Mevr. Esther de Boer Rijk overleden van Vertolkster van het Heij ermans „figuren” Buitengewone zitting van Belgische parlement MRDSCHE GOEDEREN j De onveiligheid ter zee f: „KNIERTJE” DOOD! I WOENSDAG 8 SEPTEMBER 1937 <9 Nu ze dood ia Vitaliteit in den ouderdom Minister van Defensie Haar levenaloop waarschuwt GEVAARLIJKE MANOEUVRE Heyermana-creatiea Verklaring van Minister van Zeeland „Ik kijk terug” Kerkelijk leven MGR. W. A. VAN DINTER Gouden klooaterfeest NAAR DE MISSIE CLEARINGKOERSEN Een al te enthousiast spiegel gevecht De heer M. J. van Schreven benoemd Consul-generaal te Berlijn SALAR1EER1NG GEMEENTE AMBTENAREN Minuter De Man verdedigt het beleid van de Nat. Bank Neder land ache achepen dienen de nationaliteit duidelijk zicht baar te laten uitkomen „Een wissel op Brussel is goud waard” Afsluiting spoorwegovergang bij De Vink van Rijk Data en feiten Vóór de 84-jarige actrice haar af- acheidatournée door Neder land kon aanvangen, ia haar afacheid komen o I te ge- en ge- 1 op ze 9 i „De Woekeraarster" Militair Gerechtshof ver- i van t i Ie Ie n n t r I ze V] lestin haar Mevr, Esther de Boervan Rijk in haar glansrol „Kniertje” Koersen voor stortingen op 8 September 1937 tegen verplichtingen luidende in: Reichsmarten X 72.76, lires f #.61, peseta’s i VIM. n il Deze zaak is, zoo zegt de premier verder, voor ons economisch leven uiterst qcha^eljjk. Ik niet meer zou) dag fti Juli w» ge- me- Rjjk oVter- Zij zelf was nog vol goeden moed. En het publiek verwachtte zijn „Kniertje" terug. Toch had ze Ingezien dat ook zjj afscheid te nemen had van het tooneel hetwelk haar zoo iief was en van bet haar trouw gebleven publiek. Zoo werd de afscheidstoürnee voorbereid.... die ze ^vangen.... Haar laatste jaar- haar afscheid van allen.... BRUSSEL, 7 Sept. (Belga). Ter gelegen heid van de buitengewone zitting van het parlement was in verband met mogelfjke in cidenten in de omgeving van het parle mentsgebouw veel politie en gendarmerie op de been. Nadat het oude presidium van de Kamer herkozen was, las minister-president Van Zee land een verklaring voor, waarin hy oju zegt: wy zjjn thans gekomen aan het hoogtepunt van een lange camppgne, waarvan het doel Is, de regeering In haar arbeid te treffen. De regeering moet zich verweren tegen een dub bele manoeuvre, die. welke den persoon van haar chef beoogt, en die welke haar houding ten aanzien van de Nationale Bank betreft. De K.N.A.C. meldt, dat de spoorwegovergang blf De Vink, In den weg "s-GravenhageLeiden, in den nacht van ^Zondag 12 op Maandag 13 September van 0.15 tot 4.30 van. wegens werk zaamheden voor het verkeer zal zijn afgesloten. Het verkeer van Lelden naar ’s-Gravenhage kan plaats vinden over Voorschoten, dat van ■s-Gravenhage naar Leiden over de brug bij de Haagsche Schouw en den Lagen Morschweg. Esther de Boer-van Rijk werd 29 Juli 1863 te Rotterdam geboren. In 1873 debuteerde ze als Laura in Cremers „Emma Berthold" bij het gezelschap „Le Gras, Van Zuylen en Haspels" nadat zij al in 1867 bij het liefhebberlj-tooneel der had Tooneel" in Eva Bonheur (reprise) Herman HeUermans. 