ONS BLAD
1
Mogendheden komen te Nyon
tot overeenstemming
In Noord Sjansi wordt hevig
gevochten
Bomaanslagen
te Parijs
Het nieuws
heden
van
Journalisten stellen Hitler vragen
De Volkenbond
China doet beroep
op Genève
I
Ieder land houdt toezicht in eigen territoriale
wateren; Frankrijk en Engeland zullen
in geheel de Middellandsche Zee
surveilleeren
Uitnoodiging aan
Italië
r
Japansche oorlogsschepen
bij Sjanghai getroffen?
De koloniale kwestie zal
MASARYK STERVENDE
DE BAROMETER
JOH. LAUWERS
PAYGLOP 3
ALKMAAR
BRILLEN
ZIEKENFONDSLEVERANCIER
Cholera-epidemie
te Sjanghai
MAANDAG 13 SEPTEMBER 1937
de
twee
leerden
Radio-rede van me
vrouw Tsjang Kai Sjek
De
I
neer-
4
De inbraak in het
Vaticaan
Vier dood en, zeventig gewonden
OPSTAND IN TURKESTAN?
Geen imperialistische
bedoelingen
Kalchan door de Chineezen
genomen?
DIT NUMMER BESTAAT UIT
10 BLADZIJDEN
Maatregelen van den
Volkenbond geëischt
Vreeselük auto-ongeluk
in Litauen
De uitwerking van den
taifoen
Stellingen bij Sjanghai
ongewijzigd
Britsch vliegtuig
gestort
Chineesche soldaten worden
geprezen
Chautemps zal alles doen om
daders in handen te krygen
NYON, 11 Sept. (Havas). Na
uur te hebben beraad
slaagd, zijn de gedel^
ter Middellandsche Zeeéunfe-
rentie te Nyon tot algeheètfe-
overeenstemming gekomen.
advertentieprijzen
Per lossen regel 20c, ingez. med. 40c
p. regel; idem op pag. één 55c p. regel
Bij contract sterk verlaagde prijzen
Voor de kleine annonces Omroepers
zie de rubriek. Telefoonnummer 4330
Zij beteekent niet alleen een
commercieele aangelegen
heid, maar is ook een
eer e zaak
J
worden op gelost”
Onderzoek om Volkenbondspact
van vredesverdragen
te scheiden
VEREENIGDE KATHQLIEKE PERS
No. 293
JAARGANG
DERTIGSTE
0
itcn.
iIIm
China doet een beroep op den Volkenbond.
o o
effectieven in Noord-Chlna
der
▼an
naar
Op het slot ,Jfredensborg" te Kopenhage
id prinses Feodora van Denemarken met
prins Christiaan von Schaumburg-Lippe
in het huwelijk getreden
De Japansche aanvallen i
Arme Chineezen
De bomaanslagen te Parijs: Chautemps
doen om de daders in handen te krijt
KAUNAS (Litauen), 12 Sept. (D. N. B.)
BJJ VllkUa, (op 30 K M van Kaunas) zijn
vandaag by een ongeluk met een vracht
auto vier personen om het leven gekomen,
dertig personen werden ernstig, veertig lich
ter gewond.
Indien een Spaanschc duikboot, hetzij van de
regeering of van de opstandelingen, koopvaar
dijschepen van andere landen aanvalt, zal de
positie als volgt zijn: Indien de duikboot boven
water komt, haar vlag taant en hun. dia zich
NEURENBERG, 12 Sept. (Havas.) Van
morgen hebben 100.000 leden van 8. A.. 8 B„
van de gemotoriseerde corpsen en van het
vliegercorps der partij gedefileerd voor Hit
ler, die vergezeld was van Blomberg. Ru
dolf Hess en den chef der militie.
Drie professoren hebben den toestand van den
hoogbejaarden lijder, die verpleegd wordt op
het kasteel ..Lana". onderzocht. Na afloop ver
klaarden zij, dat Masaryk het einde nabij 1»
De werking van het hart is zeer zwak en het
bewustzijn is weg.
De familie van den oud-president, alsmede
president Benesj en premier Hodza. vertoeven
in de nabijheid van den zieke.
