zoo büzondere wüze! ZU is ternauwer
nood de beschrüring waard.
Danny wist, dat .Professor" Sturm een man
kende, genaamd Wupperthaler. een cipier, die bü
den opstand in de Oraham-gevangenls veroor
deeld was, omdat hü gemeene zaak gemaakt
had met de muiters. Naar dezen Wupperthaler
ging hü toe, als van ouds: zoo stüf als een op
gewonden automaat, meer Robot dan mensch
En vroeg hem: Waar ia de „Professor?”
met4£.vUandlgheid der elementen, van een wed
loop mét den dood. Een wedloop naar een denk
beeldig punt: de Pool. Een kleine vlag, geplant,
ergens in de barre üswoestenü-
Toen verscheen er een nieuwe
voor het forum der wereld: Piccard.
HU wilde omhoog in een ballon, tot de ge
bieden in de atmosfeer, waar de lucht zoo UI
is, dat de ademhaling onmogelük wordt. Ont
zettende gevaren zou hü riskeeren. gevaren
waaraan nog nooit iemand zich had blootge
steld. De wereld sprak over hoogterecordshet
leek een sportprestatie. Doch het gemoedelüke
geleerdengelaat van den Belgischen professor,
dat den krantenlezer van de fotopagina's der
dagbladen tegemoetblikte, nam elke gedachte
op den man af” houdt, niet noodig. Zü drukte
Harold's hand en zei: „O. KJ Afrekenen!”
Daarop leverde zü haar consumptiebon in
met het geld, onder aftrek van haar percen
tage. knoopte haar sehortjs af en reikte haar
nummer aan den chef over. Harold riep buiten
een taxi aan, Dolores zette haar hoedje op,
nam haar taschje onder den arm en zü reden
naar het dichtst tojaUnde bevolkingsregister.
Voor Harold was er niets ongewoons gebeurd:
alles paste volmaakt in het kader van zün be
grippen.
Bü het bureau van den burgerlüken stand
stapten zü uit en Harold zou den chauffeur be
talen. Daar zag
hü dat hü te
weinig kleingeld
bü zich had en
om tüdverlles te
voorkomen door
het wisselen van
bankpapier, zelde
hü tot zün verloofde: „Lieveling, geef me even
een dollar van Je!”
Tot zün verbazing weigerde Dolores. Hü vroeg
haar nog eens hem een dollar te leenen, en Do
lores antwoordde even beitst en kort: ..Neen!
Doortastendheid en snel handelen had Prank
zich voortreffelük in zün dorpstheater aange
leerd; hü greep dus zonder verder verzoek naar
het taschje van Dolores en rukte 1 haar uit de
hand. Onmlddellük daarop volgde, zonder eeni
ge aankondiging, een knallende oorvüg als
antwoord.
Harold maakte een woedende beweging, hief
dreigend een hand op, doch hoorde toen den
chauffeur plotseling tusschen beiden komen
.Nou is 1 zeker mooi, niet? Auto-rüden en een
meisje huwen! Daarmee ben Je bü mü niet
klaar!”
Vóór Harold deae toespraak filmisch had ge
registreerd. voelde hü een enormen slag op zün
rechterkaak en geen seconde later een stoot,
die zün maag in zün borst omhoog drong.
Harold Nonocker ging onmlddellük „down”,
het was een feUloose .Jcnock-out".
Hü vond zichzelf terug in arrest en Juist op
tüd voor een proces-vcrbaal.
Voor den rechter getuigde de chauffeur, dat
Harold straatroof had gepleegd met voorbe
dachten rade en er was geen reddende fllm-
vondst. welke Harold's onschuld overduldelük
aan toonde.
Eerst na vüf dagen werd de verdwenen bruid
gevonden en na tallooze veMjooren en Informa
ties begon men iets te geldoven van Harold's
goede bedoelingen.
