uttAaal van den daq
I
E
De avonturen
van
Stan en Pol
F
I
BEELDEN UIT SHANGHAI
F 250.-
l'
J
H
PLICHT en
i
I
5
bl] een ongeval met
f?
De donkere huid
De brief der Spaansche
bisschoppen
Onderkomen geweigerd aan
bejaarden neger-Bieechop
r
I.
i
I.
i
U
I
I
NAAR HET I GELUK
ENCELSCH 1-
De geest
der liefde i
I
bij verlies van een band,
een voet af een eo»
1
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERUES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERUJK DRIE MAAL VIER EN TWINTIG UUR NA HET ONGEVAL
ge-
en
•le
herderlijk
n
it
Q
n
Q
e
1
gehol
haar
L
HOOFDSTUK XXII
i
HOOFDSTUK XXIII
(Wordt vervolgd)
Thans overlegden ze wat ze nu zouden doen. Pol had zin om
wat te luieren, het waa zulk een prachtig weer en Stan wilde
weer op avontuur uit. Ze maakten nu een schuilplaatsje van
takken en bladeren, waar Pol het zich behaaglijk maakte en
Stan ging er nu alleen op uit.
Het ïus nu al over twaalygn en de kinderen waren nu allen
hui? Stan en Pol gingen nu achter in een tuintje van een
waar sU de appels en noten, die Stan voor twaalfuurtje
npt genomen, opaten.
r
r
naar
huls,
had 1
d
r
et
n
n
■n
te
ie
n
■t
Ie
n
a
e
c
i,
F
i
i
aan
kwam
Steep
eb ik je wel eens van mijn eerste ontmoe
ting met een Franschman verteld?" vroeg
mijn vriendin.
n
n
L
BoqaJve de nieuwste verkeer»
Voorschriften moet u óók nog de
oudste ongevullenoorzaknn (roe-
drankmisbruik!)
OU-
we
niet
je.
1
matjes
tranen
I-
e,
r
38
„Nu
moeder.
zwijgend te dampen.
,Jk wilde wel eens weten, of.... je teruggaat
en haar trouwt?" vroeg Sir
toen weer.
Roger knikte en eenigen tijd zaten de Jjeeren
Kong is een Ei
de Japansche
De macht van c
naai besef in Ji
ter dan in Duil
gen dergelijke
baftige ChineezenSn
Verder vindt mei
Waarvan een groot
van den
kregen.
Uefde
den
oorlog!”
Maar toch bleef er een zekere, op gevoelsargu
menten berustende afkeer jegens Frankrijk in
mijn hart achter. Daar kon ik eenvoudig niet
overheen komen. Of beter gezegd: een volko
men onverschilligheid. Wat aan die zijde van
onze grenzen leefde, bestond voor mij absoluut
niet. Kun je dat begrijpen, geen onverzoen
lijkheid. geen vijandschap, maar
„Waar men niet beminnen kan, moet men
voorbijgaan, bedoel je?”
„Ja. zoo iets was het," gaf ae toe. „Tot op dat
een 1
en. vooral het beroemde observatorium.
De belangrijkste weerberichten in de Zuld-Chl-
neesche Zee en daaromtrent komen van dit
observatorium en daardoor zijn de schepen in
staat de moordende oostersche orkanen, de
typhoons te ontloopen. De „Tasman" kon daar
om dezer dagen ook niet ultloopen. Zoo juist
las ik nog, dat Paul Glaudel den nasm van Pa
ter Chevalier met groote eer noemde in een
rede bjj hét 60-jarig bestaan van het Institut
Eer Mr. Ashburton het huls verliet en enkele
'na de begrafenis van Mrs. Underwood
Anthony Stogdale en Mary door hem
Toen had hij ook nog een meisj
vlechten de strookjes in de war-hi
was uitgebarsten. Pol had haar getroosten haar vejjief geholpen
onkrU8s* ^et matje af te maken. Hij had zoomaar ójj-tutar bank gezeten,
maar niemand had hem geiden en de juffrouw keek toevallig
niet.
„Dat ontwikkelt zich alles wel vanzelf. Ik zou
maar niet a] te gauw je appartementen opge
ven. Later kun je daar altijd nog wei toe komen,
maar ik geloof niet, dat het raadzaam te, zich
ineens zooveel te ontzeggen."
Na drie maanden woonde George echter in
een gewoon burger kosthuis. Over het geheel
wist hij zich veel beter aan te passen in de
vrijwillig gekozen leefwijze dan Roger, die zich
blééf ergeren aan veel, wat Illingworth, met zijn
beweeglijke natuur, beter verdragen kon.
.Je hebt nu zooveel, dat je belangstelling
wekt, dat je althans geen tijd voor tobben meer
overbluft en dat je ’s nachts slaapt in het be
wustzijn. een welbesteden dag achter den rug
te hebben." zei George geestdriftig.
„Ik schaam mJ), dat ik er zoo lauw onder
blUf." luidde het antwoord.