Zondagavond laat werd gemeld, dat Tsjecho-
Slowakjje's .grand old man" stervende is.
Bij zijn vertrek verklaarde Hitler nog, dat hij
ongedwongen met de journalisten had willen
spreken en hij verzocht hun aan dit gesprek
niet de waarde te willen toekennen van met
strenge nauwkeurigheid geformuleerde politieke
verklaringen.
De Parijsche ochtendbladen geven eenstem
mig uiting aan hun verontwaardiging over den
aanslag. Terwijl de bladen van rechtsch van ter
rorisme spreken, zijn de llnksche kranten van
meenlng, dat hier fascistische provocatie in het
spel is. Chautemps heeft verklaard, dat hy al
les zal doen om de daders in handen te krij
gen en te straffen. Men kan op een krachtige
houding der regeering rekenen, aldus de minis
ter-president.
Stand op Maandag 9 war vjb.: 7M4
Vorige stand: 7«.»
PRAAG, 12 September. In de ziekte
van Masaryk, den „president-bevrljder" van
Tsjecho-Slowakije, is een hoogst ernstige
wending gekomen.
H. M. de Koningin heeft met de Piet Hein een
tochtje gemaakt op het IJwelmeer.
Manifestatie van eerherstel door Katholiek Den
Haag.
Ben aantal Journalisten heeft een gedeel
te van den morgen in geselschap van Hitler
doorgebracht en heeft daarbij de gelegen -
heid gehad hem eenige vragen te stellen.
op Chineesche steden richten groote verwoestingen aan.
zoeken tusschen de puinhoopen naar huisraad
Pad-President Maasaryk stervende.
Hitler verleent een interview aan «enige buiten- u
landache journalisten; ds koloniale kwestie bo
bt Noord-Sjanst wordt thans hevig
Met het oog op den Japanschen inval In
Sjans! hebben de bultenlandsche missiona
rissen en zendelingen den raad gekregen
zich naar Hankau te begeven.
TOKIO. 11 Sept. (D.N.B.) Naar Domei meldt,
zijn 25.000 gewapende Mohammedanen in Chi-
neesch Turkestan in opstand gekomen tegen de
oommunistisciie overbeersching aldaar.
De schepen der belde partijen in Spanje val
len bulten de bepalingen van het te Nyon be
reikte accoord, en hun zal geen bescherming
worden verleend.
Krachtens bet accoord zal geen Russisch oor
logsschip naar de Middellandsche Zee behoeven
te komen, daar de Sovjet Unie uitsluitend ver
antwoordelijk zal zijn voor haar eigen territo
riale wateren in de Zwarte Zee.
De onderteekening van de zeeconventlè van
Nyon zal niet voor Dinsdag kunnen geschieden
daar de delegaties den tijd moeten hebben zich
tn verbinding te stellen met haar ibgssrlnpsr
om de noodige volmachten te verkrijgen.
Een Engelsch Journalist vroeg Hitler daarop:
.Zult gij u dan van uw koloniën bedienen om
steunpunten te vestigen voor uw vloot?”
Hitler glimlachte en antwoordde: „Om dat te
doen zouden wij eerst een vloot moeten hebben.
Vóór den oorlog exploiteerde Duitschland zijn
koloniën commercieel, zonder strategisch belang.
Een leger, dat onderhouden zou moeten wor-
Havas meldt nog, dat in een aanhangsel aan
het accoord de scheepvaartroutes zullen worden
vastgesteld, die de koopvaardijschepen moeten
volgen om op internationale bescherming aan
spraak te kunnen maken.
Wjj kunnen ons nu wijden aan de taken,
die voor ons staan, o. m. voorzien in de
ravitallleerlngsmogeiykheden. Trouwens, dit
probleem zal slechts bevredigend kunnen
worden opgelost, wanneer wij koloniën zul
len hebben. De koloniale kwestie zal worden
opgelost, zooals de andere kwesties en zoo
lang zij dat niet zal zijn, is er geen werke
lijke kalmeering in Europa. Het is geen
zaak van oorlog of vrede, maar van rede
lijkheid en ik ben overtuigd, dat de rede het
zal winnen."