Als een nieuw film-programma. dat ditmaal
een realistisch, ontnuchterend karakter droeg,
werd Harold Nonocker als snelvervoer-spoed-
bestelling naar zün landelük dorpje terugge-
zonden.
eikens wanneer een koe le, natte zomer
I den oogst van den üverigen landbouwer
A bedreigt, de rivieren gevaarlük doet aan
wassen. en in onzen tüd vooral de va-
cantieplannen van jong en oud in de war
stuurt hoort men de vraag: wordt het klimaat
van bet Noordelük halfrond, en meer in tbü-
sonder dat van West-Europa, koeler?
Deze vraag is zeer oud en tot een volledige
oplossing heeft ze het nog niet gebracht. Wel
bestaan er twee geheel tegenstrijdige meenin-
gen daarover. De eerste leert ons dat we inder
daad op weg zün naar een nieuwen üstüd.
waarin het zonnige Frankrijk ongeveer gelük
zal worden aan Groenland, waarin eeuwige
sneeuw en üs de plaats zullen bedekken waar
eenmaal Nederland lag, waarin üsberen de on
betwiste heerschappij zullen voeren aan de
eens zoo schoone oevers der Rivlèra.
Om deze ü»lge theorie van den Untergang
des Abendlandes aannemelük te maken, gaat
men uit van de Middeleeuwen. De aanhangers
verklaren dat het klimaat toen veel warmer
was en wijzen op de grens van sommige cul
tuurplanten. die sedertdien steeds meer naar
het Zuiden is afgedaald. Met name wordt <}e
wijnstok genoemd. Uit oude rechtsbronnen en
kloosterkronieken blükt dat eenmaal de wijn
cultuur veel Noordelüker bestond dan tegen
woordig. De Bisschop van Utrecht kreeg wün
van zün hoeve te Groningen, vermeldt een
oud oorkondenboek. Nog In de 19de eeuw werd
rond Lier de wündruif rijp en patet V. Becker
BJ. verhaalt dat tn 1891 de Paters Krulshec-
ren in Maaseyck nog met goed gevolg mlsvrijn
kweekten. Maar terecht stelde deze bekwame
geleerde de vraag of de verdwüning der wijn
cultuur In Nederland niet aan andere dan
enkel klimatologische factoren was te wüten.
Hü merkte op: ..De groote moeilükheid van
bet vervoer in de Middeleeuwen, gepaard aan
den overvloed en de geringe waarde van den
bebouwbaren grond, deed het streven ontstaan
om zooveel mogelük alle voortbrengselen te
telen op eigen bodem; ook al was deze daartoe
minder geschikt. Tegenwoordig daarentegen
heeft de gemakkelükheld van het vervoer
Europa büna in “een enkel land herschapen;
en dwingt vanzelf den veel kostbaarderen
bouwgrond te wüden aan die gewassen, welke
de meeste kans van slagen aanbieden. Om de
kosten van den aanvoer van bet zout uit
Portugal of Frankrijk te besparen, verbrandde
men b.v. bü ons tot In de 15de eeuw, massa’s
laagveen en bedierf daarbü ultgescrekte wei
landen, enkel om het weinige in de asch voor
komende zout uit te longen. Wie zou daar
thans nog aan denken? Bovendien van welke
hoedanigheid was die Noordelük gewonnen
wün? Hoe dikwerf mislukte de oogst?" (,Me-
teorologlscbe berichten uit de Middeleeuwen.’’
Studiën Deel XXXVI).
Het afnemen van deze omstreden wüncul-
tuur wordt door een tweede groep meteoro
logen geheel an
men in hun th<
Toch: als hü rechtvaardig was, moest
hU toegeven, dat Nancy vrlendelük zat te
Praten, ook al wAs haar conversatie mln of meer
•ffreus en deed ze nu alwéér he» verhaal van
“a*r tegenzin in goedkoope zitplaatsen In de
“•oscoop. zelfs al ging hét om vrükaartjes.
Toen hü met haar terugliep naar zün huis,
*®hü: Meiske, vertel die dingen toch niet
Aldoor...We hebben elkaar nu. teruggevon-
<*n en dit is toch het voornaamste!....
Nancy Steele keek naar haar vader op en zei:
T PA' willen toch allemaal wat höóren!
