8 October-viering tot nu toe
Theo Groothuizen
Fa.J.NETTEN
n
H. v. GIJZEN Co
KOFAMAGAZIJ
1
TAP-TOE!
Blanke Zuurkool
TECHN. BUREAU DE VRIES
PRACHT
COLLECTIE STOFFEN
VOOR KLEEDING NAAR MAAT*
HERFST- ei WINTERMANTELS
8 October
Alkmaar» Ontzet
J. H. GEELS
comfortabel, hygiënisch
ZUURKOOL
DAMES- EN
HEEREN-KLEERMAKERS
LANGESTRAAT - ALKMAAR
**Z.ty<*a*
DE HARTSTOCHT DER ALKMAARDERS WAS
STEEDS: ZOOVEEL MOGELIJK KABAAL
t.T»
2.$0
2.9s
0.95
l.so
2.7s
Us
0.SS
8 OCT.
8 OCT.
VLAGGEN
EN WIMPELS
KOSTER
een goed verwarmd Huis is gezond,
PAYGLOP - ALKMAAR
VAN BATENBURG
„HET LEDERHUIS
Trap gerust toe
Attractie, Foto „Kennemerland”
NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
2,?o
De belegering
Ook toen commitsie*
Een eervolle blad zy de
EN
MOO
en
CEMTRALE-VERWARMIRG
WARM WATER V00RZIERING
OLIE STOOK-IRSTALLATIES
ALKMAAR - KONINGSTRAAT 6 - TEL. 2197-3897
(EIGEN INMAAK) 8 CENT P. POND
SCHITTERENDE
SOR LEERING
EXCLUSIEVE MODELLEN - ZEER BILLIJKE PRIJZEN
REGENJASSEN - WINTERJASSEN - JEKKERS
COLBERT COSTUMES - PLUS FOUR COSTUMES
uit den
-
m
Wederom verkrijgbaar
MIJN BEKENDE PRIMA
Langestraat 15 Tel. 2955
- Oudste zaak kier ter stede -
STEEMAN'5
TRAP TOE met onze nog
nooit overtroffen STEUN
ZOLEN en STEUN-
SCHOENEN
As/ ‘Atea
Het bekende Huis met den Kogel, waaraan ook allerlei herinneringen
tijd van het beleg zijn verbonden (foto A. Winters)
B. J. SCHUYFF
MEE BUURVROUW
VANAVOND BLUF K. THUIS
ER. ZIJN KOLEN VAN
Uw voeten en hielen kunnen
er tegen wanneer ge onie
STEUNSCHOENEN en
STEUNZOLEN draagt
41 41 41 41 41 41 41 41 41 41 41 41 41 41 41 41
FOTO KENNEMERLAND
EMMASTRAAT41 - TEL. 3951 ALKMAAR
41 41 41 41 41 41 41 41 41 41 41 41 41 41 41 41
VERDRONKENOORD 103
Telef. 3463 - Alkuiar
Tooneeldecors
Tooneel meubelen
Tooneelgordijnen
VOOR ELKE UITVOERING TE HUUR
VRAAGT CONDITIES
I
SCHAB LOO I**
Teu. ii to
HET ADRES VOOR
4A
Vraagt kosteloos advies
offerte
„Honderden referenties"
ALKMAAR
M.OUEA4MA.NOEL
ZAADMARKT 76 ALKMAAR
TELEFOON 2505
BELEEFD AANBEVELEND
lóopen zijn:
Immers In de „Alkm. Crt.” van 14 October
1860 stond een dankbetuiging der „vereenlgde
commissie” aan allen, die tot de uitvoering der
plannen hadden medegewerkt, haar genoe
gen en haar dank erover uitsprekend, dat er
zoo’n goede orde geheerscht had tijdens het
feest.
Het volgende Jaar zette de '„vereenlgde com
missie” haar streven voort, en.... de Ontzet-
vereeniging werd geconstitueerd op 12 Decem
ber 1861.
Artikel I van het Reglement der „Vereeniging
ter viering van den Gedenkdag van Alkmaars
O ja! Iets 8-Octoberfeest is er in den loop
dier tijden toch nog wel gevierd!
Door een bepaling van den stichter werd in
het „Hofje van Foreest”, in „Palinc's Proven
huls” aan de inwoonsters ieder jaar op 8 Oc
tober de gewone geldelijke toelage uitgekeerd!
Zoodat daar natuurlijk altijd wel *n beetje 8-
Octoberfeest geweest is!
't Was wèl sober!
