ONS BLAD
r
Ook te Sjanghai is thans de
strijd ontbrand
i
Het nieuws van heden
Partyen beschieten elkaar
met loopgraafmortieren
De Duce op Sicilië
De rede van Kard.
Mundelein
De President van
Paraguay zwicht
Een vliegramp te
Hannover
WEER EEN SCHIP
GEBOMBARDEERD
JOH. LAUWERS
PAÏCLOP 3
ALKMAAR
PLATVOETZOLEN
ZIEKENFONDSLEVERANCIER
n
STUDIEBOEKEN
JAARGANG
DERTIGSTE
oud
I
lijk
de opstandelingen
Toch een neutrale zóne
ner
urn
Öe strjjd hervat
xnd
Onder handelingen mislukt
Paul Claudel ernstig ziek
tag
Lewanefski boven de
Noordpool
en
- A
Benoeming van Black
goedgekeurd
Nadat besprekingen geen resultaat
hadden, braken vernielende
'gevechten in de straten uit
Het verdeelingsplan
voor Palestina
Hy zelf zal aan het bewind blijven,
doch het kabinet wykt voor
Het persconflict te
Berlijn
Argentjjnsche stap te
Washington
Een Deensch koopvaardijschip by
Barcelona tot zinken gebracht
„Wy zyn bereid tot iedere
sfbutmoed igheid”
Acht personen in brandend
vliegtuig omgekomen
Hy verpleegde hen 15 dagen in
de wildernis
Kabinetswijziging
in België
Vier reizigers omgekomen
zeven zwaar gewond
Berlijn tooit zich in feestgewaad om het 700-jarig bestaan der stad te vieren. De
„via triumphant", „Unter den Linden" in feesttooi
Firma JAN KüHNE
ZATERDAG 14 AUGUSTUS 1937
No. 268
In verband met de plannen tot
Verhuren van oorlogsschepen
aan Brazilië
Ook de Italiaansche pers moet
de houding van het Vati-
caan goedkeuren
*4
De gezondheidstoestand
van den H. Vader
By Nankau houden de
Chineezen vol
De V.S. verzoeken voortdurend op
de hoogte te worden gehouden
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
Omstreeks begih October zouden
eenige departementen van
titularis veranderen
Autobus in een ravUn
gëstort
Talryke audiënties wijzen er op,
dat er gun reden voor
bezorgdheid is
ADVERTENTIEPRIJZEN:
Per lossen regel 20 c, ingez. med. 40 c.
p. regel; idem op pacj. één 55c p. regel
Bij contract sterk verlaagde prijzen
Voor de kleine annonces Omroepers
zie de rubriek. Telefoonnummer 4330
DIT NUMMER BESTAAT UIT
10 BLADZIJDEN
Zal de bekende Fransche dichter-
diplomaat niet meer genezen?
Missionaris redt zes
menschenlevens
NUTRICIA’S „CHOCOMEL”
DE FIJNSTE CHOCOLADEDRANK
NUTRICIA - ZOETERMEER
o
Men
iaar-
WU-
streek meester te
belangrijke
van
him.
onds
van
Geen botsingen
de
O
voor
tand
VERDRONKENOORD
11S—115
toi
•tie
torn.
:hle.
10U-
L
leus
■art
aer
jer
erk
ere
ier.
leno.
O».
aaS
ten
strategisch
maken.
De H. Vader hield een vrij lange en har-
telijke toespraak tot de pelgrims, en bewees
daarmee, dat Zijn tegenwoordige gezond
heidstoestand zeer gunstig is.
van
e H.
ï™g.
Om
oor
em.
Lof
In de Chineesche wijken rende de menigte
in paniekstemming door de straten, op zoek
naar een schuilplaats, terwijl in de verte de
granaten ontploften
De bekende Fransche dichter-diplomaat Paul
Claudel is ernstig ziek.
Bet K. P. M.-conflict in den Indischen Volks
raad besproken.
■“W.
ovmt
mille
eest-
stllle
uur
Ro-
lecte
eden
de.
het
slaer
«ten
den
pne-
mie-
is. 7
Koe-
leid.
raai.
A 7
s en
ülie.
ruin
van
ult-
eh-
dje.
VATICAANSTAD, 12 Aug. De
audiënties bij den H. Vader hebL.