1927 16 Februari, verbonden aan Ned. Studio Theater, dir. M. Lieber in „Haskalah" van acht het overbodig met u te spreken over de uitwerking hiervan in het buitenland. Het is tijd dat men Inbindt. Over enkele dagen zullen wij u een rapport voorleggen over de werk zaamheden der regeering maanden die achter ons zien welk een aanzienlijke hoeveelheid verricht is. ze geschokt tooneelleven. i actrice met beperkte ze ons Als zeegebieden, waarin deze maatregelen wenschelijk zijn, worden voorloopig genoemd de Mlddellandsche Zee, het zeegebied rondom het Iberisch Schiereiland en dat, hetwelk de kust van China bespoelt. gedurende de 15 liggen. GD zult dan went Scholem Asch en „Ziwoeg" van Kirsch bein. 1028 10 October, Theo Mann-Bouwmeester hul digt voor de radio Esther de Boerv. Rijk en spreekt over de beteekenls van haar collega. 1928 11 October, 55-jarig tooneeljubileumEere- voorstelllng in den Stadsschouwburg te Am sterdam v. „Het Schouwtooneel". Opvoe- ring van „Moeder" van Cor Hermus. 1938 34 October, Ridder in de Orde van Oranje- Nassau. 1939 30 November, Ridder in de Kroonorde van België. 1933 Benoemd tot buitengewoon eereüd van den bond van Nederlandsche Tooneelschrijvers. Stichting van het De Boer—van RijkEn semble. artistiek leider Jaap van der Poll 1933 39 Juli viering van den 80en verjaardag. 25 September 60-jarig Tooneeljublleum In den Stadsschouwburg te Amsterdam. 1934 Publicatie van „Ik kijk Terug”, levensbe schrijving. 1935 Sprekende film „Op Hoop van Zegen”. 1936 Deze film bekroond op de Biennale Venetië. Gouden Medaille. 1936 Reis naar Palestina. 1936 Reorganisatie van haar Ensemble, thans onder leiding van Nico de Jong. (Zie Too- neelrevue Sept. 1936). Toen verleden jaar het bericht kwam, dat de actrice in het ziekenhuis moest worden op genomen voor een lichte operatie en kort daar op ze als genezen de ziekenverpleging heette te verlaten.... toen hebben alleen de Intimi begrepen dat het Nederlandsche publiek hier afscheid te nemen had van een kunstenaresse die een lang leven de verpersoonlijking was van het beste op ons vaderlandsch tooneel. Want al mocht de operatie tydelyk verlichting heb ben gebracht, de kwaal vrat verder. Op X too neel was ze onwel gewordenhaar mede spelenden maakten zich ongerust over haar stem, haar kracht.... De hulsgenooten raad pleegden een geneesheer. Dan bleek dat ze al een week zoo goed als niets had gegeten om dat de keelorganen niet naar wensch werkten. Een operatie bracht verlichting. Maar voor de ingewijden groeide de vrees dat de kunstena resse haar vroegere kracht niet meer zou her winnen. De 23-jarige reserve-sergeant leerllng-vlieger bjj de luchtvaart-afdeeling te Soesterberg A. van LT., had op 24 Juni van dit jaar met zijn vliegtuig boven Aalsmeer een vrij gevaarlijke manoeuvre gemaakt. Hf] had een voor hem vlie gende machine gepasseerd door daar onder door te duiken en alleen door snel optrekkep had de bestuurder van dat vliegtttg een bot sing kunnen voorkomen. De krijgsraad had den onvoorzichtigen vlie ger veroordeeld tot 50 boete subs, tien dagen hechtenis, doch de audlteur-militair teekende hooger beroep aan. Voor het Hoog klaarde de vlieger, dat hij de manoeuvre uit enthousiasme had verricht, by wijze van spie gelgevecht. De advocaat-flscaal mr. A. Rotnbach vorder de bevestiging van het vonnis van den krijgs raad, waarbij alleen een geldboete was opgelegd. Het Hof za! nader uitspraak doen. Het Ministerie van Defensie maakt bekend, dat. in verband met de heerschende onveilig heid ter zee, Nederlandschen koopvaardijschepen wordt aanbevolen ter meerdere veiligheid van personen en eigendommen: a. te allen tijde overdag een goed zichtbare Nederlandsche vlag met voldoend frissche kleu ren te voeren; b. den naam met de toevoeging Holland in duidelijk zichtbare letters van minstens een meter