Van een herstel der viering werd voor het
éérst weer met padruk gesproken in een be-
J.SPRUIJT
RITSEVOORT 23 - ALKMAAR ''TELEFOON 2359
Ontzet in 1573 en ter bewaring van andere be
langrijke historische herinneringen” vermeldde
als doel der vereenlglng:
„Het doel der Vereeniging is: te zorgen, dat
Ontzet der stad Alkmaar van het beleg der
Spanjaarden In 1573, telken jare op den Ssten
October, op gepaste wijze worde herdacht
en de herinnering aan andere belangrijke fei
ten, uit de geschiedenis van Alkmaar, bewaard
blijve.”
Het eerste bestuur der Ontzetvereenlging be
stond uit de heeren: P. Spanjaard, Ds. J. J. de
Gelder, Mr. W. van der Kaay, C. W. Bruinvis,
J. J. Slemering Schaap, E. Masdorp, A. Swart,
Joh. Roem en J. Llekeles Oeblcs.
In de nu volgende jaren zorgde deze ontzet-
vereenlging (vrijwel) geregeld voor een zekere
viering op of omtrent 8 October.
In 1861 was er op 8 October een „tentoon
stelling van Vaderlandsche Oudheden” ge
houden.
Voor de Viering van de 300-jarige herdenking
van Alkmaar’s Ontzet in 1873 werden groot-
schere plannen voorbereid. Koning Willem III
zou tot bijwoning der feesten worden geïnvi
teerd en de eerste steen zou worden gelegd van
het gedenkteeken in het Victoriepark.
Voor deze gelegenheid nam een algemeen
comité uit de burgerij de regeling der feestvie-
ripg op zich en de feestviering der Ontzetver
eenlging maakte slechts een onderdeel van het
program uit.
In dit algemeen comité hadden oju zitting de
heeren Mr. J. P. Kraakman, M. J. Dirksen, H.
P. Ibink Meienbrink, A. J. L. Conjjn, H. van
der Drift. M E. van Gemert en J. Kraakman.
In goede harmonie is er door de geheele be
volking in 1873 op 8, 9, 10, 11 en 12 October
feestgevierd; alom hadden de burgers hun
hulzen versierd, er was algemeene illumina
tie de Koning werd bejubeld en bezongen,
van gemeentewege werd er een groot vuur
werk gegeven, Nlcolaas Beets hield voor den
Koning in 't Victoriepark een rede, na afloop
waarvan de Koning den sluitsteen legde voor
het te stichten monument „Alcmaria Vlctrlx”.
Midden in de Payglop
handhaaft zijn zeer lage prijzen
Wij hebben een zeer
groote sorteering in:
DAMESTASSCHEN
TREKSLUITINGTASSCHEN
AVONDTASCHJES
ACTEN-, SCHOOL-, COLLEGE-
EN DOKUMENTTA8SCHEN
KOFFERS, HÓEDENKOFFER8.
DAMES. EN HEEREN-
TREKSL.-PORTEMONNAIE8
Dames- en Heeren Portefeuilles
Sigaren- en Sigarettenkokers
TABAKZAKKEN
ABONNE-ETUIS
VENTERS BEURZEN
HONDEN- en SPORTARTIK.
ALLE SOORTEN RIEMEN
FIETS- EN ZIJTAS8CHEN
BIJOUTERIEËN. ÉNZ„ ENZ.
Heusch, het Lederhuls
heeft de grootste keus
REPARATIE-INRICHTING
PAYGLOP 9 - ALKMAAR
stuursvergaderlng van het Departement Alk
maar der Maatschappij tot Nut van t Alge
meen op 1 November 1859.
In een rapport van een commissie ook
toen deed men al aan commissies die de mo
gelijkheid van wederinvoering onderzocht,
lezen we ox:
,Aan de bacchanalia eener kermisvreugde
denkt de Commissie bij zulk een viering vol
strekt niet.
Aan den anderen kant blijve het steeds een
staatkundig feit.”
En nog verder:
„Het in Uwe commissie behandelde geeft het
gegronde ultzlgt, dat eene populaire beschrij
ving van beide feiten” bedoeld zijn „Alkmaar’s
Ontzet” en „Bevrjjdlng der Engelschen in
1799”) in den echten volkstoon gesteld, binnen
korten tijd zal worden uitgegeven en, zoo zij
hoopt, de koude onverschilligheid der bevolking
voor den gedenkwaardigen 8 October zal doen
ophouden.”
De commissie stelt tenslotte voor: „dat ons
Departement op 8 October een toepasselijke
volksvoorlezing houde, door muziek der Schut-
terije opgeluisterd;
dat het de Rederijkerskamer „Bilderdjjk” uit-
noodlge, daartoe mede te werken, door op dien
dag een of ander echt Vaderlandse!) stuk aan
het volk voor te stellen.”