Mereen vraagt me, of Ik het niet knal vind om
U zoo rük te zün en ik kan het toch niet
Alpen, dat ik altüd zoo n idee over me gehad
dat ik echt iets büzonders was....?
hield te regenen, zoodat büna alle veldvruch
ten bedierven.
Ten jare 1340 heeft zulk een gruwelüke pest
over büna geheel de aarde geheerscht, dat er
nauwelüks levenden genoeg overbleven om de
dooden te begraven. Deze, in Azië onder de
Indiërs ontstaan, heeft zich tot den laatsten
uithoek der wereld, tot in Engeland, verbreid.
Men beweert dat nauwelüks een tiende ge
deelte der menschen dien geesel heeft over
leefd.
In het Jaar 1389 heenchte een zware pest
te Deventer, Zwolle. Kampen en omstreken,
zoodat dikwerf op één dag in een enkele pa
rochie dezer plaatsen 30 A 30 personen werden
begraven.
In het Jaar des Heeren 1431 werden deze
plaatsen opnieuw door die Mekte geteisterd,
vooral gedurende de diie zomermaanden.
In 1439 is op het feest van Maria Bood
schap <25 Maart) op sommige plaatsen een
aardbeving geweest, in den volgenden zomer
is er een zeer zware pest gevolgd.
Het jaar 1448 bracht zware onweders: te
Zutfen Is de kerktonen door den bliksem in
brand gestoken en zün eenige personen door
de verbrijzeling van het dak gewond of ge
dood. Ook in veel andere plaatsen zün hulzen
afgebrand. Te Zwolle ontstond er op Palm
zondag (10 April) na de H. Mis een paniek
In de kerk, het houtwerk der ramen werd door
den bliksem stukgeslagen. I
In den zomer van 1448 ia er op vele plaat
sen door de muizen een groote verwoesting
aangericht In den nog te velde staanden oogst.
Waarom onze leekebroedera (van den Agnie-
tenbergi In opzetlelük gegraven kullen kom
men met water plaatsten, waarin de muizen
bü duizendtallen vielen en verdronken. Deze
dieren hebben ons en onzen buren veel schade
toegebracht aan de tarwe, gerst, haver, erw
ten en het gras der weilanden. Omstreeks het
begin van September is een zeer zware storm
ontstaan, waarbü de zee landwaarts is door
gebroken en op onze wellanden veel grasheett
bedorven. In dienzelfden storm zün vele sche
pen op zee met hunne bemanning vergaan.
Evenwel heeft de goede God wederom voor
ons gezorgd; want ten gevolge der overstroo-
ming hebben onze visschers een groote menigte
visch gevangen, voldoende om vele dagen lang
de broeders en de gasten te spijzigen.
In het jaar 1450 heeft in Holland, in
Utrecht, Amersfoort. Zwolle, Kampen, Deven
ter, Zutfen en vele andere steden en dorpen de
.pestls ingulnarla’’ gewoed, waaraan vele broe
ders van het Gemeene Leven, kloosterlingen
en wervldlüke personen zün overleden.
Een nieuwe, gevaarUjke krankheid is onder
het volk uitgebroken in den zomer van 1453.
Ze ontstond na, het feest van St. Joannes den
Dooper (24 Juni) door een gevatte koude op
de keel met pün in de borst en de lendenen.
Toen werden velen onzer broeders en huis
knechten. die in den oogsttijd vlijtig op het
land werkten, door een keelontsteking zoo sterk
aangetast, dat zü nauwelüks konden spreken
en eten. Want er heerschte ”n Noordenwind, die
's nachts zeer koud, overdag stormachtig en
droog was, wiens koude velen ziek maakte.
Waarom sommigen als geneesmiddel warme
kleederen aantrokken, en zich van koude spüs
en drank onthielden; waardoor zü met Gods
hulp van de gevatte kou zün hersteld.
Anderen, die zich meer zorgeloos gedroegen,
zün door de verkoudheid na twee of drie da
gen tot het uiterste gebracht.
Het Jaar 1454 en de twee volgende jaren
waren zóó regenachtig, dat de oogst voor het
grootste gedeelte verloren ging. Wü hebben op
onze hoeve veel schade geleden door de veel
vuldige wateretroomen.