ROME, 13 Aug. (Havas). Voor de derde maal
sedert zijn aankomst op Sicilië heeft Mussolini
gisteravond in het openbaar gesproken en wel
voor een menigte te Syracuse, waar de Duce
per auto uit Augusta was aangekomen.
If 7
uur
len.
*t-
den
toest-
>r de
Deus
man.
ergh
en—
art.
stig
Trte,
Gri
nds
»Ue
Itge-
isal-
tot
om
en-
In- en verkoop van gebruikte boeken voor
elk onderwijs
Gr.
r. d.
3on
ou-
dit
de
ilm.
rar.
nds
iria
H7
1
HU beëindigde zUn rede aldus: „Een mach
tige roep verheft zich thans niet alleen van
Sicilië uit. maar uit gansch Italië: voor Ita
lië en het Rijk zUn wU bereid tot Iedere
stoutmoedigheid, tot iedere opoffering en
vastbesloten de overwinning te behalen.*1
VATICAANSTAD, 12 Aug. Van de ver
schillende Katholieke persstemmen in Italië in
verband met den tegenwoordig en Kulturkampf in
Duitschland verdient een uiting van het hoofd
orgaan van de Katholieke Actie, de „Avvenlre
dltalla”, bijzondere aandacht.
Het blad houdt zich bezig met de nationaal-
socialistlsche bezwaren over het uitblUven van
een lAftrUpen van het Vaticaan tegen den Kar
dinaal van Chicago en stelt daarbU vast, dat
men bU deze opzienbarende rede onderscheid
moet maken tusschen haar zakeiijken Inhoud
en den uiterlUken vorm. Uit het artikel blijkt
verder, dat de vorm van de rede in Italië niet
overal büval gevonden heeft.
Onderhoud met slager Van D., naar aanleiding
van de vleeachvergiftiging te Harenkarspel.
MOSKOU, 14 Aug. (Reuter). Lewaneiskl, die
een vlucht MoskouAmerika onderneemt, u
te 13.40 uur met zyn toestel over de noord
pool gevlogen.
WASHINGTON1, 13 Aug. (Reuter). De on-
dercommlssle van den Amerikaanschen Senaat
heeft met 5 stemmen tegen één de benoeming
van Hugo Black tot lid van het Hoog Ge
rechtshof goedgekeurd. De Senaat heeft gis
teren een traditie gebroken, door niet onmld-
dellijk zelf over de benoeming te stemmen,
doch de aangelegenheid naar de ondercom-
mlssle te verwijzen.
>e vekelijksche
>ben in Gastel
Gandolto niettegenstaande de groote zomer
hitte regelmatig plaats. Gisteren werden we
derom verscheidene honderden pelgrims toe
gelaten tot een collectieve audiëntie.
Volgens berichten uit Japansche bron,
heeft men omstreeks half vUf een hevig
machlnegeweervuur uit de richting van den
weg uit Tlngsjoen gehoord. De Chineesche
troepen schenen over het geheele front in
offensief te zUn gegaan.
BARCELONA, 13 Aug. (Havas.) De ma
ritieme gedelegeerde te Barcelona deelt
mede, dat gistermiddag het Deensche schip
Edith", dat ongeveer 30 mUl ten Zuiden
van Barcelona voer, door vier vliegtuigen
der nationalisten gebombardeerd is.
Nader wordt gemeld, dat de burgemeester van
Sjanghai naar aanleiding van den stap van den
Japanschen consul-generaal den Chineeschen
miliciens bevolen had zich terug te trekken,
doch volgens het oordeel der Japansche auto
riteiten verwijderden zU zich niet ver genoeg.
Op de vergadering van de commissie, die toe
zicht houdt op de nakoming van de overeen
komst van 1932, verzocht de consul, aldus ver
volgt het communiqué, gesteund door de bul
tenlandsche vertegenwoordigers, den burgemees
ter zorg te dragen voor het terugtrekken der
troepen. De burgemeester antwoordde, dat hu,
ofschoon hU als burgemeester terugtrekking be
loofd had. als lid der commissie zich slechts
tegen dit verzoek kon verzetten. Bovendien had
den de Chineesche soldaten ultgebrelde oorlogs-
voorbereldselen getroffen: hun voorste linie was
slechts 150 M. verwijderd van het conuntfnde-
ment der landingstroepen. Daarom, aldus be
sluit het communiqué, zyn zekere Japansche
strUdkrachten ter verdediging van de verbin
dingswegen uitgezonden.