hoogte aan te brengen op een huidgang ter hoogte van het midden van het schip; c. een Nederlandsche vlag en een wit doek, waarop in zwarte letters van een meter hoogte „Holland”, uitgespreid op een voor- en een ach terluik 'dan wel op het dek bij voor- en achter schip. te toonen, overdag goed zichtbaar van uit de lucht; d. een nachtverlichting te voeren zoodanig aangebracht, dat naam en land van herkomst ook des nachts van af de zeeoppervlakte kun nen worden afgelezen. Vervolgens heeft de minister van Financiën. De Man. de aanvulling voorgelezen van zijn rapport van 36 Augustus JX over de Nationale Bank van België, waardoor geen afbreuk wordt gedaan aan de vroegere conclusies ten aanzien van de juridische zijde van het vraagstuk. het rattenvrouwtje In „Kleine Eyoll” van H« drik Ibsen wist ze die geheimzinnige sfeer scheppen, welke dit figuurtje uit het werkelf leven behoeft. In „Levensavond" van Jaap d. Poll heeft ze haar 60-jarig Jubileum gevit nadat ze met haar SOsten verjaardag de fee vreugde had ingezet. En elk nieuw Jaar daar was het op haar jat ^fet de „Stella” 82 jarigen ft om haar Jfle Minister-president Van Zeeland legde in buitengewone zitting van het Belgi sche parlement een verklaring af In Duitschland is voor de zoogenaamde „Arbeidsmeisjes" een speciaal tenue ontworpen, dat op het congres te Neurenberg voor 't eerst werd gedragen v t an jongsaf hebben wij geleerd, dat wij ons van aardsche goederen moeten onthechten, dat het voor een rijke moeilljker is den hemel bin nen te gaan dan voor een kameel door het oog van de naald te krulpen, en dat aardsche goederen in allerlei vorm slechts den weinig aan t rekke lij ken titel van aardsch slijk verdienen te dragen. Men heeft ons met nadruk ingeprent, dat 't slechts sterke beenen gijn, die de weelde kunnen dragen en dat de om vele zaken bekommerde Martha het slechtste deel had verkoren vergeleken bij de aan de voeten van den Za^gmaker luisterende Maria. Ieder jaar hooren wjj het Evan gelie over de vogelen des hemels en de leliën des velds en de vermaning, dat wij eerst het rijk Gods moeten zoeken en dat dan al het overige ons zal worden toegeworpen, en meermalen 's jaars wordt ons het woord op het hart gebon den: „Wat baat het den mensch, wan neer hij geheel de wereld wint, maar schade lijdt aan zijn ziel.” En toch is gehechtheid aan aardsche goederen ve len onzer niet geheel vreemd. Toch zijn er onder ons verschillenden, die het moeilljker willen hebben dan een ka meel. Toch vindt het aardsche slijk ook in onze kringen vurige liefhebbers. Hoe- velen onder ons meenen niet bijzonder sterke beenen te bezitten. En zijn de Ma ria's talrijker onder ons dan de Martha's? Doen wij den vogelen des hemels en den leliën des velds ernstige concurrentie aan en hebben wij zooveel vertrouwen op <|od, wiens rijk wij moeten zoeken, dat wij gelaten wachten op het overige, dat ons zal worden toegeworpen? Treft men onder ons ook niet menschen aan, die gaarne wat schade aan hun ziel lijden, indien zij maar een decimale fractie van een minimaal partikeltje van de wereld daardoor kunnen winnen? Aardsche goederen, hoe begeerens- waardig lijken zij hun, die ze niet be zitten, en hoeveel zorgen baren zij vaak hun, die er wel mede „gezegend” zijn, vooral in onzen tijd. Het bezit van aardsche goederen is vandaag den dag minder dan ooit een onverdeeld genot, in t bijzonder, wanneer zij de om vangrijke vormen hebben aangenomen van landgoederen en