Een commissie, uit beide vereenigingen be
noemd, zoude de heele feestviering regelen.
De gemeenteraad besloot echter afwijzend te
beschikken op het verzoek om medewerking.
Zonder medewerking der gemeente heeft de
Commissie toen in 1860 de feestviering op 8
October doen plaats hebben. In de bovenzaal
van den heer P. Walraven hield de dichter W.
J. Hofdijk een rede, er was een reunie, opge
luisterd door muziek, er was een geeoetumeer-
de tooneelvoorstelllng van „Alckmaers Beleg”
door W. J. Hofdijk in den Stadsschouwburg, er
was wéér eens Reunie met muziek en bal, en
tenslotte had er des avonds „op het Eiland”
een groot vuurwerk plaats.
Alles moet op dien dag in goede orde ver-
Als «e spreken van het Jaarlijkse!) 8 October-
feest, wil dat nog niet zeggen, dat dit feest
vanaf het Jaar na het roemrijk historisch ge
beuren is gevierd. De eerste jaren na het „Ont
zet” werd er aan feestviering niet gedacht: en
dat was te begrijpen; de toestand in het land
was nog zoo onzeker, al was van Alkmaar de
victorie begonnen.
In het aardige boekje van Leo Speet over de
Alkmaarsche 8-Octoberkwestle wordt de feest
viering in den loop der eeuwen beschreven; we
lezen daarin, dat reeds in 1625 omstreeks 8 Oc
tober de Alkmaarsche bevolking zich amuseer
de met het werpen van voetzoekers en donder
bussen, als herinnering aan den strijd met de
Spanjolen. Op 29 December 1625 werd dit ruwe
vermaak verboden en op overtreding van dit
verbod een boete van 6 gesteld.
Ook in 1669 kwam er een dergelijk verbod,
waarbij een eind gemaakt werd aan „het af
schieten van kanonnen en musketten," terwijl
bij die gelegenheid tevens bepaald werd, dat de
klokken in den vroegen morgen van 8 October
slechts mochten luiden van 7 uur tot half 8,
zulks om de predikatiën niet te storen.
Uit meerdere overheidsmaatregelen tot 1760
genomen blijkt, dat de vreugde over het Ontzet
vah 1573 zich in de eerste eeuwen op en om
streeks 8 October moet hebben geult in het
geknal en geklap van voetzoekers en ander
vuurwerktulg.
Méér „feest” dan wat klokkengelui en -ge
speel, wat voetzoeker!) en eenlge kerkelijke
plechtigheid voor de Protestanten, was er aan
de 8-Octobervierlng echter gedurende de twee
eerste eeuwen na 1573 voor zoover wij heb
ben kunnen nagaan niet verbonden.
Eerst in 1773, toen dus het 200-jarig ontzet
gevierd werd, is er op grootsche wijze feest
gevierd.
Waarin de viering te Alkmaar precies be
staan heeft, is niet te achterhalen, maar zeker
is het, dat van offlcieele zijde dit jaar zooveel
mogelijk bevrediging is toegestaan aan de lief
hebberij van de burgerij om vuurwerk te zien
(niet om zélf af te steken).
In het gemeente-archief is nog een teeke-
ning aanwezig van de groote getimmerde stel
lage, waarop de vuurwerken in den avond van
den Ssten October 1773 werden afgestoken op
het Waagplein, op initiatief van verschei
dene burgers.
Na 1773 schijnt het Ontzetfeest jaarlijks we
derom in de vroegere sleur gevierd te zijn, zon
der eenlgen bijzonderen luister. In 17T7 wilden
burgemeesteren de hééle Ontzetviering afge
schaft zien te krijgen om maar van den voet-
zoekers-lust der burgers bevrijd te worden. En
Inderdaad: op 24 December 1777 besloot de
vroedschap om de jaarlUksche Odtzet-viering
af te schaffen; het vuurwerk-afsteken zou
nóg strenger verboden worden.
Eenige jaren lang hebben de vroedschappen
op deze wijze de voetzoekerij in bedwang weten
te houden: de Ontzetviering (behoudens de
kerkelijke) was afgeschaft.
De tijd der Fransche overheersching was
aangebroken. De menigte vergat haren 8-Oc-
tober- feestdag
Van 1800 tot 1859 is er van een eigenlijke
Ontzetviering geen sprake. Wèl is er nu en
dan eens een streven naar wedervierlng van
den 8sten October merkbaar geweest. Maar
toch kwam er van een „viering” niets terecht.