PARUS, 12 Sept. (Havas). De twee
agenten, die bij de ontploffing in het ge
bouw van het Franse he verbond van werk
gevers bedolven werden, zijn aan hun ver
wondingen bezweken.
>ot/4aarentegen de hler-
niet in acht neemt,
Internationale gevolgen
nrptf en zal de duikboot als een
('behandeld en tot zinken gebracht
worden.
Indien de duikl
voor genoemde r
aal haar daad*
De optocht duurde vier en een half uur.
Hitler stond al dien tijd in zijn auto en bracht
den voorbijtrekkenden den groet. Naast hem
stond de stafchef der S. A., Lutze. Aan het
hoofd van de „Wachstandarte Feldhermhalle"
marcheerde Goering, die de leider van deze
„Standarte" is.
Juristencommissie te Genève zal de mogelijk
heid om Volkenbondspact los te maken van
vredesverdragen bestudeeren.
Prins Bernhard heeft te Arnhem het korps
Rijdende Artillerie geïnspecteerd. r
Door een bombardement uit Japansche vlieg
tuigen is brand ontstaan in het Noorderstation
te SJapel en aan den linkeroever van den Soets-
jaukreek by de Internationale concessie.
Volgens hedenmorgen door het Japansche de
partement van oorlog ontvangen berichten
heeft de Nanklngregeering Zaterdag de benoe
ming bekend gemaakt van den communlstl-
schen generaal Tsjoe Teh als bevelhebber van
het achtste veldleger en van Peng Tsoel als on
derbevelhebber van dit corps. Beiden hebben
hun functie aanvaard.
Uit Sjanghai wordt nader aan*het Japansche
telegraafagentschap Domei gemeld, dat het le
ger. waarover Tsjoe Teh tot bevelhebber is be
noemd, het vroegere communistische leger is.
Uit het onderzoek is tot nu toe gebleken, dat
een besteller om half zeven in het gebouw aan
de Rue Presbourg een kistje aan den concierge
ter Jiand heeft gesteld, dat, naar hij zeide,
stoffen bevatte, met het verzoek aan den con
cierge. het te overhandigen aan den vlce-prr
sldent van het verbond van werkgevers De
concierge zette het kistje in zijn loge neer en
ging kort daarna op den zich daar bevindenden
divan slapen, tot hij om tien uur door de ont
ploffing gewekt werd, en nog juist tijd bad om
zich in veiligheid te stellen.
In de Rue Boisslère moet het kistje door den
besteller in het trapportaal zijn geplaatst, daar
dit perceel geen concierge heeft.
aan boord van het aangevallen vaartuig be
vinden. de gelegenheid geeft zich in veiligheid
te stellen zooals voorzien in de bepalingen
van de maritieme conventie van Londen en
het schip vervolgens tot zinken brengt, zal het
optreden van de duikboot nationale, doch geen
internationale gevolgen hebben. Het zal een
oorlogsdaad zijn tegen het land, waartoe he«
tot zinken gebrachte schip behoort, doch de
patrouilleerende torpedojagers zullen niet op
treden
PARUS. 11 Sept- (Havas) Van de zijde
der politie 1» vanavond medegedeeld, dat
zich een ontploffing heeft voorgedaan in
het gebouw van het Franaeh verbond van
werkgevers. De schade sou aanzienlijk zijn.
Een batalon Chineesche troepen werd
vernietigd, doch intusschen aangekomen
Chineesche versterkingen houden stand.
De vijandelijkheden in de buurt van
Sjanghai duren reeds een maand. De Ja
panners probeeren een bres te slaan in de
Chineesche linies b(j Yanglong.
IR stellingen in de sectoren bij Sjanghai
zijn vrijwel ongewijzigd. De Japanners heb
ben nog geen verbinding kunnen tot stand
brengen tusschen Woesoeng en Yangtze
Poe. Z|j lijn er evenmin in geslaagd ergens
verder dan vjjf mijl van de kust door te
dringen.
De Japansche woordvoerder heeft gezegd, dat
Het Japansche blad „Sjoegai” schrijft, dat
de Chineesche soldaten van thans niet te ver
gelijken zijn met die van 1932. Zy zijn thans
niet minder moedig dan de Japanners. Te
Sjanghai toonen zij zich zeer vasthoudend.