kasteelen. De eigenaar van de Boekhorst onder Noord- wijkerhout, die zijn duinbosch wilde rooien, omdat men het op de lijst van natuurmonumenten wenschte te plaat sen zonder dat de verkorting van zijn eigendomsrecht door een redelijke scha devergoeding zou worden gecompenseerd, kan daarvan meepraten. En de ervarin gen van den „kasteelheer van Nljenrode,,’ zijn zeker ook niet van de alleraange naamste soort geweest. Wil men een juist levensoverzicht met data, men raadplege dan volgend lijstje* 1853 29 Juli geboren te Rotterdam. 1867 Eerste rol (als dilettante) in „De Jagers- huzaar en Het Oestermeisje”. 1873 Debuut als Laura in „Emma Berthold” van Cremer. Eerste ingenuerol by het gezelschap Le Gras, Van Zuylen en Haspels. 1877 Verbonden aan het Gezelschap v. Victor Driessens te Antwerpen. 1880 Optreden in het Imperial Theatre en Du- ry Lane Theatre te Londen. 1881 By het nieuw gevormde gezelschap Van Zuylen te Rotterdam, huweiyk met den musicus Henrl de Boer. was opgetreden en de zilveren medaille Rederijkerskamer „Nut en Genoegen” behaald. De Jury was gevormd door mevrouw Catharina Beersmans, Derk Haspels en Willem van Zuylen. Aanvankeiyk was zy In de zaak laar moeder voor modiste opgeleid. Aan J>te actrice Catharina Beersmans had ze «aar vorming veel te danken. 1881 huwde de kunstenaresse met den mil? lenri de Boer en in 1883 vestigden zy zich Merdam. Van de Nedprlandsche Tooneel- iking was zy in 1893 mede-oprichtster en nesse. Later heeft ze deel uitgemaakt lerman Heyermans’ eigen gezelschap en ,JIet Schouwtooneel” om ten slotte met van de gi voor In( sicus te Ar vereen! secreet van van een eigen gezelschap het land rond te reizen. Sedert 1898 kwamen de groote- Heyermans- premlères: 24 December 1898 ..Ghetto”, 24 Deb. 1900 „Op Hoop van Zegen’ 1908 .JJe Meid", 14 April 1917 „Eva Bonheur”. Zoowel In Londen, Beriyn, Parys als Brussel Is ze opgetreden oa. in ..de Medailles van de Oude Vrouw”. De gemeente Amsterdam verleende haar by haar gouden jubileum dq zilveren medaille der stad; 10 Oct. 1928 sprak mevr. MannBouw meester voor de radio over hare beteekenls en 24 October 1928 werd zy begiftigd met het ridderkruis van Oranje Nassau, een jaar later met dat van de Belgische Kroonorde. Ziedaar enkele merkwaardige data waarby nog gevoegd moeten worden haar zilveren tooneeljublleum in 1898. haar 40-jarig jubileum 1 Maart 1916 In „Mleke” van Jdcques vm Hoven, haar gouden feest 9 October 1923 ln-I%resne’s „De Woeke raarster”. haar 55-Jarig kunstenaarschap 12 October 1928 In Cor Hermus’ .Moeder” en haar 60-jarig jubileum met „Levensavond” van Jaap v. d. Poll. Het hoofdbestuur van den Ned. bond van gemeenteambtenaren heeft in een schryven aan de gemeentebesturen verzocht maatregelen te willen overwegen, waardoor de salarissen der ambtenaren op een hooger peil worden gebracht. Uit de offlcieele cyfers toch biykt, dat het leven sedert 26 September 1936 steeds duurder is geworden, terwijl daartegenover in tal van gevallen een verlaagd salarispeil staat, hetwelk reeds voor de geconstateerde pryssty- gingen dikwijls niet of niet geheel voldoende was om te voorzien in de normale behoeften van den ambtenaar en zyn gezin. Het hoofd bestuur vertrouwt, dat in elk geval maatrege len worden genomen dat zal worden bevor derd, dat de Indirecte verlaging, ontstaan door de bovenwaartsche ontwikkeling van het prijs peil, wordt gecompenseerd. Dit klemt te meer nu uit het verloop der groothandelspryzen valt af te