„O, maar jou wacht ook nog een heel ander
leven in Australië. Volg mijn raad en ga terug.
Waarom jullie beider geluk nu nog zoo lang uit
te stellen?"
En acht dagen later deed hU zijn vriend uit
geleide, want Thorburn vertrok met de boot
naar Adelaide. HU was niet jaloersch meer op
Roger, daarvoor had hU te radicaal alle hoop
opgegeven, om Evelyn ooit te kunnen winnen.
En daarvoor was hij nu ook te zeer vervuld van
zUn nieuwe taak, die hem zeer veel voldoening
schonk.
naar Australië
George ineens.
,Er zUn oogenblikken," zei Roger, „dat ik er
wel over denk, om mUn geluk nog eens te be
proeven; maar ik geloof toch niet, dat ik zoo
gek zal zUn!"
en incident, dat zich te Edinburg voorge
daan heeft, wordt in Engeland druk be
sproken en heeft veel ergernis verwekt.
Een der’^voornaamste hotels In, de Schotsche
hoofdstaclheeft geweigerd, onderkomen te ver-
leenen aan bisschop William Heard, van de
Afrikaansche Methodistische Episcopale Kerk In
de Vereenlgde Staten. Deze 87-jarlge neger-bte-
schop was de oudste gedelegeerde ter Wereld
conferentie voor Geloof en Orde.
CathoUque te ParUs. Deze groote geteerde heeft
mij nog trachten duldelUk te maken het aan
deel, dat zUn observatorium nam in de mendl-
aan-bepallng, doch hU deed dit te vergeefs.
Merkwaardig is, dat de rickshaw-koelies, die
den kapitein van mijn schip en mij daarheen
trokken, geen betaling wilden hebben, toen zU
zagen, dat wjj de Paters gingen opzoeken, wel
een bewijs voor de goede reputatie van die in
richting.
Zoo liggen 't goede en kwade naast elkaar.
Het kwade te de oorsprong van de geweldige
gisting, die daar heerscht. Zooeven zelde Ik
dat er in de oude Chineesche stad niets te
beleven valt, maar ik bedoelde: niets moota
of aangenaams. In den tUd toen ik er vaak
kwam, werden er geregeld rijke Chineezen uit
de concessie opgelicht, in de Chineesche
opgesloten, en tegen een losgeld van een
mlllloen of zoo iets weer losgelaten.
Het Britsche warenhuis „Wingon” te
Sjanghai, in de hoofdstraat van de in
ternationale nederzetting „Nanking
Road”. Dit warenhui» werd vorige week
door een granaat getroffen, waarbij
300 personen gedood werden en eenige
honderden gewond
u niet langer zorg kunt dragen voor
kon zU hier ook niet meer blijven,”
antwoordde Evelyn en bleef hem kalm aan-
kjjken.
,4a?" vroeg hU weer.
„U vindt het toch niet erg. dat zU het eerste
ging? Ze was gisterenavond bij het naar bed
gaan zóó moe, dat ze niet meer wakker kon
worden."
Het duurde enkele seconden, eer de beteekenis
van Evelyns woorden geheel tot hem door
drong. Toen was een onstuimige uitbarsting
van smart het bewUs, dat hU het wel vatte. ZU
liet zUn hoofd tegen haar schouder rusten, tot
hU eindelijk doodstil en kalm was geworden.
„Gisterenavond is moeder mU komen zeggen,
dat ik altUd voor u zorgen moest en vanmorgen
vond Mary, dat zij ontwaakt was in den Hemel.
DAAr zullen wü haar weerzien."
„Haar wéérzlen,” herhaalde hU zacht
„George is weg,” ging Evelyn voort. ,.HU
komt niet terug. Mary en Anthony zullen heel
gauw gaan; dan zullen en ik, met Grace en
Rosamond hier blUven. Ik zal u nooit meer ver
laten, voor geen dag zoo lang ik leef!"
Zoodra bekend geworden was welke smaad
den in heel Afrika bekenden negerbteschop aan
gedaan was, noodigde de aartsbisschop van Can
terbury hem en zUn nicht (oomzegstcr), die met
hem reisde, uit, zUn gasten te willen zijn. Ook
apdere voorname leden der Conferentie, zooals
Lady Simon, de echtgenöote van den Kanselier
der Schatkist, wedijverden met elkaar den hoog
bejaarden Jnan, die' een der merkwaardigste en
hoogst-ontwikkelde negers van Amerika te, blU-
ken te geven van hun achting.
Bisschop Heard was tot zUn vUftlende jaar
een slaaf. Na den Burgeroorlog werd ook hjj
vrijgemaakt; door zUn intellectueele begaafdheid
en door zUn vrome denkbeelden had hU reeds
als jongen de aandacht getrokken van de Metho-
Van verschillende zijden wordt aange
drongen op de uitgave van het allerbelang
rijkste schrijven In brochurevorm, daar het
onmisbaar wordt geheeten om zich te ori-
enteeren over hetgeen er In Spanje omgaat.