Wanneer zij verslagen worden, komen zij voor
een tegenaanval terug. Terwijl zij den naam
hadden des nachts niet te vechten, onderschei
den zy zich nu door nachtelyke aanvallen. De
Jonge Chineezen zyn soms kordater dan de Ja
panners.
de Chineesche strydkrachten te Sjanghai thans
dertig divisies sterk zijn, terwijl de Japansche
troepenconcentratie nog ntet geëindigd is.
Verscheidene groote Chineesche bladen raden
de regeering aan Japan formeel den oorlog te
verklaren. Een oorlogsverklaring, aldus deze
bladen, zou de verbeurdverklaring van Japan
sche goederen mogeiyk maken.
Japansche militaire deskundigen zijn van
meening. dat de Chineezen sedert het begin
der vijandelijkheden te Sjanghai 30 000 man
aan dooden en 20.000 man aan gewonden heb
ben veiloren. De ..Nitsjl-Nitaji” meldt, dat gis
teren drie Japansche eenheden zijn ontscheept
in een niet genoemde Chineesche kustplaats.
De terugtocht van het Chineesche 29ste leger
te tot een debacle geworden: het grootste deel
wapens ging verloren.
Om 10 uur deed zich een hevige ontploffing
voor, eerst in het gebouw van het Pransche
verbond van werkgevers aan de Rue Presbourg.
en eveneens in de Rue Boisslère. waar de zetel
is gevestigd van een groep metaalindustrieën
In de Rue Presbourg werd een ontzaglijks
verwoesting aangericht en de straat is versperd
door het puin.
Twee polltie-agenten. die zich op het oogen-
blik der ontploffing op het trottoir voor het
gebouw bevonden, werden onder vallend ge
steente bedolven. Voorts is de concierge van
het pand ernstig in zijn verstandelijke vermo
gens geschokt.
Ook in de Rue Boisslère is enorme schade
aangericht, doch slachtoffers zijn daar niet 'ts
betreuren.
TOKIO, 12 Sept. (Havas). Volgens hier
ontvangen berichten zijn tengevolge van den
taifoen, die de Zuid-Westelljke prefecturen van
Japan heeft geteisterd, 24 menschen om het le
ven gekomen en 98 gewond Drieduizend huizen
zyn geheel en 24 000 gedeeltelyk vernield. Hon
derden viaschenbooten zyn op drift geraakt.
Op een vraag betreffende de beteekenis van
het bezoek van Mussolini antwoordde Hitler:
„Men schrijft ons allerlei bedoelingen toe. Wij
willen niemand iets ontnemen. Zonder twijfel.
Duitschland is niet meer een leege ruimte in
het midden van Europa, zooals veertien jaar
Lang. Door volledig de rechtsgelykheid te ver-
wezeniyklng. hebben wy deze laeegte gevuld en
daarmede een element van onveiligheid in
Europa doen verdwijnen.
LONDEN, 11 Sept. (Havas). Hedenmiddag is
een militair vliegtuig, dat was opgestegen van
het vliegveld Thor na by In Yorkshire tenge
volge van den mist tegen den grond te pletter
geslagen by Delmont-HUl.
De vier inzittenden vonden hierbij den dood.
Chineesche piloten, die hedenavond een
raid ondernomen hadden boven de bij
Sjanghai liggende Japansche oorlogssche
pen. hebben gemeld, dat minstens vyf dezer
oorlogsschepen, onder welke twee kruisers,
door hun bommen getroffen zijn.
worden thans op 200 000 man geschat, waarby
dan niet het Kwantoeng-leger wordt gerekend
De Chineesche effectieven zouden, met inbe
grip van de jongste toevoeging der 100.000 com
munisten. by na 500.000 man sterk zijn.
De communistische troepen concentreeren
zich In Noord-SJensi en Soei Yoean.
De Chineesche delegatie heeft een verklaring
uitgegeven, waarin gewezen wordt op den ernst
van den toestand in het Verre Oosten, waar
Japan het bestaan van China als onafhanke-
lyken staat bedreigt en de veiligheid van de Chi
neesche territoriale bezittingen, de uit de ver
dragen voortvloeiende rechten en de belangen
oer buitenlandsche mogendheden in gevaar
brengt.