lelden, dat de styging van den Index van tiet—levensonderhoud zich In de komende tij den zal voortzetten. Naar wy vernemen is de consul-generaal der Nederlanden M. J. van Schreven bestemd om op te treden als consul-generaal der Nederlanden te Beriyn, tevens hoofd der handelsafdeellng van H. Ms. gezantschap aldaar. De minister van Staat, minister van Bulten- landsche Zaken al. brengt ter algemeene ken nis, dat de consul-generaal der Nederlanden de heer M. J. van Schreven, aan wlen de leiding van het consulaat-generaal der Nederlanden te Beriyn en tevens van de handelsafdeellng van H. Ms. gezantschap aldaar zal worden opge dragen, voor belanghebbenden by aangelegen heden betreffende het Dultsche ryk te spreken zal zyn In een locallteit van het departement van Bultenlandsche Zaken te 's Gravenhage, Plein 23 op Woensdag 8 September, des voormlddags van 913 en des namiddags van 14—16.30. Het al of niet opvolgen van deze raadgevin gen brengt uiteraard geen enkele verandering in de gedragslyn der regeering ten aanzien van Nederlandsche schepen, waarby zich onver hoopt Incidenten zouden voordoen, doch het Is gewenscht, dat de onderscheldingsteekenen op schepen, die rechtens de Nederlandsche vlag voeren, zooveel doenlyk op geiyk^ wyze worden aangebracht ten einde misverstanden zoo goed mogeiyk uit te sluiten. Minister De Man verklaarde, dat de con clusie, die uit de recente geheurtenVeten ge trokken moet worden, is. dat zy een schit terende bevestiging brengen, dat het parle mentaire regime verre van overbodig Is ge worden en voortgaat beter dan welk ander regime ook de contröle der burgers op de overheidsinstanties te verwerkelyken. Een zekere schandaalpers zou minder llcht- geloovige lezers vinden, wanneer meer men schen wisten, dat het geld der belastingbeta lers niet op het spel staat by de Nationale Bank en dat de staat niets heeft uit te staan met de beloonlng van de bankleiders. Wanneer geen enkel land ter wereld voor consolldatles leenlngen krygt op zoo voordeellge voorwaar den als België op dit oogenblik, Is dat te dan ken aan het algemeen erkende feit, dat onze openbare financiën gezond zyn, dat onze schat kist er schitterend voor staat, dat onze rente- markt solide is, en tevens aan een moreelen factor, welke sinds ruim een eeuw bestaat en die tot uitdrukking komt in de handelstaal in de woorden: „de wissel op Brussel is goud waard", wy moeten ons licht niet onder de korenmaat zetten. Integendeel, een land als het onze toont zyn ware kracht en zyn werkelyke waardigheid door In het volle licht de verzwe ring door te steken, die zich kan voordoen in .de gezondste organismen. Ik denk, dat myn rapport van 26 Augustus JJ. aangetoond heeft dat Ik my rekenschap gaf van den plicht de waarheid te moeten zeggen zonder rekening te houden met overwegingen van persoonlijken en poUUeken aard. De Nationale Bank is geen staatsorgaan, maar een maatschappy, welker gestie uitgeoefend wordt door organen, die af- hankelyk zyn van de aandeelhouders, maar die onderworpen is aan da contröle van den Minister De Man besloot zyn rede met te zeggen, dat het land de waarheid moet zoeken en den wil moet hebben fouten te voorkomen door hervormingen aan te brengen in het re- gine, dat ze in het leven zou hebben geroepen. eze twee markante gevallen, I 1 waarbij de persoonlijke gedragln- gen van de bezitters mede aan leiding zijn geworden tot de opgedane ervaringen, bieden echter niet zulk een overtuigenden en