Zonder eenigen wanklank zijn de feesten van
1873 verloopen: hiervan getuigt de volgende
„Proclamatie aan de Burgers van Alkmaar”.
De uitstekende wijze, waarop door U Alkmaar*
Ontzet in 1573 is herdarnt, en de krachtige
medewerking, door U bij de feestviering be
toond, om de orde te bevorderen, geven Burge
meester en Wethouders aanleiding, U daarvoor
openlijk hun dank te betuigen.
Daardoor is de feestviering van October 1873
tot eene voor U eervolle bladzijde in de ge
schiedenis vsfh Alkmaar geworden.
Na 1873 keerden echter de vroegere toestan
den weer terug: nadat op 9 October 1876 de
onthulling van het door Prof. Stracke vervaar
digde Victoriebeeld had plaats gehad, en nadat
os. in 1877 nog de jaarlijksche feestrede ge
houden was door Dr. Jan ten Brink, vinden wij
voor het jaar 1880 vanwege de Ontzetvereenl
ging .Alléén vlaggen!” aangeraden „als de
eenlg mogelijke openbare feestelijkheid, aange
zien wegens marktdag nóch feestrede, noch
volksspelen” gehouden konden worden.
In 1881: dito, behalve dan: ,,’s avonds mu
ziek op de steenenbrug”.
In 1882 trad weer voor ’t eerst een feestrede
naar op, n.l. de bekende heer J. Nuhout van
der Veen, in „Diligentia”.
De viering werd vanwege te geringe deel
name vrijwel nooit van groote beteekenls voor
de stad, ook al werden er nu en dan grootere
of kleinere attracties aan verbonden.
Attracties, welke niet alleen van de tegen
woordig nog bestaande Ontzetvereenlging uit
gingen: er hadden zich in den loop der jaren
meerdere Ontzetvereeniglngen gevormd: in 1861
ontstond de vereenlglng „Van Alkmaar deVlc-
i torie; de vereeniging verdween in 1860; de
„Floris van Teylingen” heeft bestaan van 1874
tot 1911; „De Vrijheid” deed van zich spreken
in 1872; .Men reken d’ uitslag niet” in 1863;
tenslotte bestond nog een tijdlang de victorie-
vereenlglng „Eensgezindheid”.
Al deze vereenigingen zjjn in den loop der
tijden ook weer verdwenen. De oorspronkelijke
Ontzetvereenlging is gebleven en organiseert
jaarlijks het 8-Octoberfeest.
Dank zij het werken van een aantal goed
willende burgers is nog geen tien jaar geleden
een reorganisatie van de Ontzetvereenlging tot
stand gekomen, waardoor het mogelijk werd,
dat ook het katholieke deel der burgerij het
8-Octoberfeest meevierde.
De jeugd van ’n 30 Jaar geleden zal zich nog
wel herinneren, hoe ook in die Jaren het vuur
werk-„vermaak”, het laten ploffen van voet
zoekers en donderbussen bjj de Alkmaarsche
jongens in zwang was. De politie had in die
dagen de handen vol en moest eens door de
RUksveldwacht geassisteerd worden, om die
kwajongensstreken, die concerten en andere
feestelijkheden verstoorden, tegen te gaan.
Thans echter is er aan al dat vuurwerk-ge-
doe een eind gekomen. De feestviering heeft
zich aan het karakter van dezen tijd aange
past. Thans zijn het optochten en concerten,
die het oude vervangen.
Wanneer men de viering in vroegere eeuwen
nagaat, moet men erkennen, dat de laatste
Jaren met meer dan gewonen luister het 8-Oc
toberfeest gevierd wordt.
Nog levendig herinnert Alkmaar zich de vie
ring van het 360-jarig bestaan, toen H K H.
Juliana de stad bezocht. De 8-Octoberdag B
thans de stedelijke feestdag geworden.
1 Eerste prijs. Lw.v. f 25.voor het mooiste KIND
W 1 Eerste prijs, Lw.v. f25.voor de best geslaagde
KINDERFOTO
W 1 Eerste prijs, Lw.v. f25.— voor de beste GROEPSFOTO
waarop ook volwassenen mogen voorkomen
O- 3 Tweede prijzen Lw.v. 3 maal f 10.
3 Derde prijzen Lw.v. 3 maal f 6.
W Alle verdere deelnemers ontvangen een fraaien troostprijs
Lw.v. minstens f 1.
De deelname is opengesteld tot 15 December. De week na
Kerstmis wordt een tentoonstelling van al het werk ge-
houden en de uitslag bekend gemaakt.
UW WEZEN SPREEKT UIT EEN PORTBET BIJ