In 1456, den dag na den H. Apostel Jacobus
<26 Juli) is een onzer huisknechten Joannes
Smyt genaamd, met vier zeer goede voor een
hooiwagen gespannen paarden verdronken in
een diepen kuil welke door het regenwater was
gevuld. Want het was toen zeer regenachtig
weer en een groot gedeelte van den oogst is
door den langdurigen regen verloren gegaan.
menigte eerbiedig toéhoorde. Daarna
verschillende toespraken gehouden, niet
door Vlamingen, maar ook door Nederlanders.
Een Vlaamsche voordrachtkunstenaar droeg
voor den „psalm” van Albrecht Rodenbach. den
jong gestorven dichter uit Roesselaere, wien de
Vlaamsche zaak zoo na aan het harte lag en
die de Katholieke Vlaamsche Studentenbewe
ging oprichtte.
Toen kwam het groote oogenbllk, dat de lan
ge Vlaamsche wimpels geheschen werden naar
den top van het krul», dat de zinvolle letters
draagt: A.V.V.—V.V.K.
Alles voor Vlaanderen. Vlaanderen voor Kris-
tus.
Vier bazuinblazers deden naar de vier wind
streken den volke kond, dat het groote IJzer-
kruis Ingehuldigd was.
Tegelükertüd werd in den toren/de groote
Doodenklok gewüd, tot: Nele. het/ hart van
Vlaanderen. Deze plechtigheid verrichtte de
tachtigjarige pastoor van Kortrijk, studiemak-
ker van Albrecht Rodenbach, en oudste „Blauw
voet”. De crypte lag bedolven oijder de bloe
men, met duidelük zichtbaar den krans van sim
pele heidebloemen, eenvoudige buide voor den
eenvoudlgen onbekenden soldaat.
r
Berlün, zün vaderstad.
Zoo. Ontkomen dua Nutteloos alle moeite, alle
geweld, elke kans om het begane kwaad te her
stellen! Zonder Sturm was er niets te beginngn.
Danny voelde zich plotseling doodelük moe en
het duizelde hem.
De caféhouder, die plat op den grond te mid-
den van de scherven zat en hevig uit zün neus
bloedde, zei let*. WAt vertelde hü? Dat Danny
den .Frofessor" misschien nog wel van boord zou
kunnen halen, als hü opschoot. De „Elbe” zou
leder oogenbllk vert rekken
Du»; taxi race door de volle straten
opwinding al datgene wat ons plotting
wordt opgelegd bü zulk een mededeeling.de
boot lag er nog. de loopbrug was nog niet In
genomen. twee jonge officieren controleerden
nog degenen, die zich aan boord begaven. Danny
drong naar voren. Eén deaer jongelui wou Danny
tegenhouden, maar hü keek hem aan met zün
grauwe gezicht, zün blind schünende oogen en
de zonderlinge vgrweaen uitdrukking op zün
gelaat. De jongeman schrikte, werd bang en liet
Danny doorgaan, (Slot volgt.)
T T arold Nonocker kan gesteld worden als
I—I treffend voorbeeld van de verrassende
X effecten, welke moderne ftlm-romantiek
heeft op de begrippen, de verbeelding, het voor
stellingsvermogen omtrent het leven in een
wereldstad voor een onervaren plattelander.
ToevalligerwU* was Harold Nonocker een
Amerikaan; zün ervaringen zouden niet min
der den film-nonsens veroordeelen, wanneer
Harold een Europeaan of. nog meer bepaald,
een Nederlander geweest was en selfs niet, wan
neer hü rich een argelooeen stedeling had moe-
ten noemen.
Een feit is, dat Harold Nonocker door veel
vuldig bioscoopbezoek van de ..vlotheid”
het stadsleven een zóó gunstigen
dat hü niet langer rusten wilde v
go ook werkelük had bezocht.
Harold verkocht zün boerderij
mee annex was. vertrok uit zün vrije natuur
en landde te Chicago.