algemeenen kijk op, de bezwaarlijkheden van dit soort van aard sche goederen als de door den Neder landschen Oudheidkundigen Bond uit geven brochure „De nood der Kastee len” van de hand van Jhr. dr. E. van Nispen tot Sevenaer. In deze brochure wordt ernstig alarm geslagen over de „kwaal die als een venijnige griep door heel Nederland slachtoffers maakt. Be doeld wordt de nood der tijden, die de vroegere kasteeleigenaars dwingt de prachtige bosschen en parken, vervolgens de kasteelen zelf te verwaarloozen om ze tenslotte geheel aan hun lot over te la ten, zoodat zij in plaats van 'n welver zorgd monument van historische en cul- tureele beteekenls, worden tot een triest beeld van verval. Vele kasteelen in Nederland ver- keeren In nood tengevolge van den nood hunner eigenaren, die de hooge kosten voor het onderhoud niet meer kunnen y opbrengen. Voor een groot deel draagir de fiscus de schuld van dezen betreu- renswaardlgen toestand en het is dan ook volkomen terecht, dat het bestuur van den Oudheidkundigen Bond zich met een request tot den Minister van Fi nanciën heeft gericht om de zoo nood zakelijke verlichting van lasten te ge ven, opdat niet vele schatten van na tuurschoon en vaak nationaal histori sche waarde voor goed te loor zullen gaan. Gelukkig heeft de overheid reeds door het helpen behouden van landgoe deren als natuurmonument blijk gegeven van een juist begrip en een juiste waar deer Ing voor on vervangbare of moeilijk te vervangen waarden van algemeen belahs. Wanheer de betrekkelijk zeldzame kasteelen in ons land op soortgelijke wijze in haar aandacht en hulp zouden worden betrokken, zou de thans dreigen de onherstelbare schade voor de toe komst kunnen worden afgewend. Deze zorg mag niet uitsluitend overgelaten worden aan een schaarschen enkeling, die nog over voldoende aardsche goede ren beschikt om andere aardsche goe- deren ten nutte van het algemeen van den ondergang te redden. Hier is plaats voor overheidszorg omdat het zoowel uit toeristisch als uit cultureel en historisch oogpunt een belang van geheel het land geldt. Met haar gaat een tooneelster heen die de meest beteekenende periode uit ons vader landsch tooneelleven in het begin dezër eeuw emsiuit. Waarom? Ik heb het al vroeger neergeschre ven: omdat zy van .onzen grootsten tooneel- ■chryver uit dit tydvak, Herman Heyermans, zoovele tooneelfiguren tot volle leven heeft om geschapen en wel zóó, dat meerdere geslachten het tooneelwerk van Heyermans zagen, door de macht van hAar vermogen, zy heeft voor een uiterst belangryk deel Heyermans' moderne too neel tot ons volk gebracht. En al wilde zy zelf niet alleen als .Kniertje" door ons gewaardeerd wotyen natuuriyk. zy kon méér! toch houdt dit duizend en meer gespeelde .Kniertje” een levenswaarde in voor haar. Heyermans schiep als Nederlandsen dramaturg een mensch op het tooneel tot een tooneelfiguur-voor-jaren en zy herschiep deze tooneelgestalte tot een tragische werkelykheidsfiguur, die meer dan een geslacht bleef boeien. Wat geen onzer too- neelschryvers was ten deel gevallen schonk zy aan Heyermans: een kunstwerk van letterkun de werd tooneel van jaren. Dat was Heyermans’ macht. Dat was óók htór kunnen! Heyermans’ werk was geen letterkunde alléén, was volkomen tooneel. Hy werd onze beste too- neelschryver en Esther de Boer ypn Ryk deed een Eva Bonheur, de Meid Kniertje/ e.a. tot menschen worden zooals wy die gekend heb ben. zy bewees met de daad, welke groote