H
De Vondel-week ingezet
MOUSSANA
Heerlijk
bij een kop
chocolade
■s.
HET GMT NIET GOED
de Residentie
ruw
Nachtelijke stilte
verstoord
V
AMSTERDAMS BURGER
DE BINNENSTAD IN REP
EN ROER
DE
student uw
|Oub-fiol(anb$che
Kerkelijk leven
in
1
VICKS HOESTBONBONS
MAANDAG 15 NOVEMBER 1937
Achterband van motor
sprong
~7
aan-
k-
JONGEN VERONGELUKT
PATER JOH. NOOY t
Geen Calvinist
Leestafel
BENOEMINGEN
PATER L. DOCUSSEN
In het bisdom Haarlem
A
hl
Politie-agent op de
treeplank
Minister Colijn
wezig
Visschersboot dreigde
te stranden
De „Ransdorp” bracht het veilig
te IJmuiden binnen
Ernstig verkeersongeluk, waarbij
één doode en één zwaar
gewonde
Gewonde machinist naar zieken
huis te Vlissipgen
Bijziende wielrijder te Gouda
het slachtoffer
Met zijn carrier tegen een
autobus gebotst
Op dienstreis in de missie
verdronken
OP DEN ONBEWAAKTEN
OVERWEG GEDOOD
BOEKHOUDER VERDUISTERT
VIJFDUIZEND GULDEN
ENGELSCHE SCHEPEN
TERUGGEKEERD
KOLONEL J. J. VAN SANTEN
OVERLEDEN
e
t
MOUSSERENDE APPELWIJN
óntaaAl a£i cAampa^te
Vreemde capriolen van een
dronken automobilist
Burger van Amsterdam
De Zaterdag in de hoofdstad ge
opende tentoonstelling schetst
den dichter in het kader
van zyn stede
a
van
In terenwoordlgheid
I
ten
WINSCHOTEN
Fa. H. J. PHAFF
M.
oplossing zeer dicht genaderd;
SCHOUT 15c» COOPVAERT 10cl
i ons
or
IT-
„Al vroeg kwam hij hierheen schrijft de
heer David Kouwenaar in de lezenswaardige-
inleldlng Jot den catalogus en sterk onder
ging hü den invloed van de macht en de groot
heid, den bloei en de schoonheid van het 17de-
eeuwsche Amsterdam. Amsterdam greep hem
en hield hem vast.”
Vondel heeft het leven van het Amsterdam
zijner dagen sterk meegeleefd. Behalve op tal
loos vele personen heeft hjj ook gedichten ge
maakt op vele gebouwen en gebeurtenissen.
De trotsche Schouwburg heft zijn spitze kap
Nu op, en gaat de starren naderen
En wellekoomt met dartel handgeklap
Al 't Raadhuis en ons wijze Vaderen.
Dinsdagavond te half acht worden de Ziele-
vespers gehouden en Woensdagmorgen te 9 uur
wordt de plechtige H. Uitvaartmis opgedragen in
de parochiekerk te Wormer,
ANNO
1753
t-
1e
Er
de
e-
te
or
Zaterdagavond is op den onbewaakten over
weg aan den Zwartweg te Gouda de 56-jarige
reiziger, de heer H. Diehn, door een trein ge
grepen en gedood.
Het slachtoffer, dat bijziende was, werd vijf
tig meter verder zwaar verminkt aangetrof
fen.
Het stoffelijk overschot is naar het Van Iter-
sonzlekenhuls overgebracht.
De machinist had van de aanrijding niets
gemerkt. BIJ onderzoek in Den Haag bleek de
flets nog onder den trein .te zitten.
te
van
ve
Js
id
ea
p-
sn
«4
WU HANDHAVEN
KWALITEIT
Geheel onverwacht is Zaterdagmiddag in den
leeftijd van 54 jaar door een hartverlamming
overleden de kolonel bij den generalen staf J.
J. van Santen, chef van den staf van het veld
leger.
da
lia
V.
geslacht
moraal.