Hü was niet verrast, hü kende de stad, haar
enorme gebouwen, haar straten en gewoel op
zün duimpje.... van de film. Zelfs de lente
miste hü niet: de eerste bloemen bloeiden in
het gras van een stadspark en de orchideeën
pronkten in de étalages der bloemisten; de zon
scheen stralend net nog op de hoogste vensters
van de wolkenkrabberse en de vreugde van het
avontuur blonk In Harold's fllmwüze oogen.
In deze benüdenswaardlge lentestemmlng
stapte Harold een restaurant van een hoofd
straat binnen. Het eten smaakte hem voortref
felijk en als fllm-volleerde stedeling begon hü
een praatje op een hooge kruk voor de bar en
nam de fllm-gebruikelüke cocktails tot zich.
Harold Nonocker zag binnen het half uur het
leven belangrijk rooskleuriger, dan hü het zich
zelfs In zün stoutste overpeinzingen had dur
ven voorstellen. Nu ontdekte hü ook. dat de
jongedame, die hem bediende, een alleraardigst
gezichtje had. Harold stelde voor zichzelf vast,
dat zü beslist één der grootste filmsterren had
kunnen zün. Geleek ze trouwens niet veel op..
Een tiental namen schoten Harold door het
hoofd, maar hü kon toch, dien hü elgenlük be
doelde. niet vinden.
Harold zette zich in postuur, bestelde nog
een cocktail en toen zün ster hem die bracht,
vroeg hü met een ongeloofelük trouwhartlgen
oogopslag
„Hellow! Wilt u mün vrouw worden?”
Het meisje trok enkele rimpels boven haar
wenkbrauwen en zei minzaam, doch scherp:
„Er zün mannen, die geen alcohol verdragen
kunnen. Wilt u niet liever een glas melk drin
ken?”
Harold verklaarde echter zeer nadrukkelük:
,Jk ben niet dronken en niet klndsch. Ik deed
een vraag en verzoek een antwoord. Willen wü
samen trouwen of niet?"
Dolores Dallnby dacht twee seconden na;
meer heeft een Amerikaanache, die van „recht
él rich tusschen
•t hoofd van den
ogen lag op zün
ïn pols voelde. Pol
/keek verbaasd, want
4de Pol hem wie hij
IJe zün pols voelde, alles moest
:ter was, die hem weer beter
De 52 meter hooge toren, met zün sobere 1U-
nen, een waar heidenmonument, was ingewüd.
Iedere rechtgeaarde Vlaming van den armste
tot den rijkste had er zün steentje voor bijge
dragen.
Maar ook dan als men niet aan de Bede
vaart kan meedoen, is het nog ruimschoots de
moeite waard, eens naar Diksmulde te gaan,
het mooie oude stadje, terwül de toren ook
nooit iets van zün büzondere beteekenls ver
liest.
Als het stormt en deze toren zün fiere kruis
hoog opricht, naar de donkergrijze lucht met
haar jagende wolken, en Vlaamsche meeuwen
er kriischend omheen vliegen, als de toren daar
stoer en strak oprüst uit de dorre doodenvelden,
dan voelt men de diepe melancholie daarvan,
en dan vraagt men zich af: „Waarom”, zoo-
als men zich altüd afvraagt, wanneer men bü
een slagveld tot bezinning komt.
En als men dan den toren nauwkeuriger be-
kükt. dan leest men daar op de deur van de
crypte met 30000 dooden. de ontroerende re
gels:
„Hier liggen hun lüken, als zaden in
’t zand.
Hoop op den oogst O Vlaanderland.”
Weet ik het? antwoordde Wupperthaler. Hü
wou daar vermoedelük nog iets aan toevoegen
van gelüke strekking, maar Danny had hem al
tegen grond geslagen en zün vuisten lieten
vooreerst niet af, het was het grofste geweld, gegaan was naar Europa, naar Dultschland, naar
dat zich laat denken.