Deze week hopen wij den Brief van het
Spaansche Episcopaat als vlugschrift
uit te geven. Men kan reeds thans bestel
lingen doenbtj ouwe administratie.
Aan de rivier voor de stad liggen de Chinee
sche forten, in de rivier liggen oorlogsschepen
van vele nationaliteiten. Alles ligt zoo op el
kaar, dat de neutraliteit onmogelijk geëerbie
digd kan worden. De neutrale mogendheden
hebben in het geheel ‘geen lust tegen China op
te treden, maar ook geen zin tegen Japan te
vechten, omdat de consequenties absoluut niet
te overzien zijn. Sjanghai te dus uitermate be
dreigd en het zou mU niet verwonderen als dit
moderne Babylon half verwoest werd, hetgeen
verschrlkkelUk en aangrijpend Jammer zou
zUn. Want het leven heeft daar zonder twUfel
een tempo en een geprikkeldheid, in het goede
evenzeer als in het kwade De handel en daar
mede een groot stuk van de bestaansvoorwaar
de van het Yangt-Se dal zou ernstig lUden.
Zeker te, dat de toestand van het Chineesche
rijk op een keerpunt staat ZUn oude cultuur
wankelt, ondanks alle offlcleele levend-verkla-
rlngen en de meeste jonge Intellectueelen,
vooral die in Amerika op de unlverslteit zUn
opgevoed. zUn zoo ontworteld, zoo cynisch, dat
daartegenover het idealisme van de volgelingen
van Chang Kal Shek niet in staat is, het land
een nieuw besef van eenheid, en een krachtige
hoop in te blazen. Er zUn zeer goede kenners
van het Oosten, zooals Claudel, die hopen, dat
Japan China tot een eenheid en tot vrede zal
brengen, evenals Rome in den ouden tijd de
landen aan de Mlddellandsche tot eenheid en
vrede gebracht heeft, en daardoor den weg ge
baand voor de uitbreiding van het christendom.
De missionarissen in China hebben zooveel
koelheid van inzicht, zooveel echt Chineesche
volharding e» zooveel chrtetelüken offergeest,
dat wU daarvan het beste mogen hopen.
n de pers is nog veel te doen over den
Brief der Spaansche Bisschoppen. Ook
in niet-katholieke bladen wordt gewezen
op de beteekenis van dit „historisch docu
ment”.
De Leidsche Courant, het
schrijven besprekend, zegt o.m.
stad
half
Eens
twaalf op een dag. De grens tusschen de Chi
neesche stad en de concessie was dan ook met
prikkeldraad en Spaansche ruiters versterkt
Die rijke Chineezen waren vaak rUk geworden
op schandehjke wjjae: door verraad, opiumhan-
del enz.
De industrieele toestanden zUn als In de erg
ste rijden van X Manchesterdom; vrouwenar
beid, kinderarbeid, uitermate lange werktUden
en slechte betaling; de Chineezen zjjn in dit
opzicht waarschijnlijk even erg als de Japan-
neya De armoede te daaraan, .merkbaar, dat de
Chineezen met nog veel kleiner geld werken
dan de Javanen, die veel met halve centen re
kenen; zU werken met zooiets als vUtde cen
ten, of nog veel minder.
Het goedkoopste vervoermiddel te een kruiwa
gen, waar men aan twee kanten op kan zit
ten. Er worden regenjassen met pélerine ver
kocht van.... stroo, heel stijf uitstaande. Als
het regent, trekt de Chinees zUn pantoffels uit
De grootste weelde naast de grootste armoede.
„Waarom niet? Je kunt haar gerust trouwen,
want je hoeft %iet te twU telen. dat ze jou ver
kiest. Nog geen twee uur vóór ze de mUne zou
worden, gaf ze mij den bons, omdat se in de
krant had gezien, dat je moeder overleden was.
Om mfj persoonlijk heeft ze nooit gegeven; het
was enkel om den titel en om het geld!"
,Jk geloof, dat ze niet weet, wat ze wil."
.Niét?.... E3i bt ze dat weet! Toen ze mU
afscheepte, zei ik een paar leelUke dingen tegen
haar, waarvan ik nu nog spijt neb. De eenige
wijze, waarop ik dat nu weer goed kan maken,
is, dat ik haar help, om gelukkig te worden.
Ze heeft jóu Hef, daar hoef je niet aan te
twijfelen. Ga gerust naar Adelaide terug en
trouw haar.”
-,4k geloof toch niet, dat ik dit doen zal.’
zei Roger na een pauze. ..Het lUkt mU te ge
waagd. om mU voor een tweede maal aan een
weigering bloot te stellen. BlUf je voorloopig
nog in Londen V
,4a, tot ik besloten ben, wat ik doen zal. Met
al mijn geld ben ik nog niet gelukkig. Het BOU
veel beter zfjn, als het werd aangewend voor
degenen, die het waarlUk noodig hebben."