Aemstel,
ellende
Prenten uit het Rüksprentenkabinet, schilde
rijen uit het Rljksmuseum, werken uit het
Vondelmuseum, uit het Staatliches Museum van
sengracht bij de
dam de Vondeltentoonstelling
Weimar, Teyler’s Stichting te Haarlem, Mu
seum Amstelkring, Albertina te Weenen, Vic
toria and Albertmuseum te Londen, Universi
teitsbibliotheek te Leiden enz. enz. enz. zijn
hier bjjeen gebracht
Gysbreght van
haar lijden en
„Deze tentoonstelling vormt den inzet van de
Vondelweek zoo verklaarde wethouder
Boekman en heeft een bijzondere bedoeling.
Wij willen hier geven een Inleiding tot het le
ven van den mensch Vondel, den dichter, en
vooral den burger van Amsterdam. Hier po
gen we Vondel te doen zien in het kader van
zijn tijd, in het bijzonder in het kader van
zijn stad. Deze tentoonstelling is daarom ge
noemd „Vondel, zjjn leven en werken in Am
sterdam”. Vondel heeft vaak uitgesproken tot
boe groote dankbaarheid hij zich gestemd ge
voelde jegens zijn Amsterdam. Het Amsterdam
van dezen tijd voelt nog grootere dankbaarheid
jegens den dichter, die door zijn drama en ven
de heerlijkheid van zijn stad zal doen voort
leven bü verre nageslachten".
De ander, de bestuurder van de motorfiets,
zekere Trier, werd door den bumper van den
auto geschept en dertig meter medegesleurd.
Hij werd dood opgenomen.
L-'
/f Viel» V.poRub
Cr ingrediënten verwerkt in de smakelqke
De 31-jarige D. van Bazel, uit de Van Weel-
straat te Rotterdam, kwam, toen hij komende
uft de Röentgenstraat met zijn carrier de
Oranjeboomstraat aldaar wilde oversteken, in
botsing met een uit de richting Nassaukade
komenden autobus, bestuurd door den 41-jarlgen
M. K. uit Rjjsoord.
De jongen werd van zijn carrier geslingerd
en kwam een eind verder op den weg terecht.
De carrier werd gedeeltelijk vernield.
Met zware verwondingen is Van B. per auto
van den geneeskundigen dienst in deerniswek-
kenden toestand naar het ziekenhuis aan den
Coolsingel vervoerd, waar hij bij aankomst
reeds bleek te zjjn overleden.
De ernstig beschadigde auto werd naar het
hoofdbureau van politie gesleept, nadat de
brandweer het vuur met een kleinen straal had
gebluscht. De bestuurder, die onder den in
vloed van sterken drank was. werd overgebracht
naar het bureau in de Prinsestraat, waar hem
een verhoor werd afgenomen. Hierbij kwam de
politie tot merkwaardige ontdekkingen.
In de eerste plaats bleek, dat hü In het poli
tieblad stond gesignaleerd, omdat hü nog een
boete moest betalen van 36 gulden subs, een
hechtenis moest ondergaan van tien dagen we
gens overtreding van het motor- en rüwielregle-
ment.
In de tweede plaats verzocht de ambtenaar
van het O. M. in het kantongerecht Amsterdam
beteekenlng van het vonnis, gewezen door den
kantonrechter te Amsterdam, waarbü deze ver
lofganger veroordeeld is tot S dagen hechtenis
en hem bovendien de bevoegdheid om motor-
rütuigen te besturen is ontzegd voor den tü<F
van één jaar wegens overtreding van artikel 33b
van het motor- en rüwielreglement (oftder in
vloed van sterken drank een motorrütuig of een
rüwiel besturen).
Zün gedrag van Zaterdagavond zal uiteraard
nog twee proces-verbalen tot gevolg hebben, één
wegens het onnoodlg signalen geven en één
wegens het niet gehoorzamen aan het stopbeve)
van den agent.
Zoo zal deze avond den verlofganger ook
wanneer hü in Singapore is teruggekeerd on
getwijfeld nog lang heugen.
Zaterdagmiddag omstreeks zes uur ontmoette
het Nederlandsche stoomschip .Ransdorp” dat
om kwart over drie de haven van IJrpuiden had
verlaten, op de Noordzee op vüf -mül West-
Noord-West van Noordwük het Nederlandsche
motorvisschejsvaartuig KW 77, „Twee Gezus
ters” schipper van Duin. Deze verzocht den ka
pitein van de „Ransdorp”, den heer Schuring,
assistentie te verleenen, daar de Katwüker mo-
torschade had gekregen en dreigde te stranden.