De toestand is, aldus meldt Reuter, ernstig
geworden, toen in de nabUheid van de Japan
sche kazerne in Hongkloe de machinegeweren
het vuur op de Japanners openden van het dak
van een gebouw.
TOKIO, 13 Aug. (Havas). Volgens een
uit Japansche bron afkomstig telegram uit
Sjanghai hebben de Chineezen in den af-
geloopen nacht twee Chineesche schepen
van 3000 ton dwars over de rivier Wangpo
tot zinken gebracht, op vUfhonderd meter
voor de Japansche haven. Vervolgens brach
ten zU in den loop van den nacht een
twintigtal jonken tot zinken, en versperden A
zoodoende de rivier geheel.
Naar nader wordt gemeld, zUn de troepen
in de kazernes teruggekeerd, zonder dat zich
botsingen hebben voorgedaan. President Fran
co is weer in lijn paleis getrokken, in gezel
schap van de ministers van Oorlog, Justitie
en Openbaar WelzUn. en van kolonel Paredes,
den leider der beweging. Franco zal een nieuw
kabinet aanwijzen.
In offlcieele kringen te Londen spreekt
men het bericht, als zouden opnieuw ver
scheidene Dultschers bevel gekregen heb
ben Engeland te verlaten, tegen.
PARIJS, 12 Aug. De bekende Fransche dich
ter en diplomaat Paul Claudel is sedert eenl-
gen tijd zoo ernstig ziek, dat men niet meer
durft hopen op het volledig herstel van zUn
gezondheid.
Nadere bijzonderheden over den cellulose-dief
stal te Rotterdam.
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
Volgens de laatste berichten uit 8
hal wordt de stilte van den nacht
verscheurd door kanonvuur, hetgeen erop
wijst, dat de Chineezen het gevecht heb
ben het vat en trachten door te dringen
naar het Noordwesten, waar het Japansche
hoofdkwartier ligt.
De Chineezen vielen vervolgens de kazerne
met loopgradknoriieren aan, hetgeen de
Japanners beantwoordden met machinege-
weervuur en bommen, terwtyl detachemen
ten werden uitgezonden om de Chineesche
voorposten aan te vallen. Vier groote ge
bouwen werden in brand gestoken, zoodat
dikke rookwolken over de stad drijven. Ook
by de renbaan van Jing Sian Kong werd
gevochten; Chineezen en Japanners be
schoten elkaar hier met loopgraafmortieren.
ASUNCION, 13 Aug. (Havas.) President
Franco van Paraguay is voor den druk der
militairen gezwicht; hU heeft het ontslag
van het kabinet aanvaard. De president is
in de militaire school gevlucht.
De leider der opstandige beweging. Pa
redes. heeft in een mededeellng aan de oud-
strUders gezegd, dat Franco aan het be
wind zal blijven. De beweging be teek ent
geenszins, dat de liberalen weer aan de
macht zullen komen.
Vit Peiping wordt gemeld, dat rondom
Nankau nog steeds lyevlg gevochten wordt.
Het schijnt, dat de Chineezen weerstand
bieden en gebruik maken van het voordeel,
dat bet bergachtige terrein hun schenkt.
Dit de omgeving van Peiping zün aanzien
lijke Japansche versterkingen naar Nankau
’’rtrokken, waaruit men opmaakt, dat de
Japanners vaat besloten zijn, zich van deze
Een Japansch oorlogsschip heeft met zijn
geschut de Joekongkade geleidelijk ver
woest. Dese kade, die nog niet lang geleden
aangelegd is en vjjf miUloen Chineesche
dollars beeft gekost, is halverwege Sjanghai
en Woesoeng gelegen. ZU biedt plaats voor
de grootste mailbooten, die op het verre
Oosten varen.
De schepen zijn tot zinken gebracht door de
Chineesche rivierpolitie, op bevel van de be
velvoering van het Chineesche garnizoen te
Sjanghai en Woesoeng.