ZwUgend rookten zU enkele minuten voort,
toen zei Roger:
„Ik heb eens gehoord van twee mannen, die
ongeveer in dezelfde positie verkeerden als wij
en die de gelofte hadden gedaan, dat ze van
een minimum bedrag per week «ouden leven
en dat ze hun heele fortuin opofferden aan
liefdadigheid. Ik zou wel eens willen weten, of
wU beiden karakter genoeg bezaten, om een
dergelUk iets door te voeren."
Zooals gemeld, hebben de Bisschoppen
van Spanje een schrijven gericht aan de
Bisschoppen der geheele wereld, waarin zij
uiteenzetten, hoe de burgeroorlog In Spanje
is ontstaan en hoe de houding der Katho
lieken in dezen strijd is. Dit schrUven is
aller belan gr ij k st voor allen, die
een oordeel willen vormen over wat In
Spanje Is geschied en nu plaats grijpt. Wij
vragen voor dit schrijven alle aandacht,
omdat onder de Katholieken moet bestaan
een gemeenschappelijke mee
nin g, dat de nationale beweging, de op
stand van Franco, volkomen gerechtvaar
digd Is, als verzet tegen de verschrikkelijke
communistische terreur, die onder de „wet
tige” regeerlng zich vrij kan uitleven een
terreur, die verschrikkelijke gegevens ver
meld vindt in het schrijven der Spaansche
Bisschoppenen.
ATT* 17 A b,ad verzekenngsvoorwaarden tegen p levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door p --
AA I <1 x 1A Ej O ongevallen verzekerd voor een der volgende ultkeeringen Ov/e verlies van belde armen, belde beenen of belde oogen kJLJe doodlijken afloop
oogenbilk. ach,
bet was me te
moede, alsof ik
blind was ge
weest en plotse
ling ziende was
geworden toen we
op een avond bU
jou de aanteekeningen van den Franschen
te lezen kregen. Deze,
oa.: ,.riit liefde hebben
om wille van den vrede,
duizend jarigen oorlog!” Zie
woerden hebben mU het meeste te den-
Roger Thorburn was in Londen, toen het be
richt van Evelyns breuk met Sir George Illing
worth op haar trouwdag hem bereikte. Een
half jaar later ontmoette hU Illingworth bjj
een vriend, en, eer hu het met zichzelf eens
was, of hU zich soms ook houden zou, alsof
hU hem niet kénde, reikten ze elkaar de hand.
Samen verlieten-ze het huls en grootelUks tot
Rogers verbazing vroeg George hem, om mee
te gaan en een pUp te rooken op zjjn kamers
in Albany.
„Wat heb je het hier gerieflUk ingericht,” zei
Roger, overal goed rondkijkend.
,4a, en wil je wel gelooven. dat menigeen,
die op een houten stoel, op een kale vloer zit,
gelukkiger te, dan ik.Maar ik heb je niet
hier gebracht, om je lastig te vallen met een
opsomming van mUn misèreWe zullen liever
een glas champagne drinken en trachten vroo-
lUk te zUn.”
HU zette een flesch op tafel, haalde glazen
uit een buffet, en sigaren van zUn rooktafel.
„Weet je, hoe alles geloopen te?” vroeg hu
.Neen, heb je wel eens ooit een Fransch-
man leeren kennen. Ursula?"
„Eén? Duizenden! Je weet toch, dat ik uit
het RUnland kom. In den tUd der bezetting heb
ik ze meegAnaakt. ‘Gedurende twee jaar was bU
ons een officier ingekwartierd. Fabry heette hU.
kapitein Armand Fabry uit Lille. MUn arme
moeder vond het vreeselljk, dat men haar, een
alleenstaande vrouw, dezen gast op den hals
geschoven had. Ik was nog een kind en mUn
beide zusters....”
„Was je vader toen al overleden?"
„Die is in den oorlog gesneuveld, bU Arras.
Daarom vlei het ons zoo zwaar, een Fransch
man in hute te hebben Hoewel hU zich nooit
Incorrect gedragen heeft, bleef er toch ik
weet niet, of je 't begrUpt er stond iets tus
schen hem en ons niet de vreemde taal, niet
de uniform, die hU droeg ik denk, dat het
de dooden waren, onze dooden mUn vader!
Dien hadden ze ons toch ontnomen.
Toen hU ons huis betrad, werd ik docF zoo’n
zinlooze woede overmand, dat ik voor zUn voe
ten op den grond spuwde. Nu schaam ik mU
over dit voorval en als kind vermoedde ik reeds,
dat ik een groot onrecht begaan had, hoewel
ik dat toen niet wilde toegeven. De Fransch
man Ignoreerde eenvoudig mUn onwellevende
daad. HU heeft er zich ook niet over bU mUn
moeder beklaagd en juist daarom haatte ik
hem merkwaardig genoeg nog meer. Dag en
nacht dacht ik erover, hoe ik onzen „vUand”
het beste en het doeltreffendste kon krenken.