too- neelwaarden Heyermans’ werken hadden. En al moge dan Heyermans' waardebepaling in een ietwat bittere polemiek waarheid bevatten, dat haar kunnen beperkt was, dit doet niets af aan het feit, dat t^iar tooneelleven het beste omsluit, wat ons vaderlandsch tooneel geven kan aan eigen Nederlandsche kunst. Zoo beteekent haar naam een periode en wel een der waardevolste tijdperken van ons eigen vaderlandsch tooneel. Daarom zal haar naam nooit uit onze too- neelhlstorie verdwynen. Op 27 September as. hoopt Mgr. W. A van Dlnter, Magister Generaal der Orde van het H. Kruis te St. Agatha, den dag te herdenken, waarop hy vóór vyftig jaar in het klooster trad. Half September zullen naar de Missie op Borneo vertrekken de Broeders Andreas en Bruno. Ze worden vergeaeld door den Eerw. Algemeenen Overste Br. Sylvester, die In de Missiegebieden aldaar, die aan de Congregatie van Huybergen zyn toevertrouwd, de voorge schreven visitatiea der' stichtingen zal ver richten. i Nu ze dood is beseffen we ineens te heftiger welk een groote kunstena resse we in haar bezaten en welk een leegte ze achterlaat in ons toch reeds zoo geschokt tooneelleven. Ze was een actrice met beperkte mo gelijkheden. doch wat ze ons kon' geven schonk ze met een zoo zui vere gaafheid, zoo een directheid diepe menscheljjkheid dat hare crea ties in de herinnering zullen bljjven leven van de duizenden die haar heb ben toegejuicht en in dit uur haar na gedachtenis dankbaar eeren. Zelf beeft ze een aardige bydrage geschon ken tot de kennis van haar leven in haar me moires „Ik kyk terug”. Ze zyn interessant eer stens om de felteiykheden, de kennis van men schen en toestanden uit een bepaalde periode. Tweedens om de verhaaltjes op zich zelf, da ^eschiedenisjes” die, ofsenoon in zich onbe- ^langryk, prettig zyn om te lezen. ,Jk heb met Herman Heyermans te doen ge had in zyn dubbele functie van auteur en di recteur. Vooral in het laatste verband hebben wy vaak elkaar „in de haren gezeten” zoo bekent ze in haar boek: „Achteraf kan ik alles ZOO goed verklaren en zoo heel goed vergeven. Wy hadden belden onze eigenaardigheden; wy hadden ook belden onze zorgen.” Er staan booze brieven in het boek maar ook epistels vol waardeering van Heyermans zooals by haar 650ste en 800ste opvoering van „Op Hoop van Zegen”. „Uit deze brieven biykt wel duidelyk, dat Heyermans alle ironie, sarcasme en ver bittering ten spyt, een goed, een nobel mensch was. Een groot kind eigenlijk.” Tot verleden Jaar is de heel eigen tooneel- •peelkunst van deze merkwaardige kunstena resse nog ongebroken gebleven. Wie haar in de laatste jaren als De Meid, Eva Bonheur, Knler- tje heeft gezien, bewaart de heugenis aan een gave beeldlng van ongemeene suggestieve kracht. Hoe potsieriyk was haar spel in de STappige bedenksels van dsn ook al reeds over leden Henrl van Wermeskerke: „Tropenadel”, -Sulkerfreule". ,J>e Tante uit Indlë" enz.' En oan de nieuwe rollen die ze nog in haar hooge ^ren bracht in werk van Elsensohn, Jaap v. d Poll (oji. in kostelyk samenspel met haar dochter, mevr. De Vries). Rond een rolletje als 1883 Vestiging te Amsterdam, engagement by het Baton des Varieté’s” Bamberg en Charlier, later Kreukniet en Poolman, eer ste rol in „Het Huisgezin van den Schryn- werker". 1893 De Nederlandsche Tooneelvereeniging wordt opgericht (medeoprichtster en so- clétaire). 1895 Optreden te Beriyn In het „Neues Schau- spielhaus”. 