Uit Vaticaanstad wordt gemeld, dat de
Italiaansche politie vier arrestaties heeft ver
richt in verband met de inbraak in de appar
tementen van den kamerheer van den Paus,
mgr. Mella dl Sant'Elia. gepleegd.
De mannen zyn in de gevangenis van het
Vaticaan. die eenige jaren geleden is gebouwd,
en slechts twee cellen bevat, ondergebracht.
Zelfs voor de ambtenaren van het Vaticaan
worden hun namen geheim gehouden.
De volgende punten werden vast
gesteld
Ieder land zal voor toezicht in zyn
eigen territoriale wateren zorgdra
gen. Frankrijk en Groet-Brittannië
zullen in de geheele Middellandsche
Zee toezicht uitoefenen.
Iedere duikboot, die zich niet zal
gedragen naar de regels, die vastge
legd zyn in de verklaring van Lon
den van 1936, zal als zeeroover be
handeld worden.
De Chineesche delegatie stelt daarby in het
licht, dat de veroveringspolitiek van Japan in
China aan den dag ia getreden door onopbou-
delyke provocaties en invallen In China door
de gewapende strijdkrachten van Japan sedert
1931. Zy uit haar verontwaardiging over de Ja
pansche troepenzendingen, zoowel in Noord-
China als in Sjanghai, de luchtbombar demen
ten van open steden, met volstrekte misken
ning van het internationale recht, de concen
tratie van oorlogsschepen, de blokkade der Chi
neesche kusten en besluit: „de crisis in het
Verre Oosten is thans definitief veranderd in ‘n
wereldcrisis. De Japansche agressie bedreigt
niet alleen de onafhankeiykheid en territoriale
onaantastbaarheid van China, maar bedreigt
tevens den algemeenen wereldvrede. Daarom
gelooven de Chineesche regeering en het Chi
neesche volk, dat de Volkenbond, die een groo
te Instelling is, welke vreedzame staten groe
peert, onmiddeliyke, doeltreffende maatregelen
zou moeten overwegen en zou moeten nemen
om een einde te maken aan de onduldbare
voortzetting van hét agressieve optreden en de
wreedheden van Japan in China en om de
heiligheid der internationale verdragen te be
veiligen."
den voor de verdediging van verafgelegen ko
loniën zou ruïneus zyn. Alle koloniale mogend
heden moeten samenwerken."
Op de tegenwerping, dat Duitschland een
oplossing zou kunnen vinden in den ruilhan
del. antwoordde Hitler, dat de koloniale kwestie
voor Duitschland niet alleen een commercieele
aangelegenheid, maar ook een eerezaalf is: „WU
vragen onze vroegere koloniën en geen andere.”
Toen daarop leiband uit het gezelschap het
woord „minderheid" liet vallen, ontkende Hit
ler imperialistische bedoelingen te hebben en
zeide te hopen, dat men tot een btuyke behan
deling der minderheden zal komen.
Er bevinden zich in Joego-Slavië zeven tot
achthonderdduizend Dultschers. die zich geluk-
dig prijzen om het regime, dat jegens hen wordt
toegepast; al deze kwesties zullen worden op-
geloet, aldus Hitler, maar laat men ons geen
onwaarschyniyke en gevaarlijke bedoelingen
toeschrijven.
Wy hebben te veel te doen in ons eigen land:
de tentoonstelling te Muenchen in 1945, te
Beriyn in 1950, de geweldige werken te Neuren
berg etc. Wanneer alle landen, evenals wy
werk zouden hebben voor tien of twintig jaar,
zou de wereld rustiger zijn.
In een voor Amerika bestemde radiotoe
spraak heeft mevr. Tsjang-Kai-Sjek ver
klaard, dat China, hoewel het slecht voor
bereid is, vastbesloten is de Japanners tot
den dood te bestrijden. Japan heeft vol
gens haar China aangevallen om te voor
komen, dat de stelselmatige hervorming van
het land, die zooveel succes beloofde, vol
tooid werd.