Beriyn verlangde echter van het Vati
caan niet zoozeer een optreden tegen de
formeele zUde van deze aangelegenheid,
dan wel tegen de zakelijke beweringen van
den Kardinaal. Dit zou niets anders heb
ben beteekend dan dat Rome aan Duitsch
land een duidelijke uitspraak had moeten
geven over een tegenwbordige goede hou
ding van het Rük ten opzichte van de Ka
tholieke Kerk. Zulk een eisch kan ook een
buiten de grenzen van Vaticaanstad ver
schijnend blad niet goedkeuren, zelfs niet
in dezen tUd, waarin de as Rome—BerlUn
de politiek beheerscht.
BERLIJN, 13 Aug. (Reuter.) De com
missie van de bultenlandsche persvereenl-
ging te BerlUn heeft vandaag maatregelen
genomen tegen de aanvallen, die de geheele
week in de natlonaal-socialistische pers
gedaan zUn op Britsche en andere dag
bladcorrespondenten.
De commissie heeft een delegatie genoemd
die op het Dultsche ministerie van Bulten
landsche Zaken en op, dat van Propaganda
een protest zal indienen.
BRUSSEL, 13 Aug. (Havas.) Opnieuw
doet te Brussel het gerucht de ronde, dat
een belangrijke wUziglng is te verwachten
in de samenstelling van het Belgische ka
binet. JLe Boir” schrijft, dat men tegen
bet einde van September of tn het begin
van October as. kan verwachten, dat eeni
ge departementen van titularis zullen ver
anderen.
ROME, 13 Aug. (Havas). Uit BeUuna woedt
gemeld, dat een autobus, waarin elf reizigers
hadden plaats genomen, in een ravUn is ge
stort. Vier inzittenden kwamen om het leven,
terwUl zeven ernstig gewond werden.
Dat ZUn omgeving geen vrees ^oestert voor
de gezondheid van Z. H. den Paus blUkt ook
nog uit het feit, dat de Noord-Amerlkaansche
Kardinaal Dougherty zich dezer dagen in Ge
nua ingescheept heeft voor den terugkeer naar
zUn vaderland. Kardinaal Dougherty was, zoo-
als men weet, PauseUjk Legaat bU hst Inter
nationaal Eucharistisch Congres, dat dit jaar
gehouden is in Manilla. Op zUn terugreis ver
bleef hU eenige maanden in Italië.
De lucht-Umousine, een comfortabel
vier-persoons vliegtuig, ontworpen door
de Duitsche Messerschmitt-fabrieken,
maakt een rondreis door Europa
De bladen berichten, dat de Chineesche troe
pen de voorstad Pau Tse Jao, drie kilometer
benoorden het Noorderstation hebben bezet.
Verder wordt gemeld, dat de Chineesche
voorhoeden Liang Slang, aan de spoorlUn
Peiping—Hankau. tien KM. ten Zuiden van
Tsjang Ting Sien, zijn binnengedrongen. Ook
zouden de Chineesche troepen afdeelingen van
het Japansche leger uit de omgeving van Nan
kau hebben verdreven.
De Amerikaansche Senaat beeft de benoeming
van Senator Black tot rechter in het Hoog Ge
rechtshof goedgekeurd.
Uit goede bron wordt vernomen, dat de auto
riteiten der internationale nederzetting te
Sjanghai zich indirect gewend hebben tot de
Chineesche militaire autoriteiten, om een plan
te bestudeeren, dat ten doel heeft daadwerke-
lUk een belangrijk deel van deze concessie, ge
legen ten Zuiden en Westen van ’t kanaal van
Soetsjau Creek, te neutrallseeren en het geheel»
deel ten Ntoorden en Oosten van dit kanaal ter
beschikking te laten van de strijdenden der
belde partUen. Men meent te weten, dat de
autoriteiten geen bezwaar zouden maken, mits
de Japansche troepen zich niet bedienen van
het deel ten Zuiden van het kanaal, als basis
voor krUgsverrichtlngen.
Personen uit de omgeving van Koeng, den
Chineeschen minister van Financiën, verkla
ren, dat hU te BerlUn een overeenkomst heeft
gesloten rpet een groep Zwitsersche en Ne-
derlandsche bankiers, welke ten doel heeft,
den economlschen en flnancieelen toestand van
China te verbeteren.