De Ransdorp" heeft hierop het visschersvaar-
tuig op sleeptouw genomen, en is 's avonds be
houden te IJmuiden binnengebracht. Tegen elf
uur meerde de KW 76 aan den touristenstelger.
De „Ransdorp” heeft hierna zün reis voort
gezet.
Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem heeft
benoemdtot kapelaan te Bennebroek den
weleerw. heer J Th. van der Beek, thans kape
laan te Westerblokker; tot kapelaan te Haar
lemmermeer (H. Franc, van Sales) den weleerw.
heer J. J. Tuyp; tot kapelaan te De Zilk den
weleerw. heer C. M. Schuttelaar. thans assistent
te 's Hage (H. Jacobus); tot kapelaan te Am
sterdam (Gesticht „de Voorzienigheid") den
weleerw. heer H. F. Jansen; tot kapelaan te
's Gravenhage (H. Jeroen) den weleerw, heer
L. J. Bresaer; tot kapelaan te Rotterdam (H.
Lambertus) den weleerw. heer W. J. V. Hea-
slng; tot kapelaan te Lelden (O. L. Vr. Hem.
en H. Joseph) den weleerw. heer F. J. J. Hof
stede; tot kapelaan te Noordwükerhout (H.
Victor) den weleerw. heer J. A. M. van Adrl-
chem. thans assistent te Heerhugowaard (H.
Dionysius).
Vrüdag ontvingen de Missionarissen van het
H Hart te Tilburg telegrafisch bericht uit Me-
rauke, dat de weleerw. pater Joh. Nooy, mis
sionaris van het H. Hart, die 8 October 1936
naar het Apostolisch VlCartfct-van? Ned. Nleuv-
Guinea vertrokken is en werkzaam was op de
statie Moetlng (Neder!. Nieuw-Guihea)daar
November verdronken.- is.
Nadere berichten omtrent zün dood zün nog
niet bekend, daar hü minstens 5 dagreizen ver
in het binnenland gestatlonneerd was.
Hü werd geboren te Wormer J7 Augustus
1909, maakte zün Humaniora aan de apostoli
sche school der Missionarissen van het H. Hart
te Tilburg en voltooide haar te Driehuis.
31 September 1930 deed hij zün tüdelüke ge
loften in de Congregatie der Missionarissen van
het H. Hart en mocht drie Jaar later de eeuwige
geloften afleggen in het Missiehuis te Stein
(Limburg).
Na het voleinden züner theologische studiën
werd hü 10 Augustus 1935 priester gewüd en
een jaar later reeds werd hü uitgezonden naar
de zwaarste missie in Nederlandsch-Indië.
Het is een zware slag voor de missie van Ned.
Nleuw-Gulnea. die In een paar jaar tüds twee
beste en Overige priesters moest verliezen. Een
paar jaar geleden verdronk ook pater J. Jacobs
op een dienstreis.
Met de Gysbreght zette Vondel die na de
Palamedes (1635) geen tooneelstuk meer had
gegeven voor goed zün glorieuze, niet weer
afgebroken loopbaan als tooneeldlchter In.
Helpt elkander, vooral de heldhaf-
tigsten onder ons. Dat zijn zij, die
leven ver van hun familie en kennis
sen, de missionarissen, die heel hun
leven in dienst van God stellen. Ver
licht hun zware arbeid door het zen
den van Uw dagblad, tijdschrift of
illustratie, of zendt ons Uw gebruikte
boeken. Vraagt het adres van een
missionaris en inlichtingen bij 'de
MISSIE-BOEKEN-ACTIE van een der
groot-semlnaria te Tiaaren, Roermond,
Warmond, Driebergen, Hoeven.
Boven den ouden Hooft stügt nu Vondel hoog
uit. En het contact van den dichter met zün
medeburgers werd steeds en opnieuw weer ge
legd in den schouwburg. Het was dan ook haast
natuurlük, dat de regenten van den schouw
burg Vondel ultnoodlgden. het spel te dichten,
waarmee in December 1637 de herboren schouw
burg zou worden geopend.
et is kennelijk de bedoeling van
deze tegenstanders der regeerlng
en haar sociale voorzieningen aan
te sturen op een volledige mislukking
van de plannen van Min. Romme om
daardoor de regeerlng en haar maat
regelen totaal in discrediet te brengen
en te forceeren, wat met het oog op an
dere even voorname landsbelangen door
de regeerlng niet mogelijk wordt geacht-
Maar wie -zullen ten slotte de dupe zijn
van het politieke drijven van deze zgn.