Tenslotte was Wupperthaler murw en stootte
uit: Misschien bü Morrlsson
Danny ging naar Morrissen. Dit bezoek kostte
Morrlsson zün voortanden en Danny zün knok
kels. Maar het leverde een nieuw adres: Pilger-
schütz. Dit was een mager münheertje in een
klkkergroen pak met een pauwblauwe das. Het
münheertje was al héél gauw bang voor den
starren Danny en verwees hem naar Otto
Hesslengfelder's kroeg. De dikke waard was niet
zoo gauw uit het veld geslagen als münheertje
Pllgerachüta. Hü was een dikke, sterke Beier en
hü stond zün mannetje. Maar daarbü had hü
bulten den merkwaardlgen Danny gerekend, die
ontegenzeglük verzwakt was door het ziekbed,
waarvan hü zoojuist was opgestaan, maar ge
staald door opgekropte woede, geleid door zün
wilskracht, sün berouw en den vurlgen wensch,
zün wandaad weer goed te maken. Daarvan
werd Otto Hesalenfelder het beklagenswaardig
slachtoffer en deze onbillükheld behoorde tot
de vele en karakteristieke onrechtvaardigheden
van onzen Danny. Die takelde toet alleen den
weerspannlgen caféhouder schromelük toe, maar
vernielde voorts vrüwel zün ganschen inventaris.
En hü liet toet aftot hü eindelük Hesalenfelder
had ontwrongen, dat de ..Professor’ scheep
aan onverantwoordelüke recordjagerü en roe-
keleose waaghalzerij weg.
Wü zün nu eenige Jaren verder. Anderen heb
ben zün voorbeeld gevolgd, verschillende malen
heeft Piccard zün tochten herhaald. En nog
voortdurend worden nieuwe tochten onderno
men. Het groote publiek Is veelal nog toet veel
wüzer geworden en nog steeds blüft de vraag:
wat wil men in de stratosfeer?
Het volgende verklaart daar Iets van.
Onze eeuw is de eeuw der straling.
Toen In IBM Prof. Röntgen de naar hem ge
noemde Röntgenstralen ontdekte, stond de heele
wereld verbaasd. Hü had een lichtsoort ge
vonden, die In staat was de voorwerpen te
doordringen. Voor haar waren er geen gehet-
men. Door 2 A 3 cM. dikke planken, door een
Ingebonden boek van 1000 bladzüden ging
heen, ze doorstraalde bet menschelük lichaam
en liet ons de organen en het geraamte zien.
Het bleek echter, dat deze stralen door een en
kele millimeters dikke loodplaat volledig wer
den tegengehouden.
Een Jaar later werden de stralen ontdekt,
die door de ag. radioactieve stoffen, zooals ra
dium. werden uitgezonden. De geweldige betee
kenls van deze stralensoorten voor de mensch-
held moeten wü echter onbesproken laten. Nog
later ontdekten de geleerden een zeer geheim
zinnige straling, waarvan zü den oorsprong
niet konden vaststellen. Deze trok zeer de aan
dacht door haar wonderlijke eigenschappen.
Terwül Röntgenstralen reeds door een plaat
lood van enkele m.m. worden tegengehouden
en radiumstralen door enkele cm. lood zeer
worden verzwakt, drongen deze raadselachtige
stralen zelfs nog door een loodlaag van een
meter dik heen, zonder zelfs maar de helft
van hun kracht te verliezen!
Men vond, dat de kracht van deze stralen
toeneemt, naarmate men hooger komt, b.v. op
torens en hooge bergtoppen. Daaruit leidde men
af, dat zü uit het wereldruim afkomstig waren
en men gaf ze den naam van kosmische
straling.
Nadat men eerst onbemande ballons had la
ten opetügen. die allerlei vemuftlg-gevonden,
zelfregistreerende Instrumenten met zich mee
voerden, de stratosfeer In, besloot Piccard ten
slotte zelf waarnemingen te gaan doen over de
kosmische straling In deze hoogere luchtlagen.
Deze stralen zün niet alleen interessant voor
een natuurkundige, maar zü hebben beteekenls
I voor het practische leven.
Het geweldige doordringlngsvermogen dezer
stralen wüst er op dat zü veroorzaakt worden
door ontzaglüke krachten.