NEW YORK. 13 A. 7. (D N. B.) De Argen-
tunsche ambassadeur i Washington heeft een
onderhoud gehad met den plaatsvervangenden
minister van Bultenlandsche Zaken. Welles, in
verband met de plannen tot het verhuren van
torpedojagers aan Brazilië.
WASHINGTON, 13 Aug. (Reuter.) Uit de
door het Amerikaansche departement van Bul
tenlandsche Zaken gepubliceerde nota-wlsse-
Hng blükt, dat Engeland toegezegd heeft de
Vereenigde Staten steeds op de hoogte te hou
den. en de goedkeuring der Amerikaansche re-
geering te vragen voor iedere wUziglng in het
PalestUnsche mandaat, die betrekking zou heb
ben op de Amerikaansche rechten. Verder heeft
de Amerlkaarsche regeertng verzocht. wUzi-
glngsvoorstellen te barer kennis te brengen,
opdat zU gelegenheid heeft opmerkingen ten
aanzien van haar rechten te maken.
De bultenlandsche Persvereeniging te Berlijn
heeft b(j verschillende autoriteiten geprotes
teerd tegen de agressieve houding der naM-
bladen jegens de bultenlandsche journalisten.
een monument voor
waren verschillende oud-
duizenden graven bliezen
Te Sjanghai ta het tot ernstige gevechten geko
men, nadat onderhandelingen mislukt s(jn.
BERLIJN, 13 Aug. (Reuter) Naar verluidt
zUn heden nlet-officleele besprekingen gevoerd
tusschen de bultenlandsche persvereenlgingen
te BerlUn en vertegenwoordigers van de regee-
rlngspersdiensten. Opmerkenswaardlg is, dat de
Dultsche bladen vanavond de bultenlandsche
journalisten niet aanvallen.
HANNOVER, 13 Aug. (D.N.B.) Boven het
vliegveld te Hannover is vanmiddag een
vliegtuig neergestort en in brand geraakt.
De acht Inzittenden kwamen om het leven.
Bij gelegenheid van de onthulling te Bellicourt van
Amerikaansche gesneuvelden in den wereldoorlog,
strijders naar het vasteland gekomen. Over de
Amerikaansche trompetters het afscheidssignaal
Daarna ging de Duce de verschillende trap
pen van ontwikkeling van het fascisme na se
dert het tijdstip, waarop Italië in 1915 aan den
oorlog was gaan deelnemen, om te komen tot
een overwinning, die Italië zUn natuurlUke
grenzen gaf, die „onschendbaar zUn, omdat zU
door honderdduizend Alpen-troepen verdedigd
worden." Tenslotte zelde Mussolini nog. dat men
terug zou moeten gaan tot de tUden van Au
gustus om eeri schouwspel terug te vinden, dat
vergelijkbaar was met het Italië van heden.
Tijdens het artiUeriegevecht werden groote
gebouwen in de Pau-Hanstraat vernield. Hier
en in de Tien Toen Ganstraat werd hevig ge
vochten.
Vrijdagavond te half tien plaataeliPcen
tUd is de strijd aan alle fronten te Sjang
hai gestaakt.
Volgens berichten van Chineesche zijde
hebben de Chineesche troepen na een ar-
tilleriegevecht de Paaoe-bruggen beset. Zij
wisten deze bruggen tegen de aanvallen
van de Japansche troepen te verdedigen.
SJANGHAI, 13 Aug. (Havas). Uit be
trouwbare bron wordt vernomen, dat het
karakter der botsingen te Sjanghai ernstiger
is geworden. Te 15.50 uur begonnen de Chi
neezen het vuur te beantwoorden. Zij besef
ten de toegangen tot het station Tientoen-
gan van de Ijjn Sjanghai-Woesoeng, op een
afstand van ongeveer een kilometer van het
hoofdkwartier van het Japansche landings
leger. Chineesche granaten hebben brand
momsaakt in een Japansche glasblazerU
in Sjapei.
l’Awenlre d'Italia maakt dan de opmerking,
dat men In Duitschland van weerszoden er naar
moet streven, om Tn den tegenwoordlgen strUd
om de prlnclpieele vraagstukken de kwetsende
vormen te vermijden Deze goed-bedoelde op
merking heeft evenwel geen kans om verwezen
lijkt te worden. Het is te begrUpen, dat men in
Italiaansche Katholieke kringen in verband
met den tegenwoordlgen strUd in Duitschland
zich zeer bezorgd gevoelt.