volksvrienden, die zelfs niet schromen
verkondigen, dat uit een welslagen
Romme's regelingen een argument
voor een algemeene steunverlaging zou
kunnen worden gesmeed? Niemand an
ders dan de noodlijdende werkloozen
zelf. Wanneer aan de spaarregeling niet
In massale mate wordt deelgenomen,
wanneer de nationale collecte niet vol
doende opbrengt om den tijd tusschen
het Inwerking treden der spaarregeling
en haar eerste noemenswaardige ef
fect te overbruggen, dan zullen de be
hoeftige werkloozen daarvan op de al
lereerste plaats In den meest letterlijken
en pijnlijken zin des woords het kind
van de rekening worden. Het is daarom
te hopen, dat de politieke volksmislel-
ders zoo weinig mogelijk gehoor vinden,
en werkloozen en nlet-werkloozen zoo
krachtig en eensgezind mogelijk samen
werken „to make the best of it”. In
Eindhoven werd 15000 bijeengebracht,
een prachtige praestatle van niet slechts
voorgewenden, maar waarachtigen ge
meenschapszin. Mogen tal van andere
steden Eindhoven op den voet volgen en
Rotterdam nog dieper beschamen dan
het zich zelf beschaamd heeft. Dan zul
len de politieke demagogen er geen,
maar de werkloozen, dm wier meest di
recte levensbelangen het gaat, er wèl
en veel zij bij spinnen.
Wie nalaat het zijne er toe bij te
dragen om Romme's opzet zoo goed mo
gelijk te doen slagen, betoont zich een
slecht vriend van den werklooze en ver
liest het recht van critlek.
zün chrlstelüke gevoelens doordrongen
klassieke kunst en tegelük de klassieke vormen
geadeld door ze te doordringen en te vervul
len van Christel üken geest.
De duorüder is, nadat dokter Gladaek uit
Rüen de eerste hulp had verleend, in zorgwek-
kendep toestand naar het ziekenhuis te Til
burg vervoerd. Ook het stoffelük overschot van
den motorrüder is daarheen gebracht.
De koninklüke marechaussee heeft het onder
zoek in handen.
Vrijdag is te Uden de zeereerw. heer L. po
tvissen O.S.C., leeraar aan het College van het
H. Kruis van de laatste H. H. Sacramenten
voorzien. Reeds eenige weken was hü ongesteld,
doch thans is de toestand zoodanig verergerd,
dat hem uit voorzorg de H.H Sacramenten
werden toegediend.
De tentoonstelling die Zaterdagmiddag
in Museum Fodor aan de Keizersgracht bü
de Vijzelstraat te Amsterdam geopend is
wil geven het beeld van Vondel en Amster
dam of liever van Vondel in Amsterdam.
Vondel is niet denkbaar sonder Amster
dam gelük Amsterdam niet meer denk
baar is sonder Vondel. Hun „innige” ge
meenschap komt uit in de tragedie van
waarin de stad
uitklaagt, maar
waarin de dichter door den aartsengel haar
een schoone en heerlijke toekomst durft
voorspellen”, zooals pref. dr. H. Brugmans
getuigt.
stond.
Als Hooft nu is het stellig een groot deel der
Amsterdammers gegaan, die zelf nieuwe kunst
schiepen of die kunst in hun leven brachten.
Bü mannen als Samuel Coster was het evénzoo
en ook bü een groot aantal regenten en andere
aanzienlüke en ook wel minder voorname bur
gers.
Vondel en Amsterdam! ZIJ behooren zon
der twüfel bü elkander, zooals ze altüd
hebben samengeleefd. In de komende dagen
zal men den dichter van verschillende zü-
den belicht zien. Deze tentoonstelling wil
hem toonen in zün wereld. Prof. Brugmans
eindigde met een woord van een anderen
dichter, dat op deze stoffe volkomen toe
passelijk is, van Schaepman:
,De ware dichter is voor zün volk de adel
van zün adel, de schutsengel van zün vrü-
heid, de banierdrager van zün recht, de le
vende tolk van geheel zün historie, de he
raut van zün roem, bü het verste nage
slacht.”