Ik heb hem later nog menige poets gebakken.
steeds in de vasté overtuiging, daarmee mijn
gevallen vader te wreken, maar de kapitein re
ageerde nooit in het minste op mUn onwel
levendheden HU Het mij eenvoudig links lig
gen. Na verloop van tUd kreeg ik zelf genoeg
van dezen eenzUdigen strUd. Ik troostte me met
de gedachte, dat ik me in leder geval heldhaf
tig gedragen hadik hield me zelf voor de wreek
ster van mUn--vader Jegens de natie, die schul
dig was aan zijn dood. Toen ik ouder werd en
een beteren rijk kreeg op de politieke en men-
schelUke achtergronden van den oorlog, neb ik
heel spoedig verleerd, haatdragend te zijn.
natte, n.l. Sikhs, geweldig groote prachtige
Britsch Indiërs met zwarte ronde baarden en
een grooten tulband: de Chineezen haten en
vreezen hen. Sommige hebben een rooden
baarddie is dan gebleekt met hennémen
zegt, dat dit een bepaalde religieuze beteekenis
heeft, maar ik weet niet of het waar te. ZU
staan aan de kruispunten der straten op een
kleine verhoóging en regelen het verkeer; voet
gangers, auto’s en rickshaws, de bekende twee
wielige zitwagentjes, die door een looper
trokken worden.
Amerikanen en Engelschen vooral voor den
handel en scheepvaart; Engelschen ook veel
voor de douane; Schotsche ingenieurs en ma
chinisten. Noren in de scheepvaart en het te-
lefoonbedrijf (de eerste telefoon te door Noren
aangelegd); Franschen vooral in den zijdehan
del. Javanen ziet men er niet, ook geen Zuid-
Amerikanen, wel negers. De Portugeezen be-
hooren tot de vaste bevolking, zU rijn meestal
van gemengd ras, afstammelingen van de Por,
tugeeache kolonisten en ontdekkers van vier
honderd jaar geleden. Macao te nog Portu-
geesch. ZU hebben een goeden naam als kas
siers en boekhouders, maar worden niet tot
chef en directeur in de Engelsche handelshui-
zen gepromoveerd. ZU zUn goed katholiek.
Alles te daar handel: behalve de missie en
de chart tas van de kleine zusters van het
Kindje Jezus en andere congregaties. Een mij
ner vrienden had van die zusters een Euro-
peesch weeskind geadopteerd; hU zelf had een
vrU hoogen graad in de vrijmetselarij, maar
was met een lersche katholieke vrouw ge
trouwd, en dacht er sterk over, de vrijmetsela
rij voor de moederkerk vaarwel te zeggen. Wan
neer ik hem vroeg, wat nü van Sjanghai dacht,
placht hu te antwoorden: uitermate goed en
uitermate slecht. Inderdaad behoort Sjanghai
tot de slechte steden. Er wordt verbazend veel
geld kapot gesmeten en om geld draalt alles;
de Chineesche gokge woon ten zijn er vrU alge
meen geworden. Ik veronderstel dat de hard
werkende Duitschers daaraan niet zoo sterk
lUden. ZU hebben directer contact met de Chi
neezen dan de Engelschen en de meeste andere
buitenlanders, die steeds met een Chlneeschen
tusschenpersoon, den compradore (ook een
Portugeesch woord) werken, die daaraan zeer
goéd verdient. Aan alles wordt iets verdiend
door de Chineezen; uw bediende verdient iets
aan al uwleveranciers.' den melkboer, den sla
ger enz. Daaraarj stoot zich geen enkele Euro
peaan meer.
De SJanghai-club te duur en heeft de groot
ste bar ter we^pld, vUftlg meter lang. DsAr
ziet men om twaalf uur honderden Engelschen
enz. hun whisky, cocktail nemen en het laat
ste nieuws en de laatste moppen verwisselen.
Er wordt stevig gedronken. De club biedt u
alles: logeergelegenheid, badkamers, bibliotheek
enz. enz., alles geweldig groot en comfortabel.
De Franschen Heten dit niet op zich zitten
en stichtten de Fransche club, een meer mon
daine gelegenheid met <3 tennisvelden, een
overdekt zwembassin, danszaal enz. enz. C'est
pour bluffer les Anglais, zei me een Fransch
man. Dan zUn er nog in Sjanghai drie renba
nen. groote parken, groote danshuizen, die ook
op commercieele basis zUn ingericht, en dan
te er Zl-Ka-Wel. Dat te een groot complex ge
bouwen een stuk buiten de stad (ik meen op
Chineesch grondgebied) en gesticht door de fa
milie Zi (of Wei), die sedert 300 jaren katho
liek te. Het te een Jezuleten-lnrichting en om
vat een klooster, een weeshuis en nog veel. nets. De armoede te daaraan .merkbaar, dat da
meer --- --v—---i -
frontstrijder
bert. schreef
gestreden,
om een
deze i
ken gegeven. Toen erkende ik’ dat ik het me
zelf al te gemakkelUk gemaakt had. toen ik
dacht, dat het voldoende was, niet meer te ha
ten. Nu weet ik, wat ik aan de nagedachtenis
van mUn gevallen vader verschuldigd ben; n.l.
dat tusschen ons en onze vroegere tegenstanders
niet onze dooden staan, maar onze eigen onver
schilligheid en ons onverstand Ik had gezon
digd tegeTi den geest der liefde, dat was het,
wat deze vreemde soldaat mU geleerd heeft.