Zelfs met de meest volmaakte hulpmiddelen
van onze moderne techniek zün wü niet In staat
zulk een enorme energie op te wekken.
Steenkool, benzine en waterkracht staan tot
oestj geheimzinnige energiebron als blikken
speelgoedautootjes tot *n kolossalen Pullmanbus.
Indien wü er dus in slagen deze energiebron
te ontdekken en te beheerschen, dan zou het
aanschün van onze wereld een verandering
ondergaan, waarvan wij ons geen voorstelling
kunnen maken. H. v. M.
Men schrijft ons uit Vlaanderen:
-j-^k e vacantletüd Is weer aangebroken. En
duizenden jonge menschen zullen er weer
op uit trekken. Ze zullen gaan naar de
geükte toeristenplaatsen, zooals daar zün: De
Ardennen. Gent en Brugge. De Rün of de Harz.
Zü hebben daarover van hun kennissen veel
mooie dingen gehoord en uit sleur gaan zü daar
ook heen. En zü vergeten heelemaal. dat In
Vlaanderen het stedeke Diksmulde ligt, en dat
daarbü het groote Vlaamsche IJzergedenkteeken
staat. Naar dien tosen trekken eiken derden Zon
dag van Augustus duizenden en nogeens dui
zenden uit alle oorden van de wereld. uit
Frankrük, Dultschland. Engeland. Amerika.
Scandinavië en natuurlUk ook uit de twee lan
den die het Vlaamsche volk In taal zoo nabü
zün: uit Nederland en het verre Zuid Afrika.
Want op dezen bewusten Zondag wordt er naar
dat groote IJzergedenkteeken een jaarlüksche
bedevaart gehouden, om te gedenken allen die
In den vreeselüken slag aan den IJzer gevallen
zün. En de Vlamingen trekken ook op, omdat
zü In dien toren vertolkt zien de hoop op de
herleving van de taal en cultuur van het oude
Vlaanderen.
In 1930, het jaar waarin België op groot-
sche wüze zün onafhankelükheld herdacht, Is
het monument Ingewüd tot zuil van Belüdetos,
Eerherstel en Internationale Verzoening.
Het was een zeer aangrüpende plechtigheid.
Eerst werd In de open lucht de plechtige H
MIs opgedragen, terwijl de enorme menschen-
werden
alleen
■w- ustelooe leeft de mensch op den aardbol.
Nadat alle werelddeelen ontdekt, de polen
x-* veroverd en de oceanen door de lucht heen
overbrugd sün. heeft de menschelüke geest zich
gericht op de verovering van de hoogste laag
van den dampkring, die onze aarde omgeeft: de
stratosfeer.
Al deze veroveringen hebben in hooge mate
de belangstelling getrokken van breede lagen
van het groote publiek.
De verhalen der groote ontdekkingsreizigers
over hun tochten, zü werden ademloos gelezen.
Men hoorde de lokstem der woestün, de dreiging
van het oerwoud, men onderging de machtige
aantrekking van het geheimzinnige onbekende.
En de verhalen der poolreizigers. Ijzeren man
nen, geharde reizigers, voorttrekkend in die witte
wereld en haar verstarrende eenzaamheid, onder
den versteenenden adem van den poolwind. Ver
halen van dreiging en dood, verhalen over een
ontzaglüke worsteling van wat nietige menschen
g
Het verdrinken der paarden heeft ons meer
dan 100 gulden schade berokkend.
Op het feest van St. Scholastics (10 Fe
bruari) 1400 begon het zeer hard te vriezer,
en dat duurde omstreeks 5 weken. Er was op
vele plaatsen gebrek aan hooi en stroo voor
de voeding van het vee, wül de dorre koud*
grond geen versch gras voortbracht. Sommige
arme lieden braken het dak hunner woningen
af en gaven het stroo aan hun tve te eten;
dit gebrek aan gras heeft tot aan 1 Mei ge
duurd.
Hevige stormen ontwortelden op St. Mat-
theusdag (21 September) 1484 vele, zware hoo
rnen. vele schepen zün op zee vergaan. Tege
lük woedde in vele streken de pest, velen zün
toen gestorven, die meenden lang te zullen
leven.