Het is nu het eigenaardige van deze expo
sitie, dat ze niet alleen in merkwaardige uit
gaven en handschriften tentoonstelt wat Von
del heeft gedicht, doch ook in afbeeldingen van
personen en gebouwen als 't ware heel de om
geving van den dichter voor ons opbouwt. Zün
eigen beeltenissen van Govert Flinck (uit het
RÜksmuseum), van Philip Koninck, Jan Lie
vens, de Visscher, W. Valliant e.a. hangen hier
naast de portretten van burgemeesters, dich
ters, vrienden en familieleden door Vondel be
zongen. Het oude en nieuwe stadhuis van Am
sterdam o.a. de mooie afbeelding door Saen-
redam van het oude Gothische stadhuis de
beurs „ten water uitgebouwd”, het burgerwees
huis, Walenweeshuis enz enz.ze zün hier
vertegenwoordigd.
hing dit oude pijpenrek op
zijn kamer. Daar hingen altijd
drie gouwenaars in: één van
hemzelf, de andere van zijn
2 beste vrienden. Die stopten
ze s avonds met heerlijke,
milde Oud-Hollandsche tabak,
en ze hielden zware gesprek,
ken, terwijl ze dampten als
schoorsteenen.
Die tijd komt nooit weer, maar
die Oud-Hollandsche kunt
U nu weer rooken.
Zondagmorgen is het Engelsche s.s. „Quay-
slder", dat van Antwerpen komend op weg
was naar Grimsby, in de haven van Vllssin-
gen binnengekomen wegens lichte machine-
schade. Het Engelsche s.s. „Charlwood”, uit
gaand van Gent naar Cardiff, is Zaterdagavond
teruggekeerd vanuit zee en verlangde dokters
assistente. Het bleek dat de machinist van
genoemd schip gewond was. Hü is in een zie
kenhuis te Vlissingen opgenomen. Het schip
heeft daarna de reis naar Cardiff voortgezet.
De tentoonstelling blüft tot 3 Januari ge
opend. Ze is Ingericht vooral door de zor
gen van de heeren prof. Brugmans, H. van
der BÜH. conservator van het Vondelmu
seum, jhr. D. C. Röell, directeur der Stede-
lüke Musea, David Kouwenaar, prof. Mol-
kenboer e.a.
Het was een zeer sensationeel en opwindend
incident, dat zich Zaterdagnacht in de binnen
stad van de Residentie afspeelde. Een gratis
voorstelling voor de cafébezoekers, die tot het
sluitingsuur in de stad waren gebleven en zich
nu huiswaarts spoedden.
Bü de N.V. Zaadhandel en boomkweekerü
Wed. P. de Jongh te Goes is een geval van ern
stige fraude aan het licht gekomen, dat zich
over verscheidene jaren uitstrekt. De schuldige,
de boekhouder Van D„ is ontslagen De Justitie
te Mlddelbvrg stelt een onderzoek in naar de
toedracht van de zaak. In totaal zou een bedrag
van ongeveer 5000 gulden verduisterd zün.
reed door zonder zich om het stopteeken van
den agent te bekommeren. Was de agent niet
vlug op zü gesprongen, het zou er zeker niet
best voor hem hebben ultgezien?
Kolonel Van Santen had deelgenomen aan
den jachtrit der Kon. Ned. Jachtvereenlglng en
stortte even vóór de finish op het vliegveld
Y pen burg van zün paard. Onmlddellük snelden
eenige personen toe, o.w. een reserve-officier
van gezondheid, om den kolonel hulp te bieden.
De levensgeesten bleken echter reeds te zijn
geweken.
Het stoffelük overschot is voorlooplg naar
het militair hospitaal te 's Gravenhage overge
bracht
De thans ontslapene werd In Juli 1903 tot
tweede-lultenant der artillerie benoemd. Na
de subalterne rangen te hebben doorloopen,
werd hü in 1937 tot majoor, in *31 tot lultenant-
kolonel en 1 November 1934 tot kolonel bevor
derd.
Kolonel Van Santen was officier in de Oran-
je-Nassau-Orde en commandeur in de orden
van Leopold n van België, van de Kroon van
Roemenië en van het Zwaard van Zweden, als
mede drager van het eereteeken van het Ne-
derlandsch Olympisch Comité.
Betreffende de militaire loopbaan van den
overleden kolonel J. van Santen kan nog wor
den medegedeeld, dat hü vele jaren comma»
dant van de luchtvaartafdeeling te Soesterberg
is geweest.