Zonder liefde gaat het niet, zie je, daarmee
heeft elgenlUk liet heele probleem van de ver
standhouding tusschen de volkeren voor mU op
gehouden. een probleem te zUn.
Dat wilde ik Je zeggen, voor Je naar Gilbert
gaat. Groet dezen Franschen soldaat namens
mU en als hU jou op de slachtvelden rondleidt,
ga dan met hem voor een Duitsch graf staan
en geef hem de hand in naam van mU en
van mUn moeder.
Haar stem daalde tot een büna onhoorbaar
fluisteren, toen ze tot slot zei: „Uit liefde
slechts uit liefde nietwaar, vader?”
(Nadruk verboden)
„Als het de moeite loont, dan ben ik er voor
te vinden. Maar ik heb zoo verschrlkkelUk veel
geld!"
„In den oceaan van gebrek en ellende, In een
stad als Londen, kan het grootste fortuin ver
zinken als een droppel.”
.Hoe wilde je het dan aanleggen? Zou je een
comité willen stichten, of aan geestelUken
vragen, je de ware behoeftigen aan te wUzen?”
„Voor menschen, die het zelf druk hebben,
lukt mU dit de aangewezen weg, maar wU
hebben den rijd, om de gevallen op te zoeken,
die hulp noodig hebben. We zouden er zeker
goed aan doen, menschen te raadplegen, die
ervaring hebben op dat gebied: geestelUken en
leden van het stedelUk Armbestuur. Maar Ik jou
toch altUd de vrUe beschikking willen houden."
„Laten wU dan dadelU^ beginnen." zei George
met zUn gewone voortvarendheid. „Ik ben dit
leven moe! Ik ga naar concerten en schouw
burgen, maar de muziek en de voorstellingen
kunnen mU niet genoeg bekoren, om de aan
dacht van mUzelf af te lelden. MaaiS, ate wU nu
misschien wat voor anderen konden dóen, dan
zou Ik waarschUnlUk mUzelf vergeten. Hoé en
wéAr zullen wU nu beginnen? Me dunkt, we
moeten geen uur meer verloren laten gaan!"
„En mU dunkt,” zei Roger opstaande, „dat
wU er allereerst eens over slapen moesten. Mor
gen om tien uur hoop ik weer bU je te zUn met
adressen van et\kele personen, die ons op de
hoogte kunnen brengen.”
..Allereerst zal ik dan hier deze kamers opge
ven en zullen wU samen logies nemen, ergens* uiagen 'i
waar wU 1 meest gelegen voor ons werk wonen.” fwlkden j
-r-w-r anneer ge op "verstandige wUze aard-
\A/ rijkskunde geleerd hebt, bemerkt ge
v v reeds 150 KM. ver in zee. dat Shanghai
een groote erf belangrijke stad te. Want zóó
ver bulten de kust te het zeewater al troebel
met een gele tint, omdat de groote rivier Jang
Tse Kiang het water verzamelt uit het midden
deel van China, al het water dat valt op een
gebied zoo groot als half Europa, en bevolkt
door misschien v^el 200 mllUóen menschen. En
Shanghai ligt aan de monding van deze rivier,
of beter een stukje landinwaarts aan e^n *zU-
Hvlertje van den Jang Tse.
De delta van deze rivier is groot en vlak: de
velden die daar Hggen, maken een Holland-
schen Indruk, alles plat en grUs en Uchtgroen
Vóór de kust liggen tallooze rotsige eilanden.
£oodat er heel wat vuurtorens den weg moeten
dan wUzen.
Een nette HoUandsche jongen was eens naar
de Oost gegaan, en kwgg^teffi laatste na aller
lei mislukkingen in Manilla terecht, waar hU
weer werkloos werd, en vanwaar hü toen maar
naar Amoy ging, aan de Chineesche kust, te
genover Formosa. Daar gaf de HoUandsche
consul hem geld om naar Shanghai te gaan, en
daar hielp men hem aan een baantje als vuur
torenwachter. Dat kan, omdat de ge!
douane met den dienst van vurlng en bet
nlng in handen te der buitenlandsche mogend
heden. die de opbrengst daarvan' opstrUken
voor de betaling van de oorlogslasten, die China
na den Boxer-opstand op zich moest nemen.
(De Amerikanen en anderen hebben hun deel
de Chineezen afgestaan.) De Hollander
als vuurtorenwachter op een eilandje.