In 1487 hebben onze akkers In den oogsttüd
zware schade geleden v«n den veelvuldigen
regen. Daarom werden In de H. MIs dikwerf
gebeden aan God opgedragen en In het koor
de zeven boetpsalmen gelezen ter verkrijging
van helder weder.”
Tot zoover het verslag van Pater Becker 8 J.
Dit droeve relaas bevestigt de meentng van
hen. die verklaren dat betrekkelük weinig
verschil op klimatologisch gebied te consta-
teeren valt tusschen de Middeleeuwen en onzen
tüd.
Dat we dus toet achteruitgaan en geen be-
vriezingsprooes te wachten hebben; bovendien
zün we door het moderne communicatiever
keer en de vertakkingen van den wereldhan
del gevrijwaard voor de verschrikkelüke gevol
gen welke een natte zomer met vernielden
oogst voor den Middeleeuwer dikwüls had.
W. v. M.
Iers verklaard en sluit volko-
orle over de daling der tem
peratuur. Ze zün van oordeel, dat er tempera
tuurschommelingen snn zeer langen duur be
staan, en dat een langzame daling wederom
gevolgd wordt door een even langzame, maar
zekers stüglng. Zoodat over een paar eeuwen
wellicht ons klimaat weer ongeveer gelük is
aan dat van Zuld-België. We zouden reeds
over het koudste gedeelte der periode heen
zijn, onze „kwakkelwlnters" lüken toet meer
op de ouderweteche winters, waarover hoog
bejaarden met zooveel verve kunnen vertellen.
Zelfs de term .JJsheillgen’' Is volgens sommi
gen van meer Zuldelüken oorsprong; „lessaints
de glaoe” zou de oudste benaming zün. waar
mee alweer wordt aangetoond dat de gure
Meidagen eens veel Zuldelüker voorkwamen.
Zou men de eersten de voorstanders van
een nieuwen Ustüd de pessimisten onder de
meteorologen kunnen nuemen, den tweeden als
optimisten gaarne geloof en vertrouwen schen
ken, er Is nog een derde groep, die meent dat
het verschil in temperatuur tusschen vroeger
en nu. vooral wat den zomer betreft, slechts
verbeelding is.
Men had In de Middeleeuwen evengoed last
van te lang aanhoudende regens, die de tem
peratuur aikoelen, het rijpen van vruchten ver
hinderen en zelfs den reeds ru pen oogst zwaar
benadeelen En de gevolgen van mislukte oog
sten brachten toen veel grootcre ellende mee
dan nu. toen waren de verkeersmiddelen zoo ge
brekkig. zoodat een misoogst vaak hongers
nood tot gevolg had.
In bovengenoemde studie heeft pater V.
Becker reeds vele jaren geleden het bewijs
dezer stelling geconstrueerd uit de aanteeke-
nlngen over het weer In twee kloosterkronie
ken: uit de kroniek van de ..St. Bernards-
abdü” aan de Schelde loopende van 1237 tot
1552, en de kroniek van den St. Agnietenberg
bü Zwolle van 1386 tot 1471. Deze zou samen
gesteld zün door den beroemden Thomas A
Kempis.
Voor hen die meenen dat we In een onge-
lukklgen tüd leven, Is de lezing van deze berich
ten een ware opbeuring. Zoo geteisterd als
toen, worden we nu toch niet, de trilogie mis
gewas, hongersnood en pest spookt niet meer
•Is een schrikbeeld door onze lage landen.
In dit licht beschouwd, heeft de lezing van
onderstaande fragmenten uit de belde kronie
ken dit voordeel, dat we minder ontevreden
worden over de tegenwoordige weersgesteld
heid. De volgende aanhalingen zün uit het
verslag genomen door P. Becker samengesteld.
Het meeste Is ontleend aan de Wmdesheimse
kroniek zooals tot de teksten blükt.
■Jn 1315 heeft zulk een groote hongersnood
en zulk een vreeselüke pest deze streken ge
teisterd, dat de wereld ternauwernood gedu-
f97