De begrafenis van het stoffelük overschot zal
met militaire eer geschieden Woensdag te 13
uur op Oud Elk en Duinen te Den Haag.
Merkwaardige drukken naast opmerkelük
handschrift, interessante portretten naast af
beeldingen van gebouwen en gebeurtenissen
zün met zorg geëxposeerd. In een afzonderlüke
zaal is een leestafel ingericht waar men de
aldaar tentoongestelde Vondelwerken kan
raadplegen.
Bovendien zullen dagelüks ook des avonds
is de expositie toegankelük twee personen
aanwezig zün om inlichtingen te verstrekken
en zullen rondgangen worden gehouden.
De agent sprong onvervaard op de tree-
plank «n dwong den bestuurder te stoppen.
Dat gebeurde niet midden op de straat,
maar op het trottoir. De wagen kwam tegen
de pui van een winkel tot stilstand. Met
donderend geraas viel een groote spiegel
ruit van de étalage in stukken, terwül de
auto vrüwel op hetzelfde moment in brand
vloog. Agent, bestuurder en zün naast hem
zittende echtgenoote werden door de glas
scherven gewond. Aleen de dame moest
zich laten verbinden.
■w-w U herhaling hebben wij betoogd, dat
de door Min. Romme ontworpen
spaarregeling en de daarmee ge
paard gaande nationale collecte voor
kleeding, schoeisel en dekking voor de
werkloozen onder de huidige omstan
digheden, hoe goed ook bedqpld, onbe
vredigend moeten worden geacht Al zijn
wij er ook van overtuigd, dat Min. de
Wilde de koorden van de Rijksbeurs zoo
strak houdt, dat Mln. Romme er niet
veel meer dan één vinger in kan krij
gen, dit doet niets af aan ons oordeel
over de getroffen regeling zelf. Maar
hoeveel bezwaren wij ook tegen de voor
den tegenwoordigen nood der werkloo
zen ontoereikende maatregelen hebben,
in het belang der werkloozen en daar
gaat het toch om meenen wij. dat
het een onafwijsbare plicht van naas
tenliefde en burgerzin is, zoo krachtig
mogelijk de nationale collecte, waarvoor
Min. Romme door de- radio een beroep
deed op allen, die nog of weer werk heb
ben, te steunen. Immers juist zij, die
van oordeel zijn, dat er voor onze werk
loozen te weinig gedaan wordt uit een
overigens goed hart, moeten in dit oor
deel een sterke aansporing vinden par
ticulier aan te vullen, wat van regee-
ringswege volgens hun inzicht aan de
werkloozen te kort wbrdt gedaan. H. M.
de Koningin heeft door een royale gift
het land een voorbeeld gegeven, maar
helaas, blijkt dit schoone voorbeeld niet
overal te ’trekken. Uit verschillende
plaatsen komen berichten, dat het me:
de Rationale collecte voor kleeding,
schoeisel en dekking niet vlotten wil en
dat de opbrengst vooral in de groote ste
den meer dan bedroevend gering is. Zoo
wel de sociaal-democraten als de com
munisten en de natlonaal-socialisten
meenen uit dit betreurenswaardige feit
de conclusie te moeten trekken, dat de
nieuwe regeerlng wel heel vér van het
volk af blijkt te staan en dat de groote
massa, vooral onder de groote-stadsbe-
volking, niets van den opzet van het mi
nisterie van sociale zaken wil weten.
Feit is echter, dat de sociale maatrege
len ten behoeve van de werkloozen, voor
al door sociaal-democraten om zuiver-,
of liever onzuiver-politieke redenen
worden gesaboteerd. In Rotterdam,
waar de eene socialistische wethouder de
collecte aanbeval, maar de andere socia
listische wethouder de oudere leerlingen
van de middelbare scholen en van de
academie niet in de gelegenheid wilde
stellen zich als collectant verdien
stelijk te maken, werd nog geen 4.000
opgehaald, terwijl verschillende collec
tanten overlast ondervonden van het
politiek geïnfecteerde publiek.