Island, waar hU een half jaar blUven
moest. Gezelschap: een vUftigjarlge Engelsch-
man, zUn chef, die zich zelf al deftig begon te
vinden en zweeg, en vUf Chineesche schoon
maaksters-en kokkinnen, die Chineesch spra
ken. Afleiding: rondwandeling op het eiland,
met de kans zUn nek te breken op de rotsen.
Na een half jaar wisten rijn vrienden hem een
baan te bezorgen bU den pandhuisdienst op
Java. De Hollander reisde van Shanghai naar
Java, en ik zal nooit vergeten, dat men hem
aan eiken maaltUd boven alle anderen uit hoor
de schreeuwen: zoo gelukkig was hU- DergelUke
menschen zUn er vele in Shanghai.
Wanneer ge nu aankomt met een mooi pas
sagiersschip, legt ge aan bU de groote kade, de
Bund, waar heel groote gebouwen liggen, Hong
kong and Shanghai Bank, de Shanghai Club
enz. en vanwaar de groote hoofdstraten de stad
Intrekken, zooals de Nanking Road en de Avenue
Edward VII, waar de laatste dagen zoo vele
menschen het leven Heten door de bommen uit
de lucht.
Maar ate ge met een vrachtboot aankomt,
legt ge aan weliswaar in het zelfde water, maar
vóór of achter de stad, aan de handelswerven,
die zich beiderzUds wel een half uur ver uit
strekken. TerwUl het leven in het centrum' van
de stad een min of meer Europeesch, althans
cosmopolittech karakter heeft, te het dAAr in
de bultenwUken allemaal Chineesch en de
werkman te steeds een Chinees; dat gaat
gepaard met veel lawaai. Op een Zondagoch
tend ging ik eens door den smallen rand van
loodsen aan de rivier en vond daarachter een
Chineesch dorpje van hout en riet, de Hulzen
dicht aan elkaar, de wegen van aarde, smal
en hooger dan de drempels der huizen, hetgeen
de hygiëne niet bevordert. Even achter dat
dorpje lag een katholiek kerkje, dat ongeveer
drie kwartier of een uur voor dat de H. Mis
begon?1 al gevuM was met Chineezen, die allen
luid op boden en een enorm en voor mUn ooren
uiterst onaangenaam lawaai verooriSaakten. Ik
kon het er niet uithouden, en liep er uit, ging
wat wandelen op de smalle paden tusschen de
velden, maar keerde toch berouwvol weer op
tüd in de kerk terug.Zoodot het wel te be
grijpen te, dat in de Fransche katholieke kerk
de Chlnaezen wel niet geweerd worden, maar
toch slechts in klein getal gezien worden.
De stad Shanghai te een z.g. concessie, waar
Europeanen en Japanners voor 99 Jaren het
recht gekregen hebben onder hun eigen bestuur
te wonen. Vroeger was er voor bijna iedere
natie een concessie, nu nog slechts een groote
internationale concessie, die vanaf de rivier
het eerst komt en lang gerekt te. dan een Fran
sche concessie, die als een dop er op ligt en
daarna, ook aan de rivier, de oude Chinee
sche stad, waar in het geheel niets te beleven
valt, en die verschrlkkelUk smerig te.
Shanghai te een geweldige handelsstid, ook
een stad van avonturiers en desperado’s. Ik
denk, dat het de meest cosmopoUtische stad
ter wereld is. De meeste Inwoners zUn natuur-
HJk Chineezen, maar verder veel Japanners,
die een groot gedeelte van de Industrie, steen
kolenhandel en scheepvaart in handen hebben.
De namen Mitsui Busskan Kaiska, Mltsukishi,
Jokohama Specie Bank, Osaka Chosen Kaiska,
Emo-fabrieken, Nippon-Yusen Kaiska (scheep
vaart mU-) e.a. zUn overal duldelUk zichtbaar.
Japanners zUn merkwaardige menschen. Vóór
ongeveer vUftien Jaar was er veel Japansche
prostitutie In Hong Kong: de Japansche re
feering vond, dat de reputatie van haar land
daardoor geschaad werd, en verbood het. Hong
'elsche kolonie: jiiettemln was
rostltutie terstond verdwenen,
regeerlng, of liever het natio-
is enorm groot, veel groo-
chland en zelfs Engeland. Te-
jenschen kunnen de
let op.
t. in Sjanghai veel Russen,
Aantal aan den grond ge-
distteche zendelingen, en reeds vroeg was hU een
leidende figuur onder de negers van deze secte,
wier gemeenschap bUzonder snel aangroeide na
de afschaffing der slavernU- Voor de verheffing
van het zedelUk peil zUner rasgenooten in de
Vereenigde Staten heeft bisschop Heard on-
noemelUk veel gedaan. Klein van gestalte, met
hoog voorhoofd en sneeuwwit baar, dat opval
lend afsteekt tegen zUn huidskleur, maakt hU
een door-en-door intellectueelen indruk.