1898 23 November, 35-jarig tooneeljublleum als „Moeder Pierrot" In JDe Verloren Zoon", muziekdrama'van Wormser. 1898 24 December. Première van „Ghetto”. 1900 24 December. Première van „Op Hoop van Zegen” (In de rol van .Kniertje”). 1908 .Kniertje” in „Op Hoop van Zegen” in het .JHëbbeltheater” te Beriyn en andere be kende rollen in de stukken van Herman Heyermans. 1908 Première van „De Meld". 1909 35-jarig tooneeljublleum in „Op Hoop van Zegen”, te Amsterdam 1910 29 Januari, de 590ste „Falkland”-„Noctur- ne”, opgedragen aan Esther de Boer- van Ryk. Toetreden tot het nieuw gevormde gezel schap „Tooneelvereeniging”. onder directie van Herman Heyermans. 1912 15 November, 400e maal .Kniertje”. Ed. Frankfort schildert de speelster in deze rol. Plaatsing van het portret in het Ryksmu- seum te Amsterdam. 1916 1 Maart 40-jarlg tooneeljublleum in den Hollandschen Schouwburg te Amsterdam. 1916 Najaar. Première van „Tropenadel”. 1917 14 April Première van Eva Bonheur”. 1918 4 September. Première van „Sulkerfreule”. 1918 De eerste bioscoopfilm van „Op Hoop van Zegen”, wordt (door Maurlts Binger voor de „Hollandia Film" te Haarlem) ge maakt. 1919 Toegetreden tot „Het Schouwtooneel” on der directie van Van der Horst en Musch. 1920 Opnieuw verbonden aan de „Tooneelveree niging". Directie Herman Heyermans. 1923 18 September, behaalt (op 70-jarlgen leef tijd) het zwemdiploma. 9 October. 50-jarig tooneeljublleum in den Stadsschouwburg te Amsterdam. De gemeente Amsterdam schenkt de jubl- laresse^de zilveren medaille van de Stad Amsterdam. Eerste opvoering van van A. Defresne. Overplaatsing van het geschilderde portret van .Kniertje” naar den Stadsschouwburg te Amsterdam. De Kon. Edelmetaalbedryven slaan den Knlertjespenning. 1924 24 Februari. Gezelschap „Esther de Boer” met „Op Hoop van Zeegen” in .Maison de l’Oeuvre” te Parys. 1925 12 October, optreden by „Het Vereenigd Tooneel" in Eva Bonheur (reprise) van ag te biyder feest. de K. N. S. M. maal rftyd een tocht naar I ndochter te bezoeken. werd daarop in de hoofdsl tot een feestdag, waarby het groote publ was betrokken. Het Leidscheplein móest d< de politie worden vry gehouden om het v keer te kunnen doen voortgang hebben, U te harer eer een middag-muziek-ultvoerlng w< gegeven. Duizenden waren toegestroomd en middels recipieerde de feestelinge in den v sierden foyer, waar personen uit allerlei kt gen haar kwamen eeren. „Van 'ons tooneelspelers biyft er niets, als dood zyn. En hoe gauw zyn onze namen, ons werk vergeten”, zoo sprak ze eens by hi gouden feest in 1923 tot collega Brusse by persgesprek. Hy kon hieraan terecht toevoegt „Maar daartegenover ondervinden by hun ven dan toch ook géén andere artisten die i ree te, avond aan avond hun toegestaarde -gefluisterde, toe-gelachen. toe-geschrelde, bloemen en geschenken" uitgesproken,' toé—l.- klapte wel eens toegejuichte waardeering van het publiek als de tooneelspelers en zyn de populairen onder hen zoo aldoor omringd van belangstelling In het gewone leven en in de pers, zien zy telkens en telkens weer hun portretten, hun creaties in allerlei rollen ge publiceerd.” Op 84-jarigen leeftijd is een van Nederlands meest bekende en vierde tooneelkunstenaressen, vrouw Esther de Boer van leden. Mevrouw Esther de Boer dood! Het getuigt voor de enorme vitali teit welke deze vrouwe in hoogen leeftijd nog heeft bezeten, dat de doodstijding der 84-jarige nog komt als iets onverwachts.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1937 | | pagina 15