Maar elgenlük Is Vondel de eenige, van wlen
men dat kan getuigen. Hooft kende het con
flict elgenlük niet. Hü had, als zün door Von
del diep vereerde vader, een levensbeschouwing
die niet onchristelük was, maar in den grond
toch meer wüsgeerig dan godsdienstig. Op zulk
een plant kon gemakkelük de renaissancekunst
worden geënt, die in de zeventiende eeuw meer
en meer barok-kunst is geworden. Vandaar dan
ook, dat bü dezen dichter kunst en leven, ge
voel en moraal één zün. Hier is de eenheid ge
groeid, omdat er eigenlük geen tweeheid he-
De opening werd o.m. bügewoond door mi
nister Colün, burgemeester dr. De Vlugt. den
commissaris der Koningin In Noord-Holland,
jhr. mr. Röell, de wethouders,
van het Nationale Vondelcomité prof. dr. B. H.
Molkenboer OJ*., door den Vondelkenner, dr. J.
F. M. Sterck en vele andere persoonlükheden.
Professor dr. H. Brugmans heeft vervolgens
den opzet dezer tentoonstelling in een uitvoe
rige rede verklaard, waaraan we het volgende
ontleenen
Het handschrift van den dichter, het ge
drukte boek van den prozaschrüver moge een
zekere bekoring voor ons hebben, in den regel
spreken zü weinig tot den aanschouwer. De
commissie stelde zich dan ook iets anders, iets
meer ten doel. Ongetwüfeld zal men hier vin
den eenige van Vondels origineele hand-
schriften en een groot aantal van de oude
drukken van zün drama’s, en van andere po-
eemen, in den vorm van plano’s en boeken.
Maar hier naderen wü reeds meer en meer het
J eigenlijke doel van deze tentoonstelling: den
aanschouwer te doen beleven. Vondels, tüd, een
indruk te geven van Vondels milieu en
slotte te doen inleven in Vondels sfeer.
Om dit te bereiken was het natuurlük niet
voldoende, iets van Vondels werk te laten zien,
waartoe trouwens het Vondel-Museum in de
Universiteitsbibliotheek dagelijks de gelegen
heid biedt. Om het meerdere te geven, om
Vondels tüd te doen herleven, was het noodig
den aanschouwer te brengen onder den indruk,
liever de bekofing, van het zeventlende-eeuw-
sche Amsterdam, Vondels stad bü uitnemend
heid.
Vondel heeft met vreugdevolle voldoening
Amsterdam „door aenwas veler sielen” zien
uitgroeien van de half middeleeuwsche stad
van Cornelius Anthonisz., tot de wereldstad van
de dagen van Jan de Witt. Ook was hü stellig
koopman genoeg om den grondslag van dezen
schitterenden bloei te onderkennen in den
groothandel, den wereldhandel. Vöndel heeft
dien handel in alle toonaarden bezongen,
niet alleen in zün algemeen karakter voor de
stad, maar ook in zün gebouwen, de wisselbank.
X de beurs, de korenbeurs, de haven, de wallen
enz. Amsterdam was voor hem het middelpunt
der wereld, zooals hü het uitdrukt:
iLBo schijnt de werelt gans om Amsterdam
gAout”.
Dit was het Amsterdam van Vondel, dit was
Amsterdam voor Vondel. Wat was Vondel voor
Amsterdam? Of, anders uitgedrukt, welke
plaats nam Vondel in het Amsterdam van zün
dagen In? De vraag is niet gemakkelük te be
antwoorden. Eén ding staat intusschen stellig
vast: Vondel was in zün dagen In ruimen kring
bekend. Een breede schare van mannen en
vrouwen, met wie Vondel in den loop van zün
lange leven betrekkingen heeft onderhouden,
bewüst dit. Maatschappelük moet men den
dichter rekenen tot die groote klasse der bur-
gerü. die In den détailhandel haar werk en
brood vond en die op sommige momenten den
groothandel naderde. Zoo kan men zich ook 't
milieu begrypen, waarin hü zich bewoog. Tot
de regeerlng behoorde hü niet en evenmin tot
den groothandel, maar hü stond dicht genoeg
bÜ hen om ze te kunnen kennen. Vondel zag
boog op tegen de aristocratie der stad, zoowel
de regenten als de groote köoplieden; zün ge
dichten getuigen daarvan op tallooze plaat
sen. Maar omgekeerd ontving hü van hen een
hoffelüke vriendelükheld.
van den Minister-
President Z.Exe. dr. Colün en verschillende
andere autoriteiten van stad en land is
Zaterdag in Museum Fodor aan de Kei-
Vüzelstraat te Amster-
de Vondeltentoonstelling geopend,
welke ter gelegenheid der 350-jarige her
denking van *s dichters geboortedag is in
gericht. Hiermede namen officieel de Von-
delfeesten in de hoofdstad een aanvang.