De verontwaardiging, verwekt door de weige
ring van een toonaangevend hotel, hem onder
zUn gasten qp te nemen, heeft de hotelhouders
van Edinburg een stad die bUzonder op
vreemdelingenverkeer aangewezen te eenigs-
zins in verlegenheid gebracht. Sommige ho
teliers beweren dat er van uitsluiting van kleur
lingen in 't geheel geen sprake te; enkelen
daarentegen komen er openlUk voor uit, dat de
onweerstaanbare antipathie van Amerikanen te
gen kleurlingen hen dwingt tot de grootste om
zichtigheid. en dat de toelating van laatstge
noemden dus afhangt van de omstandigheden.
Met de verhoudingen te Edinburg zUn wU
persoonlUk niet bekend, maar uit eigen ervaring
weten wU. dat het zeer moeilUk te kleurlingen in
’n behoorlUk Londensch hotel, zelfs van den
tweeden rang, ondergebracht te krijgen. Dit
geldt niet alleen voor negers, maaz voor al wat
niet „blank" la. WU «elf hebben de grootste
moeite ondervonden, toen wU een paar Neder-
landsch-Indlsche studenten, die hier eenige we
ken wilden doorbrengen, in het West-end onder
dak poogden te brengen, en niet minder groot
waren de moeilUkheden toen wU voor twee in
Nederlandsch-Indlë geboren Chineezen, die te
Lelden gestudeerd hadden, een hotel poogden te
vinden. In het laatste geval hadden wU de ka
mers voorzichtigheidshalve reeds eenige dagen
van te voren besproken, en dit per brief door de
hotel-dlrectle laten bevestigen. Toen WU ons dpi
avonds aan het hotel vervoegden, werd bU hoog
en laag volgehouden dat er geen kamers be
schikbaar waren en dat de briefkaart op een
vergissing berustte. De hotelbeambte knipte
hlerbU met zUn oogen in mljrt richting alsof hU
wilde zeggen: „U begrUpt natuurlijk wel waarom
wU van die menschen niets hebben moeten."
’t Was natuurlUk hoogst pUnlUk. ook voor den
blanken .geleider’^ die moest voorwenden den
hotelbeambte te gelooven, opdat de .kleurlingen”
niet achter de krenkende waarheid zouden ko
men.
Ofschoon ook hier vooroordeel tegen kleurlin
gen bestaat, te toch de voornaamste reden waar
om deze uit zoovele hotels geweerd worden, on-
getwUfeld hierin gelegen, dat hotels, die ze wél
toeUeten. bU de Amerikaansche toeristen afge
daan zouden hebben. De Britsche „vreemdejin-
gen-lndustrle” is in hoofdzaak afhankelUk van
de Amerikanen; de continentale volken spelen
zoowel numeriek, als door hun geringer kapl-
taalkrachtlgheld een betrekkelUk zeer onderge
schikte rol. BUgevolg ontzien de eerste- en
tweede-rangs-hotels voorAl de Amerikanen.
Deze hebben tegen de gele rassen dezelfde be
zwaren als tegen de negers, en scheren Aziaten
gewoonlUk met laatstgenoemden over één kam.
Toch heeft ook de gemiddelde Engelschman niet
gaarne een kleurling als medegast, maar hU is
toch eerder geneigd onderscheid te maken tus
schen kleurlingen van Europeesche beschaving,
en kleurlingen die de Europeanen vruchteloos
pogen te imlteeren.
getrouwd. Ze bleven op Iriya en voor iedereen
in hute ging alles nog precies als vóór «iien tijd.
De zusjes praatten veel over haar moeder;
het was net, of zU in den geest nog bU hen was.
Op een avond was dokter Underwood vroeg
naar bed gegaan, „daar hu zich door de hitte
bUzonder moe voelde; en Evelyn was daardoor
eerder vrU dan gewoonlUk voor haar avond
wandeling. In den regel ging zU alleen, maar
toen zU Grace zoo peinzend naar haar zag
kUken, kwam zU den tuin in, en vroeg haar, cin
mee te gaan.
.Daten wU naar liet eilandje roeien,” zei ze en
nam haar plaats in bu het roer. „Hoe duideUJk
herinner ik mU nog dien eersten keer, dat ik
overstak. Ik had Anthony gevraagd. mU naar
het eilandje te roeien en was wanhopig, toen
zU werden lastig gevallen door een zwerm mus
kieten. Wat had ik toen het land aan Iriya!
Hoe is het mogelUk, dat ik dezelfde ben en
dat dit aUes slechts twee jaar geleden gebeurd -
te!’
.Het lukt mU ook langer." meende Grace.
,4a?Maar JU hebt nog je leven vóór je;
ik niet. Ik zou dit niet alles tegen anderen
zeggen, maar ik heb geheel afgerekend met het
leven."
Ze waren nu aan wal gegaan en liepen hand
in hand in de schemering 'tusschen de groote
bootnen.
komen zUn; afkomstig van de legers van Kolt-
schak en Denikin, veef Russische vrouwen, die
daar op alle mogelUke wijzen aan den kost
trachten te komen.