Volgens berichten uit Chineesche bron zou
den de Chineezen Kalgan hebben genomen.
Domei meldt echter uit Kalgan. dat de Ja
pansche troepen, in samenwerking met de
luchtmacht een algemeen offensief hebben in
gezet tegen de Chineesche concentraties by Ta-
tóeng.
Den geheelen middag hebben tallooze wan
delaars zich naar de buurt van de Rue Pres
bourg begeven, doch de straten zijn afgezet.
Het publiek keurt in het algemeen het optre
den der daders af.
's Avonds was veel politie op de been, o.m. by
de rfölle en op de voornaamste puntep der
Champs Elysées, doch zy behoefde niet op te
treden.
Tegen half twaalf vanmorgen had men de
puinhoopen in de Rue Presbourg opgeruimd.
Voor de verdere opruimingswerkzaamheden
moet men wachten totdat de brokstukken, die
nog naar beneden dreigen te storten, verwyderd
zyn.
Minister Bonnet heeft te Quinsac heden een
redevoering uitgesproken, waarin hy er op
wees, dat herstel slechts mogeiyk Is in orde
en legaliteit. De aanslagen, die gisteren te Pa-
rys gepleegd zyn, zoo zeide de minister, en die
onschuldigen slachtoffers het leven hebben ge
kost. toonen de noodzakeiykheld aan voor alle
Franschen zich aaneen te sluiten tegen de wan
orde. wanneer zy de weldaden van den vrede
en hun democratische vrijheden willen behou
den. Onder dergelyke omstandigheden móet
ieder meer dan ooit zyn kalmte en koelbloedig
heid bewaren.
herziening
Volkenbondspact heeft hedenmorgen een
commissie van juristen ingesteld. Dese
commissie zal de kwestie van een mogelljke
scheiding van de vredesverdragen en het
Volkenbondspact moeten onderzoeken en
voorstellen dienaangaande voer de Volken-
bondsvergadering uitwerken.
De commissie zal Maandag reeds bijeen
komen.
Het door de conferentie te Nyon opgestelde
plan zal Dinsdag as. van kracht worden, vyf-
tlg Brltsche en Pransche torpedojagers zullen
voor de uitvoering er van gebruikt worden.
SJANGHAI, 12 Sept. (Havas). De
cholera, die sinds eenige weken hier
heerscht, heeft thans den omvang van een
epidemie aangenomen. Reeds zyn 500 ge
vallen in de internationale nederzetting en
300 in de Pransche nederzetting voorgeko
men. Onder de aangetasten bevonden zich
▼tjf Europeanen, van wie vier zyn overle
den. Alle maatregelen ter bestrijding zyn
genomen; speciale ziekenhuizen zijn ge
opend. Bewoners van besmette huizen zijn
kasteloos gevaccineerd. De slechte sanitaire
toestanden zijn veroorzaakt door den toe
vloed van vluchtelingen uit de Chineesche
wjjken.
SJANGHAI, 12 Sept. (Havas). Het Chi
neesche nieuws-agentschap Central News
verneemt uit Tai Yoean. dat bij Tatoeng
(Noord-Sjanst) een hevig gevecht wordt ge-
geleverd.
batalon
doch
GENEVE, 11 Sept. (D.NJ3.) De studie
commissie die belast is met het ondersoek
een mogelijke herziening van het
heeft
Italië zal officieel worden ultgenoodlgd
zich btf het Middellandsche Zee-accoord
aan te sluiten. Dit land zou dan eventueel
de bewakingsdienst in de Adriatlsche Zee
worden toegewezen.
Duitschland zal van de bereikte resulta
ten op de hoogte worden gesteld.
12 Sept,
sinds eenige
GENèVE, 12 Sept. (Havas).
Chineesche regeering heeft heden een
beroep op den Volkenbond gedaan,
gegrond op artikel 1 7 van het Vol-
kenbondshandvest, dat betrekking
heeft op conflicten tusschen een lid
en een niet-lid van den Bond.
NDORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
Dagblad uitgegeven door de
N.V. Drukkerij De Spaamestad - Haarlem
Met geïllustreerd Zondagsblad f 0.60 hooger