Wethouder Boekman sprak ais voorzitter
van het Amsterdamsche Vondelcomité een
begroetingstoespraak uit, waarna professor
dr. H. Brugmans de inleidende openings
rede hield. Voor den uitvoerigen catalogus
schreef prof. Brugmans een „voorwoord”
en collega D. Kouwenaar van de „N. Rott.
Courant” een oriènteerende inleiding „Von
del en Amsterdam”.
Onder hen bevond zich een verlofganger uit
Singapore, die tüdelük in de Hofstad vertoeft
en die zich dien avond in een bar in de Hof
straat kostelük had geamuseerd. Hü was ver
gezeld van zün echtgenoote. Het tweetal stapte
ongeveer kwart na één in den auto, de motor
werd gestart en er zou niets büzonders zün
gebeurd, wanneer er niet een surveilleerende
agent was geweest, die voor den automobilist
een büzondere belangstelling had, omdat het
wegrüden met noodeloos veel lawaai geschiedde
Het geluid van den claxon vooral verscheurde de
nachtelüke stilte op een wüze, welke op dit tüd-
stlp en in deze omstandigheden geheel overbo
dig was en bovendien: de automobilist was
daarmede in overtreding.
De agent van politie wandelde naar den auto
toe en gaf den bestuurder een waarschuvAng.
Maar dat hielp niets, integendeel, du reactie
was juist het tegenovergestelde van wat men
zou verwachten. Met veel geraas en steeds maar
signalen gevend, draaide de wagen met een
zwaai de Poten tn. Toen werd de agent boos.
HU posteerde zich midden op de straat, gaf
den automobilist een stopteeken, maar deze
Zondagavond omstreeks zes uur reed een
motorfiets, waarop twee personen uit Eindho
ven gezeten waren, op den Tllburgschen weg
onder Hulten. gemeente Gilze-Rüen in razen
de vaart, toen plotseling de achterband sprong.
De berüders werden op den grond geslingerd
en bleven ernstig gewond liggen. Achter de
motorfiets, die in de richting Tilburg reed,
kwam een bestelauto van de firma J. de J. uit
Breda. De chauffeur trachtte nog de slacht
offers te ontwüken, maar dit gelukte slechts
bü een hunner.
Maar er is nog iets anders en dat is hier het
belangrükste, zoo vervolgde prof. Brugmans,
vondel is nooit Calvinist geweest. Dit is na
tuurlük van groote beteekenis geweest voor zün
Plaats in onze geestelüke cultuur der zeven
tiende eeuw. Hij behoorde tot de Doopsgezin
den en ging ook wei bü de Remonstranten ter
kerk. Mogelük nog wat verder van het Calvi
nisme kwam hü te staan na zün overgang tot
de Katholieke Kerk. Dat wil dus zeggen, dat
vondel wel niet tegenover maar toch wel de
gelijk stond naast de geestelüke groepeerlng
een zeer groot deel van het Nederland
sche volk.
OngetwUfeld heeft het Calvinisme in breede
kringen van ons volk het godsdienstige leven en
net zedelüke besef zeer sterk verhoogd. Ander-
*l)ds heeft het ten gevolge gehad, daj in breede
“8en kunstgevoel en smaak voor de artistieke
*üde des levens zün verdroogd.
■Jler openbaart zich nu de eigenaardige dub-
®**neld, die wel als een gebrokenheid van ons
olksbestel moet worden beschouwd. Ons voor
was oprecht christelük in geloof en
maar het ontleende de kunst bü
°?rkeur langs de velerlei wegen aan de klas-
oudheid. De scherpe tegenstelling tus-
J~n®n Jood en Griek, die elkander nauwelüks
in h* kunnen verstaan, openbaarde zich ook
den boezem der vaderlandsche samenleving
eigenlük ook in het hart van lederen Ne-
«rlander, die waarlük geestelük leeft. Zoo ge-
is er dus wel degelük een conflict en zelfs
™t alleen in de hoogste geestelüke span-
t°t oplossing is te brengen. Vondel is aan
oplossing zeer dicht genaderd; hü heeft
den voorzitter