Buiten Italië hebben de Katholieken van de
geheele webeld met voldoening geluisterd, toen
uit Amerika woorden klonken, die tegen het
Duitsche nleuw-heidendom protesteerden
Di het thu s en vraagt het in cafe s en sporlge'egenheden
IN ALLE PLAATSEN VERTEG E N .VOO R D l GD
De ArgentUnsche ambassadeur heeft stappen
gedaan te Washington, in verband met de plan
nen tot verhuur van Amerikaansche oorlogs
schepen aan Brazilië.
BUREAUX: HOF 6, ALKMAAR
Tekloon Administratie 4330, Redactie 4220
ABONNEMENTSPRIJS:
Per kwartaal voor Alkmaar t f2.—
Voor buiten Alkmaar 250
Dagblad uitgegeven door de
KV. Drukkerij De Spaamestad Haarlem
Mei geïllustreerd Zondagsblad f 0.60 hooger
Het Japansche ministerie van Bultenlandsche
Zaken heeft een communiqué gepubliceerd over
den toestand te Sjanghai, waarin gezegd wordt,
dat het van het grootste belang was, of de Chi
neezen de overeenkomst van 1932 over de sta
king der vUandelUkheden getrouw in acht zou
den nemen. De gespannen toestand is veroor-
zaakt door den moord op twee Japanners, aldus
deze mededeellng, en in verband met de voort
durende Chineesche uitdagingen achtte men
het noodzakelUk de Japansche troepen te ver
sterken. De consul-generaal heeft er bU den
burgemeester van Sjanghai op aangedrongen,
dat de Chineesche soldaten worden terugge
trokken en alle verdedigingswerken geslecht
worden.
TegelUkertUd is aan het blad „Der Angriff”
dat een leidende rol heeft gespeeld bU het uiten
van de aanklachten tegen de te BerlUn zete-
lende Journalisten, een verklaring gezonden,
waarin de bewering, dat bultenlandsche dag
bladcorrespondenten te BerlUn, en in het bU-
zonder Ebbutt, zich aan onjuiste en kwaad
willige berichtgeving schuldig zouden hebben
gemaakt, met kracht van de hand gewezen
wordt, en er voorts de nadruk op gelegd wordt,
dat tot dusver van de geuite beweringen nog
niet het minste steekhoudende bewijs is ge
leverd. De bultenlandsche persvereeniging geeft
tenslotte als haar meenlng te kennen, dat de
door ,J>er Angriff” gepubliceerde beschuldigin
gen onvermUdelUk de goede ontwikkeling der
internationale betrekkingen moeten schaden
De commandant van het Japansche vloot-
eskader gaf te -15 uur bevel de streek van
franctlreurs te zuiveren. De Japansche strUd
krachten gingen onmiddellUk tot strenge maat
regelen over.
Het Japansche hoofdkwartier te Sjanghai
heeft te 19.45 medegedeeld, dat de Japansche
troepen de overhand hebben en het geschut
vuur der Chineezen energiek beantwoorden.
Men gelooft, dat de Chineezen zware verliezen
geleden hebben.
De Japansche verliezen aan het front bjj
Hsnkau beloopen sedert gisteren elf dooden,
onder wie een kapitein, en dertig gewonden.
Na het neerstorten van een verkeersvliegtuig
op het traject van Caracas (Venezuela) naar
de Braziliaansche grens, redde de missionaris
Pater Baltazar, die zelf ongedeerd gebleven was,
de zes gewonde passagiers. HU zocht water voor
hen en verpleegde hen 15 dagen lang in de
Zjiid-Amerikaansche wydernissen, tot er einde-
lUk hulp kwam opdagen. De bekende geoloog en
auteur William A. Perry verklaarde na zun te
rugkeer te New York, dat zonder de vastberaden
hulp van den missionaris alle inzittenden van
honger en dorst zouden zyn omgekomen.
Twee vlsschersvaartulgen snelden te hulp. De
twintig opvarenden en de Fransche waarnemer,
die aan boord was, zUn vanmorgen hier aan
gekomen. Volgens hun verklaringen is het
Deensche schip gezonken, nadat de vliegtuigen
25 bommen hadden laten vallen.
Eén der opvarenden is ernstig gewond.